جناب رئیس محترم سازمان.

همکاران محترم.

خانمها و آقایان.

ما اهمیت فراوانی به برگزاری آخرین نشست سران عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا در این قرن در شهر استانبول بعنوان یکی از بزرگترین مراکز تمدن جهانی، قایلیم. از جناب سلیمان دمیرل رئیس جمهوری ترکیه و دولت ترکیه بخاطر مهمان نوازی گرم از ما و تشکیل کار در سطح عالی دیدار سران، تشکر می کنم.

مرگ هزاران نفر بر اثر حادثه طبیعی اسفبار، زمین لرزه وحشتناک در ترکیه، همراه با مردم دوست و برادر ترکیه، باعث غم و اندوه فراوان ما هم شد. ما در غم شما شریک هستیم و غرق حزن و اندوه شده ایم.

رئیس محترم سازمان.

در پایان قرن بیستم که فجایع دو جنگ جهانی ویرانگر و آزمایشات سخت "جنگ سرد" را پشت سر گذاشته است، راه صلح و ثبات واقعی در برابر اروپا گشوده شده است. ولی متاسفانه، ما هنوز هم موفق به اجرای کامل اهداف و اصول اعلامی حدود بیست و پنج سال قبل هلسینکی نگردیده ایم.

خطر بوجود آمده برای استقلال و آزادی حاکمیت، تمامیت ارضی و بطور کلی امنیت کشورهای عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا، تبدیل به واقعیت سخت و بی امان شده و میلیونها انسان را در معرض رنج و مصایب قرار داده است. من بار دیگر توجه جامعه جهانی را به وضع تحمل ناپذیری که آذربایجان دچار آن گردیده است، جلب می نمایم. مدت بیش از شش سال است که قسمت یک پنجم از خاک آذربایجان مستقل تحت اشغال ارتش ارمنستان می باشد. بالغ بر یک میلیون نفر آذربایجانی در اثر پاک سازی های قومی، از خانه و کاشانه خود طرد شده اند.

متاسفانه، روند صلح پس از آخرین نشست سران، نتایج مورد انتظار ما را برآورده نساخته است. رؤسای مشترک گروه مینسک جدیت و همت کافی برای اجرای اصول مصوب نشست سران کشورهای عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا در لیسبن، نشان نداده اند. روند مینسک، غیر فعال بوده است. در یک چنین شرایطی، ضرورت برگزاری ملاقاتهای مستقیم و انجام مذاکرات بین رؤسای جمهور آذربایجان و ارمنستان، پیش آمده است. چند دور از این ملاقاتها برگزار گردیده و این دیدارها ما را برای حل مسالمت آمیز مناقشه امیدوار می کند. مسلماً، یکی دیگر از عوامل مهم حل مناقشه، آمادگی طرفین برای انعطاف بشمار می رود. ولی مصالحه نیز حد و مرز مشخث در چارچوب حقوق و موازین بین المللی دارد. ارامنه و آذربایجانی ها می توانند و باید باتفاق هم در شرایط صلح و امنیت در منطقه قره باغ کوهستانی جمهوری آذربایجان زندگی نمایند. و این هم می توانست ضامن ایجاد صلح و پیدایش مناسبات حسن همجواری میان آذربایجان و ارمنستان گردد. بدین منظور باید مناطق اشغالی آذربایجان آزاد شود، بدین منظور می بایست وضعیت حقوقی مربوطه قره باغ کوهستانی در ترکیب جمهوری آذربایجان وضع گردد.

مایل به این تکته اشاره کنم که گفتگوهای ما با رئیس جمهوری ارمنستان نمی تواند جایگزین فعالیت گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا باشد که متصدی روند حل مناقشه است. من با خطاب به سران دولت و حکومت کشورهای عهده دار ریاست مشترک کنفرانس مینسک خواستار بکار گیری تشریک مساعی ضروری آنها جهت از سرگیری سریع مذاکرات در چارچوب گروه مینسک، هستم. جامعه جهانی باید بصورت مستمر و قاطعانه از اصول تبیین شده حل مناقشه، دفاع نماید.

ما از دریچه این مسایل به نقش سازمان امنیت و همکاری اروپا در قرن بعدی می نگریم. سازمان امنیت و همکاری اروپا می بایست بمنظور حراست از اصول خود فعالیت قاطعانه انجام و امکانات عملیاتی خود را خیلی تقویت نماید، و در وهله اول نیروهای چند ملیتی ایجاد صلح را توسعه دهد.

بعقیده من، باید کارایی قرارداد نیروهای مسلح متعارف در اروپا، ارتقا یابد. اعلام می کنم، نظامی سازی منطقه و استقرار سلاحهای خارجی غیر قانونی در سرزمینهای آذربایجان، امنیت آذربایجان را در معرض خطر قرار داده است. با وجود این، آذربایجان به تعهدات خود ناشی از این قرارداد کاملا پایبند است. ولی اقدامات بعضی از کشورها هم باعث نقض قرارداد گردیده و هم به امنیت کشورهای عضو آن لطمه می زند.

منطقه قفقاز جنوبی بعنوان بخش جدایی ناپذیر اروپا می باشد. من ضمن مراجعه به سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا، روسیه، ترکیه، گرجستان، ارمنستان و تمامی اعضای دیگر سازمان امنیت و همکاری اروپا که از خود علاقه یی به این مساله نشان میدهند، از آنان دعوت میکنم تا جهت حل مسایل منطقه ما دست به فعالیت قاطعانه یی بزنند. من بدینوسیله پیشنهاد تاسیس پیمان امنیت و همکاری در قفقاز جنوبی را ارایه می دهم. چنین پیمانی باید مبانی اصولی مناسبات را به تایید برساند. و بر اساس آن نیز نیروهای نظامی خارجی می بایست از منطقه خارج گردیده، خطوط فاصل باعث تجزیه منطقه، رفع شود و به تجاوز، پاکسازی قومی، تجزیه طلبی و تروریسم پایان داده شود. نباید اقدامات و سیاستهای دوگانه در قبال موارد اتفاق افتاده اعمال شود. این پیمان می توانست به ایجاد صلح، ثبات و امنیت در منطقه، پیشرفت و همکاری اقتصادی کشورهای دموکراتیک مستقل و دارای حق حاکمیت در قفقاز جنوبی بینجامد. فعالیت موفقیت آمیز جامعه بین المللی در آستانه قرن ۲۱ در قفقاز جنوبی می توانست سهم مهمی در ایجاد اروپای آزاد، تقسیم ناپذیر و امن داشته باشد.