WERKEN / TERUGKEER NAAR DE GROTE POLITIEK / 1990

Toespraak van Heidar Alijev tijdens de vergadering van 21 Januari 1990 in de Permanente Vertegenwoordiging van de Azerbeidjaanse Republiek in Moskou, gewijd aan de tragedie van 20 Januari 1990


Geëerbiedigde kameraden, dames en heren!

Zoals u weet, was ik vele jaren hoofd van de partijorganisatie van Azerbeidzjan, ik werd verkozen tot lid van het Politbureau van het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie, werkte als eerste vicevoorzitter van de Raad van Ministers van de Sovjet-Unie. Meer dan twee jaar ben ik reeds gepensioneerd, na een ernstige hartaanval. Als gevolg van ziekte ging ik met pensioen. In december 1982 ging ik weg uit Azerbeidzjan. Vandaag stap ik voor de eerste keer over de drempel van de Permanente Vertegenwoordiging van de Azerbeidjaanse SSR in Moskou.

Ik ben hier naartoe gebracht door de tragedie die zich heeft voorgedaan in Azerbeidzjan. Ik leerde dit nieuws gisteren ochtend kennen en natuurlijk kon ik niet onverschillig blijven bij deze gebeurtenis.

Ik kwam hier naartoe om hier in de Permanente Vertegenwoordiging, dat  een klein eiland vormt van Azerbeidjaanse grond in Moskou, mijn medeleven aan de mensen van Azerbeidzjan te uitten in verband met de tragedie, die grote verliezen heeft veroorzaakt.

Ten tweede wil ik mijn standpunt in deze kwestie uitspreken. Ik vraag de permanente vertegenwoordiger van Azerbeidzjan in Moskou, Zokhrab Ibrahimov, om mijn woorden, mijn diep verdriet en oprechte deelneming door te geven aan de bevolking van Azerbeidzjan. Helaas,  heb ik op dit moment geen andere mogelijkheid.

Wat de gebeurtenissen in Azerbeidzjan betreft, die beschouw ik  als antidemocratisch, rechtsschendend en volledig in strijd met de beginselen van het humanisme en de opbouw van de rechtsstaat in ons land. Er zijn bepaalde oorzaken voor de huidige situatie in Azerbeidzjan. Ik wil niet ingaan op de details, want  dat zou veel te veel tijd in beslag nemen. Al gedurende  twee jaar houdt het etnische conflict tussen Azerbeidzjan en Armenië aan. Dit is ontstaan door de gebeurtenissen in Nagorno-Karabach en omstreken. Twee jaar zou genoeg tijd moeten zijn voor de leiders van Azerbeidzjan en Armenië, de hoogste partijpolitieke leiding van het land, om de zaak te behandelen en een einde te maken aan de bloedige oorlog en de etnische conflicten,  om voorwaarden  te creëren voor een vrije verblijfplaats van elke persoon, ongeacht zijn nationaliteit, in onze gemeenschappelijke federale Unie van Sovjetrepublieken.

Nochtans ben ik echter van mening dat gedurende deze twee jaar niet voldoende maatregelen in deze richting werden gezet. Als aan het begin van de complicaties in Nagorno-Karabach de noodzakelijke maatregelen zouden zijn ondernomen, met name door de Opperste politieke leiding van de landelijke partij, dan zouden wij vandaag niet de escalatie en verliezen van de afgelopen twee jaar, aan beide zijden, hebben waargenomen  en de militaire actie,  die in de nacht van 19 op 20 januari 1990 werd ondernomen die leidde tot menselijke slachtoffers.

Natuurlijk is dit primair de verantwoordelijkheid van de inmiddels voormalige eerste secretaris van het Centraal Comité van de communistische partij van Azerbeidzjan, Vezirov. Tijdens zijn verblijf in dit hoge ambt deed hij niets om de situatie in Azerbeidzjan te stabiliseren. Integendeel, door zijn verkeerde daden, ongeschikte stijl van werken en verkeerde politieke manoeuvres zette hij zichzelf tegenover het volk, heeft hij geen enkele autoriteit gewonnen en creëerde een kloof tussen zichzelf en de mensen.

De mensen waren woedend. Tijdens de protesten, die plaats hebben gevonden gedurende een aantal maanden in Bakoe en andere steden en regio's van Azerbeidzjan, worden eisen naar voren gebracht voor  het aftreden van de partijleiding van Azerbeidzjan. Dit ging voornamelijk over het aftreden van Vezirov. Het is onduidelijk waarom de zaak nog steeds niet was opgelost en pas gisteren, nadat de troepen in Bakoe kwamen en vernielingen verrichtte, Vezirov in feite uit Azerbeidzjan is gevlucht. Dit is een grote fout. De grootste fout is dat deze man, die niet geschikt  was voor dit doel, ooit werd benoemd tot de eerste secretaris van het Centraal Comité van de communistische partij van Azerbeidzjan. Maar dat is het niet alleen.

Ik zou nu graag even stil willen staan bij de tragedie die plaats vond in de nacht van 19 op 20 januari en die dezer dagen nog steeds doorgaat. Ik denk dat er nog reserves waren in Azerbeidzjan voor   politieke onderhandelingen in deze situatie. De leiders van Azerbeidzjan, evenals de hoogste politieke leiding van het land hadden  deze mogelijkheden niet gebruikt. Het was mogelijk om de aanslag op de grens te voorkomen. Drie maanden geleden stelde het volk eisen op met betrekking tot de grenslijn. Maar niemand wilde hen ontmoeten, de situatie uitleggen en passende maatregelen  nemen.

Ik herhaal: er zijn nog steeds mogelijkheden om de mensen te kalmeren. Als 2-3 maanden geleden de kwestie van de versterking van de partijleiding in Azerbeidzjan was opgelost, zou het kunnen zijn dat deze situatie niet was ontstaan evenals de noodzaak voor het aanvoeren van de troepen. Maar onder  alle omstandigheden, vind ik dat er mogelijkheden  waren voor een politieke regeling van deze kwestie, en voor een dialoog met de mensen. Ze werden echter niet gebruikt, en in de nacht van 19 op 20 januari werden in Bakoe grote aantallen Sovjetleger troepen ingezet.  Wat de tragische gevolgen daarvan  zijn is ons thans goed bekend. Ik denk dat het gedrag van de mensen die dit besluit hebben genomen politiek incorrect is. Een grove politieke fout. Ze wisten gewoon niet wat de werkelijke situatie in de Republiek is noch de psychologie van het Azerbeidjaanse volk. Ze hadden niet voldoende contacten met de verschillende lagen van de bevolking. Ze  hebben zich niet kunnen voorstellen dat het op zo'n tragedie zou uitdraaien.

Dit had voorzien moeten worden en men had de nodige stappen moeten ondernemen. Men had moeten berekenen wat belangrijker en noodzakelijker is. Overigens waren er berichten dat vele soldaten zijn gesneuveld. Het is de vraag wat de schuld is van de Russische jongen die gestuurd is door een foutieve beslissing van de opperste partijleiding van het land om de zogenaamde opstand in Azerbeidzjan te onderdrukken?

In Azerbeidzjan is van de zijde een groot contingent troepen ingezet. Trouwens, ik weet heel goed hoeveel troepen er in Azerbeidzjan zijn. Er zijn genoeg troepen gedisloceerd: het 4-de leger, de  Kaspische Marine flottielje, een divisie luchtlandingstroepen, de luchtverdedigingkrachten en de interne troepen van het Ministerie van binnenlandse zaken. Waarom was het nodig om daar extra troepen in te zetten? Indien het nodig was zou men de troepen die zich daar al bevonden eventueel kunnen gebruiken. De leiding van Azerbeidzjan, die dit besluit heeft genomen moet hier voor verantwoordelijk worden gesteld, als eerste en vooral Vezirov, die uit Azerbeidzjan is gevlucht. Verder moeten  degenen die onjuiste gegevens gaven aan de opperste politieke leiding van het land, ter verantwoording worden geroepen. Ik denk dat de hoogste politieke leiding van het land niet tijdig over voldoende en objectieve informatie beschikte. De leiding van het land is misleid, en als gevolg daarvan is deze beslissing genomen.

Alle medeplichtigen aan deze tragedie moeten worden gestraft.