حیدر علی اف: مهمانان ارجمند، من به شما خوش آمد می گویم. این اولین سفر هیأت نمایندگی پارلمان اتحادیه اروپا به آذربایجان میباشد. ما خیلی وقت است که با اتحادیه اروپا همکاری می کنیم. ولی همکاریهای ما عمدتاً از طریق کمیسیون اقتصادی صورت می پذیرد و از بابت این همکاریها نهایت رضایت خاطر را داریم. ما در نتیجه همکاریها با کمیسیون اقتصادی اتحادیه اروپا کارهای زیادی انجام داده و کمکهایی را نیز از آنها دریافت نموده ایم. برای آینده نیز برنامه های خوبی در نظر داریم.

دیدار با شما نیز گواه بر آن است که ما همکاریهای خود با تمامی سازمانهای اتحادیه اروپا را گسترش می دهیم. لذا بسیار خوشحالم که شما به آذربایجان سفر کرده اید. با مردم و کشورمان آشنا می شوید. مهم این است که همکاریهای ما آغاز می شود. بفرمایید، مایلم صحبتهای شما را بشنوم.

پر گاهرتون: بنظرم، این دیدار برای آینده همکاریهای اتحادیه اروپا و جمهوری آذربایجان خیلی ضروری است. اینجانب برای اتحادیه اروپا گزارشی در مورد کشورهای قفقاز جنوبی تهیه میکنم. سپس این گزارش در پارلمان اروپا مذاکره خواهد شد و به احتمال قوی، به تصویب خواهد رسید. بعد از تصویب این گزارش نیز خط مشی و استراتژی پارلمان اروپا در مورد این کشور مشخص خواهد گردید. برای همین، ما این مأموریت خود را "مأموریت حقیقت یاب" نامیده ایم. همانطور که مستحضرید، نمایندگان پارلمانهای مختلفی همراه من جزو این هیأت هستند. این بمعنی آن است که افراد بیشتری آذربایجان را مشاهده خواهند کرد و نظراتی راجع به کشورتان نیز بیشتر خواهد بود. لیکن، البته، نتیجه نهایی بشکل گزارش تهیه خواهد شد و من آنرا به پارلمان اروپا ارایه خواهم نمود.

جناب رئیس جمهور، من از هم اکنون مایلم از شما دو سؤال بپرسم. سؤال اول من مربوط به مناسبات جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا است. بدیهی است که بین اتحادیه اروپا و آذربایجان روابط و همکاریهایی وجود دارد. بطور کلی، ما می دانیم که شما مصمم به توسعه روابط اتحادیه اروپا و جمهوری آذربایجان میباشید. ما از این عزم راسخ شما تقدیر و تحسین می کنیم و از آن حمایت می نماییم.

همچنین مشهود است که آذربایجان بزودی به عضویت شورای اروپا درخواهد آمد. آن روز دور نیست. اتحادیه اروپا نیز یکی دیگر از تاسیسات اروپایی میباشد. لیکن، همچنین مسلم است که فاصله از اینجا تا استراسبورگ از فاصله تا بروکسل کمی نزدیکتر است. بهمین خاطر، ما خواهان این هستیم که نظرات جنابعالی در مورد مناسبات اتحادیه اروپا و جمهوری آذربایجان را بشنویم. آیا برنامه های شما تا چه اندازه دورنگر است؟ مجموعاً، در مورد این روابط چه نظری دارید؟

سؤال دوم من در مورد مناقشه ارمنستان و آذربایجان است. در باره این مناقشه فجیع سخنان زیادی گفته شده و ما هم طی مدت حضور در اینجا اطلاعات زیادی پیرامون آن بدست آورده ایم. قبل از سفر به آذربایجان نیز اطلاعات بحد کافی جمع آوری کرده بودیم. همچنین می دانیم که جنابعالی در راستای حل صلح آمیز این مسأله گامهایی را برمی دارید. مایلیم بدانیم که آیا حل مسأله چه قدر نزدیک است و نظر جنابعالی نسبت به آن چیست؟

حیدر علی اف: اولاً، مایلم بیان کنم که آذربایجان مربوط به قاره اروپا میباشد، یعنی کشور اروپایی است. جمهوری آذربایجان پس از دستیابی به استقلال دولتی نظام خود را بعنوان نظام دولتی دموکراتیک، قانونمدار و لائیک مقرر نموده است. با انجام اصلاحات سیاسی و اقتصادی، از سیستم اقتصادی و سیاسی گذشته خودداری نموده و راه اقتصاد آزاد را می پیماید و تا آخر آنرا خواهد پیمود.

همانطوریکه ذکر نمودم، آذربایجان هم دولت دموکراتیک و هم لائیک میباشد. در این صورت، طبیعتاً، آذربایجان خواستار بهره مندی از ارزشهای اروپایی است و ضمن استفاده از آن هم در روند سازماندهی نظام دولتی، هم شکل گیری جامعه، هم بخشهای اقتصادی اجتماعی و نیز در تمامی عرصه های زندگی خواهان نزدیک شدن به استانداردهای اروپایی و سرانجام، ارتقا به سطح آن استانداردها میباشد.

طبیعتاً، این یک روند است. ولی سرعت این روند بستگی به عزم راسخ دولت و حکومت برای انجام آن دارد که در آذربایجان این عزم وجود دارد- هم اینکه ضمن همکاری با سازمانهای اروپایی، بستگی به شناخته شدن آذربایجان توسط نهادهای اروپایی بعنوان کشور اروپایی و تصمیم گیری مبنی بر پذیرش آذربایجان بعضویت این ساختارها دارد. ما درک می کنیم که بایستی این راه را بپیماییم. بمنظور پیمودن این راه بایستی تعهدات خود را هم در ارتباط با قانون اساسی خود، هم ارزشهای اروپایی و ارزشهای ترقی خواه بین الملل انجام دهیم. ما خواهان این هستیم و برای این تلاش می کنیم. همانطور که شما یادآور شدید، ما بیش از سه سال است که با شورای اروپا همکاری می کنیم.

می توان چنین پنداشت که ما دوره آزمون را سپری نموده ایم. به اعتقاد من، امسال ما به عضویت شورای اروپا درخواهیم آمد.

و همکاریها با اتحادیه اروپا را نیز، همانطور که گفتم، بنوبه اول از طریق کمیسیون اقتصادی بعمل می آوریم. در این زمینه فعالیتهای زیادی به انجام رسانده ایم. تاکنون اسنادی را با کمیسیون اقتصادی اتحادیه اروپا امضا کرده ایم. بر پایه این اسناد همکاریهای خیلی خوبی داریم. جمهوری آذربایجان در اجرای برنامه های TRACECA و INOGEIT کمیسیون اقتصادی اتحادیه اروپا نقش ویژه ویژه یی می کند.

بنظرم، شما مطلع هستید که در ارتباط با اجرای برنامه TRACECA و احیای جاده قدیم ابریشم یک کنفرانس بین المللی در آذربایجان در ماه سپتامبر سال ۱۹۹۸ برگزار شد. آذربایجان مبتکر این کنفرانس بود، ولی آنرا به اتفاق کمیسیون اقتصادی اتحادیه اروپا برگزار نمودیم. در این کنفرانس بین المللی هیأتهای نمایندگی از کشور و نمایندگان ۱۳ سازمان بین المللی شرکت می کردند. شخص رؤسای جمهور ۹ کشور سرپرستی هیأتهای نمایندگی آن کشورها را بر عهده داشتند.

ما به مذاکرات مفصلی پرداختیم و اجرای برنامه TRACECA و احیای جاده ابریشم را بمثابه برنامه بسیار ضروری بین شرق و غرب ارزیابی می نماییم. ما اسناد لازم را تهیه و تنظیم کردیم و کمیته سازمانی تشکیل دادیم. دفتر مرکزی آن، یعنی دبیرخانه آن نیز در آذربایجان واقع میباشد. بار دیگر یادآور می شود، این فعالیتها نتیجه همکاریهای ما با کمیسیون اقتصادی اتحادیه اروپا است.

فکر می کنم، اکنون وقت آن رسیده که با پارلمان اتحادیه اروپا نیز همکاری کنیم. بهمین منظور شما به آذربایجان سفر کرده اید. اینجانب از بابت این سفر شما مجدداً اظهار خوشحالی می کنم. با توجه به تجارب گذشته، معتقدم که ما می توانیم همکاریهای خیلی مفیدی با شما داشته باشیم. ما متوجه هستیم که پارلمان اتحادیه اروپا نیز دارای شروط خیلی سختی است. می توان گفت که همه کشورهای اروپایی عضو شورای اروپا هستند. ولی در اتحادیه اروپا تعداد اعضای آن محدود است. من می دانم، خیلی از کشورهای اروپای شرقی که در گذشته جزو سیستم سوسیالیستی بودند، اکنون برای عضویت در اتحادیه اروپا تلاش می کنند. ولی بایستی به شروط آن رعایت کنند. فکر می کنم که این کشورها برای انجام این شروط نیاز به وقت دارند. این کار نیاز به همکاریها دارد. ما آماده ایم در این زمینه با شما همکاری کنیم.

در مورد سؤال دوم شما می توانم بیان دارم که گمان می کنم، شما در مورد تاریخ مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی اطلاعاتی در دست دارید. شاید هم، این کهنه ترین و شدیدترین مناقشه در اتحاد شوروی سابق میباشد. این مناقشه در سال ۱۹۹۸ آغاز شده و مبتکر آن ارمنستان است. ارمنستان به قصد جدا ساختن منطقه قره باغ کوهستانی از آذربایجان و الحاق آن به سرزمینهای خود دست به چنین مناقشه ای زده است. خونریزی های زیاده شده و افراد بیشماری کشته شده اند.

نیروهای مسلح ارمنستان بدلایل مختلفی و با استفاده از کمکهای مستقیم برخی کشورها منطقه قره باغ کوهستانی و سپس چند ناحیه بزرگ آذربایجان در اطراف قره باغ کوهستانی ا اشغال کرده اند. در نتیجه، ۲۰ درصد از سرزمینهای آذربایجان تحت اشغال ارتش ارمنستان قرار دارد. از سرزمینهای اشغالی بیش از یک میلیون شهروند آذربایجانی با توسل به زور از خانه و کاشانه خود رانده شده و اکنون در چادرها در شرایط اسفناک بسر می برند. در مناطق اشغالی همه اموال متعلق به آذربایجان از بین رفته است.

با وجود همه اینها، ما هنوز در ماه می سال ۱۹۹۴ با ارمنستان پیمان آتش بس بسته و تاکنون بدان رعایت می کنیم. در طول همه این سالها ما برای حل صلح آمیز مسأله تلاش کرده ایم. بنظرم، می دانید- بمنظور حل مسالمت آمیز این مسأله در سال ۱۹۹۲ گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا تأسیس گردیده است. رهبری گروه مینسک را سه دولت- روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه بر عهده دارند. ما طی سالهای گذشته دیدارهای متعددی با آنها انجام داده، به مذاکرات زیادی پرداخته ایم و پیشنهادات مختلفی ارایه شده است. ولی هنوز به نتیجه ای دست نیافته ایم.

در نشست لیسبن سازمان امنیت و همکاری اروپا در دسامبر سال ۱۹۹۶ یک تصمیم قابل قبول برای ارمسنتان و آذربایجان اتخاذ گردید. به عقیده من، چنانچه ما می توانستیم آنرا مورد اجرا بگذاریم، مناقشه خیلی وقت پیش به پایان رسیده بود. لیکن آذربایجان این تصمیم را پذیرفت، اما ارمنستان از آن خودداری کرد.

رؤسای مشترک گروه مینسک همچنان فعالیت می کنند. ولی همزمان با این، در سال ۱۹۹۹ رئیسان جمهور ارمنستان و آذربایجان چند دوره دیدار و گفتگوهای خصوصی انجام داده اند. گمان می کنم که در کنار فعالیتهای گروه مینسک، این دیدار و گفتگوها نیز پراهمیت است و در راستای حل صلح آمیز مسأله عمل می کند. اگر در روز ۲۷ اکتبر در ارمنستان حادثه تروریستی بزرگی اتفاق نمی افتاد، شاید هم ما می توانستیم این مسأله را حل و فصل کنیم. بنظرم، شما از حادثه تروریستی در پارلمان ارمنستان آگاهی دارید.

اینجانب امروز هم بر این باورم که مذاکرات بین دو رئیس جمهور باید ادامه یابد. رؤسای مشترک گروه مینسک بایستی فعالتر پیگیر مسأله باشند و ما به حل مسالمت آمیز مسأله دست پیدا کنیم. نظر ما عبارت از این میباشد. به اعتقاد من، این امر با اصول و شرایط اتحادیه اروپا نیز مطابقت دارد.

پر گاهرتون: البته، اگر جای امید باشد، دیدارهای مستقیم خیلی ضروری است. فکر می کنم که جای امید وجود دارد.

ماریه- آنّه- ایسلِر- بِکوئین: جناب آقای رئیس جمهور، من قبل از هر چیزی، مایلم برای شما سلامتی محکم را آرزو کنم. اینجانب هم بعنوان نماینده پارلمان اروپا به آذربایجان و به دو کشور دیگری در قفقاز جنوبی اعزام گردیده ام. امیدوارم، در طول دوران فعالیت پنج ساله من روابط خوبی بین جمهوری آذربایجان و این سازمان ایجاد خواهد شد. امروز مایلم از جنابعالی یک سؤال ویژه ای بپرسم. من پیگیر مسایل محیط زیست هستم، بهمین خاطر در این باره سؤال می کنم. در پارلمان ما به مسایل زیست محیطی همیشه اولویت داده میشود.

ما مصمم به تأسیس مرکز منطقه ای مربوط به سه کشور قفقاز جنوبی در تفلیس هستیم. متوجه هستیم که آذربایجان بعلت مناقشه با ارمنستان شاید هم نمی تواند به این ابتکار بپیوندد. ولی فکر می کنیم که تشکیل این مرکز هم بلحاظ سیاسی، هم اقتصادی و هم محیط زیستی برای آذربایجان مثمر ثمر خواهد بود. مایلم با نظرات جنابعالی در این باره آشنا شوم.

حیدر علی اف: اولاً، از شما تشکر می کنم که برای من سلامتی جسمانی آرزو می کنید. سلامتی من خوب است. ولی حتماً، از این آرزوی شما سلامتی اینجانب بهتر خواهد شد.

مسأله ای که شما مطرح ساختید، خیلی مهم است. طبیعتاً، محیط زیست و جلوگیری از آلودگی محیط زیست نه تنها یکی از مشکلات اصلی قرن ۲۰، بلکه قرن ۲۱ نیز میباشد.

برای ما- آذربایجان و قفقاز جنوبی این امر بویژه لازم است. باید بدانید که در این زمینه آذربایجان در شرایط نامناسبتری قرار دارد. مسایل حفظ محیط زیست، طبیعتاً، بستگی به توجه به این کار در هر کشوری و جلوگیری از عوامل آلاینده محیط زیست دارد. امکانات ما در این زمینه چندان زیاد نیست. آذربایجان کشور بزرگ صنعتی، بویژه باکو شهر بزرگ صنعتی میباشد. در گذشته صنایع شیمی و سایر صنایع مربوط به نفت و گاز خیلی پیشرفت کرده بود. مسلماً، این هم از نظر آلودگی محیط زیست عواقب ناگوارتری داشته است.

البته، اکنون بخشی از این مؤسسات صنعتی فعال نیست. شاید اگر چه این امر در بخش صنعتی به ضرر ما است، ولی برای حفظ محیط زیست فایده دارد.

ولی محیط زیست چنان مسأله ای است که در قالب یک کشور و در داخل مرزهای آن محدود نمی شود. این مشکل مربوط به سراسر جهان است. محیط زیست مرز نمی شناسد. بطور مثال، رودخانه های بزرگی که وارد آذربایجان می شوند، رود آراز و کور است. هر دو آنها منبع سرآغاز خود را از ترکیه می گیرند، ولی با عبور از ارمنستان و گرجستان به آذربایجان جاری می شوند. ما از این رودخانه ها برای همه اهداف استفاده می نماییم، زیرا منابع اصلی آب آذربایجان هستند. بخش اعظم آب آشامیدنی را از این رودخانه ها استفاده می کنیم. می توانم به شما بگویم که تقریباً ۷۰ درصد از نیازهای آب باکو از محل آب رودخانه کور تأمین می گردد. رودخانه کور با رود ارس پیوند خورده و بصورت یک رودخانه در می آید. در گذشته، در زمان اتحاد شوروی از اینکه ما جزو یک دولت بودیم، بطور مثال، از مقدار ضایعات سمی که توسط ارمنستان به رود آراز ریخته می شد، خبر داشتیم و برای جلوگیری از آن تلاش می کردیم. همچنین در رود کور که از گرجستان به آذربایجان جریان داشت. اکنون ما نمی دانیم که در خاک ارمنستان به رودخانه آراز چه قدر مواد سمی ریخته می شود. یعنی در کجا و چگونه ریخته می شود- نمی دانیم. ولی در اینجا ضمن آنالیز آب، شاهد وجود مواد سمی در ترکیب آن را آشکار میسازیم.

فلذا، همکاری در زمینه محیط زیست در قالب قفقاز جنوبی برای ما ضروری میباشد. ابتکار شما تحسین برانگیز است. ولی موضوع بر سر اینکه بین ارمنستان و آذربایجان هیچ ارتباطی وجود ندارد. یعنی، ما در شرایط مناقشه بسر می بریم. در یک چنین شرایطی همکاریهای ما بهر شکلی امکانپذیر نیست. ولی با وجود این، ما همان پیشنهاد را بدقت بررسی می کنیم. چرا که در آذربایجان هم طرفداران پذیرش این پیشنهاد وجود دارد و هم تعداد معترضین به آن زیاد هستند. برای همین، من هنوز نمی توانم نظر قطعی خود را اعلام کنم. اما در عین حال، معتقدم که ابتکار شما ارزشمند است. ما هم ضمن نتیجه گیری نهایی در این باره به شما اطلاع خواهیم داد.

ژوت لاگندوک: جناب رئیس جمهور، حتماً مستحضرید که ما قبل از سفر به آذربایجان در گرجستان بودیم و طی مدت حضور در اینجا مشخص کردیم که هر دو کشور دارای مشکلات خیلی مشابهی هستند. مشکلاتی هست که می توان آنرا به هر دو کشور مربوط دانست. این هم مسأله فساد مالی است. همانطور که اطلاع دارید، اتحادیه اروپا نیز نسبت به مسأله فساد مالی بسیار حساس میباشد. چنانکه شما می خواهید به رشد اقتصادی در کشورتان دست یابید و مصمم به توسعه نهادهای دموکراتیک هم در بخش سیاسی و هم در جامعه هستید، البته، این موضوع بیشترین مورد توجه اتحادیه اروپا قرار خواهد گرفت. در اتحادیه اروپا این امر یکی از بخشهای مقدم به شمار می رود. ما در گرجستان با همتای شما جناب شواردنادزه این مسأله را مورد مذاکره قرار داده ایم و مایلیم نظرات جنابعالی را نیز جویا شویم که در مبارزه با فساد مالی کدام شروط را اصل قرار خواهید داد؟

حیدر علی اف: آیا شما فکر می کنید که این مشکل فقط در گرجستان و آذربایجان وجود دارد، آیا نظر شما این است؟

ژوت لاگندوک: نه خیر، چنین فکر نمی کنم. ولی می دانم که این مشکل در کشورهای شما وجود دارد.

حیدر علی اف: این مشکل در کشورهای ما وجود دارد. ولی در کشورهای شما نیز هست.

ژوت لاگندوک: من اهل هلند هستم و او اهل ایتالیا. خواهشمندم، به او مربوط بدانید.

حیدر علی اف: در ایتالیا، آیا در هلند نیست؟

ژوت لاگندوک: در کشور ما هست و ما برای مبارزه با آن تلاش می کنیم.

حیدر علی اف: من به توجه شما برسانم، در هلند نیز وجود دارد. در کمیسیون اقتصادی اتحادیه اروپا فساد مالی پیدا شد. آیا از این آگاهی دارید؟ همه آنها استعفا کردند. آیا از این اطلاع دارید؟ ژاک سانتِر، وان ده بروک و دیگران.

ژوت لاگندوک: جناب رئیس جمهور، همچنین به استحضار شما برسانم که گروه ما مبتکر اصلی استعفای آنها بود. ما از آنها نیز سؤال کردیم و از شما نیز این سؤال را می پرسیم.

حیدر علی اف: پس درود بر شما. من از شما تمجید می کنم. پس، شما میبایستی سؤال خود را درست مطرح می کردید. در گرجستان و آذربایجان فساد مالی وجود دارد. فساد مالی در همه جا وجود دارد. در صورتی که اکثر اعضای کمیسیون اقتصادی اتحادیه اروپا مرتکب فساد مالی می شوند و می گویید، با ابتکار شما مجازات شدند و استعفا کردند، پس این معضل نه تنها مربوط به آذربایجان، گرجستان و سایر کشورها است، بلکه مربوط به همه کشورها میباشد.

من این مطلب را چرا می گویم؟ زیرا در بعضی از کشورها وضع موجود و نواقص کشورهای خود را نمی بینند، اما در کشورهای تازه استقلال یافته- آذربایجان و گرجستان و یا سایر کشورها- اینرا می بینند و بزرگ نمایی می کنند. بنابراین، خواهشمندم، در آینده این مورد را مد نظر قرار دهید و نواقص خود را نیز ببینید.

ولی اکنون من به سؤال شما پاسخ می دهم. فساد مالی در آذربایجان وجود دارد و این فساد مالی نه تنها حالا، بلکه ۳۰- ۴۰ سال پیش نیز وجود داشت. بطور مثال، اینجانب زمانی این مسأله را بطور خیلی عمیق مورد بررسی قرار داده ام. از زمان پیدایش جامعه بشر و دولت فساد مالی وجود داشت. ولی مبارزه با آن نیز انجام می شد. این مبارزه، البته، تا اندازه یی این فساد مالی را کاهش داده، ولی متأسفانه، کاملاً نمی تواند آنرا ریشه کن کند.

من سی سال قبل رهبر آذربایجان انتخاب شده بودم. سه سال بعد از من جناب شواردنادزه دوست من رهبر گرجستان انتخاب شد. از بین پانزده کشور جزو اتحاد شوروی در دو کشور- آذربایجان و سپس در گرجستان با ابتکار حیدر علی اف و شواردنادزه مبارزه قوی با فساد مالی آغاز شد. من و جناب شواردنادزه هم دوست هستیم و هم در این باره دارای یک عقیده میباشیم. من بعلت مبارزه با فساد مالی در آذربایجان دشمنان زیادی داشتم. ولی این امر باعث نگرانی من نیست.

البته، ما سیستم جدید اقتصادی را سازماندهی می کنیم. ما برای رسیدن به سطح بلژیک، ایتالیا و فرانسه هنوز نیاز به سالها، شاید هم دهها سال داریم. ولی ما این راه را می پیماییم.

در دوران گذر، در جریان تغییر بعضی از ساختارها، طبیعتاً، برای فساد مالی شرایط مناسبتری فراهم می شود.

شما باید بدانید که شاید هم کسی دیگر مثل من که از فساد مالی نگران و ناراحت باشد، را نمی توانید در آذربایجان پیدا کنید. چرا که من طول عمر خود با این پدیده مبارزه کرده ام. امروز هم مبارزه می کنم و در آینده نیز مبارزه خواهم نمود. این امر شیوه های مختلفی دارد. ببینید، بعضی ها دچار تخیل می شوند که پس از تشکیل اقتصاد آزاد فساد مالی از بین خواهد رفت. در ژاپن اقتصاد آزاد برقرار است. پس چرا فساد مالی وجود دارد؟ در آن کشور چند نخست وزیر بعلت فساد مالی استعفا کردند. در ایتالیا نخست وزیران بدلیل فساد مالی استعفا نمودند. در سایر کشورها نیز وجود دارد. آیا همینطور است؟

ژوت لاگندوک: خیلی درست می فرمایید.

حیدر علی اف: درست می گویم. پس، بعد از برقراری سیستم اقتصاد آزاد و خصوصی سازی کل اقتصاد در کشورمان فساد مالی نخواهد بود؟- این تخیل است.

هر مسأله ای دارای جنبه نظری و تجربی است. بعضی ها نسبت به این کار فقط از جنبه نظری می نگرند. آنها یا از زندگی خبر ندارند، یا اینکه خیلی ضعیف می دانند. ولی کسی که از زندگی و همه جزئیات آن آگاهی دارد، خوب درک می کند که این یک مسأله سخت و دشواری است و برای مردم، جامعه و دولت خسارات سنگینی ببار می آورد. باید با این پدیده مبارزه کرد. لیکن نباید دچار تخیل نیز شد که گویا در جایی همه چیز اصلاح شده و فساد مالی وجود ندارد.

گاهاً در کشورهای مختلفی، در اروپا و یا در جهان سازمانهای اجتماعی فهرست تنظیم می کنند که کدام کشور در زمینه فساد مالی در کدام ردیف قرار دارد- در ردیف اول، سوم یا پنجم. بر اساس کدام قانون و کدام اصول؟ همه اینها بر اساس نظرات خصوصی شکل می گیرد. یکی معتقد است که در کشور وی فساد مالی وجود ندارد، ولی فساد مالی واقعاً وجود دارد. دیگری فکر می کند که در کشورش فساد مالی هست. فلذا، همه آن اطلاعات نیز ناشی از نظرات خصوص و غیر واقعی است.

من به توجه شما میرسانم که ما از وجود فساد مالی در آذربایجان اطلاع داریم و وقتی این مطلب را به ما می گویند، کسی چیزی را "اختراع نمی کند". این امر برای ما معلوم است. مبارزه هم می کنیم، ولی هنوز مبارزه ما نتایج دلخواه در پی ندارد. ولی این مورد ما را ناامید نمی کند. ما مبارزه خود را منبعد نیز ادامه خواهیم داد.

شاید هم، پس از اینکه ما این اصلاحات را کاملاً انجام دهیم، واقعاً فساد مالی کاهش خواهد یافت. ولی اگر فکر کنید که تماماً از بین خواهد رفت- نمی دانم، شاید هم در کشور شما باشد. من می خواهم تا وقتی که سر و سالم هستم، در طول عمر شاهد آن باشم.

ژوت لاگندوک: جناب رئیس جمهور، از شما برای سفر به کشورمان دعوت می کنم.

حیدر علی اف: بیایم به شما چه بگویم؟ آیا بیایم و فساد مالی را به شما نشان دهم؟ خوب، می آیم. ولی دلایل و شواهد را نیز می آورم که در کشور شما هم فساد مالی وجود دارد. درست متوجه من باشید. اینجانب خیلی صمیمانه با شما صحبت می کنم. ولی بطور جدی به سؤال شما پاسخ می دهم که، بله، در آذربایجان فساد مالی وجود دارد و ما با آن مبارزه می کنیم. اگر ما امکان داشتیم، آنرا ظرف یک ماه، دو ماه و یک سال ریشه کن می کردیم. هم مردم و هم رئیس جمهور راحت می شدند.

پاتسو سورنسن: جناب رئیس جمهور، من واقعاً متوجه شما هستم. وظیفه هر کشور، هر رهبر کشور، حکومت و دولت این است که با فساد مالی، "پولشویی"، جرایم سازمان یافته، بطور کلی، هر نوع جنایت و نقض حقوق بشر مبارزه کند. ما جنابعالی را بعنوان یک دیپلمات خیلی قوی می شناسیم. شما یک رئیس جمهور بسیار دیپلوماتیک هستید و به برقراری توازن خوبی در کشورتان موفق شده اید.

من ظرف مدت حضور در اینجا در پایان می توانم بیان کنم که شما مردم خیلی قوی دارید. چرا که این مردم قوی با وجود رنج و عذابهایی که اخیراً در کشورتان اتفاق می افتاد، تحمل می کنند و با این مشکلات مقابله می نمایند. در عین حال، شاهد این بودم که کشور شما دارای فرهنگ باستانی، هنرمندان عالی و البته غذاهای لذیذ میباشد. ما طی مدت حضور در اینجا شاهد برخورد بسیار دوستانه ای شدیم. ولی در عین حال، شرایط زندگی آوارگان را نیز به ما نشان دادند و ما شاهد سختی های زندگی آنها نیز بودیم.

جناب رئیس جمهور، من بعنوان یک دیپلومات ضمن خطاب به شما مایلم درخواست کنم که شاید جنابعالی با رؤسای جمهور و پادشاهان سایر کشورها همکاری و روابط نزدیکتری برقرار سازید، با آنها بیشتر گفتگو کنید و آنها را هر چه بیشتر در جریان این مسأله قرار دهید.

زیرا دیدن چنین رنج و عذاب آوارگان و شرایط اسفبار آنان خیلی سخت است و وظیفه ما است که آینده بهتر آنها را تأمین کنیم. شاید ما با شما باهم به این فکر کنیم؟

حیدر علی اف: خیلی متشکرم. از بابت سخنان محبت آمیزی در مورد آذربایجان، مردم کشورمان، از جمله در باره من سپاسگزارم.

آیا مشکل ما چیست؟ بیش از هشت سال است که افرادی که از زاد و بوم خویش رانده شده اند، در چادرها بسر می برند. در جهان شاید دومین کشوری نمی توانید پیدا کنید که از هشت میلیون جمعیت آن تعداد یک میلیون در چادرها زندگی کنند. نمی دانم، شما از اردوگاههای اسکان موقت آوارگان دیدن کردید یا نه؟ یا اینکه از آوارگان ساکن باکو بازدید نموده اید؟ شما در شهر دیدید، ولی اگر از آن اردوگاههای موقت بازدید بعمل آورید، نمی توان بدون اشک چشمان از آنجا برگشت.

گاهاً، مهمانان ما به آن اردوگاهها سفر می کنند. پس از بازگشت آنها و موقع دیدار با من می بینم که چه قدر هیجان زده هستند، و تا چه اندازه در آنها اثر گذاشته است.

من یک دوست موسیقی دان بزرگی دارم. حتماً، شما او را در اروپا می شناسید- مستیسلاو راستروپویچ. وی همچنین دوست ژاک شیراک است. ژاک شیراک او را اسلاوا می نامد، مستیسلاو نمی گوید. من هم وی را اسلاوا می خوانم. او به اینجا آمده بود و آرزو کرد تا از شرایط پناهندگان دیدن کند. ما با هلیکوپتر او را به یکی از اردوگاههای اسکان موقت آوارگان فرستادیم. وی پس از مراجعت از اردوگاه موقع غروب با من دیدار کرد. از چشمان اشک می ریخت و می گفت که آیا انسان می تواند در یک چنین شرایطی زندگی کند؟ وی، هنرمند است.

مثال دوم بیاورم. آیا ازبیگنو بژزینسکی را می شناسید؟ نخیر؟ وی مشاور و دستیار سابق امور امنیتی رئیس جمهور آمریکا بود. سیاستمدار خیلی بزرگی است. او در زمان تصدی سمت به دستور رئیس جمهور آمریکا در افغانستان، آفریقا، هند بوده و از اردوگاههای اسکان آوارگان بازدید کرده است. وی نیز به آذربایجان سفر کرده بود. آرزو کرد و ما هم او را با هلیکوپتر به این اردوگاهها فرستادیم. حین بازگشت با من ملاقات نمود. احساساتش به قدری زیاد بود که نمی توانست به خودش بیاید. می گفت که من تابحال از خیلی از اردوگاههای اسکان آوارگان دیدن نموده ام. مجدداً تکرار می کنم- در افغانستان، هند و آفریقا. می گوید، تابحال شاهد چنین وضعی نبوده ام. واقعاً، این وضع آنان شباهت ندارد.

شما خیلی درست می گویید که اگر من با سران سایر کشورها در این باره به گفتگو بپردازم، شاید آنها به ما کمک کنند. با همه آنها صحبت کردم، آن هم نه یک بار.

اینجانب چند روز پیش- روز ۱۵ فوریه با بیل کلینتون رئیس جمهور آمریکا در کاخ سفید دیدار کردم. شاید، ظرف ۵- ۶ سال دهمین بار من با وی ملاقات نمودم. این مسأله را هر بار به توجه وی می رسانم.

اینجانب با جناب ژاک شیراک رئیس جمهور محترم فرانسه زود زود دیدار می کنم. از او دعوت کرده بودم، قرار بود به آذربایجان سفر کند. سپس فرصت نکرد. ولی برنامه ریزی می کند، سفر خواهد کرد. شرایط واقعی- کتابها، عکسها و نوارهای ویدئویی- همه اینها را ما در اختیار وی قرار داده و نشان می دهیم. با چند تن از رؤسای جمهور سوئیس دیدار کردم و این مسأله را به آنها نیز بازگو می کنم.

در سال ۱۹۹۷ به دعوت اسکالفارو رئیس جمهور ایتالیا به این کشور سفر کرده بودم. چند روز در آنجا ماندم. هم به او و هم به رومانو پرودی که در آن زمان نخست وزیر ایتالیا بود، در این باره همه مطالب را بیان نمودم.

من با این رؤسای جمهور و پادشاهان کشورها که با آنها مذاکراتی انجام داده ام، موارد زیادی را می توانم برای شما مثال بیاورم: با رئیس جمهور سابق آلمان و هلموت کول صدر اعظم این کشور و دیگران. با نخست وزیر پیشین بریتانیا و وزیران امور خارجه این کشور. همچنین این کشورها در جمهوری آذربایجان سفارت - سفیر فرانسه، ایتالیا، آلمان، انگلستان، آمریکا و سفارت سایر کشورها در آذربایجان فعال است. سفیران می روند از شرایط زندگی آوارگان بازدید می کنند. یعنی، منظور من این است که ما در این باره به سران کشورها، رجال سیاسی جهان و نمایندگان سازمانهای بین المللی اطلاعات مفصلی ارایه می دهیم و درخواست می نمائیم. آنها مسأله را درک می کنند، ولی برای حل آن اقدامات مؤثری انجام نمی دهند. مشکل سر این است.

پر گاهرتون: جناب رئیس جمهور، مایلم از بابت این دیدار از شما قدردانی کنم. خیلی متشکرم که برای ما فرصت ایجاد کردید تا سؤالاتی را از شما بپرسیم. می بینم که جنابعالی در مورد اتحادیه اروپا و کمیسری آن اطلاعات کامل دارید. می دانید که آنها به چه دلیل و بخاطر کدام اشتباهات از سمتهای خود برکنار شده اند. ما هم مایلیم به این قدر در مورد آذربایجان مطلع شویم.

بدینوسیله، سفر ما به آذربایجان بعد از این ملاقات با شما به پایان می رسد. فکر می کنم، شواهدی که جنابعالی در اختیار ما قرار دادید، نیز به دلایل و شواهد ما اضافه خواهد شد و منبعد ما با شما همکاریهای خیلی مفیدی خواهیم داشت.

حیدر علی اف: متشکرم. اینجانب بار دیگر از بابت دیدار با شما خوشحالم. سفر شما به جمهوری آذربایجان و توجه شما نسبت به مردم و کشورمان را ارزنده توصیف می نمایم. بجهت سخنان محبت آمیز سرکار خانم محترم در مورد مردم آذربایجان، فرهنگ ما و حتی غذاهای ملی کشورمان سپاسگزارم. امیدوارم که، منبعد ما همکاریهای تنگاتنگ تری با اتحادیه اروپا خواهیم داشت. ما آماده به این همکاریها هستیم. ولی می دانیم که این مسأله آسانی نیست. آنچه که شما گفتید، خیلی سخت است. شروط شما هم سخت میباشد. ولی من همیشه چنین فکر کردم که انسان باید سختترین شروط را اخذ کند و در سختترین شرایط کار کند که به دستاوردهایی برسد. برای شما آرزی موفقیت دارم. سپاسگزارم.

ترجمه شده از روزنامه "آذربایجان" مورخ اول مارس ۲۰۰۰.

© aliyev-heritage.org