Ομιλία του προέδρου της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν Γκαϊντάρ Αλίγιεφ στη συνάντηση με τον διοικητή των ρωσικών στρατευμάτων στην Υπερκαυκασία, συνταγματάρχη στρατηγό Φιόντορ Ρέουτ στις 6 Ιανουαρίου 1994

Πιστεύω ότι θα έπρεπε να συναντηθούμε πιο νωρίς – και επειδή η περιοχή της Υπερκαυκασίας είναι αλληλένδετη και επειδή  είστε διοικητής των ρωσικών στρατευμάτων που βρίσκονται στη Γεωργία και στην Αρμενία. Όμως οι συνθήκες δεν το επέτρεπαν. Για την επίλυση των ζητημάτων που αφορούν τα συμφέροντα της δημοκρατίας σε αλληλεπίδραση με τη Δημοκρατία της Γεωργίας με την οποία διατηρούμε καλές σχέσεις έχω βρεθεί με τον Εντουάρντ Σεβαρνάντζε και με άλλους επικεφαλής της δημοκρατίας. Έρχονταν εδώ, επιλύονταν πολλά ζητήματα σχετικά με την οικονομική συνεργασία που αφορούσαν ιδιαίτερα την παροχή βοήθειας στη Γεωργία στην προμήθεια ενέργειας. Με την Αρμενία δυστυχώς βρισκόμαστε σε κατάσταση πολέμου. Και τα στρατεύματά σας, τα στρατεύματα της Ρωσικής Ομοσπονδίας βρίσκονται και στο έδαφος και Γεωργίας και στο έδαφος της Αρμενίας. Χωρίς τις επαφές δεν μπορούμε. Είχαμε τις τηλεφωνικές επαφές, οι αντιπρόσωποί μας συναντιούνταν με σας. Αλλά πρέπει, νομίζω, να έχουμε πιο στενές επαφές για να αποφύγουμε κάποιες αποτυχίες στις σχέσεις μας. Διότι όταν υπάρχουν οι επαφές, οι συναντήσεις, τα ζητήματα επιλύονται πιο εύκολα, όταν δεν υπάρχουν οι επαφές ακόμα και ένα μικρό ζήτημα μεταμορφώνεται σε ένα μεγάλο πρόβλημα παρόλο που μπορεί να μην έχει τέτοια σημασία. 

Η Δημοκρατία μας δεν έχει κανένα πρόβλημα με τη Γεωργία. Μ’ αυτό το κράτος έχουμε τις ιστορικά διαμορφωμένες φιλικές, καλές γειτονικές σχέσεις. Όμως μας απασχολεί η κατάσταση στη Γεωργία γενικά διότι δεν μπορούμε να μένουμε αδιάφοροι σ’ αυτά που συμβαίνουν στη γειτονική χώρα. Ιδιαίτερα μας απασχολεί η κατάσταση των Αζερμπαϊτζάνων που ζουν στη Γεωργία. Είναι πολλοί εκεί όπως προκύπτει από τα στοιχεία που διαθέτουμε – περίπου 600 χιλιάδες άνθρωποι. Επίσης σε κάποιες περιοχές – Μαρνεούλσκι, Μπολνίσσκι, Ντμανίσσκι, Γκαρνταμπάνσκι – ζουν συγκεντρωμένα. Λαμβάνουμε ανησυχητικά μηνύματα: καμιά φορά για τα γεγονότα άσκησης βίας ως προς ξεχωριστούς Αζερμπαϊτζάνους, αδικίας κτλ. Οι αντιπρόσωποί μας πήγαν εκεί γι’ αυτό το λόγο. Γι’ αυτό το λόγο επισκέφτηκε τη Γεωργία η Γραμματέας του κράτους Λαλά-Σοβκέτ Γκαντζίεβα η οποία επισκέφτηκε τις Ντμανίσσκι και Μαρνεούλσκι περιοχές, συναντήθηκε με τις επικεφαλής της Γεωργίας. Οι αντιπρόσωποι κάποιων γειτονικών με τη Γεωργία περιοχών του Αζερμπαϊτζάν πήγαν στη γειτονική δημοκρατία για να παρέχουν την ανθρωπιστική ή οικονομική βοήθεια στους κατοίκους των περιοχών Ντμανίσσκι και Μαρνεούλσκι. 

Αλλά όλα αυτά ακόμα δυστυχώς δεν έχουν αποτελέσματα. Είχα τηλεφωνική ομιλία με τον Εντουάρντ Σεβαρνάντζε, μου είπε ότι εκ μέρους τους λαμβάνονται τα μέτρα για την επαναφορά τάξης και τη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για τους κατοίκους αζερμπαϊτζάνικης εθνικότητας αυτών των περιοχών. 

Εκμεταλλευόμενος της ευκαιρία απευθύνομαι και σε σας με την παράκληση διότι οι μονάδες σας βρίσκονται στο έδαφος της Γεωργίας συμπεριλαμβανομένης και αυτής της περιοχής για να προσέξετε αυτό το θέμα. Αυτά τα πρόσωπα αζερμπαϊτζάνικης εθνικότητας είναι υπήκοοι της Γεωργίας, ζουν εκεί επί τους αιώνες, είναι η πατρίδα τους, και πρέπει να εξασφαλιστεί η ασφάλεια, η ομαλή ζωή και η εργατική δραστηριότητά τους. Μερικά συμπτώματα μας απασχολούν πολύ, το είπα στον Εντουάρντ Σεβαρνάντζε. Αν δεν διακοπούν κάποια αρνητικά φαινόμενα τα οποία λαμβάνουν χώρα εκεί μπορούν να οδηγήσουν σε πιο σοβαρές δυσκολίες. Και αυτό που συμβαίνει μετά που η κατάσταση γίνεται πιο περίπλοκη το παρατηρούμε στο παράδειγμα της λεγόμενης σύγκρουσης του Καραμπάχ η οποία μεταμορφώθηκε τώρα σε ανοιχτές πολεμικές επιχειρήσεις μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν. Η πρώτη μου παράκληση είναι αυτή. Θα ήθελα να το προσέξετε. 

Επανειλημμένα δήλωνα εκ μέρους του κράτους του Αζερμπαϊτζάν και σήμερα εκμεταλλευόμενος αυτή τη συνάντηση με σας λέω – είμαστε υπέρ της ειρηνικής επίλυσης του προβλήματος. Επιθυμούμε να τελειώσει ο πόλεμος ο οποίος άρχισε πριν σχεδόν 6 χρόνια και τα περασμένα χρόνια έδειξαν ότι έφερε συμφορές και για τον αζερμπαϊτζάνικο και για τον αρμενικό λαό. Δεν θα φέρει τα αποτελέσματα που αναμένουν οι εξτρεμιστικές δυνάμεις της Αρμενίας. Γι’ αυτό έλεγα και λέω: βασιζόμενος στην παγκόσμια πολιτική πείρα είμαι πεπεισμένος ότι το πρόβλημα πρέπει να επιλυθεί ειρηνικά. Δεν καταλάβαμε ούτε ένα μέτρο του εδάφους της Αρμενίας, ενώ οι αρμενικοί ένοπλοι σχηματισμοί κατέκτησαν – εσείς, στρατιωτικός, το ξέρετε καλά – περίπου 20% του εδάφους του Αζερμπαϊτζάν μεταξύ άλλων και εκτός της πρώην περιοχής Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Αν θεωρήσουμε ότι ο πόλεμος διεξάγεται όπως το προσπαθεί να παρουσιάσει η αρμενική πλευρά για την προστασία των συμφερόντων της αρμενικής μειονότητας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ τότε πως εξηγείται, πρώτον, ότι από το ίδιο Ναγκόρνο-Καραμπάχ διώχτηκαν 50 χιλιάδες Αζερμπαϊτζάνοι και εκτός του Ναγκόρνο-Καραμπάχ οι αρμενικοί ένοπλοι σχηματισμοί κρατούν υπό κατοχή 7 δικές μας περιοχές – Λάτσινσκι, Κελμπαντζάρσκι, Αγκντάμσκι, Φιζουλίνσκι, Ντζεμπραίλσκι, Ζανγκιλάνσκι, Γκουμπάντλινσκι, οι κάτοικοί τους βρίσκονται σε άθλια κατάσταση, πολλοί ζουν σε σκηνές. Μπορείτε να έρθετε να δείτε εκείνες τις περιοχές. Και ο υλικός πλούτος που επί δεκαετίες, αιώνες μαζεύτηκε σ’ αυτές τις περιοχές λεηλατήθηκε, καταστράφηκε. Είναι ο βανδαλισμός εκ μέρους των αρμενικών ένοπλων σχηματισμών. Και φυσικά πιστεύω ο κόσμος δεν θα το συγχωρήσει σε κανέναν και ποτέ. Ο κόσμος δεν συγχωρεί την επιθετικότητα και τους εισβολείς. 

Γι’ αυτό δήλωνα και δηλώνω εκμεταλλευόμενος αυτή την ευκαιρία, το λέω σε σας προσωπικά αν και γνωρίζετε τη δήλωση των επικεφαλής του Αζερμπαϊτζάν, ότι υποστηρίζουμε την ειρηνική επίλυση του προβλήματος αλλά νοουμένου ότι οι αρμενικοί ένοπλοι σχηματισμοί χωρίς όρους θα εγκαταλείψουν το έδαφος του Αζερμπαϊτζάν, πρώτα απ’ όλα εκείνες τις περιοχές που βρίσκονται εκτός εδάφους της πρώην περιοχής Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Τέτοιες προτάσεις έγιναν και γίνονται. Όμως οι εισβολείς εκμεταλλευόμενοι το προσωρινό, επαναλαμβάνω προσωρινό πλεονέκτημα θεωρούν ότι μπορεί να είναι έτσι για πάντα. Αναγκάστηκα στις 24 Δεκεμβρίου στη συνάντηση των επικεφαλής των κρατών της Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών να κάνω δήλωση. Τη γνωρίζετε. Προέκυψε η ανάγκη αυτής της δήλωσης επειδή το Αζερμπαϊτζάν στις 24 Σεπτεμβρίου προσχώρησε στην Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών, υπέγραψε τη Συμφωνία για την κοινή ασφάλεια, για να είναι ισοδύναμο μέλος της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών. Και η Αρμενία είναι μέλος της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών. Γι’ αυτό έκανα στο Ασγκαμπάτ τη δήλωση για το ότι δεν μπορεί να πρόκειται για την εξασφάλιση της κοινής ασφάλειας των χωρών της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών, για την ασφάλεια αυτής της Κοινοπολιτείας αν δεν εξασφαλίστηκε η εσωτερική ασφάλεια. 

Γι’ αυτό είπα εκεί και στη συζήτηση με ξεχωριστούς επικεφαλής των ανεξάρτητων χωρών που είναι μέλη της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών ότι δεν μπορούμε να ανεχόμαστε αυτή την κατάσταση και πιστεύω ότι αυτή η δήλωση μπορεί να έχει αποτέλεσμα. Το λέω σε σας διότι υπογράφοντας τη Συμφωνία για την κοινή ασφάλεια καθοδηγούμασταν μ’ αυτή την αρχή συνεργασίας των ένοπλων δυνάμεων όλων των χωρών της Κοινοπολιτείας συμπεριλαμβανομένου του Αζερμπαϊτζάν και της Ρωσίας, άλλων κρατών.

Είστε αντιπρόσωπος των ρωσικών στρατευμάτων στη Γεωργία και στην Αρμενία. Γι’ αυτό θα ήθελα να σας παρακαλέσω να χρησιμοποιήσετε τις δυνατότητές σας, το κύρος σας για να επηρεάσετε κάποιους κύκλους στην Αρμενία και να τους κάνετε να αρνηθούν αυτή την παραφροσύνη. Επαναλαμβάνω είμαστε υπέρ της ειρηνικής επίλυσης του προβλήματος, είμαστε υπέρ της ειρήνης, θέλουμε να σταματήσει ο πόλεμος και οι πολεμικές επιχειρήσεις. 

Τελευταίες μέρες υπάρχουν βίαιες πολεμικές ενέργειες. Δεν ευθυνόμαστε εμείς γι’ αυτό διότι οι εισβολείς εδώ και ένα-ενάμιση μήνα εκπονούν τα σχέδια για την περαιτέρω προχώρηση στο βάθος του αζερμπαϊτζάνικου εδάφους, για την κατοχή νέων περιοχών. Ίσως πριν το κατάφεραν αλλά τώρα δεν το καταφέρουν, βρίσκουν αρκετά δυνατή αντίσταση, αυτό φυσικά οδηγεί στις πολεμικές ενέργειες, υπάρχουν απώλειες και από τις δύο πλευρές και οι ένοπλες μας δυνάμεις τελευταία προβάλλουν άξια αντίσταση στους αρμενικούς σχηματισμούς. Μάλλον γνωρίζετε ότι έχουν μεγάλες απώλειες – και στη ζωντανή δύναμη και στα μηχανήματα. Και για ποιο λόγο χρειάζεται αυτό; Εμείς δεν το χρειαζόμαστε. Εμείς δεν επιτιθόμαστε εμείς αμυνόμαστε στο έδαφός μας, είναι αυτοί που εισέβαλαν στη δική μας γη.

Γι’ αυτό θέλω να εκφράσω τη δυσαρέστηση για το ότι οι φίλοι μας από τις χώρες της Κοινοπολιτείας ειδικά από τη Ρωσία δεν έδειξαν τη δέουσα προσήλωση στις αρχές σ’ αυτά τα ζητήματα. Στη δήλωσή μου στο Ασγκαμπάτ σημείωσα ότι μετά που στις 24 Σεπτεμβρίου το Αζερμπαϊτζάν έγινε μέλος της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών  και υπέγραψε τη Συμφωνία για την κοινή ασφάλεια κατελήφθησαν 4 περιοχές του Αζερμπαϊτζάν. Έχουμε τους λόγους να εκφράζουμε τη δυσαρέστηση με τέτοια κατάσταση, με το ότι οι σύμμαχοί μας στην Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών κατά κάποιον τρόπο αδιαφορούν γι’ αυτό. Ταυτόχρονα απευθύνομαι σε σας με την παράκληση να εκμεταλλευτείτε τις δυνατότητές σας, το κύρος σας, τη θέση σας που κατέχετε στην Αρμενία για να σταματήσετε, να αλλάξετε την κατάσταση. Σας δηλώνω ξεκάθαρα και μπορείτε να το μεταφέρετε σε όποιον θεωρείτε απαραίτητο ότι εμείς είμαστε υπέρ του τερματισμού των πολεμικών ενεργειών, θέλουμε να επιλύσουμε το πρόβλημα με τον ειρηνικό τρόπο. 

Όμως όλα τα υπόλοιπα ζητήματα επιλύονται πολύ εύκολα. Το κύριο ζήτημα – αυτό που έλεγα – είναι ο τερματισμός των πολεμικών ενεργειών, η εξασφάλιση της κυριαρχίας του κράτους, της εδαφικής ακεραιότητας του Αζερμπαϊτζάν. Σχετικά μ’ αυτό και πάλι απευθύνομαι σε σας. Επαναλαμβάνω, δεν θέλω να μιλάω για το ότι τα στρατεύματά σας παρέχουν τη βοήθεια στην Αρμενία παρόλο που λέγονται πολλά γι’ αυτό. Εγώ δεν έχω λόγους για τις επίσημες δηλώσεις αλλά βρίσκεστε στο έδαφος της Αρμενίας, σ’ αυτό το έδαφος υπάρχουν οι ρωσικές στρατιωτικές βάσεις που έχουν την επίσημη ιδιότητα των στρατιωτικών βάσεων. Η Αρμενία πολεμάει με μας, όχι εμείς αλλά αυτοί καταλαμβάνουν τα εδάφη μας. Γι’ αυτό έχω το δικαίωμα – βάσει των διεθνών νομικών κανόνων, βάσει των κανόνων δικαίου – να απευθυνθώ με την παράκληση σε σας να χρησιμοποιήσετε την επιρροή σας, να λάβετε τα κατάλληλα μέτρα. 

Ελπίζω να λάβετε αυτά τα μέτρα. Όσο αφορά το γεγονός της διάβασης δια μέσω του εδάφους του Αζερμπαϊτζάν των φορτίων για την εξασφάλιση της ζωικής δραστηριότητας των ρωσικών στρατευμάτων που βρίσκονται στην Υπερκαυκασία, το εξασφαλίζαμε και θα το κάνουμε στο εξής διότι με τη Ρωσία έχουμε φιλικές σχέσεις όπως και με τα στρατεύματα της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Λαμβάνω όλα τα μέτρα για να ενισχύσω αυτές τις σχέσεις. Όμως λαμβάνουμε πολλά σήματα για το ότι το καύσιμο που περνάει προς τις στρατιωτικές μονάδες στη Γεωργία και στην Αρμενία δια μέσω του Αζερμπαϊτζάν ύστερα βρίσκεται στη διάθεση των αρμενικών ένοπλων σχηματισμών και χρησιμοποιείται εναντίον μας. Σ’ αυτήν την περίπτωση μιλάω γι’ αυτό ως για τα σήματα, μηνύματα. Όμως όλα αυτά συζητούνται και θα πω ειλικρινά εκ μέρους διαφορετικών στρωμάτων του πληθυσμού του Αζερμπαϊτζάν μας προσάπτεται η κατηγορία: γιατί αφήνουμε να περάσουν αυτά τα φορτία δια μέσω του εδάφους του Αζερμπαϊτζάν ενώ αυτό σε κάποιο βαθμό βοηθάει στους αρμενικούς ένοπλους σχηματισμούς; Σας το λέω για να προσέξετε ακόμα αυτά τα ζητήματα.

Εφημερίδα \"Εργάτης του Μπακού\", 11 Ιανουαρίου 1994