حیدر علی اف: جناب آقای پرینا!

جناب سفیر محترم!

شما بعنوان نماینده جدید ایالات متحده آمریکا در گروه مینسک به آذربایجان خوش آمدید. خوشحالم که، شما به آذربایجان آمده اید. می دانم که، جنابعالی در ارمنستان هم بوده اید. زیرا آشنایی مجدد با وضع موجود قبل از شروع کار، بسیار خوب است.

مسئله حل مسالمت آمیز مناقشه ارمنستان و آذربایجان ، دیگر تاریخ طولانی دارد. در طول این تاریخ نمایندگان رؤسای مشترک چند بار عوض شده اند. آنچه که بلا تغییر مانده است، فردی است در آذربایجان. آن هم من هستم. بنابراین اکنون من نمی دانم، در این زمینه با چندمین نماینده ایالات متحده آمریکا دیدار می کنم. موقع هر انتصاب نماینده جدیدی در من امید ایجاد می شود که، انتصاب جدید این کار ما را بیش از پیش پیش خواهد برد. درست است، این امیدها مدت زیادی است ایجاد شده، اما امید من تا به هنوز از بین نرفته است. مایلم اظهار امیدواری کنم که، شما بعنوان رییس مشترک گروه مینسک از طرف ایالات متحده آمریکا بطور جدی تر مشغول این مساله خواهید شد.

می دانم که، این امر، تنها بستگی به شما ندارد. کلاً، بستگی به برخورد دولت به این مساله دارد. من به سیاست و وعده های ایالات متحده آمریکا در زمینه حل صلح آمیز مناقشه ارمنستان و آذربایجان اطمینان دارم. ولی تحقق آن، هنوز که امکان پذیر نگردیده است. آرزو دارم تا، در زمانی که، شما مشغول این مساله خواهید شد، ما بتوانیم آن را تماما حل کنیم. زیرا طی دوران اخیر به دستاوردهایی رسیده ایم. آن هم چنان مستدام نیست، گاهاً افزایش می یابد و گاهاً هم رکود پیدا می کند. لیکن من می خواستم که، کاهش نیابد، بلکه منبعد سیر صعودی داشته باشد. فلذا من حاضرم با شما صمیمانه همکاری کنم. آرزو می کنم که، شما این مسایل را هم خودتان دقیقتر بدانید و هم اینکه، به حکومت خود ابلاغ نمایید. ولی مهمترین مساله این است که، ما به نتیجه نهایی برسیم. مجدداً خوش آمد می گویم.

رودلف پرینا: تشکر می کنم جناب رییس جمهور. بخاطر ایجاد امکان دیدار امروز با شما قدردانی می کنم.

جناب آقای رییس جمهور، من بدون هیچ گونه پیشنهادی به این دیدار آمده ام. درعین حال، قصد انجام هرگونه گفتگو و مذاکره جزئیات را هم ندارم. همانطور که خود شما هم درست گفتید، این سفر، هدف آشنایی من با منطقه را دارد. با وجود این، در پایان این هفته سه رییس مشترک در لیسبن ملاقات خواهیم کرد. ما پس از انجام مذاکرات در آنجا، طبق پیش بینی، در اوایل ماه نوامبر به اینجا و همچنین سایر نقاط مورد مناقشه منطقه نیز سفر خواهیم کرد. قبل از رایزنی هایی در لیسبن و در دیدار کنونی مایلم تا، با شما صحبت کنم و نظر شما را در مورد روند گفتگوها جویا شوم. می خواهم از دیدگاه شما به آینده و در عین حال، ارزیابی تان نسبت به اوضاع پیش آمده مطلع گردم.

بدلایلی، نظر شما برای ما فوق العاده مهم است و چگونگی تشکیل کار گروه مینسک در آینده، می تواند بستگی زیادی به این امر داشته باشد. لیکن نمی خواستم مذاکرات را با این مطالب به آخر برسانم. می خواستم در جریان مذاکرات مان، اوضاع پیش آمده در جهان پس از حوادث فجیع ۱۱ سپتامبر را هم مورد بحث و گفتگو قرار دهیم. من اولین نماینده هستم که، بعد از این حوادث هولناک از واشنگتن به این منطقه آمده ام. مایلم به شما عرض کنم که، این حادثه تاثیر زیادی در ایالات متحده آمریکا داشته است. همچنین این حوادث به تمام جهان تاثیر بزرگی گذاشته و دنیا قدری عوض شده است.

من همچنین اطمینان دارم که، شرایط جدید ایجاد شده پس از این حوادث، در این منطقه نیز تاثیرگذار بوده است. می خواستم که، چگونگی تاثیر این حوادث روی حادثه های قره باغ کوهستانی را مذاکره کنیم.

ما این ده سال اخیر را در ایالات متحده آمریکا بعنوان دوران پس از "جنگ سرد" می نامیم. ما با پیمودن این مدت، در عین حال حوادث آینده را نوعی پیش بینی نمی کردیم. حوادث ۱۱ سپتامبر، وضعیت جهان را زود، ناگهان و بطور فجیع تغییر داد. هنوز که، چگونگی قدرت تاثیر این حوادث برای ما چندان روشن نیست. ولی یک چیز معلوم است که، پس از آن حادثه دوران ضروری در جهان کنونی خواهد رسید که، این هم دوران حاکمیت جنگ بر علیه تروریسم خواهد بود. فکر می کنم، این دوره به اندازه دوران جنگ سرد و شاید هم متشنجتر از آن خواهد بود.

در دوران جدید منافع و اولویتهای تازه ی پدید خواهد آمد و بین کشورها مناسبات جدید برقرار خواهد گردید. این حوادث هم تاثیر مثبت و هم منفی بر حوادث، منافع و مناسبات در جهان خواهد داشت. کمی بعد من این مطلب را مفصلا توضیح خواهم داد.

بنظرم، موقع پیدایش اولویتهای جدید حل مناقشات به اولویت ضروری تبدیل خواهد شد و در درجه اول اهمیت قرار خواهد گرفت. بخصوص هم به حل مسئله ی همچون مناقشه قره باغ کوهستانی که، موجب پیدایش ناامنی در منطقه گردیده و ما را از مسایل اصلی منحرف می سازد، احساس نیاز خواهد شد. ایالات متحده همواره علاقه فراوانی به این قسمت از جهان داشته و پیوسته برای حل مناقشه قره باغ کوهستانی تلاش کرده است. لیکن پس از حوادث ۱۱ سپتامبر این عزم و خواست ایالات متحده افزایش بیشتری خواهد یافت. در آینده به همکاری نزدیکتر فیمابین احساس نیاز خواهد شد. زیرا ما خواهان آن هستیم که، این منطقه را در حال ثبات و همکاری تنگاتنگ با ما ببینیم.

می توان گفت که، حوادث دیگری بعنوان ادامه این حوادث اتفاق خواهد افتاد. طی این روزها ما در حال مشاهده یکی از آنها هستیم. اصلاحیه ۹۰۷ "سند حمایت از آزادی"، در حال حاضر توسط کنگره ایالات متحده آمریکا مذاکره می شود. طبق پیش بینی ما، این پیش نویس قانون به تایید خواهد رسید و به رییس جمهور امکان خواهد داد تا، این اصلاحیه بعنوان مانع بین کشورهای مان مرتفع شود. فکر می کنم که، همه این تغییرات مورد اشاره من که، کمی بعد در مورد اینها مفصلتر حرف خواهم زد، برای ما فرصت ایجاد می کند که، حل مناقشات و مخصوصاً مناقشه قره باغ کوهستانی را بیابیم.

جناب آقای رییس جمهور، واقعا، اگر ما این مساله را حل نکنیم، این مسئله، در دوران جدیدی از مناسبات مان بعنوان مشکل دوران سابق باقی خواهد ماند و بدینوسیله ما با حل نکردن آن، به همه طرفهای ساکن این منطقه آسیب خواهیم رساند. ضمن جمع بندی همه این مطالب مایلم بگویم که، در حال حاضر امکان وسیعی برای ما جهت حل مساله فراهم شده است. در رفع این مشکل نقش آذربایجان و قطعاً، نقش شخص جنابعالی می تواند مسایل زیادی را حل نماید.

شما در آغاز سخنان تان گفتید که، در ارتباط با این مساله طی دوران اخیر دستاوردهایی کسب شده است. شما این را بسیار صحیح ارزیابی کردید. هم اکنون هدف اصلی مان عبارت از آن می باشد که، دستاورد را تبدیل به حل مساله نماییم. هدف اصلی از آمدنم هم این است که، نظرات شما را در ارتباط با دستاورد تان جویا شویم و در مورد چگونگی تسریع آن به ما توصیه دهید. خیلی ممنون.

حیدر علی اف: متشکرم. شما گفتید که، در باره این مسایل بعداً صحبت می کنیم. من هم موافق این نظر هستم. شما بسیار مشروح اظهار داشتید که، حوادث ۱۱ سپتامبر، یعنی اقدامات تروریستی هولناک بر علیه ایالات متحده آمریکا، می توان گفت، وضع موجود در جهان را کاملا عوض کرده است. من با این نظر موافقم. همچنین موافق آن هستم که، پس از پایان "جنگ سرد" همه کشورها و ملتها فکر می کردند که، کاملا بدان پایان داده شده است. ولی اکنون ما می بینیم که، چنین نشد. ما هم طرفدار آن هستیم که، پس از پایان "جنگ سرد" در همه نقاط جهان ثبات و صلح برقرار باشد و اتمام "جنگ سرد" تنها عبارت از رفع رویارویی شرق و غرب با یک دیگر نباشد.

اکنون ما چندان نمی توانیم مدعی آن باشیم که، همه چیز را می توانستیم از قبل پیش بینی کنیم. طبعا، کشورهای پیشرو و سازمانهای بین المللی جهان میبایستی تشخیص درست تری می دادند. ولی متاسفانه، در جهان همه فکر کردند که، به "جنگ سرد" دیگر پایان داده شده است. اختلافات بین غرب و شرق، یعنی میان ناتو و پیمان ورشو رفع شده است، پیمان ورشو منحل شده و بدینوسیله، "جنگ سرد" پایان یافته است. واقعاً هم، این امر، بزرگترین حادثه تاریخی پس از جنگ جهانی دوم بود.

ولی اکنون روند در جهات مختلف حوادث در جهان و پیدایش موارد بسیار خطرناک گواه بر آن است که، بایستی فقط بدان اکتفا نمی شد. منظور من این است که، کشورهای پیشرو جهان پس از پایان دادن به "جنگ سرد" میبایست به مناقشات در مناطق مختلف و مناقشات منطقه ای نیز توجه کرده و رفع آن را تامین می نمودند. یکی از این مناقشات هم، مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی می باشد. چنانچه ما به زمان آغاز مناقشات در مناطق گوناگون جهان نظری بیفکنیم، می توان گفت که، طولانی ترین مناقشه پس از مناقشه فلسطین و اسراییل در خاور نزدیک، مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی است.

اگر اراضی اتحاد شوروی سابق را در نظر بگیریم، این مناقشه از همان دوران وجود اتحاد شوروی- از سال ۱۹۸۸ آغاز شده است. مدت چهار سال این مناقشه در دورانی که، آذربایجان و ارمنستان جزو اتحاد شوروی بودند. لیکن رهبران حکومت شوروی نتوانستند وضع موجود را بطور کافی ارزیابی کنند که، نتیجتاً این مناقشه تبدیل به جنگ شد.

بعد از فروپاشی اتحاد شوروی و کسب استقلال توسط ما، سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا و گروه مینسک آن مشغول مناقشه ارمنستان و آذربایجان بوده است. از سال ۱۹۹۷ سرپرستی گروه مینسک را سه کشور بزرگ- روسیه، ایالات متحده آمریکا و فراسنه بر عهده دارند. عدم حل بموقع مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی، موجب پیدایش مناقشه گرجی و آبخاز شد. موجبات پیدایش مناقشه ماورای دنیستررا که، شما در آنجا بودید، فراهم آورد. مناقشه جمهوری چچن را بوجود آورد. گرجستان هنوز با اوستیای جنوبی هم در حال مناقشه است. می بینید، چه قدر مناقشاتی بوجود آمده است. اکنون هم اوضاع در آسیای مرکزی بسیار متشنج شده است.

منظور من این است که، هنوز در جهان آرامش کامل برقرار نشده بود و کسی هم نباید فکر می کرد که، دیگر آرامش برقرار گردیده است. کشورهای بزرگ، سازمان ملل متحد و سازمان امنیت و همکاری اروپا توجه لازم را نسبت به حل مناقشات منطقه نداشته است.

بار دیگر عرض می کنم، من با شما موافقم که، حوادث ۱۱ سپتامبر اوضاع جهان را بکلی تغییر می دهد. زیرا ریشه این حوادث، تروریسم و تروریسم بین المللی است که، بطور گسترده رایج شده است. تجزیه طلبی تجاوزگرانه، دلیل پیدایش تروریسم می باشد. تجزیه طلبی تجاوزکارانه، می توان گفت که، بعنوان مادر تروریسم محسوب می شود. ولی افسوس که، بموقع توجه کافی به این ریشه ها نشده است. اکنون برخی ها مجدداً قصد دارند تروریسم بین المللی و تجزیه طلبی تجاوزگرانه را از هم جدا سازند. ولی اینها موارد مرتبط با یک دیگراند. لذا در شرایط فعلی نیروها باید بیش از پیش بسیج شوند. لازم است مبارزه عمومی بر علیه تروریسم بین المللی انجام شود.

تروریسم بر علیه ایالات متحده آمریکا، طبعا، بمعنای تروریسم بر علیه کل بشریت، یعنی همه ملتها و جوامع آزاد می باشد. در اینجا بایستی نیروها متحد گردند. ما بعنوان دولت آذربایجان از روز اول موضع خود را صریحاً اعلام داشته و به مبارزه پیوسته ایم. ما بیان داشتیم که، در این مبارزه در یک ائتلاف با ایالات متحده آمریکا و متفقین آن هستیم. می دانید که، ما فعالیت خود را در این مورد انجام می دهیم.

من مجدداً با شما توافق دارم که، تروریسم بین المللی اوضاع جهان را تغییر خواهد داد و کشورهایی را که زمانی پس از پایان "جنگ سرد" مصمم به تشکیل اتحاد بودند، از هم دیگر جدا خواهد ساخت و منافع شان برخورد خواهد کرد. فلذا بایستی اقدامات زیادی در این زمینه انجام پذیرد.

ولی آنچه که مایه خوشحالی بیشتر من است اینکه، صرفاً در این مقطع نباید حل مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی را در درجه دوم اهمیت قرار داد، بلکه برعکس، باید با جدیت بیشتری مشغول این مساله شد. لازم است این مناقشه را حل و ثبات منطقه را فراهم کرد که، این هم برای کارهای مورد نظر بر علیه تروریسم بین المللی و مرکز اصلی تروریسم بین المللی در همان محافل، بسیار مهم است.

باید صریحا به شما بگویم که، بنظر بعضی ها، اکنون در جهان به جهت اتفاق چنین حادثه ترور مهیب و در شرایط مبارزه خیلی وسیع با تروریسم، کشورهای بزرگ جهان و از جمله رؤسای مشترک گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا در حل مناقشه قره باغ کوهستانی بین ارمنستان و آذربایجان تا حدی غیر فقعال خواهند گشت. من، طبعاً، چنین فکر نمی کنم و نکردم. اکنون از این گفتگوی مان هم روشن می شود که، نظرمان یکی است.

من گفتم که، طی سالهای اخیر در این زمینه پیشرفتهایی حاصل شده بود. ولی ما نه تنها در پیشبرد آن ناتوان ماندیم، حتی در برخی موارد هم پس رفت. فکر می کنم، از اینکه، اکنون همگان در یک جبهه قرار داریم، بایستی بمنظور حل این مساله اقدامات سازنده تری از سوی رؤسای مشترک بعمل آید. طرفین مناقشه هم باید درک کنند که، در این مساله دیکته کردن یک طرف به دیگر طرف قابل قبول نمی باشد. مبنای حل این مساله، طبعا، باید بر موازین حقوق بین المللی استوار گردد. بنظرم، اکنون گفتگوی مان را با شما در این مورد ادامه می دهیم و به تبادل نظر مفصلتری می پردازیم.

© aliyev-heritage.org