Азербайжан Республикасының рәсми мейрамдары мен ұмытылмас күндері


 
Қызыл түспен Азербайжан Республикасының рәсми мейрамдары, жасыл түспен Азербайжан Республикасында атап өтілген қайғылы және ұмытылмас күндері көрсетілген

1-2 Қаңтар





















 

Жаңа Жыл Кеші

Ақпан айы (латынша "Yanvarus") Рим Құдайы Янустың құрметіне аталдырыған. Григорий календарында жылдың бірінщі айы болып табылады. Григорий календары 1582-ші жылда қабылданған еді.Ресейде I Петрдің қаулысына сай Юлияндық каледарына өткен еді. Сол қаулыға сай 1-ші ақпан Иса Пайғамбардың туылған күні жылдың бастапқы күні сияқты болып қабылданған және XVIII ғасыр 1701-ші жыл қаңтардың 1-нен басталған еді.

1918-ші жылда Кеңестік Ресей Үкіметінің басшысы В.И.Лениннің қол қойған декретпен Григории календары қабылданған еді. Осылайша, Григорий мен Юлиян күнтізбесі арасында XX ғасырда 13 күнге тең келетін ерекшелік жойылған еді. 1918-ші жылда қаңтар айының 31-нен кейінгі күн ақпан айының 13 есептелген еді. Азербайжан Республикасында жылдардың есептелуі үшін бұрынғы сияқты әлі де Григорий күнтізбегі қолданылып жатыр. Бұған қатысты қаңтар айының 1-і демалыс сияқты белгіленген.

2006-шы жылдан бастап, қаңтар айының 1-і мен 2-сі мереке күндері есептеледі және жұмыс күні болмаған демалыс күндері сияқты атап өтіледі.

Ескерту: 2006-шы жылдан орындалып жатқан жайдайға бола, егерде мейрам күндері демалыс күні мен қарсыласатын болса, келесі күн жұмыс күні деп есептелмейді.

20-шы Ақпан

 

Жалпыұлттық Қайғылы Күні

20-шы қаңтар Азербайжан халқының тарихына ең қан төгіс уақиғаларынан бірі сияқты кірген еді. Өткен Кеңес Мемлекетінің әскери машинасының сол күні Азербайжан халқына қарсы туғызған жабайы террор акты адамзаттыққа қарсы туғызылған ең ауыр қылмыстардан бірі сияқты адамзаттық тарихында қара беттер болып қалады. Ұлттық азаттықты, өлкесінің аймағаның толықтылығы жолында күреске тұрған қарапайым халыққа қиындық туғызылуы, жаппай терроист нәтижесінде жүздеген күнәсіз адамдардың өлтірілуі мен жарақат алулары тоталитар кеңес режимінің ыдырауы кезеңінде оның қылмыскерлік мәнін барлық дүниеге тағы бір рет жариялады.

Кеңес армиясының үлкен контингентінің ерекше тағайындау бөлімшелері мен ішкі армиясын Бакуге кіргізуі ерекеше залымдықпен болмаған жабайылықпен жүргізілді. Сол кезде Азербайжан ауылдас Арменияның да шабуылына душар болды. Мұндай бір жағдайда кеңес басшылығы тек қана қақтығыстың алдын алу үшін нақты жұмыстар істемеді, керісінше, Азербайжанға жүргізілген армия бөліктерінің құрамында Ставропол, Краснодар және Ростовдан мобилизацияға алынған армян әскер мен офицерлері, кеңес соғыс бөлімдерінде қызмет ететін армяндар, керек десең армян курсанттары да қосылған еді.

Бакуге кірген әскер контингентіне, - кейбір мағлұматқа бола, оның саны 60 мың адамға жеткен еді,- "соғыс тапсырмасын" орындау үшін күшті психологиялық дайындықтан өткен еді. ("Шиит"ұжымы егеменді соғыс эксперименттерінің хабарламасындан): сізді Бакуге орыстарды қорғау үшін әкелген, жергілікті халық жабайылықпен өлтіріп жатыр; экстремистер Салян казармаларының (Бакуде негізгі соғыс гарнизонының орналасқан жерінің) айналасындағы үйлердің тамдарында снайперлер орналастырған, тек қана бұл аймақта 110 ... ....; үйлер, бөлмелер, Азербайжан Халық Майданының қару жарақтарымен толтырылған, олар сіздерге қарсы күшті автомат-пулеметтармен оқ атады.

Ең Баста Михайыл Горбачовтың болуымен кеңес империясының жетекшілігі Бакуде "орыс және армян картасынан" тәжірибелі пайдаланды. Бакуге әскер кіргізілген себебі ол жердегі әскери қызметкерлердің отбасыларын қорғау, "ұлтшыл-экстремист" тарапынан үкіметтің зорлықпен тұтықтауының алдын алу үшін сияқты. Шындығында бұл екіжүзділік, өтірік еді. Өйткені кеңес басшыларының "дәлелдері" керек десең шындыққа жақын болсада егер, Бакуге төбеден тырнаққа дейін қаруландырылған әскер жіберуге керек жоқ еді. Өйткені сол уқытта бұл жерде Ішкі Армияның 11,5 мың әскері, Қорғаныс Министрлігіне қарайтын Баку гарнизонының көптеген соғыс бөлшектері, Ауа Шабуылынан қорғану күштері бар еді. 4-ші ротаның командирлігі де Бакуде орналасқан еді.

Бұларға қарамастан, 1990-шы жылдың қаңтар айының 19-да Михайыл Горбачов КСРО Конституциясының 119-шы, Азербайжан КСР Конституциясының 71-ші статяларын дөрекі түрде бұзып, қаңтардың 20-нан Бакуде төтенше жағдай жариялануы туралы шешімге қол қойды. Бірақ, КСРО КГБ-нің "Алфа" тобы қаңтардың 19-да сағат 19.27-де Азербайжан телестудиясының энергия блокын жарды, республикада телевизор ахпараттары тоқтатылды. Түнде армия төтенше жағдай жарияланғанынан хабарсыз болған қалаға кірді және халыққа зорлық жасай бастады. Горбачовтың қаулысы орындалғанға дейін, ақпанның 20-да сағат 00-ге дейін артық 9 кісі өлтірілген еді. Бакуде төтенше жағдайдың хабарландырылуы туралы хабар халыққа тек қана ақпан айының 20-да таң ертең сағат 7-де республика радиосы арқылы хабарландырылды. Сол уақытта өлтірілгендердің есебі 100 кісіге жеткен еді. Бірақ, Горбачовың Азербайжанға іс сапарға жіберген жоғары қызметкер эмиссарлары озбырлықпен Бакуде төтенше жағдай жарияланбайды деп хабарландырған. Қара, қолы жүздеген адамның қанына боялған, кейн Нобел бейбіт сыйлығын (?!) алған Михайыл Горбачов баста болумен кеңес империясы басшылығының масқара жүзі осы еді...

Танкілермен БТР- лер Баку көшелерінде алдарынан шыққанның барлығын езді, әскери қызметкерлер айналада барлық жерді ата берді. Адамдарға тек қана көшеде емес, керек десең автобустарда да бара жатқанда, өз үйлерінде отырған жерде де оқ атылған еді. Жараланғандарды апаруға келген "Жедел жәрдем" машиналарымен медицина жұмысшыларына да оқ атқан еді. Бірнеше күн бойы 137 кісі өлтірілді, 700-ге жуығы жарақаттанды, 800-ден көп кісі заңсыз сотталды.

26 Ақпан

 

Хожалы Геносиді мен Қайғы Күні

1992-ші жылдың ақпан айының 26-да Армения қарулы күштері өткен КСРО-ның Ханкендинде орналасқан 366-шы мотоатушыларының тікелей қатысуымен Азербайжан халқына қарсы дүниеде болмаған Ходжалы геносидін туғызған еді. Армяндар Ходжалы қаласының тұрғындарына қиындық туғызған, сол уақиға кезінде жүздеген адам, сонымен қатар қариялар, әйелдер мен балалар ерекше зұлымдықпен өлтірілген, соғыстұтқыны мен кепіл тұтқындалыпп апарылған, қала жер мен жексен болдырылған еді. Ходжалы басып алынған кезде қарапайым халыққа қаладан шығу үшін дәліз қоймаған қылмыскерлер еш кімге мүмкіндік бермеген еді. Уақиғадан бір неше күн кейін телерепортуарлар тарапынан лентаға алынған сұмдық кадрлар барлық дүниені таң қалдырды. Негізінен қариялар, әйелдер мен балалардан тұратын ондаған өлілердің маңдай терісі сойылған, беттері оқтармен, автомат ұштарымен тілінген еді. Адамдыққа масқаралық әкелетін осы уақиға армяндардың "өз тағдырын тағайындау құқығының" негізгі шындығын көрсетіп тұр.

613 адам өлтірілген, 487 адам мүгедек болған, 1275 қарапайым адам қариялар, балалар, әйелдер кепілге тұтқындалып апарылып ақылға келмейтін армян залымдығына, кеміту мен зорлық зомбылығына душар болған. 150 адамның тағдыры әлі күнге дейін белгілі емес.

Ходжалыда өлтірілген 613 адамдан 106 адамы әйел, 63 адамы балалар, 70 адамы қария адамдар болған еді. Ходжалы уақиғасында 8 отбасы толығымен жоқ етілген, 24 бала әр екі ата анасын, 130 бала ата анасынан бірін жоғалтқан еді.

Осы жаппай және қиын қырғын акті армян агрессияшылдарының Азербайжанның мемлекет егемендігін, аймақ толықтылығын нысанаға алған мақсат сияқты кертартпалық саясатының жаңа бір этапы болуымен, ақылға келмейтін залымдық пен адамдыққа жат әдістермен дүние жүзі тарихында көрінбеген жабайылық және қара таңба сияқты қалады.

Хожалы өткен ғасырдың соңдарының ең үлкен уақиғасы болып табылады. Ходжалы уақиғасының жаңғырық дауысы әлі ұзақ уақыт бойы құлақтарда естілетін геноцит акті. Хожалы уақиғасы армян ұлтшылдарының халқымызға қарсы жүргізген этникалық жою мен геносид саясатының қанға бояған беті. Ходжалы қаласының басып алынғаны кезінде қарапайым Азербайжан халқы тұрғындарына қарсы жабайылық туғызғандармен Женевра конвенциясының "Адам Құқықтары туралы" жалпы жарлығының (БҰҰ Бас Мәжіліс тарапынан 10.12.1948-ші жылда қабыл болынған еді) 2, 3, 5, 9 және 17-ші статяларының, "Соғыс қақтығыстармен төтенше жағдайларда әйелмен балалардың қорғануы туралы" жарлығы (БҰҰ Бас Мәжлісі тарапынан 14.12.1974-ші жылда қабыл болған еді), "Геноцид қылмыстарының алдын алынуы мен жазаландырылуы туралы" келісім (9.12.1948-ші жылда БҰҰ Бас Мәжілісі тарапындан қабыл болған еді). Талаптарын дөрекі түрде бұзғандар әлі де жазаландырылмаған. Жазасыз қалу жағдайы да жаңадан қылмыс істеуге жол ашады.

8-ші Наурыз







 

 

Халықаралық Әйелдер Күні

8 Наурыз әйелдердің экономикалық, саяси және әлеуметтік құқық теңдігі жолында күресте халықаралық ынтымақ күні. Халықаралық Әйелдер Күнінің мейрам ретінде тойлануы туралы социалистік әйелдердің 1910-шы жылда Копенгагенде өткізілген 2-ші халықаралық конференцияда Клара Цеткиннің ұсынысымен қабылданған еді. Алғаш рет 1911-ші жылда Германия, Австрия, Швецария және Донимаркада атап өтілген еді. Ресейде сол күн алғаш рет 1913-ші жылда, Азербайжанда 1917-ші жылда мейрам ретінде тойланған еді. 1914-ші жылға дейін бұл мейрам басқа-басқа күндерде атап өтілген еді. Халықаралық Әйелдер Күнінің наурыздың 8-де атап өтілу салты Австрия, Швецария, Ресей, АҚШ және басқа мемлекеттердің әйелдері сол күні мейрам деп есептеу туралы келісімге келгенен кейін тудырылған еді.

Сол уақыттан бері наурыздың 8-і барлық өлкелерде бейбітшілік жолында да ынтымақ күні сияқты атап өтіледі. 1965-ші жылда Азербайжан КСР-да наурыздың 8-і жұмыс күні емес мереке күні  сияқты жарияланған еді. Азербайжан егемендік алғанан кейін наурыздың 8-i өзінің мереке сатусын қорғаған еді.

Ескерту: 2006-шы жылдан бері орындалып жатқан жағдайға бола, егерде мереке күні демалыс күнімен қабаттасатын болса, келесі күн жұмыс күні деп есептелмейді.

21-ші Наурыз

 

Наурыз мейрамы

Наурыз мерекесі көктемнің келуіне бола атап өтіледі және жаңа жылдың қарсылануын білдіреді. Көктемнің алғашқы күні күнтізбекте Күннің бір жылда айналып біткенін келеді.

Наурыз мейрамының тарихи тамырлары өте ескі дәуірлерге Зәрдүш Пайғамбардың заманына сай. Мұны 3700-5000 жыл деп айтуға болады.

Көне Вавилонда бұл мейрам Сәуір айының 21-де (наурыз, сәуір) басталады және 12 күн бойы жалғасады. Бұл 12 күннің әрқайсысының өз ритуалдары (дәстүрлері) және өз ойын сауықтары бар еді. Бұл 12 Ең көне жазулы тастарда былай деп көрсетілген: Наурыз Мейрамы біздің дәуірден бұрын 505-ші жылда жаралған. Ислам діні Наурыз мейрамына діни әсерлер әкелген еді. Бірақ Фирдовси, Рудәки, Ибн Сина, Низами, Сәди, Һафыз сияқты үлкен ойшылдар дәлелдерімен былай деп көрсеткен еді, Наурыз мейрамы Исламдан өте алғаш жаралған. Наурыз мейрамына арналған жұмыстарын мысал ретінде Низамидің "Саясатнаме", Өмер Хайямның "Наурызнаме" шығармаларын көрсетуге болады.

Жалынды өлке Азербайжан отқа байланысты өте бай салт дәстүрге ие. Бұл тұрғыдан Наурыз рухтың тазалануы рәмзі болып табылады.

Наурыздың шыңы ескі жылдың өз міндеттерін жаңа жылға ұсынуы. Көнеден жаралған салт дәстүрге бола, сол кезде Наурыздың құрметіне пулеметтардан, автоматтардан оқ атылады екен. Н. Дубровин XIX ғасырда бұл туралы былай деп жазған еді: "Азербайжанда көктемнің келуін қалаларда және ауылдарда пулеметтардан атылған оқтармен білдіретін еді". Азербайжанда Наурыз мейрамы құрметіне болып жатқан салтанатты күнге қатысқан Адам Олеари да былай жазған еді: ".... астрономиялық жихаздан және Күн сағатынан қолданумен Күннің биіктігін тағайындап, түнмен күннің тең болған кезінде білдірген: (Жаңа жыл келді". Сол сәттен ақ қалада пулеметтардан оқ атылатын, қамалдарда музыкалар естілетін. Осылайша, Көктем мейрамы басталды" " (1637).

Наурыз адамдардың өте көп ұнатқан, оларға көңіл күй сыйлығын беретін мейрам. Наурыз Азербайжан халқының салт дәстүр байлықтарын өзінде жасататын мейрам.

Ескерту: 2006-шы жылдан бері орындалып жатқан жағдайға бола егер мейрам күні демалыс күнімен қабаттасса, келесі күн жұмыс күні деп есептелмейді.

31-ші Наурыз 

 

Азербайжандардың Геноцид Күні

Азербайжандықтардың Геноцид Күні Әр жыл сайын наурыздың 31-де атап өтіледі. 1918-ші жылдың наурыз-сәуірінде Баку, Шамахы, Губа, Муған және Ләнкаранда армяндар 30 мыңнан астам азербайжандықтарды өлтірген, 10 мыңдаған адамды өз топрақтарынан қуып шыққані. Текқана Бакуде 10 мыңа жуық азербайжан ерекше жауыздықпен өлтірілген, Шамахыда 58 ауыл талқандалған, 7 мың адам (1653 әйел, 965 бала) өлтірілген Губа аймағында 122, Қарабақтың таулық бөлігінде 150, Зәнгәзурда 115, Иреван губерниясында 211, Гарс ауданында 92 ауыл жермен жексен етілген; тұрғындарды жасына, жынысына қарамастан шетінен өлтіріп геноцид тудырған еді. Армения азербайжандарының көпшілігінің өтініштерінің бірінде («Еңбекші») газеті, 2 қараша 1919-шы жыл) былай деп көрсетілген: азербайжандықтардың осы көне қаласында және оның аймағында қысқа мерзімде 88 ауыл талқандалған, 1920 үй өртелген, 131 мың 970 адам өлтірілген. 26 наурыз 1998-ші жылда Азербайжан Республикасының Президенті Г. Алиев «31 наурыз Азербайжандықтардың геноциді Күні» атап өтілуі үшін ерекше бұйрық шығарған еді

9-шы Мамыр

 

Фашизмдерді Жеңу Күні

Екінші Дүние Соғысы (1939-1945) адамдар үшін қорқынышты, уақиғалы пәлекеттер дәуірі сияқты есте қалған.

Бұл соғыс жылдарында (1941-1945) Азербайжан халқы әрі алдыңғы әрі арқа тылда өте үлкен қахармандық және ерлік үлгілерін көрсеткен еді. Қысқа бір мерзімде республикада 87 истребитель батальон, 1124 өзінқорғаныс тобы құрылған еді. 1941-1945-ші жылдарда Азербайжанның 600 мыңнан астам ер жігіттерімен қыздары майданға жолданған еді. Азербайжан дивизялары Кавказдан Берлинге дейін құрметті соғыс жолы өткен еді. Жерлестеріміздің шамамен 130 адамы Кеңес Одағы Қаһарманы атына ие болған, 30 адамы «Құрмет» орденімен үш дәрежесімен бірдей марапатталған еді. Азербайжаннан болған 170 әскермен офицер КСРО-ның басқаша орден медалдарымен марапатталған еді. Екі рет Кеңес Одағы Қаһарманы Ази Асланов, Кеңес Одағы Қаһармандары Исрафил Мамедов, Аслан Везиров, Адил Гулиев, Зия Бүнядов, Герай Әсәдов, Мәлик Мәһәррәмов, Меһди Һүсейнзаде, генерал Маһмуд Әбилов, Аким Аббасов, Тәрлан Әлиярбәйов, Һажыбаба Зейналов және көптеген басқа адамдар өз ерлігімен халқымыздың тарихына жаңа жазулар жазған.

Экономикасын майданға қызмет жолына бағыттау мақсатымен республикада үлкен істер жүргізген. Қысқа бір мерзімде Баку соғысып жатқан армия үшін қару жарақ қоймасына айналған еді. Үлкен қиындықтарға қарамастан, мұнайшыларымыз қаһармандықпен жігерлік көрсетіп, майданмен өнеркәсіпті жанармаймен қамтамасыз еткен.

Академик Юсуф Мамедалиевтің басқаруымен авиация бензинінің алынуының жаңа технологиясы жаратылған. Мұнайшыларымыз жанқиярлық еңбегінің арқасында Азербайжан тарихында мұнай өндірісі бойынша рекорт көрсеткен, 1941-ші жылда 23,5 миллион тонна «қара алтын» шығарылған еді. Бұл, КСРО да шығарылған барлық мұнайдың 71,4 % құрған еді. Толығымен соғыс жылдарында Азербайжан мұнайшылары өлкеге 75 миллион тонна мұнай, 22 миллион тонна бензинмен басқада мұнай заттары берген. Сеніммен айтуға болады: Баку мұнайы фашизмдерге қарсы жеңістің негізгі мәселелерінен бірі болған. Тек қана соны айту жетерліктей, әр бір бес ұшқыштан төрті, әр бір бес танктан төрті, әр бір бес автомобилден төрті Бакуден жіберілген жанармаймен жұмыс істеген. Ұлы Отан соғысы Азербайжан халқының жаппай қаһармандықпен жанқиярлық ерлігін көрсеткен еді.

Ескерту: 2006-шы жылдан орындалып жатқан жағдайға бола егерде мейрам күні мен демалыс күні қабаттасатын болса, келесі күні жұмыс күні деп есептелмеген.

 

28-ші Мамыр

 

Республика Күні

XX ғасыр тарихта тек қана ғылыммен техника ғасыры сияқты емес, ұлттық жандану, отаршыл империяларының бытырауы, ұлттық мемлекеттердің құрылуы ғасыры сияқты кірген.

1917-ші жылда Ресейде болған ақпан революциясы нәтижесінде патша үкіметі төңкерілді. Өлкеде патшалықтың қысым көрсету жағдайға әкелген халықтарының ұлттық әрекеті басталды. 1918-ші жыл мамыр айының 28-де Азербайжан Халық Республикасы (1918-1920) -мүсілман Шығысында алғаш дүние демократиялық мемлекет құрылған. Бұл Республика халқымыздың тарихи есінде Азербайжан мемлекеттігінің алғаш тәжірибесі сияқты із қалдырған еді.

1990-шы жылдан Республика күні мемлекет егемендігінің қайта құрылуы күні мемлекеттік мейрам сияқты атап өтілуде.

Ескерту: 2006-шы жылдан орындалып жатқан жағдайға бола егерде мейрам күні мен демалыс күні қабаттасатын болса, келесі күні жұмыс күні деп есептелмеген.

 

15-ші Маусым

 

Азербайжан Халқының Ұлттық Қорғаныс Күні

1991-ші жылдың қазан айында Азербайжан егеменді мемлекет болды. Бірақ егемендіктің алғашқы жылдары саяси үкімет әлсіздігі мен мемлекет негіздері солармен бірге армия мен мемлекет қорғаныс органдары да мемлекеттің барлық мекемелерінің әлсіздігімен байланысты еді. Арменияның қосылу ниеті болған күнден шабуылы республикада жағдайды оданда қиындатты. 1993-ші жылдың ақпанында Азербайжанда шын азаматтық соғыс қауіпі тудырылған еді. Отанның бұл ауыр дәуірінде халықтың тіренуімен Гейдар Алиев өкімет басына қайтып келді. 1993-ші жыл маусым айының 15-де Гейдар Алиев Азербайжан Республикасы Жоғары Кеңесінің басшысы сайланды. Осылайша, 15 маусым біздің тарихымызға Ұлттық Құтылу Күні сияқты кірген. 1997- жылдың маусым айында Ұлттық Мәжіліс әлеуметінің пікірі мен келісіп, сол күнді мейрам деп жариялаған.

Ескерту: 2006-шы жылдан орындалып жатқан жағдайға бола егерде мейрам күні мен демалыс күні қабаттасатын болса, келесі күні жұмыс күні деп есептелмеген.

.

26-шы Маусым

 

Азербайжан Республикасының Қарулы Күштері Күні

1991-ші жыл қазан айының 9-да Азербайжан Республикасының Жоғары Кеңесі армия құру туралы заң қабылдаған еді.

Азербайжан Президентінің 1998-ші жыл 22 мамыр күні Қаулысына негіз, маусымның 26-сы Қарулы Күштер Күні деп жарияланған.

Ескерту: 2006-шы жылдан орындалып жатқан жағдайға бола егерде мейрам күні мен демалыс күні қабаттасатын болса, келесі күні жұмыс күні деп есептелмеген.

18-ші Қазан

 

Мемлекеттік Егемендік Күні

1991-ші жыл тамыз айының 30-да Азербайжан Республикасы Жоғары Кеңесінің кезектен тыс сессиясында Азербайжан Республикасының Егемендігі туралы деклорация қабылданған.

Азербайжан Республикасы Жоғары Кеңесінің 1991-cші жыл қазан айының 18-де өткізілген Мемлекеттік Егемендігі туралы Коституция акті бір сөзбен қабылданған.

1991-ші жыл желтоқсан айының 29-да Азербайжан Республикасында жалпыхалық сайлау референдумы өткізілді. Референдум бюллетендерінде тек бір сұрақ бар еді: "Сіз" Азербайжан Республикасының мемлекеттік егемендігі туралы "Конституция актына тарапсызба?"

Азербайжан халқы мемлекеттік егемендігінің құрылуы үшін дауыс берді.

1992-ші жылдың мамыр айында Ұлттық Мәжіліс (парламент) Азербайжан Республикасының Мемлекеттік Әнұранын (музыкасы Үзейр Гаджибеков, сөздері Ахмед Жавадтікі), біраз ауақыттан кейін Мемлекеттік Туы мен үстінде жалынды тілдері болған сегіз бұрыш жұлдыз болсын деп ойланылған еді.

9-шы Қараша

 

Азербайжан Республикасы Мемлекеттік Ту Күні

Азербайжан мемлекеттік туы алғаш рет Азербайжан Халық Республикасының 1918-ші жыл 9 қараша күні болған шешімімен ұлтық ту сияқты қабыл етілген және 1920-шы жылдың сәуір айына дейін мемлекеттік рәмзі сияқты қолданылған еді. Тарихымыздың Кеңес кезеңінде ол, Азербайжан Кеңес Социалист Республикасының туы мен ауыстырылған еді.

Ресми ретінде бұл ту Азербайжан аймағында Нахчиван Автономдық Республикасы Жоғары Кеңесінің 1990-шы жыл 19 ақпан күнгі шешімі негізінде Нахчиван Жоғары Кеңесі ғимаратының төбесінде желбіретілген еді. Сол шешім сегіз күннен кейін Азербайжан КСР Жоғары Кеңесі тарапынан жойылса да 1990-шы жыл қараша айының 17-де Нахчиван Автономдық Республикасы Жоғары Мәжлісінің жалпыхалық лидері Гейдар Алиевтің басқаруымен өткізілген сессиясында Азербайжан Халық Республикасының туы Нахчиван Автономдық Республикасының мемлекеттік туы сияқты қабыл етілген. 1991-ші жыл ақпан айының 5-де Азербайжан әлеуметінің талабы мен Азербайжан Республикасының Жоғары Кеңесі Мемлекеттік туы туралы заң қабылдап үш түсті туға Азербайжан Республикасының мемлекеттік туы статусын берген.

1991-шы жылдың қазан айының 18-де бар болған Конституция акті мен мемлекет егемендігін қайта құрған Азербайжан Республикасы өзін Азербайжан Халық Республикасының ізбасары жариялаған кезде оның мемлекеттік рәміздерін, сонымен қатар Мемелкет туын қабылдаған еді.

Ескерту: 2006-шы жылдан орындалып жатқан жағдайға бола егерде мейрам күні мен демалыс
күні қабаттасатын болса, келесі күні жұмыс күні деп есептелмеген.

 

12-ші Қараша

 

Конституция Күні

Азербайжан Республикасының 1995-ші жылда қабылдаған Конституциясы Азербайжан Мемлекетінің есеппен төртінші Конституциясы болып жаңа тарихи модификациясын көрсеткен. Азербайжан Республикасында Конституция құрылған күкінің тарихы негізінен оның КСРО ның құрамында болған дәуірге тең келеді. Азербайжанның алғашқы Конституциясы 1921-ші жылдың мамыр айының 19-да I Жалпыазербайжан Кеңестер съезінде қабыл етілген еді. 1925-ші жыл наурыз айының 14-де IV Жалпыазербайжан Кеңестер съезінде Азербайжан Республикасының жаңа, КСРО ның 1924-ші жыл Конституциясына қатысты редакциясы қабылданды. 1978-ші жыл сәуір айының 21-де Азербайжан КСР- ның жаңа, өлке тарихында жаңа кезеңнің шындығын көрсеткен. Конституция қабылданды. Азербайжан егемендік алғаннан кейін жаңа Конституция дайындалуы лауазымы тудырылды. Бұл мақсатпен Президент Гейдар Алиевтің басшылығымен ерекше комиссия құрылған. 1995-шi жыл қараша айының 12-де өткізілген референдумда халықтың азаттығына сай осы жаңа Конституция қабыл етілді.

1995-ші жылғы Конституция Азербайжан Республикасында мемлекет құрушылықтың негізін қойған еді. Азербайжан Республикасы Конституциясының мәтіні 5 бөлімден, 12 пораграфтан және 158 статядан құралған.

Қараша айының 12-сі өлкемізде Азербайжан Республикасының Конституциясы күні сияқты атап өтіледі.

17-ші Қараша

 

Ұлттық Жандану Күні

1988-ші жылдың алғашқы күндерінде Арменияның Азербайжанға қарсы ашық шабуылы бастаған еді. Арменияның үкімет органдары Кеңес Одағы басшылығының ұқыпсыздығын қолдана отырып 200 мыңнан астам азербайжанның өз тұратын жерлерінен қуылуына дәлел ретінде рұқсат берілген.

Армения басшылығы мен Кремльдің амалдарына қарсылық ретінде, 1988-ші жыл қараша айының 17-де Бакудің үлкен алаңында Азаттық алаңында Азербайжан әлеуметінің уақытсыз митингі басталды.

1992-ші жылдан бертін қараша айының 17-сі Ұлттық Жандау Күні сияқты атап өтіледі.

31-ші Желтоқсан

 

Бүкіл Дүние Азербайжандарының Ынтамақ Күні

Әр жыл сайын желтоқсан айының 31 азербайжандардың ұлттық ынтымақ күні сияқты атап өтіледі. Дүниенің басқа-басқа өлкелерінде Иранда, (Оңтүстік Азербайжан), Түркияда, Германияда, Францияда, Ұлы Британяда, АҚШ да, Жақын Шығыс өлкелерінде он миллиондаған азербайжандар тұрады. Азербайжандардың ең үлкен диаспорасы Ресейде. Оның құрамында 1,5-2 миллион адамы бар.

Азербайжан Республикасы егемендік алғанан кейін диаспораның әлеуметтік статусы ауысқан, ол, Азербайжан халқының амандығы үшін өзінің кең тарапты жұмысын күшейткен еді. 1993-ші жылда Азербайжан Республикасы Президентінің Қаулысымен 31 желтоқсан Азербайжандардың ұлттық біріккен күні деп жарияланғані.

Ескерту: 2006-шы жылдан орындалып жатқан жағдайға бола егерде мейрам күні мен демалыс күні қабаттасатын болса, келесі күні жұмыс күні деп есептелмеген.


 

Құрбан Айт

Діни мейрамдарынан Құрбан айт барлық мүсілман әлемінде әр жыл атап өтіледі. Құрбандық шалу мейрамы исламнан өте ертеден бар.

Хижри тарихының екінші жылында, Мухаммед Пайғамбар Мәдинадан Меккеге көшкенен кейін Ислам әлемінде құрбан шалу әдеті жетім жесірлерге, кедейлерге жәрдем олардың армандарының орындалуы үшін садақа берілуі сияқты жаңа мағыналар туғызады. Діни мейрам құрбандық шалынуы Ибраһим Пейғамберге қатысты бір мәселеден кейін жаралған еді. Ол, түсінде былай көреді: Аллах Ибраһимнің оған сенімін дәлелдеуі үшін ұлы Исмайылды құрбан шалуын әмір етеді. Нағыз діндар Ибраһим Алланың бұл әмірін орындауға, Исмайыл да құрбандық шалынуға әзір еді.

Құрбан айт кезінде жағдайы жақсы әр бір мүсілман бір хайуанды құрбан шалып оның етін кедейлерге, жетім жесірлерге таратуы керек. Құрбандық шалу адамның шын сенімінің жоғарылау мақсатын көрсетеді. Құранда мұнымен байланысты емес: "Олардың не еті, не қаны Аллаға беріледі" оған тек қана сізден тақуа (Құдайдан қорқу) барады" (22:37). Құрбан айт 2 күн тойланады.

Ескерту: 2006-шы жылдан орындалып жатқан жағдайға бола егерде мейрам күні мен демалыс күні қабаттасатын болса, келесі күні жұмыс күні деп есептелмеген.


 

Рамазан Айт

Қасиетті Рамазан айы мүсілмандар үшін Хижри тарихының екінші жылында (хижри тарихтың 622- жылында) білінген еді. Рамазан айы адамдарға Аллахтың көрсеткендерін барлық жанымен қабыл етуді, тән, рух сынақтарынан өтуін талап етеді.

Оразаның тарихы Хижри күнтізбегінің екінші жылынан басталады. Сол кезде Мухаммед Пайғамбар Мәдинада мүсілмандар үшін Рамазан айын белгілеген еді. Құранды мұсылмандарға Рамазан айының соңғы он түнінің бірінде көрсеткен еді. Айтылғандарға бола, бұл жағдай сол айдың 23-нен 24-не немесе 26-нан 27-не өткен түнде болған екен. Сол түнде "Лейлат әл Қадир", яғни күшті, құдіретті түн есептеледі. Құранда бұл түн үшін былай деп айтылады: "Біз оны (Құранды) Қадір түнінде көрсеткен едік. Сен қайдан білесің Қадір түні не демек?! Қадір түні мың айдан да пайдалы. Сол түнде періштелер мен рух (Жабрайыл) өз Танрысының рұқсатымен әр бір әмірге бола жерге түседі. Сол (түнде), таң атқанға дейін бір аман есендік болады" (97:1-5).

Рамазан кезінде күннің жарық уақытында тамақтануға, темекі шегуге, ерлі зайыпты қызметерін орындауға және басқа жағдайларға рұқсат етілмейді.Балалар, жүкті әйелдер, қатты аурулардан қиналатындар, майданшылар мен алыс жолға шыққандар ораза ұстаудан азат етілген. Ораза жаңа Айдың көрінген уақытынана бастайды және 29-30 күн жалғасады. Құранда былай деп айтылады: "Таң ертең ақ жіп қара жіптен ажыратылғанға дейін тамақтаныңдар. Содан соң кешке дейін оразаңызды жалғастырыңыз" (2:187).

Рамазан Исламдан да бұрын болған еді. Бұл туралы Құранда былай деп айтылады: "Сізден бұрынғыларға парыз қылынған сияқты сізге де ораза ұстау парыз қылынған өйткені мүмкін Аллахтан қорқарсыз" (22:183).

Рамазан ид-әл-пітір мейрамы мен бітеді. Сол күні барлық бай және жағдайы жақсы мүсілмандар кедей мүсілмандарға жәрдем беруге борышты.

1993 ші жылдан Рамазан айт мемлекет деңгейінде атап өтіледі.

Рамазан айт екі күн атап өтіледі.

Ескерту: 2006-шы жылдан орындалып жатқан жағдайға бола егерде мейрам күні мен демалыс күні қабаттасатын болса, келесі күні жұмыс күні деп есептелмеген.