Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Αγαπητέ Σλάβα, έχουμε συμφωνήσει να σας απευθύνομαι έτσι, χαίρομαι πως πάλι βρίσκεστε στα πάτρια εδάφη στο Αζερμπαϊτζάν. Ξέρετε πως πάντα χαιρόμαστε να σας συναντάμε εδώ. Είναι πολύ ευχάριστο πως κρατάτε το λόγο σας, αυτό είναι το πιο σημαντικό.

Ειλικρινά, όταν δηλώσατε την πρόθεσή σας να επισκέπτεστε το Αζερμπαϊτζάν κάθε χρόνο και να παραδίνετε τα μάστερ κλας και να ασχολείστε με άλλες δουλειές με ικανοποίησε και χαροποίησε πολύ. Όμως σκέφτηκα ότι λόγω της πολυαπασχόλησής σας, του χρονοδιαγράμματος της εργασίας σας σ` όλο τον κόσμο, όταν την πρώτη μέρα είστε σε μια χώρα, τη δεύτερη - στην άλλη και την Τρίτη στην άλλη θα ήταν αδύνατο. Όμως είστε άνθρωπος του λόγου και της πράξης. Έχετε αποδείξει ότι αυτό που σχεδιάζετε το πραγματοποιείτε. Χαίρομαι πολύ γι` αυτό. Για μας, για το κοινό μας και όχι μόνο το μουσικό κοινό είναι μεγάλη χαρά, μεγάλο γεγονός.

Είστε συμπατριώτης μας, σας συνδέουν πολλά με το Αζερμπαϊτζάν. Όμως στις σχέσεις σας με το Αζερμπαϊτζάν υπήρξε μια μεγάλη διακοπή. Γι` αυτό πολλοί άρχισαν να το ξεχνούν. Όταν ήρθατε εδώ με την πρόσκλησή μου για να εορτάσετε εδώ την επέτειό σας από τότε άρχισε ένα καινούριο στάδιο στη σχέση σας με την Πατρίδα σας, με τα πάτρια εδάφη. Χαίρομαι που αυτό το στάδιο δίνει καταπληκτικά αποτελέσματα και που όλα που σχεδιάζονται πραγματοποιούνται, υλοποιούνται. Είναι πολύ ευχάριστο.

Τώρα όταν ο λαός μας σας βλέπει στην τηλεόραση σε διάφορα κανάλια σε διάφορες χώρες όταν παίζετε τη μουσική λέει - να, αυτός είναι δικός μας! Όταν γιόρταζαν την δέκατη επέτειο της πτώσης του τοίχου του Βερολίνου - και ήταν ένα επιβλητικό γεγονός το οποίο μπορούσαμε να παρακολουθούμε μόνο στην τηλεόραση - βλέποντας πως μια τόσο μεγάλη ορχήστρα διευθυνόταν από σας και πως και εσείς ο ίδιος παίζατε εκεί ένιωσα θαυμασμό και υπερηφάνεια για το ότι ο Σλάβα είναι τόσο διάσημος. Ένιωσα μια μεγάλη χαρά βλέποντάς το στην τηλεόραση.

Χαίρομαι ότι ξαναήρθατε, ότι μπορούμε να καθόμαστε πρόσωπο με πρόσωπο, να μιλάμε και να σας ακούσουμε όχι μόνο στη συζήτηση αλλά και να ακούσουμε τη μουσική σας. Σας χαιρετώ.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Ξέρετε γιατί κρατάω το λόγο μου; Γιατί... πως το λένε - κίσι κίμι, είμαι πραγματικός άνδρας, γι` αυτό.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Είστε πραγματικός κίσι. Εδώ στο Αζερμπαϊτζάν το κίσι είναι πολυσήμαντη λέξη. Η λέξη "κίσι" σημαίνει άνδρας. Όμως όταν λένε "κίσι" δεν είναι απλή έννοια του άνδρα αυτό σημαίνει πραγματικός άνδρας που έχει όλατ τα προσόντα, όλα τα χαρακτηριστικά ενός άνδρα ο λόγος του οποίου δεν έρχεται στην αντιπαράθεση με τις πράξεις.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Βέβαια όλοι εκπλήσσονται ότι έρχομαι εδώ για μια εβδομάδα. Έχω ακυρώσει μερικές συναυλίες μου για να έρθω εδώ. Όμως κρατάω το λόγο μου.

Μετά την επέτειο της πτώσης του τοίχου του Βερολίνου είχα μια πολύ δύσκολη περίοδο. Έδωσα δύο συναυλίες στο Λιλ - στη Γαλλία, μια συναυλία στο Παρίσι, μετά έδωσα μια συναυλία στο Ισραήλ, μετά πήγα στο Μονακό όπου βραβεύτηκα με μετάλλιο. Όμως δίνοντας τις συναυλίες σκεφτόμουν πως σύντομα θα πάω στο Μπακού, δόξα τω θεώ. Και όταν επιβιβάστηκα στο αεροπλάνο της δικής μας αζερμπαϊτζάνικης αεροπορικής εταιρείας ήταν μια πραγματική γιορτή για μένα.

Έφτασα εδώ, είδα όλους τους παλιούς μου φίλους, σήμερα κιόλας παρέδωσα το μάστερ κλας. Έχετε πολύ ταλαντούχα παιδία, πολύ ταλαντούχα. Θυμάστε όταν ήμουν εδώ έπαιζε μια βιολίστρια η οποία αν δεν κάνω λάθος με τη βοήθειά σας πήρε λεφτά για να πάει να σπουδάσει στην Αμερική;

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Ναι. Πως τη λένε; Ρακτσέεβα.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Λοιπόν, στις 23 Σεπτεμβρίου όταν άνοιξα την καινούρια σεζόν στη Νέα Υόρκη ήταν μια μεγάλη γιορτή, την βρήκα. Σπουδάζει στο σχολείο Τζουλιάν και πολύ επιτυχημένα. Εκεί είπα σε όλους να την παρακολουθούν γιατί θα μου δώσουν λογαριασμό στο τέλος.

Όπως βλέπετε όλα καλά. Με τη μουσική εδώ πάτε πολύ καλά.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Χωρίς αμφιβολία τα μαθήματά σας, τα μάστερ κλας δεν είναι μια συνηθισμένη δουλειά όπως μπορεί να σκεφτεί κανείς.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Είναι πιο δύσκολα από τις συναυλίες..

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Τα μάστερ κλας είναι μια σπουδαία υπόθεση. Και αυτοί που είχαν την τιμή να γίνουν μαθητές σας και να πάρουν από σας αυτό που μπορείτε να τους δώσετε νιώθουν σίγουρα πολύ ευτυχισμένοι. Και γι` αυτούς που αγγίζουν μαζί σας τη μουσική αν βέβαια υπάρχει ταλέντο αλλά εσείς δεν θα πάρετε ανθρώπους χωρίς ταλέντο ανοίγει το μέλλον.

Το πρόγραμμά σας το γνωρίζω. Είναι πολύ καλό πρόγραμμα. Βέβαια θα ήθελα να είστε εδώ πιο συχνά.

ΜστισλάβΡοστροπόβιτς: στις 29 έχω πρόβα στο Άμστερνταμ. Από δω πάω στο Παρίσι και από κει αμέσως στο Άμστερνταμ.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Γενικά, Σλάβα, χαίρομαι.

Ξέρετε είχαμε συναντηθεί με τον Ζακ Σιράκ στην Κωνσταντινούπολη και οι δύο σας θυμηθήκαμε.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Και πότε θα έρθει εδώ?

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Σκοπεύει να έρθει. Έχει προγραμματιστεί η επίσκεψή του στην Αρμενία, Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν. Όμως όταν στην Αρμενία παραιτήθηκε ο Τερ-Πετροσιάν και εκλέχτηκε ο καινούριος πρόεδρος με πήρε τηλέφωνο και είπε: "Ειλικρινά κάτω απ` αυτές τις συνθήκες δεν μπορώ πια να έρθω. Αν έρθω σε σας και θα πάω στην Αρμενία δεν θα το καταλάβουν. Επίσης τώρα δεν καταφέρνω να έρθω στην Αρμενία". Γι` αυτό ανέβαλε την επίσκεψη. Καταλαβαίνεται είναι σωστός άνθρωπος, επιστήμων. Όσο περισσότερα επικοινωνώ μαζί του τόσο περισσότερο πείθομαι πόσο ζεστός και εγκάρδιος άνθρωπος είναι. Εκτός του ότι είναι γνωστός πολιτικός με μεγάλη πείρα είναι απλά ζεστός άνθρωπος που κρατάει το λόγο του. Με πήρε τηλέφωνο και μου εξήγησε. Εγώ κατάλαβα και πιστεύω πως χρειάζεται χρόνος για να να υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες για την επίσκεψή του. Και θα έρθει.

Είχαμε συναντηθεί στην Κωνσταντινούπολη, όπως πάντα είχαμε μια αποτελεσματική ζεστή και φιλική συζήτηση. Θυμηθήκαμε εσάς.

Θυμήθηκε εσάς και με τον Ρομάν Πρόντι, πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας. Μαζί ήμασταν στην επέτειό σας στο Παρίσι, καθόμασταν δίπλα. Τώρα έγινε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία ασχολείται με όλα τα οικονομικά ζητήματα. Τώρα κατέχει αυτή τη θέση, είναι μια σημαντική διεθνής θέση. Πρώτα συναντηθήκαμε μ` αυτόν στη Ρώμη όταν ήταν πρωθυπουργός, μετά συναντηθήκαμε στο Παρίσι όταν γιορτάζατε τα 70 σας. Τώρα συναντηθήκαμε στην Κωνσταντινούπολη. Όταν του θύμισα για τη συνάντηση στην επέτειο του Σλάβα χάρηκε.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Είναι πολύ γλυκός άνθρωπος.

Ξέρετε ότι όταν ο Ζακ Σιράκ ήταν να έρθει εδώ έλαβα απ` αυτόν την επιστολή στο Παρίσι, με έχει κάνει επίσημο μέλος της γαλλικής αντιπροσωπείας. Τότε νόμιζα πως είμαστε ένα μουσείο...

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Μα αυτό θα γίνει.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Θα του το υπενθυμίσω.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Θα έρθει η ώρα και αυτό θα γίνει.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Γκαϊντάρ Αλίγιεφιτς, μπορώ να σας κάνω μια ερώτηση; Ξέρετε πως με βασανίζει το γεγονός ότι εδώ υπάρχουν πρόσφυγες. Υπάρχουν κάποιες προοπτικές επίλυσης αυτού του προβλήματος;

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Ξέρετε, Σλάβα, είναι πονεμένο ζήτημα, πληγή στην καρδιά μου.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Και στη δικιά μου.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Είναι η πληγή στην καρδιά μου. Τον Απρίλιο έκανα επέμβαση στην καρδιά μου με μεγάλη επιτυχία και η πληγή έκλεισε. Όμως η πληγή για την κατάσταση των προσφύγων και με την πολύ δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα το Αζερμπαϊτζάν όταν τα 20% των εδαφών βρίσκονται υπό κατοχή, όταν ένα εκατομμύριο άνθρωποι διωγμένοι από την πατρίδα τους παραμένουν πιστέψτε μέρα νύχτα όχι μόνο το σκέφτομαι αλλά και κάνω ό,τι μπορώ. Κατά τη συνάντηση με τον πρόεδρο Ζακ Σιράκ στην Κωνσταντινούπολη το 95% της συζήτησής μας αφορούσε αυτό το ζήτημα. Αυτό ήταν το βασικό θέμα των συζητήσεών μας με τον πρόεδρο Κλίντον, με τον καγκελάριο της Γερμανίας Σρέντερ, με τον Ρομάν Πρόντι ο οποίος επίσης ασχολείται με το πρόβλημα αυτό στην Ευρωπαϊκή επιτροπή, με τον πρόεδρο της Τουρκίας Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ και με άλλους αρχηγούς κρατών με τους οποίους συναντήθηκα στην Κωνσταντινούπολη.

Όμως πάντα έχω ελπίδα. Τελευταίες μέρες βρέχει. Ήταν τόσο καταρρακτώδεις βροχές που στο χωριό Ραμάν στο Σουραχάνι και σε άλλα μέρη έγινε κατακλυσμός. Έχω παραχωρήσει χρήματα για τη διεξαγωγή των εργασιών αποκατάστασης. Από χτες βρέχει καταρρακτωδώς. Βέβαια ο κάθε άνθρωπος έχει δυσκολίες λόγω βροχής. Αλλά φαντάζεστε αυτούς τους ανθρώπους στις σκηνές; Πως μια σκηνή μπορεί να αντέξει τόσο νερό που πέφτει από τον ουρανό; Είναι πολύ δύσκολο.

Και όμως είμαι αισιόδοξος. Πιστεύω πως θα καταφέρουμε να συμφωνήσουμε. Βάζω στόχο την ειρήνη, την ειρήνη μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν. Ακόμα στην Κωνσταντινούπολη προέβαλα μια μεγάλη ιδέα για τη δημιουργία σύμφωνου ασφάλειας και ειρήνης στο Νότιο Καύκασο (Γεωργία, Αζερμπαϊτζάν, Αρμενία). Φυσικά έβαλα τον όρο - τι σημαίνει αυτό το σύμφωνο, τι απαιτήσεις έχει. Προβάλλω αυτό.

Ανεξάρτητα που έχουμε υποστεί μεγάλες ζημιές , που τα εδάφη μας είναι υπό κατοχή, που οι άνθρωποι πάνω από έξι χρόνια μένουν στις σκηνές κτλ. θέλω την ειρήνη. Φυσικά τη δίκια ειρήνη. Και γι` αυτό τον τελευταίο καιρό είχα μερικές άμεσες προσωπικές συναντήσεις με τον πρόεδρο της Αρμενίας τον Κοτσαριάν.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Αυτό έχει εκτιμηθεί πολύ στη Διάσκεψη στην Κωνσταντινούπολη. στη Δύση, στην Αμερική. Θεωρούν ότι στην επίλυση του προβλήματος αυτό μπορεί να ωφελήσει πιο πολύ απ` αυτά που έχουν επιχειρηθεί πριν. Εκμεταλλευόμαστε όλες τις δυνατότητες. Υπάρχει η ομάδα του Μινσκ, όπως ξέρετε οι συμπρόεδροί της είναι η Ρωσία, οι ΗΠΑ και η Γαλλία. Κατά τη διάρκεια του έτους έχουν χαλαρώσει την εργασία τους, τους έκανα κριτική στη Διάσκεψη στην Κωνσταντινούπολη. Ύστερα κατά τη διάρκεια των συναντήσεων συμφωνήσαμε - και αυτό καταχωρήθηκε στο έγγραφο που εγκρίθηκε από μας - ότι πρέπει να ξαναρχίσουν τις διαπραγματεύσεις. Εμείς θα χρησιμοποιούμε και τα δύο κανάλια. Θα δούμε. Εγώ ελπίζω.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Ξέρετε ότι κιόλας τώρα εκτιμούν πολύ την εθελοντική σας χειρονομία με τους πίνακες που δώσατε στη Γερμανία. Το εκτιμούν παρά πολύ. Θεωρώ πως αυτή η χειρονομία δείχνει τη μεγάλη καρδιά σας ως αρχηγού του κράτους. Είναι πολύ σωστό. Πρέπει να ξέρουμε να επιστρέφουμε. Όπως καταφέρατε να επιστρέψετε τους πίνακες έτσι και η Αρμενία πρέπει να σας επιστρέψει τα εδάφη.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Ναι, ο καγκελάριος Σρέντερ το εκτίμησε πολύ. Ξέρετε ότι μερικοί από τους πίνακες αυτούς έχουν κλαπεί και βρίσκονται στη Νέα Υόρκη, στο δικαστήριο, και αυτούς που είχαμε εμείς του επιστρέψαμε όλους. Έγραψα ειδική επιστολή, σχετικά με το θέμα αυτό έχω εκδώσει το ένταλμα. Ό,τι βρισκόταν από το 1947 στο μουσείο μας επιστρέψαμε στη Γερμανία, στο μουσείο της Βρένης.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Καταπληκτική χειρονομία. Χειρονομία ενός μεγάλου ανθρώπου, μεγάλου αρχηγού. Πρέπει να πω πως όταν κάνεις και επιστρέφεις αυτό παροτρύνει τους άλλους ανθρώπους να σκεφτούν πως και οι άλλοι πρέπει να το κάνουν.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Σωστά.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Είναι πολύ σημαντικό πως δώσατε αυτό το παράδειγμα. Πολύ σημαντικό.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Στην Κωνσταντινούπολη για μας αποτέλεσε μεγάλο ιστορικό γεγονός ότι υπογράψαμε μια μεγάλη συμφωνία για τον πετρελαιαγωγό Μπακού -Τζεϊχάν. Ασχολόμασταν μ` αυτό πέντε χρόνια, είχαμε πολλά εμπόδια, δυσκολίες. Αλλά τα ξεπεράσαμε.

Ο δημιουργός αυτού του σχεδίου είναι το Αζερμπαϊτζάν διότι αν το 1994 δεν είχαμε υπογράψει αυτή τη μεγάλη συμφωνία που ονομάζεται "Συμφωνία του αιώνα" τότε τι θα λέγαμε τώρα; Υπογράψαμε τη συμφωνία, δηλώσαμε ότι υπάρχουν μεγάλα αποθέματα πετρελαίου και ότι ήδη εξορύσσουμε αυτό το πετρέλαιο από το 1997, το εξάγουμε μέσω δύο πετρελαιαγωγών - μέσω βόρειου αν και τώρα εκεί υπάρχουν δυσκολίες λόγω των γεγονότων στο Βόρειο Κάυκασο, και μέσω άλλου δρομολογίου - Μπακού-Σουψά. Όμως χρειαζόμασταν έναν κύριο μεγάλο πετρελαιαγωγό για την εξαγωγή πολλού πετρελαίου. Πέντε χρόνια ασχολόμασταν μ` αυτό το έργο και τώρα το ολοκληρώσαμε, υπογράψαμε επίσημα το έγγραφο. Το υπέγραψε και ο Κλίντον ο οποίος προσωπικά όλα αυτά τα χρόνια όχι μόνο μας στήριζε αλλά και έκανε τα πάντα για να γίνει αυτό το σχέδιο πραγματικότητα. Το υπογράψαμε. Είναι ένα σπουδαίο γεγονός.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Δηλαδή θα υπάρχουν πιο πολλά λεφτά ελπίζω.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Τώρα επενδύουμε τα χρήματα σ` αυτό το σωλήνα, 2 δισεκατομμύρια 400 εκατομμύρια δολάρια. Και στο μέλλον, αναμφίβολα... Επίσης ανακαλύψαμε μια μεγάλη πηγή αερίου. Μάλλον σε μερικά χρόνια θα εξάγουμε και το αέριο. Οι συμφωνίες που υπογράψαμε προβλέπουν τις επενδύσεις στο Αζερμπαϊτζάν περίπου των 60 εκατομμυρίων δολαρίων μέσα σε 15 χρόνια. Φυσικά επενδύοντας τόσα χρήματα πρέπει να κερδίσουμε πολλά περισσότερα. Αλλιώς γιατί να επενδύουμε;

Όλα αυτά τα κάνουμε για το μέλλον. Ίσως να μην τα δω όλα αυτά διότι ο χρόνος περνάει και η ηλικία είναι πάντα ηλικία. ‘Όμως δεν το κάνω για μένα αλλά για το λαό, για τις επόμενες γενιές, για το ανεξάρτητο Αζερμπαϊτζάν. Το έργο αυτό προχωράει επιτυχώς και χαίρομαι γι` αυτό.

Μστισλάβ Ροστροπόβιτς: Τα θερμά μου συγχαρητήρια.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Ευχαριστώ.

Εφημερίδα "Εργάτης του Μπακού", 23 Νοεμβρίου 1999.