Συνέντευξη τύπου του Προέδρου της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν Γκαϊντάρ Αλίγιεφ από κοινού με δύο άλλους προέδρους της Υπερκαυκασίας στο Ευρωπαϊκό κέντρο διασκέψεων – Λουξεμβούργο, 22 Απριλίου 1996


Ερώτηση: Κύριε Τερ-Πετροσιάν, γιατί σας είναι δύσκολο να αποδεχτείτε την εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν σύμφωνα με τις αρχές του ΟΗΕ και του ΟΑΣΕ που η Αρμενία είναι μέλος τους; Επειδή όπως είναι γνωστό το εμπόδιο της υπογραφής της διακήρυξης από τους αρχηγούς των τριών κρατών της Υπερκαυκασίας αποτελεί ακριβώς αυτό. Πως αντιλαμβάνεστε τις δηλώσεις του Κοτσαριάν για την ανάγκη να παρασχεθεί η ανεξαρτησία στο Ναγκόρνι-Καραμπάχ που στην πραγματικότητα αποτελεί την ίδρυση του δεύτερου αρμενικού κράτους;

Λεβόν Τερ-Πετροσιάν: Θα απαντήσω στην πρώτη σας ερώτηση – γιατί η Αρμενία δεν αποδέχεται την εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν. Έχω μια αντερώτηση: γιατί το Αζερμπαϊτζάν δεν αποδέχεται το δικαίωμα του Ναγκόρνι-Καραμπάχ για αυτοπροσδιορισμό;

Απάντηση του δημοσιογράφου: Το Αζερμπαϊτζάν αποδέχεται το δικαίωμα του Ναγκόρνι-Καραμπάχ για αυτοπροσδιορισμό στη σύνθεση της εδαφικής ακεραιότητας της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν σύμφωνα με τις αρχές του ΟΗΕ.

Ερώτηση: Κύριε Τερ-Πετροσιάν, η Αρμενία απέφυγε την υπογραφή της διακήρυξης περί τήρησης της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας και του απαραβίαστου των συνόρων μεταξύ των κρατών-μελών της κοινοπραξίας. Πως εξηγείτε τη θέση της Αρμενίας στο ζήτημα της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών της Κοινοπραξίας Ανεξαρτήτων Κρατών συμπεριλαμβανομένου του Αζερμπαϊτζάν. Όπως γνωρίζετε οι μεσολαβητές πιστεύουν ότι για τον τερματισμό της σύγκρουσης μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν οι πλευρές πρέπει να καταλήξουν στο συμβιβασμό. Ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν κατ’ επανάληψη δήλωνε ότι η χώρα του είναι έτοιμη να καταλήξει στο συμβιβασμό και το Αζερμπαϊτζάν παρέχει στο Ναγκόρνι-Καραμπάχ την υψηλότερη ιδιότητα της αυτονομίας. Η Αρμενία είναι έτοιμη ως μέλος του ΟΗΕ να αποδεχτεί την εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν; Άλλη ερώτηση στον πρόεδρο Γκαϊντάρ Αλίγιεφ και στον πρόεδρο της Αρμενίας: στο χτεσινό επίσημο μήνυμα σημειώθηκε ότι η εξάλειψη της σύγκρουσης πρέπει να βασίζεται στην τήρηση των διεθνών αρχών. Τι εννοείτε μ’ αυτό;

Λεβόν Τερ-Πετροσιάν: Απάντησα στην πρώτη ερώτηση. Όσο αφορά τη δεύτερη ερώτηση μπορώ να πω ότι με τα διεθνή δικαιώματα εννοούμε τις δέκα αρχές που είναι σεβαστές απ’ όλους. Όλες τους έχουν ίδια δύναμη. Όσο αφορά την ιδιότητα του Ναγκόρνι-Καραμπάχ αυτό το ζήτημα πρέπει να επιλύεται από τον πληθυσμό του Ναγκόρνι-Καραμπάχ.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Μιλώντας για την τήρηση των κανόνων του διεθνούς δικαίου αναμφισβήτητα εννοούμε όλους τους διεθνείς κανόνες. Περιλαμβάνει πολλές έννοιες και τίποτα απ’ αυτά δεν αποτελεί εξαίρεση.

Ερώτηση: Πως εκτιμάτε τις προσπάθειες που καταβάλλονται στη Μόσχα για την αποκατάσταση της Σοβιετικής Ένωσης στα πλαίσια των πρώην συνόρων της;

Εντουάρντ Σεβαρντνάντζε: Το θεωρώ απαράδεκτο. Πιθανόν εννοείτε την απόφαση της Κρατικής Βουλής (Ντούμα) που ο πρόεδρος Έλτσιν αποκάλεσε ντροπιαστική απόφαση. Πιστεύω πως είναι πολύ σωστή εκτίμηση. Επίσης θα προσθέσω ότι η Κρατική Βουλή (Ντούμα) μ’ αυτήν την απόφασή της συμβάλλει στην επιτάχυνση της διαδικασίας διερεύνησης του NATO στην Ανατολή.

Λεβόν Τερ-Πετροσιάν: Ξέρετε υπάρχει κίνδυνος επιστροφής των κομμουνιστών στην πρώην Σοβιετική Ένωση, συγκεκριμένα στη Ρωσία. Εκ μέρους της χώρας μου θέλω να διαβεβαιώσω ότι η Αρμενία δεν θα απαρνηθεί ποτέ την κυριαρχία της και δεν θα προσχωρήσει ποτέ σε καμιά ένωση στα πλαίσια της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Όμως η επιστροφή των κομμουνιστών αποτελεί κίνδυνο όχι μόνο για τις δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης αλλά και, όπως νομίζω, για την Ευρώπη και για όλο τον κόσμο. Όσο για την ερώτηση που σημείωσε ο κύριος Σεβαρνάντζε θέλω να τονίσω ότι η τήρηση της δημοκρατίας στη Ρωσία είναι πιο σημαντική για την ασφάλεια της Ευρώπης απ’ τη διερεύνηση του ΝΑΤΟ. Ο κύριος σκοπός για την ασφάλεια του κόσμου είναι να μην επιτρέψουμε την επιστροφή των κομμουνιστών στη Ρωσία.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Λέω ανοιχτά και πιστεύω ότι μ’ αυτό εκφράζω τη γνώμη όλου του αζερμπαϊτζάνικου λαού. Εγώ ως πρόεδρος βλέπω πολύ αρνητικά την αποκατάσταση της Σοβιετικής Ένωσης και αναμφισβήτητα τις τάσεις της αποκατάστασης του κουμμουνιστικού καθεστώτος που εμφανίζονται στη Ρωσία. Το Αζερμπαϊτζάν δεν θα απαρνηθεί ποτέ την ανεξαρτησία του. Η ανεξαρτησία του Αζερμπαϊτζάν είναι η ιστορική του επίτευξη και δεν θα επιτρέψουμε ποτέ στον εαυτό μας να προσχωρήσουμε σε κάποια ένωση όπως η Σοβιετική Ένωση. Θεωρώ ότι οι δημιουργοί αυτών των προθέσεων ελπίζουν να καταφέρουν κάτι αλλά σφάλλουν πολύ. Στη Ρωσία υπάρχει κίνδυνος της επιστροφής των κομμουνιστών και πιστεύω πως οι δημοκρατικές δυνάμεις πρέπει να αντισταθούν σ’ αυτό. Η εξέλιξη των δημοκρατικών διαδικασιών στη Ρωσία έχει μεγάλη σημασία όχι μόνο γι’ αυτή την ίδια αλλά και για όλες τις χώρες που στο παρελθόν ήταν μέλη της Σοβιετικής Ένωσης και τώρα ακολουθούν την πορεία της δημοκρατίας.

Ερώτηση: Κύριε Αλίγιεφ, έχετε δηλώσει ότι στο Αζερμπαϊτζάν διεξάχθηκαν οι δημοκρατικές εκλογές, υπάρχουν 30 κόμματα και ελευθερία του τύπου. Οι διεθνείς παρατηρητές του ΟΑΣΕ χαρακτήρισαν τις εκλογές στη Βουλή ως μη δημοκρατικές και μη ελεύθερες. Τα πολιτικά κόμματα είναι υπ’ απαγόρευση, δεν υπάρχει ελεύθερος τύπος. Που είναι η αντίφαση;

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Η ερώτησή σας έχει επιθετικό χαρακτήρα. Είπα ότι 30 καταχωρημένα κόμματα πραγματοποιούν την ελεύθερη δραστηριότητα, στη Βουλή που εκλέχτηκε με δημοκρατικό τρόπο υπάρχουν 9 κόμματα και μερικά απ’ αυτά είναι τα αντιπολιτευτικά κόμματα. Σε όλους τους τομείς του Αζερμπαϊτζάν εγκαθιδρύθηκε η δημοκρατία. Ρωτήστε στις πηγές τις οποίες επικαλείστε γιατί κάνουν τέτοιου είδους δηλώσεις.

Ερώτηση: Η συμφωνία που υπογράφτηκε σήμερα προβλέπει τη συνεργασία με την Ευρώπη και την ενσωμάτωση σ’ αυτή. Όμως μου φαίνεται ότι η ενσωμάτωση τώρα είναι επίσης πολύ σημαντική στην ίδια της Υπερκαυκασία. Πιστεύετε στη δυνατότητα της ενσωμάτωσης στην Υπερκαυκασία; Πως η συμφωνία που υπογράφτηκε σήμερα μπορεί να συμβάλει σ’ αυτό;

Λεβόν Τερ-Πετροσιάν: Θεωρώ ότι σ’ αυτή την ερώτηση πρώτα θα απαντήσουν αυτοί που πήραν την πρωτοβουλία της δημιουργίας του «Οίκοι του Καυκάσου», ύστερα θα εκφράσω τη δική μου γνώμη.

Εντουάρντ Σεβαρντνάντζε: Πιστεύουμε ότι η σημερινή μέρα είναι μια ιστορική μέρα για τη Γεωργία, για όλα τα κράτη της Υπερκαυκασίας. Πρώτον, γιατί αρχίζουμε την ενσωμάτωση στην Ευρώπη, δεύτερον, γιατί η Ευρώπη από μόνη της αρχίζει να καταλαβαίνει τη σημαντικότητας του Καυκάσου και για την Ευρώπη, και για όλο τον κόσμο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί παράδειγμα της υλοποίησης των διαδικασιών της ενσωμάτωσης στο σύγχρονο κόσμο. Είναι η εμπειρία που συσσωρεύτηκε μέσα στις δεκαετίες. Γι’ αυτό υπογράφοντας τη συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση προβλέπουμε ότι στα πλαίσια της περιοχής της Υπερκαυκασίας είναι δυνατή η ενσωμάτωση στην Ευρώπη μ’ αυτή τη βάση. Επίσης θέλω να προσθέσω ότι η συμφωνία που συνάφθηκε με την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αντιφάσκει καθόλου με τις αναληφθείσες υποχρεώσεις στα πλαίσια της Κοινοπραξίας Ανεξαρτήτων Κρατών και της συνεργασίας των χωρών της οικονομικής περιοχής της Μαύρης Θάλασσας.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Αναμφισβήτητα το σημερινό γεγονός έχει ιστορική σημασία. Η ενσωμάτωση στην Ευρώπη αποτελεί για τις δημοκρατίες της Υπερκαυκασίας πολύ σημαντική διαδικασία λόγω της ενσωμάτωσης στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, της ανάπτυξης των δημοκρατικών διεργασιών, της υλοποίησης των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων. Η υποστήριξη, η ανθρωπιστική βοήθεια που παρέχεται για τη διεξαγωγή διάφορων οικονομικών μεταρρυθμίσεων αποδεικνύουν ότι η ενσωμάτωση θα είναι αποδοτική και χρήσιμη. Φυσικά αυτή η ενσωμάτωση προβλέπει την υλοποίηση της ενσωμάτωση και στην περιοχή της Υπερκαυκασίας. Θέλω να απαντήσω σε μια συγκεκριμένη ερώτηση για την ενσωμάτωση των δημοκρατιών της Υπερκαυκασίας. Φυσικά η ενσωμάτωση των δημοκρατιών της Υπερκαυκασίας είναι δυνατή. Για παράδειγμα μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Γεωργίας υπάρχει μια πολύ στενή ενσωμάτωση. Πρόσφατα στην Τιφλίδα υπογράψαμε μια σειρά εγγράφων. Ο κύριος Πρόεδρος Σεβαρνάντζε και εγώ, άλλοι αντιπρόσωποι της Γεωργίας και του Αζερμπαϊτζάν προέβλεψαν ένα μεγάλο πρόγραμμα για την ενσωμάτωση. Αναμφισβήτητα μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας επίσης είναι δυνατή μια πολύ στενή ενσωμάτωση. Σχετικά μ’ αυτό χτες στη συνάντηση μου με τον κύριο Τερ-Πετροσιάν είπαμε ότι πρέπει να καταφέρουμε να εξαλείψουμε τη σύγκρουση, να καθιδρύσουμε την ειρήνη, να συνάψουμε το σύμφωνο ειρήνης. Δεν έχω αμφιβολίες ότι κατόπιν τούτου θα εξελίσσονται ραγδαία και οι οικονομικές σχέσεις. Πιστεύω σ’ αυτό.

Λεβόν Τερ-Πετροσιάν: Κι εγώ θέλω να προσθέσω ότι πιστεύω στην στενή συνεργασία των κρατών της Υπερκαυκασίας. Ως ιστορικός πρέπει να πω ότι αυτό είναι απαραίτητο. Η Υπερκαυκασία είναι μια περιοχή της ιστορικής διαμόρφωσης τριών λαών, οι μοίρες αυτών των λαών μέσα στους αιώνες διασυνδέονταν και αλληλοεμπλέκονταν. Το γεγονός ότι τώρα στην περιοχή δεν υπάρχει ενότητα αποτελεί τραγωδία για μας. Δόξα τω θεώ η υπόθεση εξαρτάται από ένα μικρό πρόβλημα. Ο Γκαϊντάρ Αλίεβιτς είπε ότι το Αζερμπαϊτζάν και η Γεωργία διατηρούν πολύ καλές σχέσεις. Μπορώ να πω το ίδιο για τις σχέσεις μεταξύ της Γεωργίας και της Αρμενίας. Υπολείπεται ένα μικρό ζήτημα – το ζήτημα της διευθέτησης των σχέσεων μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας. Γι’ αυτό πρέπει να επιλυθεί μόνο το πρόβλημα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Για την ώρα υπάρχει μοναδικό εμπόδιο. Ακόμα και η σύγκρουση της Αμπχαζίας, η σύγκρουση που αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα για τη Γεωργία, δόξα τω θεώ δεν βλάπτει τις σχέσεις των κρατών της Υπερκαυκασίας. Μπορείτε να θεωρείτε ότι αυτή η ενσωμάτωση θα αρχίσει απ’ εκείνη την ευτυχισμένη μέρα την οποία θα ζήσουμε, όταν θα επιλυθεί το πρόβλημα του Καραμπάχ. Γιατί χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να υπάρχουμε. Πρόσφατα σε μια από τις ομιλίες μου στην Αρμενία είπα ότι και το Αζερμπαϊτζάν και η Αρμενία στην πραγματικότητα έχασαν τον πιο φυσικό τους οικονομικό συνεργάτη. Η Αρμενία έχασε το Αζερμπαϊτζάν και το Αζερμπαϊτζάν έχασε την Αρμενία ως οικονομικό συνεργάτη. Η ανάγκη αυτής της συνεργασίας αποδείχτηκε κατά τη διάρκεια όλης της ιστορίας. Μετά την αποκατάσταση αυτής της συνεργασίας και τα δύο κράτη μας θα αποκτήσουν την πηγή μεγάλων πόρων για την οικονομική ανύψωση. Εγώ όχι μόνο πιστεύω σ’ αυτό αλλά και θεωρώ πως πρέπει να πολεμήσουμε εις όνομα αυτού του στόχου.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Θα προσθέσω πως για την επίλυση του ζητήματος του Ναγκόρνι-Καραμπάχ πρέπει να τερματίσουμε την πολεμική σύγκρουση, να εξάγουμε τις ένοπλες δυνάμεις από τα κατεχόμενα εδάφη του Αζερμπαϊτζάν, να επιστρέψουμε το ένα εκατομμύριο πρόσφυγες στα εδάφη τους. Το κλειδί για την επίλυση του προβλήματος του Καραμπάχ βρίσκεται σ’ αυτό. Ακόμα μια φορά δηλώνω ότι το Αζερμπαϊτζάν είναι πρόθυμο να παράσχει στο Ναγκόρνι-Καραμπάχ την πιο υψηλή ιδιότητα στα πλαίσια της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν υπό τον όρο ότι θα διατηρηθεί η εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν.

Ερώτηση: Κύριε Πρόεδροι, ποια είναι η θέση σας σχετικά με τη σύγκρουση της Τσετσενίας; Πως κατά τη γνώμη σας μπορείτε να διευθετηθεί αυτή η σύγκρουση;

Εντουάρντ Σεβαρντνάντζε: Πιστεύω πως η απάντηση είναι απλή. Η Τσετσενία είναι ένα μέρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Υποστηρίζουμε την εδαφική ακεραιότητα όσο των χωρών μας τόσο και της Ρωσίας. Όσο αφορά τη σύγκρουση εμείς και συγκεκριμένα εγώ πάντα υποστηρίζαμε της γρήγορης διευθέτησής της με ειρηνικούς τρόπους. Πιστεύω πως οι τελευταίες πρωτοβουλίες το Προέδρου της Ρωσίας προβλέπουν την ειρηνική διευθέτηση της σύγκρουσης.

Λεβόν Τερ-Πετροσιάν: Η απάντησή μου σ’ αυτήν την ερώτηση δεν είναι πρωτότυπη: λόγω της αδυναμίας μου να επιλύσω το πρόβλημα του Καραμπάχ θεωρώ ανήθικο να απαντήσω σ’ αυτή την ερώτηση. Μετά την επίλυση αυτού του προβλήματος θα μπορέσω να δώσω συμβουλές για την επίλυση του ζητήματος της Τσετσενίας.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Πάντα ήμασταν και θα είμαστε κατά του αυτονομισμού, υποστηρίζουμε την εδαφική ακεραιότητα, το απαραβίαστο των συνόρων, στη συγκεκριμένη περίπτωση της εδαφικής ακεραιότητας και της κυριαρχίας της Ρωσίας. Αυτά που συμβαίνουν στη Τσετσενία είναι αποτέλεσμα του κατακρινόμενου από μας στο παρελθόν και σήμερα αυτονομισμού. Είναι γνωστό ότι υπάρχει ο πόλεμος, χύνεται το αίμα. Θεωρώ ότι η κυβέρνηση της Ρωσίας βασισμένη στην αρχή της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας της είναι ικανή να βρει την πιο αποδεκτό τρόπο της επίλυσης αυτού του ζητήματος.

Ερώτηση: Κύριε Σεβαρνάντζε, ποια επίδραση θα μπορέσουν να ασκήσουν οι Ευρωπαϊκοί οργανισμοί, Ρωσία στις διαδικασίες της διευθέτησης των συγκρούσεων στον Καύκασο;

Εντουάρντ Σεβαρντνάντζε: Σήμερα στην ομιλία μου είπα ότι στη σύγκρουση της Γεωργίας και της Οσετίας παρατηρήθηκε μια συγκεκριμένη πρόοδος. Επίσης εδώ μεγάλο ρόλο παίζουν οι αρχές ασφαλείας της Ευρώπης ειδικά η Ευρωπαϊκή ένωση. Μαζί με τη Ρωσία πραγματοποιούν την μεσολαβητική δραστηριότητα. Και αυτό αποτελεί το ορατό παράδειγμα για το ότι ειδικά μετά την υπογραφή μιας τόσο σημαντικής συμφωνίας η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να παίξει πιο σημαντικό ρόλο στη διευθέτηση όλων των συγκρούσεων στην Υπερκαυκασία και γενικά σε όλο τον Καύκασο.

Ερώτηση: Κύριοι Πρόεδροι, σήμερα συναντηθήκατε με τον υπουργό εξωτερικών Γερμανίας Κλάους Κίνκελ. Θέλετε άραγε να υπογραμμίσετε μ’ αυτό τον ιδιαίτερο ρόλο που παίζει η Γερμανία στον Καύκασο;

Λεβόν Τερ-Πετροσιάν: Αν θα μας είχε προσκαλέσει στο γεύμα ο υπουργός εξωτερικών μια άλλη χώρας και πάλι θα μιλούσατε για τον ιδιαίτερο ρόλο αυτής της χώρας; Απλά είναι τυχαίο.

Εντουάρντ Σεβαρντνάντζε: Είμαι ευτυχισμένος ότι μεταξύ των αρχηγών όλων των κρατών συμπεριλαμβανομένων και των Ευρωπαϊκών χωρών και εμένα προσωπικά τηρούνται πολύ καλές και ζεστές σχέσεις. Όσο αφορά τη Γερμανία και τον Κλάους Κίνκελ ίσως εδώ υπάρχουν κάποιες ιδιαιτερότητες, ο ρόλος μιας ιδιαίτερης υποστήριξης, της ιδιαίτερης βοήθειας αυτής της χώρας στη διαμόρφωση του κράτους της Γεωργίας, ειδικά στην οικονομική αναγέννηση.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Είμαστε υπέρ του οποιουδήποτε κράτους που μπορεί να μας παράσχει την πραγματική υποστήριξη στην εξάλειψη της σύγκρουσης της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν και στην αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας και της κυριαρχίας του Αζερμπαϊτζάν. Η Γερμανία είναι ένα από τα μεγαλύτερα κράτη της Ευρώπης. Έχω μεγάλο σεβασμό και συμπάθεια προς τη Γερμανία και τον υπουργό εξωτερικών της.

Ερώτηση: Κύριε Αλίγιεφ, τι εννοείτε με την ευρέα αυτονομία που υπόσχεστε στο Καραμπάχ;

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Την υψηλότερη ιδιότητα αυτονομίας που υπάρχει στην παγκόσμια πολιτική. Σε διαφορετικές χώρες υπάρχουν οι αυτόνομοι οργανισμοί που έχουν τα δικά τους κρατικά ιδιοχαρακτηριστικά και αυτά τα ιδιοχαρακτηριστικά πρέπει να αντιστοιχούν στα ιδιοχαρακτηριστικά του κράτους στο οποίο ανήκει αυτός ο αυτόνομος οργανισμός. Εννοώ αυτό. Αλλά να γίνει κατανοητό και συγκεκριμένο εννοώ την υψηλότερη ιδιότητα αυτονομίας ου υπάρχει στην παγκόσμια πολιτική. Βρείτε κάποια αυτονομία και δείξτε μου την στον χάρτη και θα δώσω τη συγκατάθεσή μου.

Ερώτηση: Αυτή η ερώτηση είναι για τον Πρόεδρο της Αρμενίας. Η Αρμενία ετοιμάζεται να προσχωρήσει στη διακήρυξη της Τιφλίδας στο όνομα της ηρεμίας στον Καύκασο; Η επόμενη ερώτηση είναι για τον Πρόεδρο Σεβαρντνάντζε. Μπορεί να θεωρηθεί η διερεύνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σύγκριση με τη διερεύνηση του ΝΑΤΟ στην Ανατολή ως πιο στερεά βάση για την ασφάλεια της περιοχής;

Λεβόν Τερ-Πετροσιάν: Μπορώ να πω πως απάντησα στην ερώτησή σας. Επειδή υποστηρίζω την ιδέα της ενσωμάτωσης των κρατών της Υπερκαυκασίας και το θεωρώ ιστορική ανάγκη. Όσο αφορά την τυπική προσχώρηση της Αρμενίας στη διακήρυξη της Τιφλίδας υπάρχουν δύο σημεία: πρώτον, δεν πήραμε μέρος στην προετοιμασία αυτού του εγγράφου, δεύτερον, η Αρμενία θα εξετάσει αυτό το ζήτημα μετά την επίλυση του προβλήματος του Καραμπάχ.

Εντουάρντ Σεβαρντνάντζε: Πιστεύω ότι είναι απολύτως παράνομο να αντιτίθενται ένα στο άλλο η διερεύνηση του ΝΑΤΟ στην Ανατολή και η διερεύνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχουν διαφορετικούς στόχους. Μόλις είπα ότι η διερεύνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ανατολή δεν αντιτίθεται στα συμφέροντα ούτε της Κοινοπραξίας Ανεξαρτήτων Κρατών ούτε των χωρών της οικονομικής κοινότητας της Μαύρης Θάλασσας, ούτε των άλλων περιφερειακών οργανισμών. Γι’ αυτό μου φαίνεται ότι η διερεύνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ανατολή αποτελεί σημαντική εγγύηση της σταθερότητας σε όλες τις περιοχές συμπεριλαμβανομένης της Υπερκαυκασίας.

Ερώτηση: Κύριοι Πρόεδροι, πως εκτιμάτε το ρόλο της Ρωσίας τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν στη διευθέτηση των συγκρούσεων στον Καύκασο;

Εντουάρντ Σεβαρντνάντζε:Η Ρωσία συμμετέχει στενά στη διευθέτηση της σύγκρουσης της Αμπχαζίας όπως και της σύγκρουσης Γεωργίας – Οσετίας. Πιστεύω πως μια τέτοια συμμετοχή, η μεσολάβηση και σε συγκεκριμένο βαθμό η ειρηνοφιλία της Ρωσίας χωρίς αμφιβολία θα είναι χρήσιμη και ίσως προσδιοριστική, όμως νοουμένου ότι όλα αυτά θα υλοποιούνται βάσει των αρχών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και των γνωστών ψηφισμάτων των χωρών της Κοινοπραξίας. Η ιδιαίτερη γεωγραφική τοποθεσία μας σας είναι γνωστή. Η Ρωσία αν θελήσει θα μπορέσει γρήγορα να διευθετήσει τη σύγκρουση της Αμπχαζίας. Την τραγωδία όμως αποτελεί το γεγονός ότι στη Ρωσία υπάρχουν διαφορετικές δυνάμεις, διαφορετικές κατευθύνσεις. Καμιά φορά μια τέτοια σύνθεση του πολιτικού τομέα παρεμποδίζει τη διαδικασία της διευθέτησης και την επιτάχυνση της διευθέτησης της σύγκρουσης της Αμπχαζίας.

Λεβόν Τερ-Πετροσιάν: Η στενή συμμετοχή της Ρωσίας στη διευθέτηση όλων των συγκρούσεων στο έδαφος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή επίλυσή τους. Δηλαδή χωρίς την ενεργή συμμετοχή της Ρωσίας αυτές οι συγκρούσεις δεν θα εξαλειφθούν ποτέ.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Η Ρωσία συμμετέχει ενεργά στη διευθέτηση της σύγκρουσης της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν. Είναι ο συμπρόεδρος της ομάδας του Μινσκ του ΟΑΣΕ. Στηρίζουμε μεγάλες ελπίδες στη δραστηριότητά του. Απ’ αυτή την άποψη επί πολλά χρόνια συνεργαζόμαστε με τη Ρωσία και θεωρούμε απαραίτητο να συνεχίζουμε αυτή τη συνεργασία και στο εξής. Πιστεύω πως η Ρωσία έχει μεγάλες δυνητικές δυνατότητες για να τερματίσει αυτές τις συγκρούσεις ειδικά τη σύγκρουση της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν λόγω του Ναγκόρνι-Καραμπάχ. Ελπίζω η Ρωσία να εκμεταλλευτεί αυτές τις δυνατότητές της.

Ερώτηση: Γιατί οι Πρόεδροι της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν όταν συναντήθηκαν δεν εκμεταλλεύτηκαν αυτή τη συνάντηση για να συζητήσουν τα ζητήματα της διευθέτηση της σύγκρουσης του Ναγκόρνι-Καραμπάχ;

Λεβόν Τερ-Πετροσιάν: Οι Πρόεδροι του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας εκμεταλλεύτηκαν τη διαμονή τους στο Λουξεμβούργο και συναντήθηκαν χτες αργά τη νύχτα. Αυτή η συνάντηση διήρκησε πάνω από μια ώρα. Μπορούμε να πούμε ότι χτες συμπεράναμε την παρούσα κατάσταση όσο αφορά το ζήτημα της διευθέτησης της σύγκρουσης και καταλήξαμε στις ενέργειες που θα πραγματοποιήσουμε τους επόμενους μήνες. Σκοπεύουμε να διατηρούμε με αποφασιστικότητα το παρόν καθεστώς παύσης πυρών, να συνεχίζουμε ενεργά το διάλογο μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας, να επιλύσουμε τα ανθρωπιστικά προβλήματα, πάνω απ’ όλα να απελευθερώσουμε τους αιχμαλώτους και τους ομήρους και των δύο πλευρών. Εγώ πιστεύω ότι είναι ένα σημαντικό κατόρθωμα για μια συνάντηση. Έχουμε διαδώσει τις από κοινού επίσημες πληροφορίες βάσει των συμπερασμάτων στις οποίες περιλαμβάνονται τα εδάφια που ανέφερα.

Γκαϊντάρ Αλίγιεφ: Συμφωνώ απόλυτα με τις πληροφορίες που παρείχε ο Πρόεδρος Τερ-Πετροσιάν, γι’ αυτό δεν θα επαναλαμβάνω. Θέλω μόνο να προσθέσω ότι μόλις έφτασα στο Λουξεμβούργο χτες ρώτησα αν ο κύριος Τερ-Πετροσιάνείναι επίσης εδώ. Μόλις έφτασε έστειλα το σύμβουλό μου Βάφου Γκουλουζάντε σ’ αυτόν. Μίλησαν και όπως είπε ο κύριος Τερ-Πετροσιάν συναντηθήκαμε αργά τη νύχτα και συζητούσαμε πολλή ώρα. Τα αποτελέσματα της συνάντησης, οι διακανονισμοί μας αποτυπώθηκαν στην κοινή μας δήλωση. Για το περιεχόμενο της δήλωσης είπε ο Λεβόν Ακόποβιτς.

Το κείμενο μεταφράστηκε από τη ρωσική γλώσσα βάσει της έκδοσης «Γκαϊντάρ Αλίγιεφ. Η ανεξαρτησία μας είναι αιώνια» (αγορεύσεις, ομιλίες, δηλώσεις, συνεντεύξεις, επιστολές, προσφωνήσεις, διατάγματα) – «Αζερνέσρ», Μπακού – 1998, τόμος 6, σελίδα 148