Politika genocida i agresije koju armenski nacionalisti provode prema azerbejdžanskom narodu traje već više od dvjesto godina. Ciljevi te politike su bili protjerivanje Azerbejdžanaca iz njihovih drevnih postojbina i stvaranje na njima «Velike Armenije» koju su izmislili armenski historičari i ideolozi. Za ostvarivanje svoje podle i opasne politike koristili su razne metode i sredstva, falsifikaciju historijskih činjenica, političke provokacije, a na državnom nivou ratoborni nacionalizam, separatizam i agresiju o odnosu prema susjednim narodima. S tim ciljem su u Armeniji i pojedinim državama bile uspostavljane «nacionalno-kulturne», vjerske, političke i čak terorističke organizacije; bile su mobilizirane snage armenske dijaspore i lobija.

Cijepanjem azerbejdžanske teritorije na dva dijela kao razultat ratova između Rusije i Irana u prvoj četvrtini XIX vijeka započet je proces ciljanog masovnog preseljenja Armenaca iz Irana i Turske na teritoriju Karabaha što je u korijenu promijenilo demografsku sliku u Karabahu. 1905. godine armenski nacionalisti su na zemlji azerbejdžanaca izvršili pokolj nad njima i uništili stotine naseljenih mjesta. 1918. godine uz podršku Bakinske komune čije se političko i vojno rukovodstvo sastojalo uglavnom od Armenaca je smišljen podao plan s ciljem čišćenja Bakinske gubernije od Azerbejdžanaca. Kao razultat toga su bile ubijene desetine hiljada miroljubivih stanovnika i uništeni spomenici kulture, džamije i škole. Armenci su izvršili zločin nad mirnim azerbejdžanskim stanovništvom u Gjandži, Šamahiju, Gubeu, Ljankjaranu, Karabahu, Muganu i u drugim dijelovima Azerbejdžana.

Politika genocida i deportacije prema Azerbejdžancima se nastavila prefinjenim i pokvarenim metodama i za vrijeme sovjetske vlasti koja je skovala parolu o jednakosti nacija i naroda. U to vrijeme je u odnosu prema Azerbejdžanu doneseno mnoštvo neispravnih i nepravednih rješenja. Zangezur, koji je 20-ih godina bio u sastavu Azerbejdžana, bez ikakvog osnova je predan Armeniji pa je tako drevna teritorija Azerbejdžana – Nahčivan – otrgnut od ostatka teritorije naše Domovine. U Nagornom Karabahu je bila uspostavljana armenska autonomija.

Kao razultat voluntarističkog rješenja koje je rukovodstvo SSSR-a donijelo 1948-1953. godine Armenci su uspjeli ostvariti deportaciju stotina hiljada Azerbejdžanaca iz njihove drevne postojbine i time faktički na teritoriji Armenije stvoriti monoetničku republiku.

Bezrazložni nagorno-karabahski sukob koji je počeo 1988. godine, razbješnjela armenska reakcija na azerbejdžanskim teritorijama i silne patnje nevinog azerbejdžanskog stanovništva koje je postalo žrtva te rakcije je, nažalost, dočekan ravnodušnom šutnjom rukovodstva bivšeg SSSR-a i civiliziranog svijeta. Osokoljeni takvom situacijom i koristeći je, Armenci su nastavili politiku genocida i činjenja u istoriji neviđenih zločina protiv Azerbejdžanaca. Oružana sile Armenije su okupirale 20 procenata teritorije Azerbejdžana, uključujući i 7 regiona oko Nagornog Karabaha – Keljbadžar, Lačin, Agdam, Fizuli, Džebrail, Gubadli i Zangilan. Više od jednog miliona Azerbejdžanaca je barbarski protjerano s njihovih drevnih ognjišta, desetine hiljada ljudi je ubijeno, obogaljeno, zarobljeno. Stotine naselja, hiljade kulturnih, obrazovnih i zdravstvenih ustanova, spomenika kulture i historije, džamija, sakralnih mjesta, grobalja je sravnjeno sa zemljom postavši tako žrtvom neviđenog armenskog vandalizma.

Zločine koje su u prvim godinama sukoba izvršili armenski naoružani banditi u selima Nagornog Karabaha – Kjarkindžahan, Mešali, Guščuljar, Garadagli, Agdaban - i u drugim selima u kojima su živjeli Azerbajdžanci i, naposljetku, genocid u mjestu Hodžali su zločini i zauvijek će ostati crna mrlja na savjesti «unesrećenih i napaćenih Armenaca».

Hodžalinska tragedija je jedan od jezivih zločina XX vijeka koji su nad Azerbejdžancima izvršili Armeni – autori šovinističke politike za stvaranje «Velike Armenije» i monoetničke države. Krajem XX vijeka okupatori su zahvaljujući nekažnjavanju njihovih zločina i tome što međunarodna zajednica i međunarodne organizacije nisu bile svjesne tih zločina niti su ih osudile i spriječile nastavili s otimanjem azerbejdžanske teritorije započetim 1905. godine, počinivši užasne zločine i zvjerstva protiv čovječnosti.

U noći 26. februara 1992. godine koja je u historiju Azerbejdžana upisana krvavim slovima armenske oružane snage su uz pomoć tehnike i još u vrijeme SSSR-a u gradu Hankendi stacioniranog 366. motoriziranog streljačkog puka koji se u velikoj mjeri sastojao iz Armenaca sravnile sa zemljom drevni grad Hodžali.

Prvo je Hodžali bio uništen usljed intenzivnog granatiranja iz topova i druge vojne tehnike. U gradu su izbili požari. Zatim su iz više pravaca u grad ušle pješadijske snage koje su se krvavo obračunale s preživjelim stanovnicima.

Tog dana za kratko vrijeme armenske oružane snage su okrutno, uz zvjerska mučenja, ubile 613 mirnih stanovnika a 421 stanovniku su nanijele teške tjelesne povrede.

Mirni žitelji koji su se uspjeli izvući iz okruženja s velikom okrutnošću su ubijeni u zasjedama koje su armenski vojnici pripremili u šumama. Podivljali dželati su ljudima skidali skalpove, bebama kopali oči, trudnim ženama rasparali trbuhe, ljude žive zakopavali u zemlju ili ih spaljivali a dio leševa su minirali.

U to vrijeme je 1275 ljudi nestalo bez traga i zarobljeni su, grad s deset hiljada ljudi je uništen, postrojenja su porušena i spaljena. Sudbina 150 ljudi, uključujući 68 žene i djece, je i dan-danas nepoznata. U ovoj tragediji je više hiljada ljudi, mirnih stanovnika, zbog rana od metaka postalo invalidi s različitim stepenom težine. Među ubijenima je bilo 106 žena, 83 maloljetna djeteta, 70 staraca. 487 ljudi su postali bogalji, među njima 76 tinejdžera.

U tom vojno-političkom zločinu 6 porodica je u potpunosti ubijeno, 25 djece je izgubilo oba roditelja, 130 djece je izgubilo jednog roditelja. Od ukupnog broja žrtava 56 ljudi su živi spaljeni.

Prema riječima predsjednika Republike Azerbejdžan, gospodina Ilhama Alijeva, prilikom obraćanja azerbejdžanskom narodu povodom godišnjice Hodžalinskog genocida «bez bilo kakve vojne potrebe su stotine mirnih stanovnika ubijene na zvjerski način dotad nepoznat u historiji, a nad njihovim tijelima se ismijavalo. Ubijeni su djeca, žene, starci, cijele porodice. Na kraju XX vijeka je izvršen jedan od najtežih zločina ne samo protiv azerbejdžanskog naroda već i protiv cijelog čovječanstva. Po svojoj težini, barbarstvu i okrutnosti Hodžalinska tragedija zauzima posebno mjesto među zločinima izvršenim protiv čovječnosti».

Teško je zamisliti da su slična barbarstva koja nemaju premca u historiji izvršena nad ljudima na kraju XX vijeka i pred očima cijelog svijeta!

Uporedo s manifestiranjem politike terora protiv državne nezavisnosti i teritorijalne cjelovitosti Azerbejdžana taj akt masovnog i nemilosrdnog pokolja je užasan zločin ne samo protiv Azerbejdžanaca već i protiv cijelog čovječanstva. Izvršivši taj genocid u gradu Hodžali armenski nacionalisti su slijedili cilj da zastraše azerbejdžanski narod koji nije htio predati svoju zemlju okupatorima, da mu unište volju za borbu i da ga unište.

Operacijom napada na grad Hodžali su zapovijedali komandant 2. bataljona 366. puka Sejran Oganjan, komandant 3. bataljona Evgenij Nabokih, šef štaba 1. bataljona Valerij Čitčajan. U operaciju je bilo uključeno više od 90 tenkova, borbenih vozila i druga vojna tehnika. U genocidu nad mirnim stanovništvom aktivno su učestvovali pripadnici puka Slavik Arutjunjan, Andrej Išhanjan, Sergej Beglarjan, Movses Akopjan, Grogorij Kisebakjan, Vačik Mirzojan, Vačagan Ajrijan, Aleksandar Ajrapetjan i drugi, a iz redova armenskih oružanih snaga – Karo Petrosjan, Sejran Tumasjan, Valerik Grigorijan i drugi. Ispostavilo se da su među onima koji su se krvavo obračunali s mirnim stanovništvom u gradu Hodžali bili komandir odjela unutrašnjih poslova grada Hankendi, Armo Abramjan, komandir odjela unutrašnjih poslova Askeranskog regiona, Mavrik Gukasjan, njegov zamjenik Šegen Bersegjan, predsjednik armenskog narodnog fronta u Nagornom Karabahu, Vitalij Balasanjan, zapovjednik gradskog zatvora u Hankendiju, Seržik Kočarjan, i drugi.

S. Oganjan, koji je u vrijeme izvršenja genocida u Hodžaliju bio major, sada nosi generalski čin i ministar je odbrane Republike Armenije. Niz drugih izvršilaca tog zločina takođe zauzimaju razne funkcije u marionetskom režimu uspostavljenom u Armeniji i u državnim organima.

U rezoluciji 96 Genralne skupštine OUN-a od 11. decembra 1946. godine se navodi da genocid svojim nepriznavanjem prava na život grupi ljudi vrijeđa ljudsko dostojanstvo, oduzima čovječanstvu materijalne i duhovne vrijednosti koje su ljudi stvorili. Takvo djelovanje u potpunosti je protivno ciljevima i zadacima OUN-a. U Konvenciji «O sprečavanju zločina genocida i njegovom kažnjavanju» koja ja prihvaćana rezolucijom 260 Geraneralne skupštine OUN-a 1948. godine koja je stupila na snagu 1961. godine uspostavljana je pravna osnova zločina genocida. Države koje su pristupile Konvenciji su preuzele obavezu poduzimanja mjera za sprečavanje zločina i kažnjavanje njegovih izvršilaca, čime su potvrdile da je genocid zločin koji krši norme međunarodnog prava nezavisno od toga da li je izvršen u ratu ili u miru. Karakter i razmjere čudovišnog zločina izvršenog u Hodžaliju pokazuju da su se pri njegovom izvršenju provodile sve radnje koje predstavljaju zločin genocida i koje su bile navedene u spomenutoj Konvenciji. Isplanirani akt masovnog i bespoštednog ubijanja je bio izvršen s ciljem potpunog uništavanja ljudi koji su živjeli na toj teritoriji upravo iz razloga što su bili Azerbejdžanci.

Činjenice povezane s ignoriranjem međunarodnih pravnih normi od strane Armenije koje određuju norme ponašanja za vrijeme rata ovim nisu iscrpljene. U skladu sa zahtjevima međunarodnog humanitarnog prava rat se morao voditi između oružanih snaga strana uključenih u oružani sukob. Civilno stanovništvo ne smije učestvovati u sukobu i prema njemu se mora pokazivati poštovanje. U skladu s članom 3 IV Ženevske konvencije «O zaštiti civila za vrijeme rata» zabranjuje se ugrožavanje života i sigurnosti civilnog stanovništva kao i ubistva na razne načine, nanošenje ozljeda, okrutno ponašanje prema stanovništvu, mučenje i tortura, napad na ljudsko dostojanstvo, vrijeđanje i ponižavanje stanovništva. U članu 33 Konvencije se navodi da nijedno civilno lice na može biti kažnjeno za kršenje zakona koje nije počinilo.

Nedvosmisleno se zabranjuje primjena kolektivnih kaznenih mjera prema civilnom stanovništvu, njegovo zastrašivanje, teroristička akcije i rerpresije prema njemu. Prema članu 34 navedene konvencije takođe se zabranuje uzimanje civilnog stanovništva za taoce. Ipak se Armenci nisu obazirali na taj princip uzevši samo u Hodžali više od hiljadu ljudi za taoce. Ignorišući te pravne norme armenske oružane snage su pribjegle okrutnim metodama za uništenje mirnog stanovništva Hodžalija. Gore navedene činjenice potpadaju pod uslove izvršenja zločina genocida navedene u Konvenciji «O sprečavanju zločina genocida i njegovog kažnjavanja» od 9. decembra 1948. godine.

Osobe koje su izvršile nečuvena zvjerstva protiv mirnog azerbejdžanskog stanovništva za vrijeme okupacije Hodžalija i koje su istovremeno grubo narušile odredbe Ženevske konvencije, članovi 2, 3, 5, 9 i 17 «Opšte deklaracije o pravima čovjeka», odredbe Konvencije «O zaštiti djece i žena u vanrednim okolnostima i u vrijeme vojnih sukoba», Konvencije «O sprečavanju zločina genocida i njegovog kažnjavanja» ni dan-danas nisu kažnjene. A nekažnjavanje daje osnovu za vršenje novih zločina.

Armenija se ne stidi počinjenih zvjerstava. Naprotiv, nesavjesno opravdava genocid počinjen nad Azerbejdžancima, a oni koji su ga počinili smatraju se nacionalnim herojima. U Armeniji se otvoreno provodi antiazerbejdžanska politika, a u cijeloj državi se stvaraju ideološke osnove za okupaciju novih azerbejdžanskih teritorija. Falsificirana armenska historija se diže na nivo državne politike s ciljem stvaranja podloge za vaspitanje armenske omladine u duhu šovinizma.

Koliko god to bilo čudno - parlamenti niza zamalja, zatvarajući oči pred takvim stvarnim genocidom kakva je Hodžalinska tragedija, su pretvorili u predmet diskusije legendu o «genocidu nad Armencima» i odnoseći se s nipodaštavanjem prema istorijskim istinama su čak tim povodom donijeli nepravedna rješenja. Upravo je to jedan od razloga neučinkovitosti pokušaja za mirno rješenje armensko-azerbejdžanskog, nagorno-karabahskog, sukoba krivicom armenske strane.

Rasplamsavajući iz godine u godinu događaje iz 1915. godine kada se navodno desio genocid nad Armencima i, baveći se propagandom toga, armenski historičari i političari se trude da masovno istrebljenje Azerbejdžanaca koje se u stvarnosti vrši od početka vijeka izbrišu iz svijesti međunarodne zajednice s ciljem da je se zbuni.

Azerbejdžanske teritorije su do danas pod okupacijom. Armenski dželati su u korist svojih pohlepnih ciljeva nemilosrdno istrijebili nevine ljude. Obaveza svakog Azerbejdžanca je da se izbori da međunarodna zajednica prizna Hodžalinsku tragediju kao čin genocida i zločina protiv čovječnosti. Takav zločin se ne smije ponoviti.

Prema izjavi općenacionalnog vođe azerbejdžanskog naroda, Hajdara Alijeva, povodom tog događaja «Hodžalinska tragedija je jedna od najvećih ljudskih tragedija XX vijeka. Istina o Hodžalinskoj tragediji u potpunosti mora postati predmetom pažnje svjetske zajednice kako bi se tragedija kao tragedija u Hodžaliju, kojoj po okrutnosti nema slične, na bi mogla više ponoviti ni u jednom dijelu svijeta. Mora se voditi ozbiljna i ciljana aktivnost kako bi svi ljudi odani idealima humanizma mogli iskazati svoj kategoričan, nedvosmislen stav u vezi s tom tragedijom».

Upravo poslije povratka u rukovodstvo zemlje juna 1993. godine prema izričitom zahtjevu naroda, općenacionalnog vođe azerbejdžanskog naroda, Hajdara Alijeva, postalo je moguće davanje političko-pravne ocjene mnogih naših nacionalnih tragedija, uključujući i Hodžalinski genocid. Na inicijativu općenacionalnog vođe Narodna skupština zemlje je 24. februara 1994. godine usvojila rezoluciju «O danu Hodžalinskog genocida». U tom dokumentu su detaljno reaskrinkani i imenovani krivci te tragedije.

Nesumnjivo je da isključiva uloga u predstavljanju istine o Hodžaliju u svijesti međuanrodne zajednice, širenja te istine, mjerama poduzetim za objektivno ocjenjivanje tog genocida pripada Fondaciji Hajdara Alijeva pod vodstvom gospođe Mehriban Alijeve. Fondacija Hajdara Alijeva već puno godina zaredom u 70 zemalja svijeta održava konferencije, spomene, izdaje knjige, prospekte, izdaje DVD-jeve, snima filmove.

Iz godine u godinu se širi međunarodnja kampanja «Prevednost Hodžalija» koju je inicirala vicepredsjednica Fondacije Hajdara Alijeva, predsjednica Azerbejdžanske omladinske organizacije Rusije Lejla Alijeva. U okviru kampanje u cijelom svijetu se provode stotine akcija. Skoro u svim zemljama članicama Evropske unije, a takođe i ZND-u, Aziji, Južnoj i Sjevernoj Americi se održavaju konferencije, seminari, skupovi. Zahvaljujući toj kampanji tragediju u Hodžaliju je priznao niz međunarodnih foruma. Prema inicijativi Fondacije i Omladinskog foruma Organizacije islamske konferencije Hodžalinska tragedija je bila priznata od strane poslanika parlamenata 31 zemlje kao zločin protiv čovječnosti. Vodeći svjetski univerziteti u 20 zemalja svijeta provode javne skupove omladine. Uporedo s tim je počela nova etapa kampanje – širenje peticija i obraćanja u kojim se traži priznanje te tragedije kao čina genocida i zločina protiv čovječnosti koji se upućuju šefovima država i vlada, Minskoj grupi OSCE-a, Parlamentarne skupštine Vijeća Evrope, Sekretarijatu OUN-a, parlamentima svijeta i međunarodnim organizacijama.

Međunarodnu kampanju za formiranje i agitaciju «Pravednost Hodžalija» usmjerena na skretanje pažnje međunarodne zajednice na istinu o Hodžalinskoj tragediji i davanju političko-pravne i moralne ocjene te tragedije od strane svjetske zajednice uspješno provode hiljade dobrovoljaca u mnogim zemljama svijeta.

Azerbejdžanska država vodi ciljanu i dosljednu aktivnost za skretanje pažnje svjetske zajednice na zločine, uključujući istinu o Hodžalinskoj tragediji, koje su armenski nacional-šovinisti počinili protiv Azerbejdžanaca kako bi se ta tragedija priznala kao genocid.

Svjetska zajednica, sa svoje strane, već dobro shvata u čemu se sastoji istina. Posebna razolucija koju je usvojila Organizacija islamske konferencije u vezi s Hodžalinskim genocidom je prvi dokument koji su usvojile međunarodne organizacije i koja je priznala tu tragediju kao «zločin protiv čovječnosti». U rezoluciji koju je usvojila 51 zemlja Hodžalinska tragedija je označena kao «masovni genocid nad mirnim stanovništvom koji su počinile armenske oružene snage» i kao «zločin protiv čovječnosti».

Za razliku od armenskih nacionalista, Azerbejdžanu nije cilj da od tog pitanja izvuče nekakve političke, finansijske, teritorijalne i druge koristi. Naš cilj je uspostavljanje historijske pravednosti, razotkrivanje zločinaca i njihovo suočavanje sa sudom međunarodne zajednice. I zato etnički separatizam armenskih nacional-šovinista koji provode u regionu, a takođe kao ideologija mržnje i terorora prema drugim narodima kao prijetnja miru moraju biti raskrinkani. To je naša građanska i ljudska obaveza u znak sjećanja na one koji su herojski poginuli u Hodžaliju.