ТВОРЫ / АРМЯНА-АЗЕРБАЙДЖАНСКІ ‎НАГОРНА-КАРАБАХСКІ ‎КАНФЛІКТ / Выступленні, звароты і заявы

Заява Прэзідэнта Азербайджанскай Рэспублікі Гейдара Аліева на паседжанні Савета кіраўнікоў дзяржаў СНД у сувязі з шырокамаштабнымі наступамі Ўзброеных сіл Арменіі на тэрыторыю Азербайджана - Масква, 15 красавіка 1994 года


Надзвычайныя акалічнасці падахвочваюць мяне звярнуцца да Вас з сапраўднай Заявай.

Пачынаючы з 10 красавіка 1994 года ўзброеныя сілы Рэспублікі Арменія распачалі новы шырокамаштабны наступ у кірунак Геранбойскага і Тэртэрскага раёнаў, а з 11 красавіка - у кірунку Агдэрынскага і Агдамскага раёнаў Азербайджанскай Рэспублікі. У гэтыя дні азербайджанскія падраздзяленні, адбіваючы бесперапынныя напады лікава перавышаючых частак узброеных сіл Рэспублікі Арменія, вядуць кровапралітныя абарончыя баі. З тэрыторыі Арменіі ў зону канфлікту перакінуты вайсковы кантынгент колькасцю каля 3000 чалавек разам з дзясяткамі адзінак бронетэхнікі і цяжкай артылерыі, уключаючы ўстаноўкі "Град", з якіх абстрэльваюцца населеныя пункты паказаных раёнаў Азербайджана. У гэтых сёлах маюцца вялікія разбурэнні і шматлікія ахвяры сярод грамадзянскага насельніцтва.

Такім чынам, Рэспубліка Арменія, працягваючы сваю захопніцкую вайну на тэрыторыі Азербайджана, замахваецца на незалежнасць, суверэнітэт і тэрытарыяльную цэласнасць Азербайджанскай Рэспублікі, ставячы пад пагрозу саму азербайджанскую дзяржаўнасць.

Працягваючы агрэсію, Арменія блакуе працэс мірнага ўрэгулявання, у якім Азербайджан прымае самы актыўны ўдзел. Ажыццяўляючы кожны раз чарговы наступ падчас ці напярэдадні буйных пасродніцкіх ініцыятыў, агрэсар кідае цынічны выклік сусветнай супольнасці, якая прадпрымае, нажаль, беспаспяховыя на сённяшні дзень спробы разблакавання гэтага кровапралітнага канфлікту.

Я кваліфікую апошні армянскі наступ як новы этап агрэсіі Рэспублікі Арменія, мэтай якой з`яўляецца захоп новых тэрыторый Азербайджана. Нягледзячы на шматлікія дэкларацыі пра імкненне да мірнага вырашэння канфлікту, Рэспубліка Арменія апошнім наступам углыб тэрыторый суверэннай дзяржавы-члена СНД дэманструе свае сапраўдныя намеры, якія складаюцца ў імкненні аказаць ціск на Азербайджан і яго кіраўніцтва і заблакаваць мірны працэс.

Жадаю асоба звярнуць Вашу ўвагу на тое, што новы наступ армянскіх узброеных сіл пачаты за дзень да адкрыцця 11 красавіка ц. г. у Празе паседжання Мінскай групы НБСЕ, у якім удзельнічаюць у тым ліку і прадстаўнікі Азербайджана і Арменіі.

Эскалацыя агрэсіі Рэспублікі Арменія супраць Азербайджана адбываецца ў перыяд правядзення інтэнсіўных перамоў у рамках расійскай пасродніцкай ініцыятывы і ў перыяд цяперашняй сустрэчы кіраўнікоў краін Садружнасці Незалежных Дзяржаў.

Прыходзіцца канстатаваць, што пасля паседжання кіраўнікоў дзяржаў СНД у Ашгабаце ў снежні 1993 года, калі адбылася мая сустрэча з Прэзідэнтам Арменіі Л. Цёр-Петрасянам, палітыка Рэспублікі Арменія ў адносінах да Азербайджанскай Рэспублікі ня зведала пазітыўных змен. Узброеныя сілы Арменіі працягваюць акупаваць больш за 20 адсоткаў тэрыторыі Азербайджана і ажыццяўляць этнічную чыстку, гінуць людзі, выпрабоўвае неймаверныя нягоды і пакуты мільён азербайджанскіх уцекачоў, якія туляцца ў палатачных гарадках.

Жадаю адзначыць, што Азербайджан прыняў самы актыўны ўдзел ва ўсіх пасродніцкіх высілках сусветнай супольнасці, у тым ліку міжнародных арганізацый і вялікіх дзяржаў. У гэтым шэрагу, апроч маіх перамоў з Прэзідэнтам Арменіі, - сустрэча 18 лютага 1994 года міністраў абароны Азербайджана, Арменіі і Расійскай Федэрацыі, прыезд у Азербайджан і Арменію Старшыні Мінскай групы НБСЕ Яна Элиассона ў сакавіку 1994 года, сустрэча спікераў парламентаў Азербайджана і Арменіі 12 сакавіка, перамовы ў Баку і Маскве з адмысловым прадстаўніком Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі В. Н. Казіміравым, прыезд міратворчай групы Міжпарламенцкай асамблеі СНД у сакавіку 1994 года. Аднак усе спробы Азербайджана знайсці ўзаемапрымальнае кампраміснае рашэнне натыкаюцца на сілавую пазіцыю Арменіі.

Рэспубліка Арменія тарпедуе любыя канструктыўныя прапановы, выстаўляючы загадзя непрымальныя ўмовы. Сутнасць іх складаецца ў імкненні Рэспублікі Арменія, якая стварыла ваенны плацдарм на тэрыторыі Азербайджана, абмяняць акупаваныя тэрыторыі на статут незалежнай дзяржавы для Нагорнага Карабаха, гэта значыць, фактычна падзяліць Азербайджанскую Рэспубліку.

Справядлівая пазіцыя Азербайджанскай Рэспублікі складаецца ў імкненні дамагчыся вызвалення ўсіх акупаваных тэрыторый і аднаўлення свайго суверэнітэту, вяртання ўцекачоў і перамешчаных асоб у месцы іх заўсёднага пражывання і ўстаранення наступстваў агрэсіі Рэспублікі Арменія. Азербайджан не жадае вайны і заклікае Арменію да міру на аснове агульнапрынятых прынцыпаў узаемаадносін суверэнных дзяржаў. Імкнучыся да грамадзянскага свету і згоды, азербайджанскі ўрад гатовы гарантаваць бяспеку і грамадзянскія правы армянскім жыхарам Нагорна-Карабахскага рэгіёна пры ўмове іх падпарадкавання Азербайджанскай Канстытуцыі.

Як Вы памятаеце, у Ашгабаце Азербайджан прапанаваў распрацаваць сістэму двухбаковых і шматбаковых дамоў, накіраваных на стабілізацыю палітычнай сітуацыі, узаемнае прызнанне і павагу суверэнітэту, тэрытарыяльнай цэласнасці і недатыкальнасці меж кожнай з дзяржаў-членаў СНД.

Мне прыходзіцца яшчэ раз казаць пра гэта таму, што жыццё пацвярджае: абыякавае стаўленне да абуральнага факту, калі адзін член Садружнасці Незалежных Дзяржаў -Рэспубліка Арменія - здзяйсняе непрыкрытую агрэсію супраць іншага члена СНД - Азербайджанскай Рэспублікі, практычна зачыняе перспектывы фармавання жыццяздольнай міжнароднай арганізацыі, якой мы ўсё жадалі б бачыць нашу Садружнасць.

Жадаў бы Вас заклікаць абмеркаваць на цяперашняй сустрэчы пытанне пра армяна-азербайджанскі канфлікт з мэтай прыняцця пэўных рашэнняў, якія ліквідуюць агрэсію супраць Азербайджанскай Рэспублікі і яе наступствы.

Звяртаючыся да кіраўнікоў дзяржаў, мы зноў настойліва заклікаем:

- даць палітычную ацэнку агрэсіі Рэспублікі Арменія супраць Азербайджанскай Рэспублікі;

- запатрабаваць ад Рэспублікі Арменія спыніць ваенныя дзеянні супраць Азербайджанскай Рэспублікі і неадкладна, безумоўна і безагаворачна вывесці свае ўзброеныя сілы з тэрыторыі суверэннага Азербайджана;

- запатрабаваць ад Рэспублікі Арменія цвёрдых палітычных гарантый неаднаўлення ваенных дзеянняў;

- прымяніць санкцыі ў адносінах да члена СНД - Рэспублікі Арменія, якая здзяйсняе ўзброеную агрэсію супраць іншага члена СНД.

Далейшае прамаруджанне і бяздзейнасць пагражаюць куды больш вялікімі бедамі ўсім дзяржавам Садружнасці.

Гейдар Аліеў,
Прэзідэнт Азербайджанскай Рэспублікі.
 

На беларускую мову з рускай тэкст перакладзены па газеце "Бакінскі працоўны", 19 красавіка 1994 года