‎ Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev´in, Ekonomik İşbirliği ‎Örgütü´nün (ECO) Aşkabat´ta düzenlenen zirve toplantısında konuşması -13 Mayıs ‎‎1997 ‎

Sayın Başkan!

Ekeslansları!

Misafirperverlik için ve Ekonomik İşbirliği Örgütü'nün (ECO) olağanüstü zirve toplantısının güzel Aşkabat kentinde mükemmel organizasyonundan dolayı Türkmenistan yönetimüne şükranlarımı sunarım.

Sayın Saparmurat Niyazov, sizi toplantımızın başkanı seçilmeniz vesilesiyle kutlarım.

Umarım, bizim zirve toplantısı barış, istikrar ve halklarımızın gönenci için ECO bölgesinde verimli bir ekonomik işbirliğinin derinleştirilmesi ve genişletilmesi yolunda önemli bir adım olacaktır.

Sayın baylar!

Toplantımız ulaştırma, komünikasyon ve enerji alanındaki projelerin ele alınması ile ilgili düzenlenmiştir.

Bizim çok büyük doğal kaynaklarımızın bulunması, Avrupa ile Asya'nın, Kuzey ile Güney'in kavşağında elverişli coğrafi konumumuz bu alanda başarılı işbirliği için, bölgemizin enerji kaynaklarının, ürünlerin ve yüklerin nakli açısından güvenilir ve etkin sistemler bölgesine dönüşmesi için uygun ortamı sağlamaktadır.

Ulaşım ve haberleşme alanında işbirliğinin geliştirilmesi düşüncesi ECO'nun kuruluş belgesi olan İzmir Antlaşması'nın başlıca ilkelerinden birisidir. Bu belgede istikrarlı ekonomik büyümenin ve ECO üyesi ülkeler arasında verimli ekonomik işbirliğinin sağlanması için bu sektörün yaşamsal bir öneme sahip olduğu vurgulanıyor.

ECO bölgesinin ulaşım-haberleşme altyapılarının onun ekonomik gelişmesinin potansiyel olanakları ve dünya standartları ile uyumlu hale getirilmesinin zamanı gelmiştir.

Doğu-Batı ve Kuzey-Güney koridorlarının yapılması yoluyla çağdaş Avrasya transit ulaştırma ağının oluşturulması yönündeki işbirliği uzun vadelidir.

Saraks'ta demiryolu ulaşımının koordinasyonu ve transit taşımacılığı alanında işbirliğine ilişkin dörtlü anlaşmayı imzalayan Özbekistan, Türkmenistan, Azerbaycan ve Gürcistan bu yönde ilk adımı attılar. Yeni Trans-Kafkasya ulaştırma koridorunun deneme çalışmaları başarıyla sonuçlandı ve artık şu koridor Avrupa ile Asya arasında yük taşımacılığını sağlamaktadır. Diğer bazı ülkeler - Kırgızistan, Kazakistan, Ukrayna, Moldova, Bulgaristan ve başkaları bu anlaşmaya katılmak istediklerini ifade etmişler.

Bu projenin tam anlamıyla yaşama geçirilmesi için uluslararası finans kuruluşları, uluslararası örgütler ve öncelikli olarak Avrupa Birliği etkin yardımlarda bulunabilirler. Orta Asya ve Kafkasya ülkelerinin olanak ve çıkarları göz önünde bulundurularak, onlar için TRACECA bölgesel programlarının hazırlanmasında Avrupa Birliği'nin yaptığı yardım özellikle dikkati çekmektedir.

Yapım aşamasında olan Avrasya koridorunun altyapısının temel ayaklarını Hazar Denizi ve Karadeniz'de bulunan limanlar, bunun yanı sıra mevcut demir yolu ve otoyollar oluşturuyor.

Saraks Anlaşması ve TRACECA programları ECO bölgesinde gemi taşımacılığı ve liman tesislerinin etkin bir şekilde değerlendirilmesi için iyi bir zemin oluşturuyor, zira yükler deniz feribotu ile Türkmenistan - Bakü yönünde taşınmaktadır.

Bugün artık Bakü limanı ulaştırmanın Doğu-Batı ve Kuzey-Güney güzergahları üzerinde dağıtım kavşağı fonksiyonunu yerine getirme gücündedir ve Hazar havzasında bulunan bütün limanlar arasında en güçlü ve yüksek teknolojik araçlarla donatılmış bir limandır. Onun olanakları İran'ın Anzali ve Novşehr limanlarına, aynı zamanda Türkmenbaşı, Mahaçkale, Astrahan ve Aktau'ya taşınacak yüklerin yüklenmesi ve boşaltılması ile ilgili çalışmaların eksiksiz bir biçimde yapılması için uygun ortamı sağlıyor.

Bakü limanının ve Hazar'daki öteki limanların geliştirilmesi onlara ticaret merkezleri konumunun kazandırılması yoluyla yaşama geçirilmelidir. Bununla ilgili geniş kapsamlı programlara ihtiyaç duyuluyor. Öyle programlara ki, mevcut altyapının uluslararası standartlara yaklaştırılması amacıyla burada hem demiryolunun, otoyolların çeşitli kavşaklarının, hem de liman tesislerinin yeniden yapılması, modernleştirilmesi ve yapımı öngörülmüş olsun.

Bu anlattıklarımı dikkate alarak, bütün ilgili tarafların katılımıyla Avrasya koridoru ülkeleri ulaştırma bakanlarının daimi toplantısının düzenlenmesi, bence, iyi olurdu. Bu ise Avrasya ulaştırma koridorunun tam anlamıyla faaliyette bulunmasına ilişkin konuların kısa sürede, etkili bir biçimde çözümüne ve bu alanda işbirliği programlarının hazırlanması ile ilgili tek bir yaklaşım sergileme olanağını sağlardı.

Hazar Denizi'nin Azerbaycan sektöründe ve Hazar'a kıyısı olan diğer devletlerde bulunan zengin petrol-gaz yataklarının işletilmeye başlanması ile ilgili olarak söz konusu ülkelerden Azerbaycan üzerinden geçerek Akdeniz ve Karadeniz limanlarına kadar uzanacak petrol- gaz boru hatlarının döşenmesine ilişkin görüşmeler yapılıyor.

Azerbaycan'ın demiryolu ve su üstü araçlarının, boru hatlarının kullanımını öngören birçok alternatifler inceleniyor. Bu ise aslında ulaştırma koridorunun en önemli unsurlarından birininin devreye girmesi demektir. Zannediyorum, Türkmenistan'dan Azerbaycan'a, oradan ise Türkiye'ye Hazar geçişli doğal gaz boru hattının inşası çok etkin bir projedir. Biz kısa sürede bu projenin incelenmesi ve onun fiilen gerçekleşmesine geçilmesini gerekli buluyoruz.

Biz Kazakistan'ın "Tengiz" yatağındaki enerji rezervlerinin Hazar Denizi ve Azerbaycan üzerinden Türkiye'ye taşınması önerilerine büyük önem veriyoruz. Bu konu Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile görüşmelerimizin gündem maddesi oldu ve ben bunun işlenip geliştirilmesini ve fiili kararlar alınmasını gerekli buluyorum.

Sayın baylar!

Bizim zirve toplantısının çalışmaları şunu kanıtlıyor, ECO bölgesinde tek bir iletişim coğrafyasının oluşturulması açısından yeni, önemli aşama başlanmıştır.

Ben Aşkabat Deklarasyonu'nu düzenlemiş olan çalışma grubuna saygı ve teşekkürlerimi sunarım. Bu deklarasyon bölgemizde çağdaş, yüksek verimli ulaşım-iletişim ağının oluşturulması ve onun dünya sistemlerine bağlanması alanında sistemli, fiili çalışma için iyi bir zemin sağlıyor.

Eminim ki, bugün onaylanmış olan deklarasyonda yer alan projelerin yaşama geçirilmesi ECO ülkelerinin karşılıklı yararlı işbirliğine ve nitekim sağlam barışın ve ülkelerimizin, halklarımızın gönencinin sağlanmasına katkıda bulunacaktır.

İlginize teşekkür ederim.

Çeviri 15 Mayıs 1997 tarihli AZERBAYCAN Gazetesinden yapılmıştır.