Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε!

Θέλω να σας εκφράσω την ανησυχία μου σε σχέση με την απουσία πρόοδου στον διακανονισμό της σύγκρουσης μεταξύ Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν.

Η παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας του Αζερμπαϊτζάν παραμένει, το 20% του εδάφους του βρίσκεται ακόμα υπό την κατοχή των αρμενικών ενόπλων δυνάμεων κι ένα εκατομμύριο πρόσφυγες βρίσκονται εκπατρισμένοι εδώ και πέντε χρόνια.

Οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ νο 822, 853, 874, 884 με την αξίωση της αναντίρρητης αποχώρησης των στρατευμάτων της Αρμενίας από τα κατεχόμενα έδαφη δεν έγιναν σεβαστές.

Όπως είναι γνωστό, με σκοπό την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης, τον Μάϊο του 1992 δημιουργήθηκε η ομάδα Μινσκ του ΟΑΣΕ με εντολή της την έναρξη μελλοντικής ειρηνικής συνδιάσκεψης. Στη συνδιάσκεψη αυτή η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν αναγνωρίστηκαν ως μέρη που βρίσκονταν σε διένεξη. Παρ’ όλα αυτά η επίθεση της Αρμενίας κατά του Αζερμπαϊτζάν, που έχει ξεκινήσει από το 1988, συνεχίζεται και παράλληλα την αυτόνομη περιοχή το Ναγκόρνο Καραμπάχ είχαν καταλαβεί μεγάλες προσπάθειες για την δημιουργία του αποτελεσματικού προτσές διαπραγματεύσεων στα πλαίσια της ομάδας του Μινσκ.Όμως σε σχέση με δεστρουκτιστική θέση της Δημοκρατίας της Αρμενίας διαπραγματεύσεις είχαν φτάσει σε αδιέξοδο.

Ως αποτέλεσμα των προσπάθειων των μελών της ομάδας Μινσκ, τον Μάϊο του 1994 επετεύχθη η παύση των πολεμικών επιχειρήσεων, που συνεχίζεται ως σήμερα. Η απόφαση που πάρθηκε στη σύνοδο του ΟΑΣΕ στη Βουδαπέστη τον Δεκέμβριο του 1994 για την εγκατάσταση πολυεθνικής δύναμης στην περιοχή προς εξάλειψη της σύγκρουσης και οι αποφάσεις της συνόδου του ΟΑΣΕ στη Λισσαβώνα τον Δεκέμβριο, μπορούν να θεωρηθούν μεγάλη πολιτική επιτυχία στη διευθέτηση της σύγκρουσης μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Όμως, ως αποτέλεσμα της κωλυσιεργίας από μέρος της Αρμενίας και της αδυναμίας του ΟΑΣΕ να επιβάλει τις θέσεις του, οι αποφάσεις αυτές των συνόδων έμειναν ανεφάρμοστες. Όπως είναι γνωστό, την 1^η Ιουνίου 1997 οι συμπρόεδροι της ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ και οι χώρες της Ρωσία, των ΗΠΑ και της Γαλλίας, βασιζόμενες στις αρχές της Λισσαβώνας, εκπόνησαν σχέδιο συμφωνίας δύο σημείων – τερματισμός της ένοπλης σύγκρουσης και καθορισμός της θέσης του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Το Αζερμπαϊτζανικό κράτος συμφώνησε να συζητήσει τα σημεία αυτά του σχεδίου των συμπροέδρων αλλα η Αρμενία διαφώνησε. Η Αρμενία μη θέλοντας να αποδεχτεί την εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν και προβάλλοντας ως επιχείρημα το απαράδεκτο του ορισμού της θέσης του Ναγκόρνο Καραμπάχ ως την σύγκληση διασκέψεως του Μινσκ, απέρριψε τις προτάσεις των συμπροέδρων. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι στις 20 Ιουνίου 1997, τον καιρό της γνωστής συνάντησης του Ντένβερ στις ΗΠΑ, οι Πρόεδροι της Ρωσίας, των ΗΠΑ και της Γαλλίας δήλωσαν ότι στηρίσουν τις αυτές προτάσεις. Στις 19 του Σεπτεμβρίου του 1997 οι συμπρόεδροι της ομάδας Μινσκ έκαναν νέα δεύτερη πρόταση, μετά τη Σύνοδο της Λισσαβώνας, με σκοπό την διευθέτηση της σύγκρουσης. Σύμφωνα με τη νέα πρόταση προβλέπονταν η απελευθέρωση 6 κατεχόμενων περιοχών, πλην αυτής του Λατσίν, που βρίσκεται εκτός των συνόρων της αυτόνομης περιοχής του Ναγκόρνο Καραμπάχ, σε υλοποίηση των Αποφάσεων του ΟΑΣΕ, η επιστροφή των προσφύγων στα απελευθερωμένα έδαφη και η αποκατάσταση των συγκοινωνιών με την Αρμενία και το κατεχόμενο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ύστερα, σε δεύτερο στάδιο, μετά την διευθέτηση της σύγκρουσης, τα μέρη πρέπει να καθορίσουν την θέση του Ναγκόρνο Καραμπάχ στη σύνθεση του Αζερμπαϊτζάν και να πάρουν μέτρα για την ασφάλειά του.

Στις 10 Οκτωβρίου του 1997 στο Στρασβούργο οι Πρόεδροι του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας συμφώνησαν να συνεχίσουν τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων επί τη βάσει των προτάσεων της 19ης Σεπτεμβρίου 1997 και μας δόθηκε μια ελπίδα για την επιτυχία της πορείας για την επίτευξη του δίκαιου διακανονισμού της σύγκρουσης. Όμως όταν ο τότε Πρόεδρος της Αρμενίας Λεβόν Τερ-Πετροσιάν έχασε τις εκλογές, η νέα οι δυνάμεις που επηρρέαζαν την νέα αρμενική κυβέρνηση εκμηδένισαν την δυνατότητα της συνέχειας των διαπραγματεύσεων. Ύστερα από μιά μακρά διακοπή, οι αντιπρόσωποι των συμπροέδρων της ομάδας Μινσκ, θέλοντας να επαναφέρουν στη ζωή την διαδικασία για την διευθέτησης της κρίσης, στις 9 Νοεμβρίου του 1997 επανήλθαν με μια τρίτη πρόταση που απογοήτευσε πολύ την αζερμπαϊτζανική πλευρά διότι και δεν έδινε τη δυνατότητα να συνεχίζουμε τις διαπραγματεύσεις. Η πρόταση αυτή βασίζονταν στη παγκοσμίως ανυπόστατη ιδέα «κοινό κράτος» και ήταν υποχώρηση από τις προηγούμενες θέσεις που είχαν επικυρωθεί στη δεύτερη Σύνοδο του ΟΑΣΕ. Αυτή η πρόταση, στην πραγματικότητα, ξεχωρίζει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ σαν κρατική, εδαφική οντότητα με τη μορφή Δημοκρατίας και του δίνουν ίδιο status με το Αζερμπαϊτζάν, στα όρια του κατασκευασμένου «κοινού κράτους». Την ίδια στιγμή η αναφορά σε δημιουργία «κοινού κράτους» μέσα στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν δεν δίνει εγγυήσεις για την εθνική κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν.

Νομίζω ότι οι ασυλλόγιστες πράξεις των διαμεσολαβητών, φυσικά και προξένησαν ζημιά στην πορεία της επίλυσης. Αυτό μας προκαλεί ανησυχία γιατί η Ρωσία συνεχίζει να εξοπλίζει συνεχώς την Δημοκρατία της Αρμενίας. Απόδειξη αυτού είναι η αποστολή από την Ρωσία στην Αρμενία αεροπλάνων МΝГ-29 και πυραύλων С-300 ύστερα από παράνομη αγορά του εξοπλισμού για ένα δισεκατομμύρια δολλάρια ΗΠΑ.

Κατα την γνώμη μου, αν οι συμπρόεδροι δείξουν αποφασιστικότητα, αν οι αρχηγοί των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Γαλλίας πάρουν μέτρα, τότε είναι δυνατή η δίκαιη λύση της σύγκρουσης μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν. Η πίστη στις τρεις αρχές της Συνόδου της Λισσαβώνας, τις οποίες ψήφισαν τα 53 κράτη του κόσμου, έχει ιδιαίτερη σημασία.

Υπολογίζοντας όλα αυτά, αξιότιμε κύριε Πρόεδρε, απευθύνομαι σε σας και σαν συμπρόεδρος της ομάδας Μινσκ του ΟΑΣΕ και σας παρακαλώ θερμά να ενδυναμώνετε τις προσπάθειές σας μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών της χώρας σας για την επίλυση της κρίσης, επί τη βάσει των αρχών της Συνόδου της Λισσαβώνας, που γίνεται πηγή κινδύνου για όλο το κόσμο και για την σταθερότητα στην Ευρώπη.

Με σεβασμό,

Γκεϊντάρ Αλίγιεφ

Πρόεδρος της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν