Ομιλία του προέδρου της Δημοκρατίας του Αζερμπαïτζάν του Γκαïντάρ Αλίγιεφ στη επίσημη βραδιά αφιερωμένη στη 500η επέτειο του μεγάλου ποιητή, στοχαστή του Μουχάμμεντ Φιζουλί - 8 Νοεμβρίου 1996


Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι!

Αγαπητοί φιλοξενούμενοι, φίλοι!

Σας συγχαίρω με τη 500η επέτειο του μεγάλου ποιητή του Αζερμπαïτζάν του Μουχάμμεντ Φιζουλί, με την εορτή του λαού μας!

Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου στις αντιπροσωπείες, στους πολιτικούς, στα δημόσια πρόσωπα, στις προσωπικότητες της επιστήμης και του πολιτισμού, σε όλους τους φιλοξενούμενούς μας που ήρθαν από πολλές χώρες στη Δημοκρατία μας για την συμμετοχή στη 500η επέτειο του Μουχάμμεντ Φιζουλί, για το σεβασμό και την προσοχή που εκφράστηκαν για τα έργα του Φιζουλί, για τη Δημοκρατία του Αζερμπαïτζάν.

Εδώ και 3 χρόνια η 500η επέτειο του Μουχάμμεντ Φιζουλί γυρίζει όλες τις γωνίες του Αζερμπαïτζάν και του κόσμου. Κατά τη διάρκεια αυτών των 3 ετών λόγω της επετείου του Μουχάμμεντ Φιζουλί στη Δημοκρατία του Αζερμπαïτζάν, σε κάθε πόλη και το συνοικισμό της διεξάχθηκαν μεγάλες εορταστικές τελετές που αποτελεί μια εκδήλωση σεβασμού για τα έργα του μεγάλου ποιητή.

Η επέτειος του Μουχάμμεντ Φιζουλί έλαβε χώρα όχι μόνο στο Αζερμπαïτζάν, αλλά και σε πολλές χώρες του κόσμου. Οι εορταστικές τελετές σχετικά με τη 500η επέτειο του Μουχάμμεντ Φιζουλί έλαβαν χώρα στη Τουρκία - στην Άγκυρα, στη Ρωσία - στη Μόσχα, στο Ιράκ - στη Βαγδάτη, στην Κερμπάλα, στο Κερκούκ, στο Ιράν - στη Τεχεράνη, στη Γεωργία, στο Καζαχστάν, στο Ουζμπεκιστάν, στο Νταγκεστάν - στο Ντερμπέντ, στη Μαχάτσκαλά, στο Παρίσι, στο επιτελείο του UNESCO, τα έργα του Μουχάμμεντ Φιζουλί, η κληρονομιά του προωθήθηκαν ευρέως και διαδόθηκαν σ` όλο τον κόσμο.

Η απόφαση του UNESCO του ΟΗΕ για τη διεξαγωγή της 500ης επετείου του Μουχάμμεντ Φιζουλί σε παγκόσμια κλίμακα αποτελεί μια υψηλή εκτίμηση των έργων του ποιητή, το σεβασμό προς το λαό μας, τον πολιτισμό του. Ο γενικός διευθυντής του UNESCO, ο αξιότιμος κύριος Φετερίκο Μάïορ ήρθε στο Αζερμπαïτζάν λόγω της 500ης επετείου του Μουχάμμεντ Φιζουλί και σήμερα εορτάζει την επέτειο μαζί μας.

λόγω της 500ης επετείου του Μουχάμμεντ Φιζουλί μέσα στα τρία τελευταία χρόνια στο Αζερμπαïτζάν διεξάχθηκαν μεγάλες εκδηλώσεις. Στο 3ο συνέδριο των συγγραφέων του τούρκικου κόσμου τα έργα του Μουχάμμεντ Φιζουλί και η επέτειός του βρίσκονταν στο επίκεντρο της προσοχής. Στη 8η συνάντηση του διεθνή οργανισμού των τούρκικων χωρών τα έργα και κληρονομιά του Μουχάμμεντ Φιζουλί επίσης βρίσκονταν στο επίκεντρο της προσοχής. Στο Μπακού διεξάχθηκε ένα διεθνές συνέδριο. Τα έργα του Μουχάμμεντ Φιζουλί αυτές τις μέρες ανέβηκαν και στα μάτια της αζερμπαïτζανικής κοινωνίας και όλου του κόσμου.

Ο Μουχάμμετ Φιζουλί, ο μεγάλος ποιητής, ο επιστήμονας-φιλόσοφος του λαού του Αζερμπαïτζάν, ανήκει σ` όλους τους τουρανόγλωσσους λαούς, σε όλους τους τουρανούς, στο κόσμο του Ισλάμ.

Τα έργα του Μουχάμμεντ Φιζουλί, η κληρονομιά συνέβαλαν πολύ στον παγκόσμιο πολιτισμό, τον πλούτισαν. Μέσα στα 40 χρόνια της δημιουργίας του ο Μουχάμμεντ Φιζουλί δημιούργησε τα έργα τα οποία ζουν 500 χρόνια. Ανέβασε την αζερμπαïτζανική ποίηση στα πιο μεγάλα ύψη, τα ποιήματα, τα γκαζέλι, τα γκασίδ, τα ρουμπαί εδώ και 500 χρόνια υποστηρίζουν το ηθικό πνεύμα των ανθρώπων.

Στα έργα του Μουχάμμεντ Φιζουλί πολλοί κλάδοι της επιστήμης και της φιλοσοφίας βρήκαν την ανάλυση και την αντανάκλασή τους. Όλα τα έργα του αποτελώντας δείγματα της ποίησης, της λογοτεχνίας περιέχουν τις υψηλές φιλοσοφικές ιδέες, τις επιστημονικές σκέψεις. Ο Μουχάμμεντ Φιζουλί έχοντας αναλύσει λεπτομερώς την προηγούμενη περίοδο, έχοντας συσσωρεύσει στα έργα του τα καλύτερα δείγματα όλου που είχε δημιουργηθεί στη Ανατολή, στην αρχαία Ελλάδα, στη λογοτεχνία της Αρχαίας Ινδίας ανέβασε την ποίησή του, την επιστήμη, τη φιλοσοφία που αποτελούν τη σύνθεση της Ανατολής και της Δύσης στην υψηλότερη κορυφή.

Ο Μουχάμμεντ Φιζουλί με τα έργα του ανέγειρε το ακατάλυτο μνημείο στον εαυτό του. Εδώ και 500 χρόνια ζει στις καρδιές των λαών, στην καρδιά του κάθε πολίτη της Δημοκρατίας του Αζερμπαïτζάν. Αυτό είναι ένα πνευματικό μνημείο. Έχοντας ξεπεράσει όλες τις φουρτούνες, τους σεισμούς, τις μάχες αυτό ζει κατακτώντας νέα ύψη. Σήμερα αυτή την πανεθνική εορτή εορτάζουμε στη πρωτεύουσα του Αζερμπαïτζάν - στο Μπακού, μπροστά από το μνημείο του Μουχάμμεντ Φιζουλί που ανεγέρθηκε στην πλατεία και προσφέρουμε λουλούδια στο μνημείο αυτό. Όμως το πνευματικό μνημείο ζει στη ψυχή του καθενός και θα ζει αιώνια και στη ψυχή των επόμενων γενιών. Έχοντας αναλύσει τη σταδιοδρομία των λαών ο Μουχάμμεντ Φιζουλί απεικόνισε τις πανανθρώπινες φιλοσοφικές αξίες στα έργα του. Αναλύοντας τις κοινωνικές και πολιτικές διαδικασίες της εποχής του άφησε στην κοινωνία τις αθάνατες σκέψεις και συστάσεις. Όλα τα έργα του εξυμνώντας τις ανθρώπινες σχέσεις, τα θετικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου απορρίπτοντας όλα τα αρνητικά στην κοινωνία, στους ανθρώπους.

Στα έργα του Μουχάμμεντ Φιζουλί εξυμνούταν η αγάπη, οι ανθρώπινες σχέσεις, η πίστη. Καλούσε τους ανθρώπους στην πίστη στην πατρίδα, στους γονείς, στη γη, στην αγάπη - όλα αυτά όπως και 500 χρόνια πριν- είναι τα πιο σημαντικά και τα πιο υψηλά ηθικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων.

Ο Μουχάμμεντ Φιζουλί αφηγούμενος για την εποχή του προόριζε τα έργα του για το μακρινό μέλλον. Γι` αυτό τα έργα του ποιητή ζουν 500 χρόνια και θα ζουν ακόμα χιλιετίες.

Ο Μουχάμμεντ Φιζουλί έγραφε στα αραβικά και στα περσικά που κυριαρχούσαν τότε. Όμως για μας το πιο σημαντικό είναι το μεγαλύτερο μέρος των έργων του γράφτηκαν στα τουρανικά (σημερινά - αζερί). Αυτός είναι ο παράγοντας που ξεχωρίζει το Φιζουλί από τους προηγούμενους και τους επόμενους ποιητές, τους επιστήμονες του λαού μας. Εμείς και σήμερα διαβάζουμε ελεύθερα το ποίημα του Φιζουλί "Λεïλί και Μετζνούν", τα ντιβάν του που γράφτηκαν στα τουρανικά. Έτσι μια από τις μεγάλες υπηρεσίες του Μουχάμμεντ Φιζουλί είναι ότι αυτός εκτιμούσε υψηλά τη τουρανική γλώσσα τουρκικά, την μητρική γλώσσα παρόλη την πολυπλοκότητα των διαδικασιών της εποχής του.

Ο Μουχάμμεντ Φιζουλί ζούσε σε πολύ δύσκολη εποχή, την εποχή των μεγάλων πολέμων. Ήταν ο μάρτυρας αυτών των πολέμων και έβλεπε με τα μάτια του πόσο μεγάλο χτύπημα στην ανθρωπότητα, στην κοινωνία καταφέρουν οι πόλεμοι, η έχθρα, οι συγκρούσεις. Γι` αυτό ένα από τα βασικά μοτίβα των έργων του αποτελεί η διαμαρτυρία κατά της βίας, της τυραννίας, των πολέμων. Καλούσε τους ανθρώπους στην ομόνοια, στην ειρήνη, στην φιλία, εξυμνούσε αυτές τις αξίες στα έργα σου.

Ο Φιζουλί ήταν φιλειρηνικός και φιλικός άνθρωπος και αυτά τα χαρακτηριστικά του βρήκαν αντανάκλαση στα έργα του.

Ο Μουχάμμεντ Φιζουλί με τα έργα σου εξάσκησε μεγάλη επιρροή στις επόμενες γενιές. Από αιώνα σε αιώνα, από γενιά σε γενιά οι ποιητές, οι συγγραφείς, οι επιστήμονες, οι φιλόσοφοι αισθάνονταν την επιρροή των έργων του. Πολλοί επιχειρούσαν να το μιμηθούν. Και αυτό επίσης είναι μια από τις αξίες της δημιουργίας του Φιζουλί για τον κόσμο, το λαό μας.

Οι ιδέες των έργων του Φιζουλί αποτέλεσαν ώθηση για τη δημιουργία νέων μεγάλων έργων του λαού μας, άλλων τουρανικών λαών, των λαών του κόσμου του Ισλάμ. Σήμερα με μεγάλη υπερηφάνεια μπορούμε να πούμε ότι ο μεγάλος ποιητής του Αζερμπαïτζάν ο Νιζαμί Γιαντζεβί για πρώτη φορά βάσει του γνωστού ανατολικού θρύλου δημιούργησε το αθάνατο ποίημά του "Λεïλί και Μετζνούν". Στον κόσμο υπάρχουν πολλά λογοτεχνικά έργα αφιερωμένα στη Λεïλί και στο Μετζνούν. Τον μεσαίωνα δημιουργήθηκαν εκατοντάδες τέτοια έργα. Αλλά νομίζουμε ότι ποίημα του Φιζουλί "Λεïλί και Μετζνούν" ανέβασε στα πιο μεγάλα ύψη το φιλοσοφικό νόημα αυτού του θρύλου.

Στην αρχή του 20 αιώνα ο μεγάλος συνθέτης του Αζερμπαïτζάν Ουζεΐρ Γκαντζιμπέκοφ για πρώτη φορά στη μουσουλμανική Ανατολή δημιούργησε την όπερα "Λεïλί και Μετζνούν" βάσει του ποιήματος του Μουχάμμεντ Φιζουλί. Εδώ και 80 χρόνια η όπερα "Λεïλί και Μετζνούν" δεν λείπει από την αζερμπαιτζάνικη σκηνή. Μέσα σ` αυτά τα χρόνια η όπερα γύρισε όλο τον κόσμο επιδεικνύοντας τα έργα του Μουχάμμεντ Φιζουλί και του Ουζεΐρ Γκαντζιμπέκοφ.

Τον αιώνα μας οι συγγραφείς, οι ποιητές, οι συνθέτες, οι ζωγράφοι, οι γλύπτες του Αζερμπαïτζάν δημιούργησαν ωραία έργα αφιερωμένα στα έργα του Φιζουλί. Η συμφωνία του Καρά Καράγιεφ "Λεïλί και Μετζνούν", η καντάτα του Τζαχανγκίρ Τζαχανγίροφ "Φιζουλί" αποτελούν παράδειγμα αυτού.

Έτσι ο Μουχάμμεντ Φιζουλί με τα έργα του έφτασε σε μας, ζει σήμερα και μας εμπνέει, θα αποτελεί την πνευματική τροφή για τις επόμενες γενιές, θα εμπνέει για τη δημιουργία νέων έργων. Αυτό είναι το νόημα της καλλιτεχνικής κληρονομιάς που άφησε ο Μουχάμμεντ Φιζουλί σε άλλες γενιές.

Από τότε πέρασαν 500 χρόνια αλλά ο Μουχάμμεντ Φιζουλί ζούσε κατά τη διάρκεια αυτών των αιώνων. Δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα από τα έργα του έφτασαν μέχρι σήμερα. Όμως ο Μουχάμμεντ Φιζουλί δεν μελετήθηκε, ερευνήθηκε και αναλύθηκε αρκετά από την επιστημονική πλευρά μέχρι τώρα.

Για πρώτη φορά μέσα σ` αυτά τα 500 χρόνια η επέτειος του Φιζουλί εορτάζεται στο υψηλό επίπεδο. Έτσι εκδηλώνεται ο σεβασμός και η εκτίμηση του σύγχρονου Αζερμπαïτζάν, της σημερινής γενιάς, της Δημοκρατίας του Αζερμπαïτζάν προς τον πολιτισμό,την ιστορία και τις μεγάλες προσωπικότητές της. Όμως αυτό είναι μόνο η αρχή των ερευνών και της προπαγάνδας των έργων του Φιζουλί. Νομίζω ότι η κληρονομιά του είναι τόσο τεράστια που για να τη γνωρίσουμε πρέπει να κάνουμε πολλά. Ελπίζω ότι οι εκδηλώσεις αφιερωμένες στη 500η επέτειο του Φιζουλί Αωοίγει ανοίγουν μεγάλους δρόμους για τη μελέτη και την προπαγάνδα του έργου του και στο μέλλον.

Θέλω να εκφράσω την ελπίδα ότι οι μελλοντικές γενιές δεν θα ξεχάσουν τις τελετές της επετείου του Φιζουλί και θα υποστηρίξουν αυτή την πρωτοβουλία.

Ο λαός μας πάντα έτρεφε σεβασμό και εκτίμηση για το έργο του Φιζουλί. Όμως στο παρελθόν δεν το αντιλαμβανόμασταν τόσο βαθιά όπως σήμερα γεγονός που ωφελείτο στην επίτευξη της ανεξαρτησίας και της εθνικής ελευθερίας από το λαό μας. Τώρα στο ανεξάρτητο κράτος μας, στην ανεξάρτητη χώρα μας μπορούμε να εκτιμήσουμε δίκαια και ελεύθερα την ιστορία μας, τις εθνικές και πνευματικές μας αξίες, τις παραδόσεις, μπορούμε να τις προβάλλουμε χωρίς να φοβούμαστε.

Γιορτάζουμε την επέτειο του Φιζουλί σε μια δύσκολη περίοδο της ζωής του λαού και της Δημοκρατίας μας. Όπως γνωρίζετε πριν 8 χρόνια η Αρμενία επιχείρησε μια επίθεση κατά της Δημοκρατίας του Αζερμπαïτζάν, και ως αποτέλεσμα ένα μέρος του εδάφους του Αζερμπαïτζάν, 20%, βρέθηκε υπό την κατοχή των ένοπλων αρμενικών δυνάμεων. Από τα κατεχόμενα εδάφη εκπατρίστηκαν πάνω από ένα εκατομμύριο συμπατριώτες μας που τώρα ζουν στις δύσκολες συνθήκες, στις σκηνές. Παραβιάστηκε η εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαïτζάν, καταφέρθηκε ένα μεγάλο χτύπημα στην κρατική οργάνωση, στην εδαφική ακεραιότητα της χώρας.

Εκτός τούτου πριν την κατάκτηση από το Αζερμπαïτζάν της κρατικής ανεξαρτησίας το Αζερμπαïτζάν πέρασε την περίοδο των μεγάλων κοινωνικοπολιτικών και κοινωνικοοικονομικών διαταραχών. Αυτή την περίοδο στη ζωή του Αζερμπαïτζάν έλαβαν χώρα πολύ επικίνδυνα για την οργάνωση του κράτους και τον πολιτισμό του Αζερμπαïτζάν γεγονότα. Όλα αυτά χειροτέρεψαν την κοινωνικοπολιτική και την πολιτιστική ζωή της Δημοκρατίας, δημιούργησε μεγάλες δυσκολίες. Αλλά ταυτόχρονα μετά την κατάκτηση της κρατικής ανεξαρτησίας στη χώρα χτίστηκε δημοκρατικό, νομικό και κοσμικό κράτος. Στη Δημοκρατία μας αναπτύσσονται οι δημοκρατικές διαδικασίες, πραγματοποιούνται οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Κτίζουμε ένα νέο κράτος, διαμορφώνουμε μια νέα δημοκρατική κοινωνία, δημιουργούμε νέες μορφές της οικονομίας. Όλα αυτά είναι πολύ περίπλοκες διαδικασίες.

Ένα τέτοιο καιρό το έργο του Φιζουλί μας εμπνέει, μας δίνει δύναμη. Το έργο του πάντα καλλιεργούσε στο λαό μας το αίσθημα εθνικής αξιοπρέπειας, αποτελούσε ένα από τους μεγαλύτερους παράγοντες που μας βοηθούσε στον αγώνα για την εθνική ελευθερία μας, στη διαδικασία της κρατικής οικοδόμησης και της καθιέρωσης του δημοκρατικού νομικού κράτους. Είμαστε υπερήφανοι ότι ο λαός μας έχει έναν τόσο αρχαίο, πλούσιο πολιτισμό, ότι με την βοήθεια των μεγάλων προσωπικοτήτων του διατηρούσε και εμπλούτιζε τις εθνικές πνευματικές αξίες του Αζερμπαïτζάν και τις μετέτρεψε στο μέρος των πανανθρώπινων αξιών. Είμαστε υπερήφανοι ότι έχουμε έναν τέτοιο μεγάλο ποιητή, επιστήμονα και φιλόσοφο όπως ο Φιζουλί.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η γιορτή της 500ης επετείου του Φιζουλί ακόμα περισσότερο πλουτίζει την πνευματική ζωή του λαού μας, καλλιεργεί στο λαό μας το αίσθημα πατριωτισμού, της αφοσίωσης στη γη, κινητοποιεί όλους μας για την αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας της Δημοκρατίας του Αζερμπαïτζάν, για την απελευθέρωση των κατεχόμενων εδαφών, εμπνέουν για το κατόρθωμα ακόμα πιο μεγάλων υψών από το Αζερμπαïτζάν. Και σήμερα και αύριο χρησιμοποιώντας στη ζωή μας τις πνευματικές αξίες του Φιζουλί θα οδηγήσουμε τον λαό μας στο ευτυχισμένο μέλλον.

Είμαι σίγουρος ότι αυτές οι εκδηλώσεις, αυτή η μεγάλη γιορτή ακόμα πιο πολύ θα ενώσουν το λαό μας. Ο Μουχάμμεντ Φιζουλί καλούσε τους ανθρώπους προς τη φιλία, την αγάπη. Εγκωμιάζοντας την αγάπη, την πνευματικότητα και τα υψηλά συναισθήματα ο Φιζουλί καλούσε τους ανθρώπους προς την ενότητα, τη φιλία, την αγάπη. Σήμερα αυτές οι σκέψεις του Φιζουλί είναι οι πιο σημαντικές για μας. Για να βγάλουμε τη χώρα απ` αυτή τη δύσκολη περίοδο, για να αποκαταστήσουμε την εδαφική ακεραιότητα της χώρας, για να απελευθερώσουμε τα κατεχόμενα εδάφη, να αναπτύξουμε τις δημοκρατικές διαδικασίες και να οδηγήσουμε τη χώρα μπροστά πρέπει να ενισχύσουμε την ενότητά μας, την αλληλεγγύη.

Με το αίσθημα ικανοποίησης μπορώ να πω ότι τα τελευταία χρόνια ήταν τα χρόνια της στερέωσης της ισχύος του κράτους του Αζερμπαïτζάν, τα χρόνια της σταθεροποίησης της κοινωνικοπολιτικής κατάστασης μέσα στο Αζερμπαïτζάν. Τα τελευταία χρόνια ήταν χρόνια της πιο στενής προσέγγισης των ανθρώπων. Τα βλέπουμε ως επιτεύγματά μας. Αλλά ταυτόχρονα τα θεωρούμε πρώτα βήματα προς το μέλλον της Δημοκρατίας μας, και ελπίζω ότι το έργο του Φιζουλί και η κληρονομιά του θα μας βοηθούν σ` αυτό το δρόμο.

Δόξα στην ποίηση, δόξα στο Φιζουλί, δόξα στο έργο του!

Ζήτω η επιστήμη, η ποίηση και ο πολιτισμός!

Ζήτω η ανεξάρτητη Δημοκρατία του Αζερμπαïτζάν!

Στην ελληνική γλώσσα το κείμενο μεταφράστηκε από τη ρωσική γλώσσα βάσει της εφημερίδας "Εργάτης του Μπακού", 14 Νοεμβρίου 1996