شرح حال

حیدر علی اف فرزند علیرضا رهبر ملتآذربایجان

حیدر علی اف فرزند علیرضا در تاریخ ۱۰ می سال ۱۹۲۳ در شهر نخجوان آذربایجان بدنیا آمده است. وی، در سال ۱۹۳۹ پس از پایان تحصیلات در دانشسرای تربیت معلم نخجوان، اقدام به فراگیری آموزش در رشته معماری دانشگاه صنعتی آذربایجان ("آکادمی دولتی نفت آذربایجان" کنونی) نمود. ولی بر اثر آغاز جنگ، او میسر به اتمام تحصیل نگردید.

حیدر علی ف از سال ۱۹۴۱ در کمیساریای خلق امور داخلی جمهوری خودمختار سوسیالیستی شوروی نخجوان و در شورای کمیساریای خلق این جمهوری بعنوان مسئول بخش اشتغال به کار داشت و در سال ۱۹۴۴ به ارگانهای امنیت دولتی انتقال یافت. حیدر علی اف از این دوران به بعد با استخدام در سیستم ادارات امنیتی، از سال ۱۹۶۴ بعنوان معاون رییس کمیته دولتی امنیت وابسته به شورای وزیران جمهوری آذربایجان شوروی و از سال ۱۹۶۷ نیز عهده دار ریاست آن کمیته شد و تا درجه سرتیپ ارتقا یافت. وی، در همان سالها در شهر لنین گراد ("سانکت پترزبورگ" فعلی) تحصیلات عالیه ویژه ای دید و در سال ۱۹۵۷ نیز از رشته تاریخ دانشگاه دولتی آذربایجان فارغ التحصیل گردید.

حیدر علی اف با انتخاب شدن به مقام دبیر کل کمیته مرکزی حزب کمونیست آذربایجان در اجلاس عمومی آن کمیته در سال ۱۹۶۹، رهبری کشور را بر عهده گرفت. در دسامبر سال ۱۹۸۲ بعضویت دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی انتخاب و به سمت معاون اول رییس شورای وزیران اتحاد جماهیر شوروی منصوب گردید و به عنوان یکی از رهبران اتحاد جماهیر شوروی انجام فعالیت داد. حیدر علی اف در طول مدت ٢٠ سال نماینده شورای عالی (مجلس) اتحاد جماهیر شوروی و طی پنج سال نیز معاونت رئیس شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی را عهده دار بود.

حیدر علی اف در اکتبر سال ۱۹۸۷ ضمن اعتراض به خط مشی سیاسی دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی و شخص میخائیل قورباچوف دبیر کل آن کمیته، از سمتهای خود استعفا نموده است.

وی بعلت فاجعه خونینی که، توسط ارتش شوروی در٢٠ ژانویه سال١٩٩٠ در شهر باکو اتفاق افتاد، فردای آن روز با حضور در دفتر نمایندگی آذربایجان در مسکو و صدور بیانیه و ایراد سخنان اعتراض آمیز، خواستار مجازات عاملان این جنایت بر علیه مردم آذربایجان شده است. او با انتقاد شدید از موضع گیری دوگانه مقامات شوروی در مسأله اوضاع فوق العاده وخیم قره باغ کوهستانی، در ماه ژوئیه سال ١٩٩١ از صفوف حزب کمونیست اتحاد شوروی کناره گیری کرده است.

در ماه ژوئیه سال ١٩٩٠ حیدر علی اف ضمن مراجعت به آذربایجان، ابتدا در باکو و سپس در نخجوان اقامت کرد و در همان سال به نمایندگی مجلس شورای عالی آذربایجان انتخاب شد. وی، در سالهای ١٩٩١ تا ١٩٩٣ ریاست مجلس عالی جمهوری خودمختار نخجوان و سپس معاونت رییس شورای عالی جمهوری آذربایجان را برعهده داشت. حیدر علی اف در سال ١٩٩٢ در کنگره تأسیس حزب آذربایجان نوین در شهر نخجوان، رئیس آن حزب انتخاب گردید.

در ماههای می و ژوئن سال ۱۹۹۳ با پیدایش خطر جنگ داخلی و از دست رفتن استقلال کشور بخاطر تشدید کامل بحران حکومتی، مردم آذربایجان با اصرار خواستار روی کار آمدن حیدر علی اف شد. رهبران وقت آذربایجان ناگزیر رسماً از حیدر علی اف به باکو دعوت کردند. حیدر علی اف در تاریخ ۱۵ ژوئن سال ۱۹۹۳ رئیس شورای عالی آذربایجان انتخاب و بموجب مصوبه مورخ ۲۴ ژوئیه مجلس ملی، کفیل رئیس جمهوری آذربایجان شد. حیدر علی اف در روز سوم اکتبر با دستیابی به آراء عمومی مردم، به مقام ریاست جمهوری آذربایجان انتخاب شد. او، در انتخابات ریاست جمهوری مورخ ۱۱ اکتبر که با حضور گسترده مردم برگزار می گردید، با کسب ١/٧٦ درصد آراء، مجدداً رئیس جمهوری آذربایجان انتخاب شد. حیدر علی اف که، با طرح کاندیداتوری وی جهت شرکت در انتخابات ریاست جمهوری ۱۵ اکتبر سال ۲۰۰۳ اعلام موافقت کرده بود، بعلت بروز مشکلاتی در وضع جسمانی از شرکت در این انتخابات خودداری نمود.

حیدر علی اف دارنده جوایز بین المللی، دکترای افتخاری دانشگاه های معتبر کشورهای مختلف و سایر عناوین افتخاری با نفوذ بوده است. وی، چهار بار مفتخر به دریافت نشان لنین، نشان ستاره سرخ و مدالهای زیادی و دو بار عنوان قهرمان سوسیالیستی کار بوده، نشان و مدالهای کشورهای متعدد خارجی را دریافت نموده است.

سرنوشت تاریخی آذربایجان در مقطع زمانی بیش از ٣٠ سال اخیر با نام وی پیوندهای ناگسستنی دارد. طی این سالها رشد بخشهای سیاسی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مردم در تمامی عرصه ها، صرفاً نام او را تداعی می کند. حیدر علی اف در طول دوران رهبری خود، میهن عزیز آذربایجان که همواره برای رشد آن تلاش و به فرهنگ غنی و تاریخ بزرگ آن افتخار می کرد و برای سرنوشت نسلهای آینده می اندیشید، بعنوان یک دولت، در برابر آزمایشات سخت و دشوار دوران سپری داد.

وی، بعنوان یک چهره سیاسی و دولتی و رهبر بی چون و چرای مردم، در همان دوران سلامتی خود به افسانه زنده تبدیل شده، از اینرو، پدیده حیدر علی اف پیوسته توجه همگان را به خود جلب می کرد، فعالیت سیاسی پرشور و شگفت انگیز این رهبر ملی آذربایجانی های جهان، هم در مطبوعات کشور و هم در جراید جهانی بطور گسترده انتشار یافته است.

ملت آذربایجان در دورانی که شاهد خطر از بین رفتن نظام دولتی ملی بود و سخت ترین روزهای خود را می پیمود- در ماه ژوئن سال ١٩٩٣ قطعاً خواستار تغییر حکومت موجود شد و از همان زمان، سرنوشت خود را مجدداً به حیدر علی اف سپرد. حیدر علی اف با مشاهده چنین وضعیت دشوار مردم و قبول دعوت آنان، بار دیگر به صحنه سیاستی آذربایجان باز گشت. مردم با امید و سرور از بازگشت وی استقبال نمودند و همان روز را نیز در تاریخ آذربایجان مستقل بعنوان روز نجات ملی به ثبت رسانده است.