آثار / مصاحبه

مصاحبه حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان با خبرنگاران پیرامون نتایج سفر رسمی به بریتانیای کبیر در هواپیما حین مراجعت از لندن به باکو - ۲۴ ژویه سال ۱۹۹۸


سفر رسمی به کشور بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی به پایان رسیده است. ما به میهن خود باز می گردیم. پس از یک ساعت به فرودگاه باکو خواهیم رسید. شما در طول این سفر همراه من بودید و می توان گفت، در اکثر دیدارها حضور یافته اید. فکر می کنم، شما خودتان برداشتهایی دارید. ولی اینجانب ضمن جمع بندی مطالب، مایلم سخنی چند در باره این سفر به توجه شما برسانم.

همانطور که مطلع هستید، این سفر رسمی بنا به دعوت جناب تونی بلر نخست وزیر بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی بعمل آمده بود. اکنون این سفر بپایان رسیده و معتقدم که، بسیار حائز اهمیت است، دیدار و گفتگوهای ما ثمربخش بوده است. ضمن پایان دادن به این سفر، بر این باورم که این سفر برای آذربایجان بسیار موفقیت آمیز میباشد.

روابط بین بریتانیای کبیر و جمهوری آذربایجان پس از دستیابی کشورمان به استقلال خود برقرار گردیده است. ولی مذاکرات بین دولتی و حکومتی و نیز قراردادهای منعقده در جریان نخستین سفر رسمی من به لندن در ماه فوریه سال ۱۹۹۴ ایجاد شده است. اعتقاد من این است که، در آن زمان طی سالهای نخست استقلال آذربایجان این سفر پراهمیت واقع شد. ما اسناد و قراردادهای خیلی ضروری را به امضا رساندیم. من و نخست وزیر بریتانیا بیانیه سیاسی مبنی بر دوستی و همکاری بین پادشاهی متحده و کشور آذربایجان را امضا کرده ایم. اینجانب در سالهای بعدی نیز با نخست وزیر بریتانیای کبیر دیدار و گفتگوهای زیادی هم در لندن و هم در نشستهای سازمانهای بین المللی داشته ایم. من با بعضی از وزیران بریتانیای کبیر نیز مذاکراتی را انجام داده ام. وزیر امور خارجه بریتانیای کبیر به آذربایجان سفر کرده و چند سند مهم دیگری بین حکومتهای ما امضا گردیده است.

ولی همانطور که آگاهی دارید، در سال گذشته حکومت بریتانیای کبیر عوض شده است. در این کشور انتخابات پارلمانی برگزار گردیده و حزب محافظه کاران که ۱۸ سال زمامداری امور را بر عهده داشته بود، شکست خورده و حزب کارگر به قدرت رسیده است. بدین ترتیب، مطابق قوانین آنها، حکومت کاملاً تغییر یافته است. معنی این سفر عبارت است از آرزوی گسترش و توسعه بیش از پیش سیاستهای حکومت جدید پادشاهی متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی در قبال آذربایجان و این هدف را دنبال می کند. بهمین منظور، این سفر من صورت گرفته است. از من رسما دعوت شده و صرفاً بجهت دعوت رسمی، این سفر را بعمل آورده ام.

می توانم بگویم که، مذاکرات متعددی داشته ایم. سرکار خانم دلارا سیدزاده به من گزارش داد که، ۴۶ دیدار انجام داده ایم. ولی موضوع سر تعداد ملاقاتها نیست، با وجود اینکه تعداد نیز معنی خاص خود را دارد. همانطور که اطلاع دارید، اینجانب ساعت ۹ بامداد روز ۲۰ ژویه دیدار و گفتگوها را آغاز نموده و امروز تا موقع آمدن به فرودگاه این مذاکرات را ادامه داده ام. معتقدم که، عملکرد پنج روز اخیر ما بمنظور دستیابی به هدفی که در برابرمان قرار داده ایم، خیلی مثمر ثمر واقع گردیده است. هر کدام از دیدارهای متعدد انجام شده دارای اهمیت و معنی منحصر بخود میباشد. همه این دیدار و گفتگوها مجموعاً نشانگر وضع موجود روابط امروز آذربایجان و پادشاهی متحده است و در عین حال، زمینه های بسیار محکمی را برای توسعه هر چه بیشتر این روابط در آینده ایجاد می نماید.

مسلماً، در بین این دیدارها ملاقات من با اعلیحضرت ملکه از اهمیت بخصوصی برخوردار است. همانطور که آگاهی دارید، این کشور دارای آداب و رسوم خاص خود میباشد و آنها نسبت به سنتهای خویش پایبند هستند. ملکه خیلی بندرت با سران کشورهای خارجی دیدار می کند. اینجانب در حاشیه نشستی در لندن در سال ۱۹۹۵ به مناسبت پنجاهمین سالگرد پیروزی در جنگ جهانی دوم با ملکه دیدار و گفتگو کرده بودم. لیکن همان دیدار در قالب مراسم مزبور صورت گرفته بود. ولی دیدار اخیر، بعنوان ملاقات رئیس جمهوری آذربایجان با ملکه پادشاهی متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی بود. ما حین این دیدار پیرامون چند مسئله به تبادل نظر پرداختیم. اکثر آن مسایل جنبه سیاسی دارد. ملکه علاقه زیادی به تاریخ و فرهنگ آذربایجان نشان میداد.

اینجانب، تقریباً با خیلی از اعضای دولت این کشور ملاقات کردم. بعنوان نتیجه دیدار و گفتگوهای من با تونی بلر نخست وزیر در تاریخ ۲۱ ژویه، اسناد خیلی مهمی به امضا رسید. دیدار من با تونی بلر در مراسمی در لندن به مناسبت پنجاهمین سالگرد پیروزی در جنگ جهانی دوم که، در آن زمان وی هنوز رهبری حزب مخالف را بر عهده داشت، صورت گرفته بود. سپس ما در حاشیه نشستهای سازمانهای بین المللی در مادرید و استراسبورگ ملاقات کرده بودیم. ولی آن دیدارها محدود بود. لیکن معتقدم که، دیدار فعلی، بعنوان دیدار اصلی سفر من به بریتانیای کبیر میباشد. ما مسایل زیادی را در رابطه با گسترش بیش از پیش همکاریهای کشورهایمان را مورد مذاکره مفصلی قرار دادیم. اینجانب همانند در همه دیدارهای دیگر، در اینجا بار دیگر احساس نمودم که، پادشاهی متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی خواهان گسترش، اعتلا و توسعه روابط با جمهوری آذربایجان است.

خود تونی بلر نخست وزیر چند بار تکرار کرد که، ما نسبت به گسترش همکاریهای اقتصادی فی مابین خیلی اهمیت قایل هستیم. این روابط اکنون در سطح مطلوبی است. ولی ما بایستی همکاریهای سیاسی را نیز گسترش و توسعه بخشیم. در نشست اعضای حکومت این نظر محوری مورد تأیید قرار گرفت. ولی نخست وزیر محترم این مطلب را بطور مفصل تبیین نمود.

بطور کلی، اینجانب احساس کردم که، حکومت پادشاهی متحده علاقه زیادی به منطقه ما، یعنی منطقه قفقاز و آسیای مرکزی نشان می دهد و مصمم به ایفای نقش فعالتری هم از لحاظ اقتصادی و هم سیاسی در این منطقه میباشد. پس از نخست وزیر، وزیر امور خارجه این کشور نیز اعلام داشت که، قرار است آنها چارت سازمانی سفارتخانه خود در آذربایجان را افزایش دهند و فعالیت سفارتخانه را گسترش بخشند. حتی از من خواهش کردند که در تخصیص ساختمان جدید مناسب برای چارت سازمانی جدید سفارتخانه به آنها یاری دهم. همه اینها بار دیگر گواه بر این گفته های من است.

سرانجام، تمامی این موارد حکایت از این نظر دارد. تونی بلر نخست وزیر بریتانیا در جریان دیدار فی مابین در تاریخ ۲۱ ژویه این اظهارات را بیان داشته است. داگ هندرسون وزیر امور خارجه این کشور نیز بر این نکته تأکید نموده است. همانطور که مطلع هستید، در پادشاهی متحده وزارت امور خارجه عبارت از دو قسمت میباشد. یکی از آنها شامل قسمت عالی است که، رهبری آنرا روبین کوک بر عهده دارد و داگ هندرسون نیز رهبر قسمت دوم است. جناب هندرسون بخاطر سفر من روز ۲۳ ژویه به شهر اِدینبورگ آمده بود. آنها در ادینبورگ ضیافت مفصلی را به افتخار ما ترتیب دادند. داگ هندرسون طی سخنانی در آن مراسم بیان داشت که، روابط کشورهایمان بایستی جنبه راهبردی داشته باشد. من هم موافقت خود را با این نظر اعلام داشتم.

بدینوسیله، معتقدم که این دیدار و گفتگوها موجب آشنایی هر چه بیشتر با آذربایجان شد، نقش و اهمیت امروز کشورمان را به تأیید رساند. روز ۲۱ ژویه تونی بلر در مراسم امضای اسناد اعلام نمود که، آذربایجان میبایستی در سیاست جهانی نقش کلیدی را ایفا کند.

اینجانب از تمامی اینها خیلی راضی هستم. چرا که، بریتانیای کبیر یکی از کشورهای نافذ و تأثیر گذار در سیاست جهانی است. هم عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد میباشد و از آراء بسیار موثر در سازمان امنیت و همکاری اروپا، اتحادیه اروپا و شورای اروپا برخوردار است. فلذا گسترش روابط با این کشور برای ما فوق العاده مهم میباشد.

بدون شک و تردید، در جریان مذاکرات با نخست وزیر، ما کلیه مسایل را مورد مذاکره قرار دادیم. ما، بویژه مسایلی مربوط به تاریخ و علل پیدایش مناقشه ارمنستان و آذربایجان، اوضاع فعلی و موضع کشورمان را بررسی نمودیم. حکومت بریتانیای کبیر با موضع ما کاملاً موافقت دارد. در بیانیه سیاسی مشترکی که به امضا رساندیم، همه این مراتب منعکس شده است.

همانطور که اطلاع دارید، جناب تونی بلر و من، رئیس جمهوری آذربایجان و نخست وزیر پادشاهی متحده بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی بیانیه مشترکی در خصوص مناسبات دوستی و مشارکت امضا کردیم. در آن بیانیه سیاسی کلیه مفاد متضمن مواضع آذربایجان در جامعه بین المللی، از جمله مسئله حل مناقشه ارمنستان- آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی بر پایه سه اصل مصوب در نشست لیسبن سازمان امنیت و همکاری اروپا ذکر شده است. مسلماً، قبل از اینکه ما مذاکرات را آغاز کنیم، متن این بیانیه تهیه و تنظیم شده بود. ولی من حین گفتگو روی این موضوع بیشتر تاکید کردم. اینجانب گفتم که، ما هرگز نمی توانیم با اعطای استقلال دولتی به قره باغ کوهستانی موافقت کند. ما خواهان صلح هستیم و مسئله باید از راه صلح حل و فصل شود. لیکن ما هیچ وقت نمی توانیم به واگذاری حتی قسمت کوچکی از سرزمینهایمان به کشور دیگری تن بدهیم. این موضع قطعی و اصولی ما است. ما هرگز از این موضع خود عدول نخواهیم کرد.

جناب نخست وزیر صد درصد از این نظراتما حمایت نمود. من به وی گفتم، او هم به من گفت که، موازین حقوق بین الملل و اصول سازمان ملل متحد و سازمان امنیت و همکاری اروپا موجود میباشد و اینها تغییرناپذیر میباشد. بهمین منظور، من همیشه تأکید کردم و اکنون نیز اعلام می دارم: طرف ارمنستانی دیر یا زود باید اینرا درک کند و درک خواهد کرد.

خیلی خوشحالم که، این مسئله نه تنها در دیدار با وی، بلکه در سایر مذاکرات نیز مورد بررسی مفصلی قرار گرفت. اینجانب حتی در سخنرانی های خود در کنفرانسها نیز همه این مطالب را بیان داشته ام.

مسئله دیگری که در دیدار با نخست وزیر جایگاه ویژه ای داشت، مسیر حمل و نقلی اروپا- قفقاز- آسیا و عملکرد در زمینه احیای جاده بزرگ ابریشم بود. نخست وزیر علاقه فراوانی نسبت به این مسئله ابراز نمود. من تاریخ، ماهیت و اهمیت این مسئله را روی نقشه بطور خیلی مفصل به وی توضیح دادم. او خیلی خوشحال شد. بریتانیای کبیر به این کار ملحق گردیده و می گردد. قرار است در نشست و کنفرانس مورخ ۷- ۸ سپتامبر که در آذربایجان برگزار خواهد شد، بریتانیای کبیر حضور پیدا کند.

اینجانب یادآور شدم که،- نتایج دیدار و گفتگوهای من با نخست وزیر عبارت از این بود که، در مقر وی بیانیه سیاسی را امضا کردیم، هم اینکه قراردادهایی بین شرکتهای بزرگ بریتانیای کبیر و دولت جمهوری آذربایجان منعقد گردید. قراردادی که با شرکت "بی- پی" امضا شد، قرارداد خیلی بزرگی است و مربوط به بهره برداری از یکی از غنی ترین معادن واقع در قسمت متعلق به آذربایجان دریای خزر میباشد. در آنجا سه میدان نفتی وجود دارد که در گذشته- در زمان اکتشاف آن اسامی گوناگونی داده شده بود. ولی اکنون بهنگام تنظیم و تهیه قرارداد اسامی جدیدی دادیم- میادین "آراز"، "آلُو" و "شرق". این سه میدان مجموعاً یک بلوک واحدی را تشکیل می دهد. قراردادی در مورد واگذاری ۳۰ درصد از سهم الشرکه این میدان به شرکت "بی- پی/استات اؤیل" امضا شد. معتقدم که، این قرارداد خیلی بزرگی است. در آنجا عمق دریا زیاد است و آنها در این زمینه از امکانات و تجارب فراوانی برخوردار میباشند. من بر این باورم که، این یک پروژه خیلی آینده داری است. میدان نفتی دیگری بنام "اینام" وجود دارد و میدان غنی است. شرکتهای خارجی نسبت به این میدان- همچنین به سایر میادینی که ما در مورد بهره برداری از آن قراردادهایی را با شرکت "بی- پی" منعقد ساخته ایم، علاقه فراوانی نشان می دادند. ولی شرکت "بی- پی" بالاترین پیشنهادهای اقتصادی را ارایه داد، بهمین منظور ما قرارداد را با این شرکت امضا کردیم.

شما باید ملاحظه کنید که این قراردادها بعنوان نتیجه مناقصات بزرگی تهیه و امضا شده است. کشورهای زیادی نسبت به هر کدام از این معادن علاقه نشان میدادند. سرانجام، ما موفق به امضای قراردادهایی با آن دسته از شرکتها شدیم که بالاترین شاخصهای اقتصادی ارایه داده بودند. در رابطه با معدن "اینام" قراردادی با شرکت "مونومنت اویل" بریتانیای کبیر، شرکت معروف آمریکایی "آموکو" و با شرکت جدیدی فعال در شهر مسکوی روسیه امضا گردیده است.

یک میدان نفتی در محلی بنام مرادخانلی داریم. من بخاطر دارم، این میدان نفتی در سالهای ۱۹۷۰ اکتشاف گردیده است. در آن زمان، نفت خیلی خوبی را از همان میدان بدست می آوردیم. سپس از روی دلایلی، نتوانستند از این میدان بصورت بهینه بهره برداری کنند و هم اکنون، نفت بسیار کمی از آن حاصل می شود. ولی شرکت "رِمکو" خیلی وقت پیش بدان علاقه می ورزید و پیشنهاداتی را ارایه نمود. قراردادی را نیز در مورد بهره برداری مشترک از این میدان به امضا رساندیم.

همانطور که مطلع هستید، ما قراردادی را بین شهرداری باکو و شرکت "موریسون" در خصوص ساخت هتل و مرکز تجاری در باکو، امضا کردیم. این شرکت در زمینه ساختمان سازی فعال است.

بدینوسیله، اینجانب بر این باورم که، هم بیانیه سیاسی و هم قراردادهای امضا شده خیلی مهم میباشد. بطور کلی، اسناد حقوقی که روابط فیمابین، بخصوص روابط اقتصادی با بریتانیای کبیر را تنظیم می نماید، زیاد است و بحد کافی میباشد. فلذا، اکنون نیازی به امضای اسناد اضافی نبود.

همچنانکه بیان داشتم، من با خیلی از اعضای دولت دیدار کردم. هر یک از این دیدارها حائز اهمیت، ضروری و برای ما لازم بود. این ابتکار از سوی آنها ارایه شد.

ولی تعداد ملاقاتهای دیگری نیز صورت گرفت. برای مثال، در کشور بریتانیا شورایی در زمینه انجام فعالیتهای آموزشی در آذربایجان وجود دارد. مسئول آن نیز با من دیدار نمود. اینجانب، بویژه می خواهم به تأسیس جامعه بریتانیا- آذربایجان و در جریان این سفر دیدار من در تالار بزرگی در هتل با اعضای این جامعه اشاره کنم. این هم رویداد مهمی است. زیرا بیاد دارم، وقتی که در ماه فوریه سال ۱۹۹۴ به اینجا سفر کردم، بریتانیای کبیر برای آذربایجان فقط بعنوان یکی از کشورهای جهان به شمار می رفت. سفارتخانه خود در آن کشور را تازه دایر کرده بودیم و بغیر از این چیز دیگری نبود. ولی ظرف مدت این چهار سال روابط ما به قدری گسترش پیدا کرده و علاقه نسبت به آذربایجان به اندازه یی افزایش یافته است که جامعه بریتانیا- آذربایجان تأسیس گردیده است. مؤسسین این جامعه نیز نخبگان کشور انگلیس هستند- وزیران سابق، شخصیتهای برجسته ای که در زندگی سیاسی- اجتماعی کشور جایگاه شایسته ای را بخود اختصاص داده اند و علاقه نسبت به آذربایجان هم زیاد است. این امر دارای اهمیت بسزایی است. من از این تحسین می کنم.

معتقدم که، مهمترین از این دیدارها شامل آن دسته از ملاقاتهای من است که در جمع مخاطبان زیادی صورت گرفته است. روز ۲۲ ماه جاری یک کنفرانس اقتصادی بزرگی در لندن آغاز بکار کرد. این کنفرانس از طرف شرکت "آیِ- بی- سی" بریتانیای کبیر ترتیب یافته بود و شش- هفت ماه بود که مقدمات آنرا فراهم می ساخت. این یک کنفرانس بین المللی بود و شرکت کنندگان در آن هر کدام با درخواست خود و بحساب هزینه خود در آن حضور می یافت. برای شرکت در کنفرانس آنها بایستی وجهی پرداخت نمایند، چرا که کنفرانس عادی نبود. اکنون ببینید، نسبت به آذربایجان چه قدر علاقه هست که، در همان تالار که خود شما هم در آنجا حضور داشتید، بیش از سیصد نفر شرکت کننده بود. همه این افراد عبارت از کارفرمایان بودند- نمایندگانی از بریتانیای کبیر و خیلی از کشورهای دیگر شرکت داشتند. خیلی ها برای سخنرانی علاقه می ورزیدند، بعضی ها نیز بدلیل عدم فرصت برای ایراد سخن بسیار تأسف می خوردند. وزیران زیادی از آذربایجان به کنفرانس دعوت شده بودند.

اینجانب در آن کنفرانس سخنان افتتاحیه ایراد نمودم. شما در آن شرکت می کردید و مضمون سخنرانی من برای شما معلوم است. ولی اهمیت کنفرانس عبارت از این است که، نشانگر علاقه فراوان نسبت به اقتصاد آذربایجان و افزایش تدریجی تعداد علاقه مندان به فعالیت در آذربایجان میباشد. در عین حال گواه بر آن است که، برای فعالیت سرمایه گذاران خارجی در آذربایجان شرایط و امکانات مناسبی وجود دارد. در غیر اینصورت، آنها به آذربایجان نمی آیند. به کرات این رقم ذکر شد و هم نخست وزیر و هم سایر وزیران با احساس افتخار بیان داشتند که، هم اکنون بیش از ۱۰۰ شرکت بریتانیایی در آذربایجان کار می کند. اگر بخاطر دارید، حتی من با اغتنام از این فرصت دو و سه باراعلام کردم که، معتقدم، بزرگترین دستاورد سفر من به بریتانیای کبیر عبارت از آن است که، بین ایالات متحده آمریکا و بریتانیای کبیر رقابت ایجاد می کنم. ولی آنها بر این باورند که، اکنون تعداد شرکتهای بریتانیایی در آذربایجان از تعداد شرکتهای آمریکایی بیشتر است. بیشتر است و فکر می کنم که، این شاخص خوبی است. فلذا من به همان کنفرانس بین المللی نیز اهمیت زیادی قایلم. چرا که نتایج بزرگی را در پی خواهد داشت.

همپای این، اعتقاد من این است که، دیدار اینجانب در انستیتوی پادشهای در روابط بین الملل نیز پراهمیت بود. دفعه قبل هم در آنجا دیدار داشتم. در آن زمان نیز علاقه فراوانی نسبت به آذربایجان بود. لیکن این بار شاهد علاقه بمراتب بیشتری نسبت به آذربایجان شدم. تالار مملو از انسانها بود. همه حاضرین هم با آرزوی خود آمده بودند و شامل سیاستمداران، کارشناسان انستیتوهای سیاسی، خبرنگاران، سفیران و نمایندگان سفارتخانه های کشورهای خارجی بودند.

این دیدار صرفاً جنبه سیاسی داشت. بهمین منظور، همانطور که بخاطر دارید، من فقط در مورد مسایل سیاسی سخنرانی کردم و با استفاده از فرصت، بنوبه اول تاریخ و شرایط امروز مناقشه ارمنستان- آذربایجان را تشریح نمودم تا، بدانند. زیرا، متأسفانه، از آنجایی که در گذشته تبلیغات ما ضعیف بود، با اینکه ارامنه مسئله قره باغ کوهستانی را آغاز کرده، به خاک آذربایجان تجاوز نموده، سرزمینهای کشورمان را اشغال کرده و بالغ بر یک میلیون آذربایجانی را از زاد و بوم خویش بیرون رانده اند، ولی تبلیغات آنها قوی بوده است. جامعه ارامنه فعالیت بسیار قوی داشته است. بطور کلی، بعلت اینکه در این زمینه ماهرانه تر عمل کرده اند، برتری را همیشه ازآن خود ساخته اند.

اغلب چنین می پنداشتند که، گویا در این مسئله آذربایجان مقصر است. من بر این باورم که، طی سالهای اخیر بزرگترین دستاورد سیاستهای خارجی ما،- نه تنها در این کشور، بلکه کلاً در سراسر جهان،- عبارت از آن میباشد که، سرانجام، ما موفق به ابلاغ حقایق آذربایجان برای جهانیان و تغییر دیدگاههای سیاسی- اجتماعی شدیم. بی تردید، هنوز هم ارمنستان تلاش میکند تا اعمال زوز نمیاد. قدرت و طرفداران آنها زیاد است و لابی آنان قوی است. شاید هم این کارها را لابی آنها بیشتر از حکومت ارمنستان انجام می دهد.

ما نه به این قدر جوامع و نه لابی داریم. برای همین، ما به قدرت سیاست خارجی خود و امکاناتمان استناد می کنیم و از این امکانات استفاده می نماییم. عملکرد ما نتیجه می دهد و از اینرو، دیدار در انستیتوی پادشاهی در روابط بین الملل و سخنرانی من در آنجا حائز اهمیت میباشد و به این خیلی ارزش قایلم.

سفرمان به اِدینبورگ، یعنی اسکاتلند نیز دارای اهمیت بسزایی بود. مطلع هستید که اسکاتلند جایگاه بسیار مهمی در بریتانیای کبیر دارد. همانطور که آگاهی دارید، آنها خودشان دارای مشکلات داخلی هستند. زمانی، بین اسکاتلند و انگلیس جنگ و نبردهایی جریان داشته، به قتل و خون کشیده و سپس پیوسته اند. اکنون نیز آرزوی دریافت صلاحیتهایی را برای خود دارند. این آرزوها نیز تا حدودی عملی می شود.

اسکاتلند منطقه توسعه یافته صنعتی این کشور محسوب می شود و عمده ترین منابع نفتی هم در اینجا واقع میباشد. فلذا من دعوت برای عزیمت بدان منطقه را پذیرفته بودم. با فعالیتهای شرکت "بی- پی" در آنجا آشنایی پیدا کردیم. چرا که عملکرد این شرکت هم در زمینه استخراج نفت و هم فن آوریهای آن در زمینه عمل آوری نفت برای من بسیار مهم بود. هم اینکه، مسلماً، آنجا سرزمین کهن و شهر تاریخی، شهر آثار باستانی است، در آنجا کاخ ملکه وجود دارد که این هم برای آنها قداست دارد.

در آنجا با شهردار دیدار و گفتگو داشتیم. مذاکرات خوبی را با شرکت "بی- پی" انجام دادیم و من با کارهای انجام شده آشنایی یافتم. پذیرایی مفصلی را ترتیب دادند. قبل از آن، با نمایندگان محافل بازرگانی اسکاتلند ملاقات نمودم. این هم یک دیدار پراهمیتی بود.

سرانجام، از قصری متعلق به قرن یازدهم بازدید کردیم. این قصر را برای ما باز کردند،- آنرا خیلی بندرت باز می کنند. در آنجا از ما پذیرایی نمودند. ولی نه تنها جنبه پذیرایی، بلکه از جنبه سیاسی نیز برخوردار میباشد. فکر می کنم که، در آنجا وزیر این کشور یک سخنرانی مربوط به نتایج سفر ایرد کرد. شما با متن آن آشنا خواهید بود. من هم در آنجا سخنانی ایراد کردم.

مجموعاً، این سفر بسیار با اهمیت و جالب است و نهایت رضایت خاطر را از آن دارم. معتقدم که، اینجانب اختیاراتی را که از سوی مردم آذربایجان به من واگذار شده است، در این روزها نیز بشایستگی بجای آوردم. سپاسگزارم. همچنین تشکر می کنم که، در کنار من متحمل این زحمات شده اید.

روزنامه آذربایجان مورخ ۲۵ ژویه سال ۱۹۹۸.