حیدر علی اف: جناب آقای ولادیمیر پوتین رییس جمهوری فدراسیون روسیه، میهمانان محترم، خانمها و آقایان!

امروز سفر رسمی رییس جمهوری فدراسیون روسیه به آذربایجان آغاز شده است. جناب آقای ولادیمیر ولادیمیرویچ، من به مناسبت این سفر خدمت تان صمیمانه خیر مقدم عرض می کنم. از اینکه دعوت مرا پذیرفته و طبعاً، با ملاحظه آرزوهای افراد زیادی در آذربایجان، برای سفر رسمی به این کشور آمده اید، مایلم از شما نهایت تشکر را اعلام نمایم.

اگر بگویم که، این سفر دارای اهمیت تاریخی است، مبالغه نمی کنم. زیرا پس از اینکه، آذربایجان استقلال خود را بدست آورده و اتحاد شوروی فرو پاشید، از زمان اعلام استقلال روسیه رییس جمهوری فدراسیون روسیه سفری به آذربایجان نداشته است. شاید هم این دلایلی داشته، با وجود این، این امر، برای ما عامل مهمی است و بهمین خاطر ما بسیار تمایل داشتیم که، این سفر عملی شود. اکنون آقای ولادیمیر پوتین این سفر را انجام می دهد. ما با ایشان موقع کار مشترک و مذاکرات دوجانبه در جامعه کشورهای همسود و در شورای سران کشورهای این جامعه آشنایی کاملاً خوبی یافته، بهم نزدیک شده و در تمامی مسایل به تفاهم متقابل بزرگی دست یافته ایم. ما با آقای ولادیمیر پوتین بیش از دو ساعت گفتگوی خصوصی انجام دادیم. البته، خیلی ها، از جمله اعضای هیات نمایندگی حتماً فکر می کنند که، ما در چه مورد صحبت کردیم. لیکن ما قبل از هر چیز در مورد روابط دوجانبه و ضرورت توسعه هر چه بیشتر این مناسبات در همه زمینه ها سخن گفتیم. قبلاً بگویم که، ما در کلیه مسایل مورد مذاکره بطور کلی به توافق نظر رسیدیم. این هم بعنوان نتیجه مهم سفر رییس جمهوری روسیه به آذربایجان نهایت رضایت خاطر را در من ایجاد می کند. ما در باره اوضاع قره باغ، مشکل عمومی مان- رفع مناقشات در قفقاز و ضرورت تقویت مبارزه با تروریسم، افراطگرایی و تجزیه طلبی صحبت کردیم. البته، مساله حل کلی مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی جایگاه گسترده یی در گفتگوی مان گرفت. راستش، خوشحالم که، پس از سالهای درازی شاید هم اولین بار امکان برای انجام چنین گفتگوی صریح و جامع در مورد این مساله در اینجا، در عین حال ارایه توجه کافی بدان و انجام تبادل نظر در خصوص این مسئله فراهم شده است. اسنادی، بنوبه اول اعلامیه باکو در مورد مناسبات متقابل بین روسیه و آذربایجان و بیانیه مشترک مان در خصوص وضعیت دریای خزر تهیه و تدوین شده است. برخی مدارکی هم دارای جنبه بین دولتی و اهمیت فراوان آماده شده است. معتقدم، ما ضمن گفتگو با رییس جمهور محترم، اعضای هیات نمایندگی نیز حتماً امکان بررسی مسایل خیلی زیادی، از جمله مسایل مربوط به اسناد تهیه شده را داشته اند.

فکر می کنم، پیش نویس اعلامیه باکو که، قرار است امروز آن را به امضا رسانیم، سندی است با اهمیت فوق العاده مهم و تاریخی. این اعلامیه واقعیت فعلی مناسبات متقابل میان روسیه و آذربایجان و مواضع مان را در مسایل مربوط به روابط دوجانبه، در خیلی از مسایل دیگر بین المللی و منطقه ای، از جمله مناقشات و غیره تبیین می کند. فکر می کنم، بیانیه مشترک در مورد دریای خزر اهمیت فوق العاده زیادی دارد. مسئله وضعیت دریای خزر، بنظرم، ۸- ۷ سال است که مذاکره می گردد. لیکن، متاسفانه، مذاکرات متعدد نتایجی نداشته است. مایلم بویژه به این نقطه اشاره کنم، صرفاً پس از انتخاب آقای پوتین بریاست جمهوری فدراسیون روسیه از نظر حل مساله شرایطی برای فعال شدن در این راستا فراهم گردیده است. البته، بدین معنی ما می بینیم که، جناب ولادیمیر پوتین نسبت به مسایل زیادی، از جمله مساله مهمی همچون وضعیت خزر صرفاً برخورد واقعگرایانه ای بصورت روشن و مشخص دارد. برخی مسایلی که، طی سالهای مدیدی مذاکره شده، مورد بحث قرار گرفته و ترتیب اثر نیافته، اکنون پیشرفت داشته است. مایلم در اینجا خدمات بزرگ آقای ولادیمیر پوتین را بار دیگر و مجدداً یادآور شوم.

اولین سند منعقده با قزاقستان اکنون این مساله را پیش برده است. و سندی هم که، تهیه شده و قرار است امروز امضا کنیم، این مساله را بیشتر پیش خواهد برد. یعنی ما بخاطر اینکه، وضعیت خزر موضوع بحث مجامع مختلف بین المللی و سایر مذاکرات متعدد نباشد، واقعیت حل آنرا نیز می بینیم. مهمتر این است که، ما- کشورهای حاشیه خزر می توانیم از دریای خزر با رضایت کامل و بنفع هر کشور ساحلی خزر استفاده کنیم. از اینرو من اهمیت بسزایی به این مساله می دهم، بدان معنی که، این بیانیه در شرایط فعلی نه تنها جنبه دوطرفه دارد، بلکه برای کل کشورهای حاشیه خزر دارای اهمیت فوق العاده ای میباشد.

من از گفتگوهایمان نهایت خوشحالی را دارم و مایلم بخاطر این سفر بار دیگر تشکر کنم و فکر می کنم، آقای ولادیمیر ولادیمیرویچ در باره گفتگوی ما بطور مفصلتر سخن خواهد گفت. بعنوان میهمان از شما دعوت برای سخنرانی می کنم.

ولادیمیر پوتین: خیلی ممنون، آقای حیدر علی اف. بخاطر دعوت و استقبال بسیار گرم مایلم بنوبه اول از جنابعالی و دوستان و همکاران آذربایجانی خود تشکر کنم. ما از همان دقایق اولیه اشتیاق و آمادگی بسیار زیادی در خود نه تنها نسبت به انجام گفتگوها، بلکه برای دستیابی به نتایج مشخصی نیز احساس کردیم. جناب حیدر علی اف، ما در دوران اخیر با شما بطور خیلی منظم و فشرده دیدار کرده و امکان انجام تبادل نظر را داشته ایم. ولی همه اینها از چارچوب مذاکرات و سفرهای رسمی خارج بود. شما فرمودید که، امروز رهبر روسیه اولین بار در ده سال اخیر برای سفر رسمی به آذربایجان آمده است. اینجانب تمایل داشتم از طرف خود و رهبری روسیه از جنابعالی برای سفر رسمی متقابل به فدراسیون روسیه دعوت کنم.

ما نسبت به توسعه مناسبات با آذربایجان اهمیت جدی قایلیم. بنظرم، ما همه امکانات را برای این داریم. با رییس جمهوری آذربایجان موافقم که، ما می توانیم صفحه تازه یی در مناسبات متقابل روسیه و آذربایجان، آن هم در تمامی جهات فعالیتمان بگشاییم. ما این مذاکرات را از حل و فصل مساله قره باغ بعنوان یکی از مسایل عمده مناسبات منطقه یی آغاز کردیم.

ما به مسایل اقتصادی نیز توجه فوق العاده زیادی قایل هستیم. اشاره کردیم که، ما ظرف سال گذشته شاهد رشد ۲۵ درصد یی در گردش تجاری بوده ایم. این، گرایش خوبی است، اما سطح روابط اقتصادی متقابل به هر صورت هنوز مطابق نه امکانات و نه منافع هر دو کشور نمیباشد. فلذاست که، در مورد حل مسایل در این زمینه نکاتی وجود دارد که، بایستی بحد کافی بدان فکر کرد.

اخیراً گفتگوهای سیاسی مان کاملاً مؤثر و بنظرم، پرمحتوی بوده است. مایلم بویژه تشریک مساعی ثمربخش نیروهای انتظامی روسیه و آذربایجان را در مبارزه با تروریسم و جنایات سازمان یافته مورد اشاره قرار دهم. جناب حیدر علی اف، با اغتنام از فرصت، مایلم بخاطر تحویل دست اندرکاران انفجار منازل مسکونی در داغستان به روسیه، از شما و همه مسؤلین آذربایجان تشکر کنم. تروریستها فعالیت خود را به هر وسیله پرده پوشی می کنند، بایستی به مجازات خود برسند. در شرایط فعلی هم حتی مستور شدن با شعارهای دینی نیز معنی ندارد، زیرا قربانیان اقدامات تروریستی شان مسلمانان داغستان بوده اند. مایلم به شما اطمینان دهم، در ملاقات خصوصی هم به این مطلب اشاره کرده بودم، طبعاً، هیچ گونه انتقام جویی در کار نخواهد بود. در روسیه دموکراتیک همه چیز، منجمله آیین دادرسی از راه دموکراسی و در چارچوب روند علنی جریان دارد، همه این افراد وکیل دارند، تمام شواهد بنفع و یا بر علیه شان بدقت بررسی خواهد شد و فقط پس از این حکم صادر خواهد گردید.

می خواستم بگویم که، ما می دانیم، پس از تحویل جنایتکاران به روسیه تهدیدات مختلفی بعنوان شما مبنی بر انجام اقدامات تروریستی بر علیه شما و شخص جنابعالی آغاز شد. شما نترسیدید، جرأت و مردانگی نشان دادید. من از همه مقامات آذربایجانی تشکر کردم، لیکن می فهمیم که، مسؤلیت این تصمیم بر عهده شما است. مایلم بخاطر این بویژه از شما سپاسگزاری نمایم.

و اکنون نیز در مورد همکاریهای اقتصادی تجاری. اجازه دهید، قدری مفصل بگویم. ما امیدهای زیادی به فعالیت کمیسیون مشترک روابط اقتصادی تجاری داریم. اخیراً موقع گفتگوی تلفنی با شما من پیشنهاد عضویت نمایندگان محافل کاری آذربایجان و روسیه را در این کمیسیون ارایه کردم. ما آماده ارایه پیشنهادات خود هستیم. من چنین متوجه شدم که، شما نسبت به این پیشنهاد عموماً نظر مثبتی داشتید. در این صورت، ما منتظر پیشنهادات شما هم در این زمینه هستیم. بنظر من، گسترش این کمیسیون بحساب نمایندگان محافل کاری، موجب تحرک بزرگی در کار آن خواهد شد. جنابعالی هم اکنون در ملاقات خصوصی مان به ضرورت تغییر فعالیت کمیسیون صرفاً در این جهت اشاره فرمودید.

روسیه طرفدار نزدیکترین همکاریها با آذربایجان در زمینه مجتمع انرژی و سوخت میباشد. این امر، مربوط به هم استخراج و تصفیه نفت و هم حمل و نقل آن است. ما از طرف خود هر گونه شرایط و امکانات لازم، از جمله امکانات مادی فنی را ایجاد می کنیم و امیدواریم که، کارمان در این زمینه برای چشم انداز دراز مدتی پیش بینی خواهد شد. امید داریم که، همکاران آذربایجانی مان نیز از این لحاظ صرفاً چنین موضع را اتخاذ خواهند داشت. این امر، بنوبه اول، مربوط به حجم انتقال نفت از مسیر خط لوله تا نووروسییسک میباشد.

سایر مسایل آینده داری هم در زمینه همکاریهای اقتصادی وجود دارد، برای مثال، موضوع بر سر مشارکت مؤسسات و شرکتهای روسیه در مدرنیزه شدن و بازسازی واحدهای صنعتی آذربایجان- مجتمع فلزسازی، نیرو و صنعت کشاورزی است. ما در زمینه نیروی برق می توانیم سیستم همکاری را را تهیه و تدوین نماییم و فعالیت موازی سیستمهای برق رسانی آذربایجان و روسیه را تشکیل دهیم. سابقاً، هنوز در زمان شوروی روابط فی ما بین بد نبود، هم در احیای سطح قبلی و هم در توسعه روابط روسیه و آذربایجان عموماً و بطور کلی چشم اندازهایی وجود دارد.

روسیه بازار سنتی محصولات کشاورزی آذربایجان است. همزمان با این، آذربایجان برخی مواد غذایی عمده را از روسیه وارد می کند. فکر می کنم، صادرات میوه و تره بار زودرس به روسیه و ارسال مواد غذایی روسیه به آذربایجان، همانند قبل، مجدداً می تواند تبدیل به یکی از محورهای مهم همکاریهای متقابل و مفید شود.

مشارکت مؤسسات روسیه را در نوسازی متروی باکو و تغییر قسمتی از قطارها و تجهیزات آن ما از لحاظ اقتصادی بسیار آینده دار حساب می کنیم. بنظرم، اتخاذ تصمیمات مطلوب متقابلی دایر بر مسایل مالی امکانپذیر است. طبعاً، این مساله در این قبیل پروژه ها همیشه مشکل عمده واقع می شود. از هم اکنون متخصصین می گویند که، اگر ما کارهای عملی را آغاز کنیم، در آن صورت می توانیم در این راستا به تصمیماتی دست یابیم و روی آنها فکر کنیم.

مؤسسات ما نسبت به اجرای برنامه های همکاری در زمینه کشتی سازی، احیای مؤسسات مرغداری در آذربایجان، توسعه صنعت داروسازی و صنایع سبک، تشکیل مؤسسات مشترک فرآوری محصولات کشاورزی و تولید تجهیزات الکتروتکنیکی علاقه می ورزند.

بخش بازرگانی روسیه آماده مشارکت در بازسازی و مدرنیزه کردن مؤسسات صنعت آلومینیوم آذربایجان میباشد. می دانم که، در این زمینه اکنون تصمیماتی هست. لیکن ما امید خود را از دست نمی دهیم که، تداوم گفتگو امکانپذیر خواهد بود.

ظرف سالهای اخیر، می توان گفت، در عرصه های عدم همکاریمان نیز گرایشات مثبتی ایجاد شده است. منظور من توسعه همکاریهای نظامی است. ما سفر مارشال آقای ایگور دمیتری اویچ سرگی اف وزیر دفاع فدراسیون روسیه به آذربایجان و اسناد منعقده در جریان این سفر را هم مثبت ارزیابی می کنیم. ما چگونگی حل مسایل همکاریهای مرزی آذربایجان و روسیه را بطور کلی مثبت ارزیابی می نماییم. امید داریم که، طرف آذربایجانی موافقت نامه همکاری در زمینه مسایل مرزی را در آینده نزدیک به تصویب خواهد رساند. همانطوریکه مدتی قبل به توافق رسیدیم، تداوم گفتگوهای در مورد تحدید حدود مرزهای رسمی ضروری خواهد بود.

بعقیده من، همکاریهای مناطق فدراسیون روسیه و کشور آذربایجان، بخش مهمی از فعالیت متقابل می باشد. بنظرم، همکاری در این زمینه را هر چه قدر زیاد گسترش دهیم، این همکاری مشخصتر و ثمربخش تر بوده و بهتر پاسخگوی نیازهای مردم خواهد گردید. زیرا همکاریهای منطقه ای، همیشه بنوبه اول نیازهای مردم هر دو کشور را تامین می سازد.

تسریع در آغاز اجرای موافقت نامه همکاری بین مناطق مرزی روسیه و آذربایجان و همچنین در زمینه استفاده ثمربخش و حفاظت از منابع آب را هدفمند می دانیم. بنظرم، فکر کردن در این مورد ارزش دارد. این سند، می تواند بعنوان موافقت نامه همه جانبه ای باشد. و در صورت وجود حسن نیت نیز- بنظر من، این را طرفین دارند،- می توان به نتایج مثبتی دست یافت.

ما اهمیت زیادی به روابط متقابل فرهنگی می دهیم. جناب آقای علی اف، اینجانب مایلم در اینجا بار دیگر به شما مراجعه کنم و بخاطر توجه تان برای توسعه روابط فرهنگی بین روسیه و آذربایجان، حمایت از گسترش و توسعه زبان روسی از شما تشکر کنم. برایم معلوم است که، در واقع همه مدارس روسی زبان در باکو که، هنوز در زمان شوروی وجود داشت، فعالیت می نماید و منبع توسعه زبان روسی حفظ می شود. چنین برخورد مسؤلین آذربایجان بار دیگر نشانگر آن است که، همکاریهای مان واقعاً بسوی آینده هدفگیری شده است.

حیدر علی اف: نه تنها مدارس متوسطه، بلکه کرسی های مدارس عالی هم فعالیت دارد.

ولادیمیر پوتین: یعنی بخش کاربرد زبان روسی محدود نمی شود. این امر، واقعاً دلالت بر آن دارد که، ما زمینه خوبی برای توسعه مناسبات داریم. امید داریم که، فرهنگ و هنر منبعد نیز بعنوان وسیله پیوند روابطمان خواهد بود.

روسیه و آذربایجان کشورهای قفقاز هستند. فلذا ما توجه ویژه ای برای تبدیل شدن قفقاز به منطقه صلح، همزیستی مسالمت آمیز و پیشرفت داریم. فعالیت متقابل با طرف آذربایجان را در امر راه اندازی سیستم چهارگانه قفقاز مثبت ارزیابی می کنیم. ما، رهبران کشورهای قفقاز چند بار گرد هم آمده و ملاقات نمودیم. بنظر من، ادامه چنین تجربه ای امکانپذیر بود، در هر صورت، رایزنی ها، خود مشورتها و دیدارها پیرامون اوضاع در حال شکل گیری در منطقه، به سمت مثبت جهت گیری شده است.

نسبت به روابط جدید و سازنده با آذربایجان، از جمله به روابطی مبتنی بر مذاکره علنی بطور کلی اوضاع در قفقاز امید می ورزیم. اطمینان داریم که، این مجمع بایستی و می تواند بعنوان مرکز هماهنگی مناسبات برای تقویت امنیت و توسعه همکاریها در منطقه واقع شود.

ما کاملاً درک می کنیم که، مناقشه قره باغ کوهستانی برای آذربایجان بی نهایت رنج آور است. ما روند اوضاع پیرامون این مساله را با نهایت دقت پیگیری می کنیم و از عدم حصول پیشرفت واقعی در حل آن بطور جدی نگران هستیم. بی اعتنایی نسبت به سرنوشت آوارگان بی شماری که، ۱۰ سال است از چارچوب زندگی عادی بنوعی سلب شده اند، ممکن نیست. در این ارتباط مایلم بیان دارم که، روسیه با هدف یافتن راههای باز شدن عاجل گره قره باغ تلاشهای خود را هم بصورت مستقلانه و هم در قالب ریاست مشترک در گروه مینسک ادامه خواهد داد. علاوه بر هر چیزی، طول یافتن اوضاعی که، بمنزله نه جنگ و نه صلح تشریح شود، مانع توسعه روابطمان با آذربایجان، ارمنستان و سایر کشورهای قفقاز جنوبی می گردد و بطور کلی در برابر عادی سازی همکاریهای منطقه ای موانع حقیقی ایجاد می سازد. معتقدم که، هنوز مشکلات زیادی در راه بسوی صلح در انتظار همه ما است. برغم این، امکان دستیابی به توافق مطلوب متقابلی، بعقیده من، باقی است. جناب آقای حیدر علی اف، از این لحاظ ما امیدهای زیادی به گفتگوی مستقیم شما و آقای روبرت کوچاریان رییس جمهوری ارمنستان داریم. ما هم نسبت به خردمندی جنابعالی و هم موضع عملی طرف ارمنستان نیز اطمینان داریم. باید به شما بگویم که، در صورت موافقت هر دو طرف، روسیه می تواند هم بعنوان میانجی و هم ضامن توافق حاصله ایفای نقش کند و خواهد کرد. البته، به شرط رعایت منافع همه طرفهایی که، بدین مناقشه پیچیده جلب شده اند.

ما مطمئنیم که، البته، با مساعدت جامعه جهانی این مشکل را نه هیچ کس دیگری، بلکه صرفاً رهبران طرفهای درگیر مناقشه می توانند حل کنند. فقط سپس با توجه به توافق حاصله و به شرط وجود آن میانجیگران می توانند ملحق به این کار شوند و کمکهای لازم را ارایه دهند. تکرار می کنم، همانطور که با شما صحبت کردیم،- پنهان نمی کنم، ما با آقای حیدر علی اف این مساله را بسیار مفصل بررسی کردیم،- در حال حاضر آماده ایم فعالانه به این کار مشترک بپیوندیم. هدف ما ارایه کمک جهت دستیابی به صلح بدون اینکه، طرفهای پیروز و مغلوب باشد، است. فکر می کنم، چنین فرمولی کاملاً مطلوب است و لازم است بدان دست یافت.

همانطور که آقای حیدر علی اف فرمودند، ما نسبت به نزدیک شدن مواضع روسیه و آذربایجان در مورد مسایل وضعیت حقوقی خزر توجه زیادی بعمل آوردیم. واقعاً، این مشکل از دیر باز مذاکره می شود و انتظار حل همه جانبه آن، بنظر می رسد که، هنوز مناسب نیست. استمرار تلاشهای همه جانبه، البته، تداوم رایزنی ها و دیدارها لازم است. اگر امروز ما امکان رسیدن به توافقی را در باره مساله یی در سطح دو جانبه دارا میباشیم و این توافقها برای هر دو طرف قابل قبول است،بایستی بدان دست یافت.

قبل از هر چیز، ما بخاطر موضع عملی تجلی یافته در حفظ منافع ملی خود از مقامات آذربایجانی خیلی متشکر هستیم. لیکن بر این باوریم که، توافقهای حاصله مان قابل قبول میباشد و کاملاً مطابق منافع روسیه هم هست. اگر اعتراضی ندارید، من چنین متوجه شدم که، شما موافق هستید، بنظرم، می توان از ابتکار رهبر ترکمنستان حمایت کرد و در آینده یی نه چندان دور، در اواخر ماه فوریه- اوایل مارس نشست کشورهای حاشیه خزر را در ترکمنستان برگزار نمود.

حیدر علی اف: بله، البته.

ولادیمیر پوتین: بنظر می رسد، لازم است با همکاران مان مشورتهایی انجام داد، برای همه وقت مناسبی تعیین کرد و از رهبر ترکمنستان پشتیبانی نمود. آقای حیدر علی اف، مطالبی که می خواستم بگویم، تقریباً همین قدر است و اگر همکاران ما و یا همکاران شما آرزویی دارند، می توانیم امکان بیان چند کلمه به آنها بدهیم.

حیدر علی اف: جناب آقای ولادیمیر ولادیمیرویچ،قبل از هر چیز، مایلم بخاطر دعوت برای سفر رسمی به روسیه از شما قدردانی کنم. من اینرا ارزنده توصیف می نمایم و فکر می کنم، هم مناسباتی که، اخیراً بین فدراسیون روسیه و جمهوری آذربایجان در حال شکل گیری است و هم مناسبات خصوصی و تماسهای مان و روابط کاری متعدد وزارتخانه های مختلف و مسؤلان ادارات کل روسیه و آذربایجان نیز زمینه ساز تحقق دعوتتان میباشد و معتقدم که، این نوع ملاقاتها توسعه مناسبات روسیه و آذربایجان را تسریع خواهد کرد.

مایلم بجهت توجه حساس تان نسبت به زمین لرزه یی که، در این اواخر در آذربایجان رخ داد، و بخاطر کمکهای بشردوستانه ارسالی روسیه از شما تشکر کنم. این امر، برای آسیب دیدگان زلزله هم اهمیت بسیاری دارد، ولی، مسلماً، مناسبات دوستی میان کشورها و ملتهای مان را نیز تبیین می کند. من با همه نظرات شما در مورد روابط روسیه و آذربایجان کاملاً موافق هستم. ما در جریان ملاقات خصوصی مان در این مورد گفتگو کردیم و اینجانب کاملاً متوجه مواردی که، جنابعالی در اینجا تشریح کردید، هستم. معتقدم که، این، هم موضع طرف روسیه و هم طرف آذربایجان میباشد.

فکر می کنم، وزارتخانه ها و ادارات کل ذیربط ما، بدون اینکه منتظر دستوراتی دیگر شوند، باید تمام کارهای مورد توافق مان و مسایلی را که، در سخنرانی خود توضیح دادید، به اجرا درآورند. مایلم بار دیگر به اهمیت تلاشهای مان بطور کلی در باره قفقاز اشاره کنم. تجربه نشست رؤسای جمهور چهار کشور مستقیماً دارای ارتباط به قفقاز- روسیه، ارمنستان، گرجستان و آذربایجان که، از سوی جنابعالی بنیانگزاری شده است، از این دیدگاه دارای اهمیت فوق العاده یی میباشد. طبعاً، برای اینکه این کوششها نتایج مشخص تری داشته باشند، از طرف ما توان حل مناقشات- برای ما بنوبه اول مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی و همچنین مناقشات در سایر مناطق قفقاز بسیار ضروری است.

متاسفانه، قفقاز به منطقه ای مملو از مناقشات بزرگ و کوچک تبدیل شده است. فلذا سرنوشت قفقاز و آینده آن، طبعاً، مسؤلیت ویژه ای بر دوش ما، یعنی رهبران کشورهای قفقاز می گذارد. فکر می کنم، ما بایستی تلاشهای خود را در این زمینه ادامه دهیم.

پیشنهادات شما در مورد توسعه روابط اقتصادی فیمابین برای ما اهمیت بزرگی دارد. بله، گردش تجاری، همانطور که اشاره داشتید، ۲۵ درصد رشد داشته است. ولی سطح کلی برای روسیه و آذربایجان، قطعاً، کافی نیست. فقط، مایلم عرض کنم که، در این گردش تجاری صادرات روسیه برتری دارد، ولی صادرات آذربایجان خیلی جزئی است. آیا این دلالت بر چیزی دارد؟ اولاً، مؤید آن است که، روسیه این کار را در هر حال خوب پیش می برد. بنظر می رسد، ما از این امکانات بحد کافی استفاده نمی کنیم. لیکن همزمان با این، شما درست گفتید که، جهات زیادی هست که، اگر ما بقدر لازم از آنها استفاده نماییم، می توانیم موفق به افزایش قابل توجه گردش کالا شویم. از این لحاظ پیشنهادهای مشخص شما بررسی خواهد شد. بعنوان مثال، من بر این باورم که، آنها برای آذربایجان، و همچنین، طبعاً، برای فدراسیون روسیه نیز مفید واقع خواهد گردید.

نظرات شما در باره همکاریهای منطقه ای هم دارای اهمیت فوق العاده ای است. می خواهم تاریخ را برای تان یادآور شوم، آرزوی همکاریهای اقتصادی مناطق فدراسیون روسیه و آذربایجان چند سال قبل بوجود آمده است. ولی باید بگویم که، موقع ارایه ابتکار برای چنین همکاریها از طرف برخی توابع روسیه نزدیک به آذربایجان و ضمن حمایت ما از این امر، این مساله، موجب ناراحتی و حتی اعتراض حکومت مرکزی روسیه شد.

ولادیمیر پوتین: آقای حیدر علی اف، چه کار می شود کرد، آنها دچار این مرض شده اند...

حیدر علی اف: من این مورد را از این جهت یادآور می شوم که، آنرا اکنون شما پیشنهاد می کنید. آقای قوژوین در اینجاست، حتماً به یاد دارد، موقع دعوت ما از وی، او به اینجا آمد. ما موافقت نامه ای را تهیه کردیم و ناگهان از مسکو دستور آمد، پرسیدند که، چرا اینطور شد، آخر در این مورد توافقی وجود ندارد، در باره فلان چیز توافق نیست و غیره. علیرغم این، ما این همکاری را انجام می دهیم. در داغستان نیز چنین است و با سایر توابع فدراسیون روسیه. در این مساله نظر شما کاملاً با نظر ما تطابق دارد، چرا که روسیه کشور خیلی بزرگی است، پتانسیل اقتصادی توابع این فدراسیون، هر یک از توابع آن و حتی توابع نزدیک به ما گاهاً با پتانسیل اقتصادی آذربایجان برابر میباشد.

ولادیمیر پوتین: آقای حیدر علی اف، بخاطر اینکه حرف تان را قطع می کنم، عذر می خواهم، ولی ببینید، سطح روابط اقتصادی متقابل مان بحد کافی نیست. حجم مبادلات تجاری تقریباً سیصد میلیون دلار است. ولی حجم مبادلات تجاری مان با کوبا بیش از یک میلیارد دلار تشکیل می دهد، تقریباً یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار میباشد. کوبا کجا، روسیه کجا، لیکن حجم مبادلات تجاری مان از یک میلیارد دلار تجاوز می کند.

گردش کالا با بلاروس ۴/۹ میلیارد دلار تشکیل می دهد، ولی با آذربایجان که همسایه نزدیک ماست و روابط سنتی با آن داریم نیز، جمعاً ۳۰۰ میلیون دلار میباشد. این، حتی غیر عادی است...

حیدر علی اف: این، غیر عادی است، ولی همزمان با این، مایلم بگویم که، روسیه در گردش تجاری خارجی مان مقام اول را دارد. سایر کشورها نسبت به این امر حسودی می کنند که، چرا روسیه در جای اول قرار دارد. مقام اول روسیه منطقی است. تکرار می کنم، روسیه کشور خیلی بزرگی است و صاحب امکانات بالقوه اقتصادی بزرگی میباشد. لیکن متاسفانه، تمام اینها هنوز با کانال تجاری پیش می رود. ما می خواستیم تا، در آذربایجان سرمایه گذاری شود. برای مثال، شما سیاست مان در مورد استراتژی توسعه صنعت نفت را می دانید. ما شرکتهای زیادی را برای استفاده مشترک از معادن نفت و گاز قسمت آذربایجانی دریای خزر جزب نموده ایم. منظور من این است که، سهم خصوصی شرکت "لوک اؤیل" روسیه پس از ایالات متحده آمریکا و بریتانیای کبیر جای اول را می گیرد.

ولادیمیر پوتین: در حالی که، بازرگان روسیه مانند آقای واحد علی اکبر اف می توانست جای دوم یا اول را احراز کند.

حیدر علی اف: می خواهم که، اینرا بدانند، صراحتاً بگوییم، بعضاً در روسیه، در جراید و جاهای دیگر می گویند که، چرا آذربایجان فقط بسوی کشورهای غربی جهت یابی می کند و چرا تنها کشورهای غربی سرمایه گذاری می کنند؟ ما چه قدر گفتیم- هر کسی می تواند سرمایه گذاری نماید، بیاید. آقای واحد علی اکبراف، شرکت "لوک اؤیل" از همان اول توانست این کار را انجام دهد. چرا که، در نخستین قرارداد منعقده مان در سال ۱۹۹۴ یازده شرکت مشارکت می کند و ۱۰ درصد سهم اشتراک مخصوص شرکت "لوک اؤیل" میباشد. شرکت "لوک اؤیل" اکنون از اجرای این قرارداد اخذ سود می کند. و بعلاوه آن، در اجرای چهار قرارداد دیگر نیز شرکت دارد. ضمناً، در بهره برداری از معدن "شاه دنیز" که، وجود ذخایر عظیم گاز در آن آشکار شده است نیز، ۱۰ درصد سهم اشتراک متعلق به شرکت "لوک اؤیل" است. ولی صاف و پوست کنده خواهم گفت، کسی فکر نکند که، آقای علی اکبراف ربطی به آذربایجان دارد، بلکه ما از همه شرکتها دعوت می کنیم. یک شرکت نفتی مرکزی که، نمی دانم متعلق به چه کسی است، در هر حال آقای شافرانّیک مسؤل آن بود، به یکی از معادن خیلی غنی علاقه می ورزید. آنها با شرکت نفتی اسکاتلندی ادغام شده و قراردادی منعقد کردند. و سپس، یک سال قبل آنها همه اینها را به شرکت "شِلّ" هلند فروختند. ما که تقصیری نداریم. اکنون، در شرایطی که اقتصاد روسیه در سایه جنابعالی در حال رشد است، امکانی برای سرمایه گذاری در آذربایجان وجود دارد. بنابراین سعی خواهیم داشت تا، مبادله کالا افزایش یابد. لیکن در عین حال، البته، آرزو می کنیم که، روسیه دارای امکانات بزرگ در آذربایجان نیز بتواند سرمایه گذاری های عظیمی داشته باشد.

مایلم بار دیگر عرض کنم که، همه گفته های تان نظر عمومی ماست. من کاملاً از این حمایت می کنم و تمام اقدامات مقتضی را برای اجرای موافقت نامه های حاصله و مواد اعلامیه باکو که، قرار است آنرا امضا کنیم، بعمل آوریم. مایلم مجدداً بگویم که، ما نسبت به توسعه مناسبات متقابل در تمامی زمینه ها با روسیه اهمیت فوق العاده زیادی قایل هستیم. در هر زمینه یی امکاناتی برای پیشروی هست.

© aliyev-heritage.org