سخنرانی حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان در کنفرانس بین المللی مختص مشکلات آوارگان و پناهندگان در آذربایجان - باکو، تالار جلسات ساختمان حکومت، ۱۶ اکتبر سال ۱۹۹۶

خانمها و آقایان محترم.

میهمانان ارجمند.

من خدمت شما شرکت کنندگان کنفرانس بین المللی مختص مسایل آوارگان و پناهندگان در کشور آذربایجان سلام عرض می کنم و برای شما در کار این کنفرانس آرزوی موفقیت دارم.

کنفرانس حاضر که، به ابتکار کمیته مسلمانان آسیا و سازمان بین المللی اسلامی "نجات" در آذربایجان برگزار می شود، برای مردم کشورمان از اهمیت بسزایی برخوردار است. بطور کلی، مشکلات آوارگان و پناهندگان در جهان، بعنوان مهمترین، ضروری ترین و یکی از مسایل مورد توجه و نگرانی جامعه جهانی، سازمانهای بین المللی و انسانهای بشر دوست می باشد. علاقه مهم کمیته مسلمانان آسیا و سازمان بین المللی اسلامی "نجات" نسبت به این مسئله و مخصوصاً، مراقبت آن از شرایط کاملاً بحرانی این مسأله در آذربایجان و بهمین منظور برگزاری کنفرانس ویژه یی، تحسین برانگیز و پراهمیت است.

مایلم بویژه متذکر شوم که، برگزاری این کنفرانس، آشنایی و مساعدت به حل و فصل مسایلی که، در دوره گذر فعلی کشور آذربایجان اوضاع داخلی آن را در معرض تشنج بیشتری قرار می دهد، صرفاً با ابتکار سازمان و اتحادیه های اسلامی بوده است. کمیته مسلمانان آسیا و سازمان بین المللی اسلامی "نجات" از نمایندگان بسیاری از کشورهای اسلامی نیز به این کنفرانس دعوت بعمل آورده اند. لذا، این کنفرانس همپای جنبه اقتصادی- اجتماعی خود، در عین حال، دارای اهمیت معنوی بزرگی می باشد. این امر، مظهر تحقق و تداوم سنتهایی که، با دین اسلام و اصول اسلامی مطابقت دارد، به شمار می رود.

اصول انسان دوستی، صلح جویی، مراقبت و کمک به مظلومان و مستضعفان و کسانی که، راه نجات می جویند را دین اسلام بعنوان اصول اساسی خود قرار داده است. دین اسلام، ارزشهای معنوی و آداب و رسوم آن بر پایه همین ارزشهای کلی و بشری بنیان یافته، شکل گرفته، طول قرنها توسعه پیدا کرده و امروزه هم بشردوستی و صلح جویی خود را به کل جهانیان نشان می دهد.

مردم آذربایجان بخوبی متوجه همه این مسایل میباشد. ملت آذربایجان که، طی مدتی بیش از ۷۰ سال از ارزشهای معنوی، سنن تاریخی و دین خود دور افتاده است، هرگز اعتقاد خود به دین اسلام را فراموش نکرده، از این ارزشهای معنوی هرگز جدا نشده و همواره آرزوی پیوست و الحاق کامل به این ارزشهای معنوی و دین اسلام را داشته است. مردم آذربایجان پس از دستیابی به آزادی ملی و کسب استقلال دولتی خود، همه گونه شرایط برای تحقق این آرمانها و خواسته های مقدس انسانها در کشورمان فراهم شده است. این آرمانها بقدری قوی و جاویدان بوده است که، در دوران محرومیت سالیان مدیدی از بین نرفته، قدرت خود را از دست نداده و فوراً با اغتنام از فرصت ایجاد شده، سریعاً تجلی نموده است. همه اینها واقعیت امروز جمهوری آذربایجان مستقل می باشد. اینها سمبول پایبندی مردم آذربایجان نسبت به ارزشهای ملی، دینی و معنوی خود است. و این عامل ما را بیشتر بهم پیوند می دهد، بین مردم آذربایجان و دیگر ملتهای پیرو دین اسلام ارتباط برقرار می سازد، آن را توسعه و پیشرفت می دهد.

اکنون این آرمانها در سیاستهای دولت، در آرزو و خواسته های ملتمان جایگاه شایسته ای بخود اختصاص داده است. آذربایجان بعنوان کشوری مستقل با کلیه کشورها و دولتهای جهانی روابط متقابلاً مفید برقرار می سازد و استقلال دولتی خود را بطور روز افزون استحکام می بخشد. جمهوری آذربایجان در حال حاضر عضو همه سازمانهای بین المللی است و جایگاه شایسته ای را بخود اختصاص داده است. درعین حال، جمهوری آذربایجان عضو کنفرانس اسلامی است و مصمم به ایجاد و توسعه روابط نزدیکتری با تمامی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی در این چارچوب، میباشد. ما این سیاستهای خود را منبعد نیز استمرار خواهیم بخشید.

مردم آذربایجان و مسلمانان آذری زیارتگاهها را که، در دین ما مقدس حساب شده است، با نهایت آرزو و خواست خود زیارت می کنند. در سال ۱۹۹۴ اینجانب به دعوت پادشاه عربستان سعودی و خادم الحرمین الشریفین به همان کشور سفر رسمی انجام داده بودم. از آنجایی که، زیارت مکه، مدینه و کعبه که، نزد مسلمانان اماکن مقدسی به شمار می روند، برای من میسر شده است، آن را بعنوان یکی از پرسعادت ترین صفحات زندگی ام تلقی می نمایم.

بعقیده من، این آرمانها در رهایی از همه مشکلات برای ما کمک کرده و در آینده نیز کمک خواهد کرد.

از اینرو، تحولات جاری در آذربایجان و اطراف آن باید هر چه بیشتر مورد توجه کشورها و دولتهای اسلامی قرار گیرد، دقت و توجه آنها را جلب نماید. برای جهانیان روشن است و میهمانان محترم ما هم می دانند که، در اثر تجاوز نظامی هشت سال قبل کشور ارمنستان همسایه به سرزمین و نظام دولتی جمهوری آذربایجان، بیست درصد از مناطق کشورمان تحت اشغال قرار گرفته و بیش از یک میلیون آذربایجانی مسلمان از زادگاه خود رانده شده، آواره و پناهنده گشته اند. سالها است که، آنها در شرایط بسیار وخیمی بسر می برند، در ۵۸ شهرستان، شهر و منطقه آذربایجان اسکان یافته اند. اکثرشان در اردوگاههای اسکان موقت بسر می برند. اکنون زندگی در اردوگاه خیلی سخت است.

در گذشته، هزاران سال قبل اجداد ما در چادرها زیسته اند. هم در صحراهای عربستان و هم در آذربایجان چادرها زیاد بوده است. ولی حالا، هم جهان و هم کشورهای ما پیشرفت کرده، انسانها برای خود منازل مسکونی و ساختمانها ساخته، در منازل خود با شرایط معاصر زندگی می کنند و این هم حق طبیعی آنها است. ولی تصور کنید، مسلمانان آذربایجانی که، خانه و کاشانه و دار و ندار خود را از دست داده اند، سه- چهار سال است که، در اردوگاهها بسر می برند. در گرمای شدید تابستان، در شرایط جوی نامناسب و حشرات مختلف مضر برای انسان در اطراف اردوگاهها و در زمستان نیز برف، سرما، باران. تصور کنید، آذربایجانی ها چه قدر انسانهای بردباری هستند! بدون شک و تردید، این ویژگیها هم مختص مسلمانان ما و ارزشهای معنوی ما است. ولی نه ما، و نه جامعه جهانی، جهان اسلام و سازمانهای اسلامی بهیچ وجه این شرایط را قبول نخواهند کرد. این، تجاوز نظامی و بی عدالتی نسبت به ملتهای ماست و تلاشهایی است به قصد اینکه در قید اسارت نگه دارند.

در مناطق اشغالی جمهوری آذربایجان اموال و دارای مخصوص کشورمان و مردم ما از بین رفته است. هزاران و ده هزاران ساختمانهای مسکونی، مؤسسات تولیدی، مدارس، بیمارستانها، فرهنگ سراها، مساجد، معابد، آثار باستانی و اماکن مقدس اسلامی ویران شده است. مسلماً، همه این اقدامات ویژگیهایی است بدور از انسانیت و وحشیگری است. ولی متأسفانه، در پایان قرن ٢٠ و در زمانی که، جهان به تمدن عالی رسیده است، ما در اینجا، قفقاز، سرزمین آذربایجان، منطقه و خاک اسلامی با این قبیل اعمال وحشیگری مواجه می شویم.

مردم آذربایجان، ملت صلح دوست است. جمهوری آذربایجان مستقل و دولت آن سیاستهای صلح جویانه را در پیش گرفته است. ما در راستای حل مسالمت آمیز این مناقشه نظامی موجود تلاش می کنیم. با وجود اینکه، بخش اعظمی از سرزمینهای جمهوری آذربایجان تحت اشغال قرار گرفته است و علیرغم این خسارات مادی و معنوی که به مردم کشورمان وارد آمده است، با وجود تلفات بزرگ جانی، خون ریزی ها و قربانی ها، با احترام به روح آنان، ما خواستار صلح آمیز این مسأله هستیم.

با این نگرش و براساس این سیاستها، ما در ماه می سال ١٩٩۴ بمنظور توقف نبرد و جنگ، بین ارمنستان و آذربایجان پیمان آتش بس را امضا کردیم. هم اکنون دو سال است که، بین کشور ارمنستان وآذربایجان نبردها متوقف شده، خونریزی نمی شود و انسانها تا اندازه یی در آرامش بسر می برند. ولی درعین حال، صلح تمام اعیار هم وجود ندارد. ما سعی می کنیم و منبعد نیز سعی بر آن خواهیم داشت تا، مسأله را از راه صلح حل و فصل نماییم. ما طرفدار آغاز مجدد جنگ و خونریزی نیستیم. لیکن، با وجود این، نمی توانیم بپذیریم که، سرزمینهای ما مدت طولانی زیر اشغال قرار بگیرد. و نمی توانیم تحمل کنیم که، بالغ بر یک میلیون آذربایجانی مدت زیادی در شرایط دشوار، در حالت آوارگی و خارج از زاد و بوم خویش بسر ببرند. فلذا، ما برای آزادسازی مناطق اشغالی خود تلاش و کوشش می کنیم. خواستار بازگشت آوارگان به مناطق خود هستیم. خواهان برقراری تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان می باشیم. مایلیم در منطقه ما- قفقاز، بین ارمنستان و آذربایجان صلح پایدار ایجاد شود و در این راستا تلاشهای مستمر را بکار می بریم.

بدون شک، حل این مسایل از این پس نیز مستلزم انجام تلاشهای فراوانی خواهد بود، مستلزم تلاشهای همه سازمانهای بین المللی جهت حل این مساله بر اساس اصول حق و عدالت خواهد بود و میباشد. خیلی نیازمندیم که، از جمله، سازمان کنفرانس اسلامی، کشورهای اسلامی- کشورهایی که بهترین مناسبات را با کشورمان دارند و برادر ما هستند، کوششهای خود را در این راستا بکار گیرند. من امروز با استفاده از این فرصت مایلم اظهار امیدواری کنم که، ما شاهد کمکهای مؤثر از همه کشورها، منجمله کشورهای اسلامی بمنظور اجرای این سیاستهای صلح جویانه خود، برقراری مجدد تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان، آزادسازی سرزمینهای اشغالی کشورمان و بازگرداندن هم میهنان ما به مناطق خود قبول و نیز شاهد حمایت و مساعدتهای دائم از سوی سازمانهای بین المللی اسلامی خواهیم بود.

در یک چنین شرایط سختی، ما برای تأمین حداقل شرایط زندگی آوارگان و پناهندگان در کشورمان نیاز به کمک داریم. این نوع کمکها به آذربایجان از طرف سازمانهای بین المللی، اداره کل کمکهای بشردوستانه سازمان ملل متحد و سازمانهای مختلف بشردوستانه کشورهای گوناگون ارایه می شود. ما از کشورهای زیادی کمکهای بشردوستانه دریافت می کنیم. من از بابت این کمکها به کشور آذربایجان و آوارگان و پناهندگان کشورمان و کسانی که، در مضایقه مادی قرار دارند، از همه کشورها و سازمانهای بین المللی تشکر می کنم. همچنین، کمیته مسلمانان آسیا و سازمان بین المللی اسلامی "نجات" نیز کمکهای بشردوستانه را به کشور آذربایجان ارایه می دهد و آن را ادامه می بخشد.

امروز برگزاری این کنفرانس و حضور نمایندگان خیلی از کشورهای اسلامی در این مراسم، بعقیده من، وارد مرحله جدید ارایه کمکهای بیشتری در آینده توسط این کشورها و سازمانها به آذربایجان می شود. اینجانب کنفرانس حاضر را صرفاً یک چنین اقدام مهمی تلقی می نمایم. امیدوارم که، شرکت کنندگان کنفرانس و میهمانان عزیز با آشنایی با وقایع امروز آذربایجان و شرایط آوارگان و پناهندگانی که، از مناطق خود در کشورمان راانده شده اند، ضمن دیدن از اردوگاههای موقت و ملاقات مستقیم با افراد مستقر در آن و دریافت اطلاعاتی در مورد شرایط آنان، رویکرد مثبت نسبت به آذربایجان را در سازمانها و کشورهای خود و کلاً، در تمامی کشورهای اسلامی تقویت خواهند داد. روابط موجود با آذربایجان را بیش از پیش گسترش خواهند بخشید و کمکهای بشردوستانه به کشورمان را افزایش خواهند داد.

اینجان بعنوان یک رئیس جمهور، ضمن سخنرانی در مورد کمکهای بشر دوستانه، مایلم بدانید که، همه اینها بعلت شرایط بحرانی است که، کشورمان در معرض آن قرار گرفته است. لیکن، تحولات مهم سیاسی- اجتماعی در کشورمان، اصلاحات اقتصادی- اجتماعی و عملکرد در این زمینه، در آینده ای نه چندان دور اقتصاد جمهوری آذربایجان را در راه پیشرفت بزرگ قرار خواهد داد. ممکن است، در آن موقع ما به هیچ یک از کمکهای بشردوستانه نیازی نداشته باشیم. ولی هنوز، از آنجایی که، کشورمان مورد تجاوز نظامی قرار گرفته است، در شرایط محاصره است، فشارهای مختلفی از خارج به جمهوری آذربایجان اعمال می شود، در کشورمان متجاوز از یک میلیون نفر آذربایجانی آواره و پناهنده شده است، ما این نیازها را داریم. و بمنظور تأمین این نیازهای خود، بنظرم، سازمانهای بین المللی بشردوستانه و از جمله، کمیته مسلمانان آسیا و سازمان بین المللی اسلامی "نجات" و کشورهای اسلامی میزان کمکهای بشردوستانه خود را به آذربایجان افزایش خواهند داد.

من امروز حضور نمایندگان خیلی از کشورها در این کنفرانس را عامل مهمی جهت توسعه هر چه بیشتر روابط موجود بین همان کشورها و کشورمان تلقی می نمایم. امیدوارم که، مهمانان محترم اطلاعات بیشتری را در کشورهای خود در مورد کشورمان ارایه خواهند داد و بعنوان دست اندرکاران ارایه کمکها به جمهوری آذربایجان و عامل نزدیکی هر چه بیشتر کشورهای خود با جمهوری آذربایجان خواهند بود. من بار دیگر به شما خوش آمد می گویم. برای شما آرزوی سلامتی و سعادت دارم. برای کار این کنفرانس موفقیت آرزومندم. سپاسگزارم.