حیدر علی اف: مهمانان عالیقدر، خوش آمدید. اینجانب از سفر نمایندگان کمیته روابط بین المللی سنای ایالات متحده آمریکا به آذربایجان با نهایت خرسندی استقبال می کنم. فکر می کنم، شما در اینجا کارهایی انجام داده و تصوراتی بدست آورده اید. فلذا مایلم به شما گوش دهم.

راس ویلسون: جناب آقای رئیس جمهور، مایلم مایکل وسفال و یان بژزینسکی را با احساس خشنودی فراوان حضورتان معرفی نمایم. می دانم که، شما با پدر جناب بژزینسکی روابط بسیار طولانی دارید.

حیدر علی اف: بله.

راس ویلسون: سفر آنان به آذربایجان، نشانگر علاقه کمیته روابط خارجی سنای ایالات متحده آمریکا نسبت به آذربایجان بوده و تجسم توسعه مناسبات ایالات متحده آمریکا و آذربایجان میباشد. اجازه دهید، من رشته سخن را به جناب بژزینسکی و وسفال واگذار کنم.

حیدر علی اف: بفرمایید.

یان بژزینسکی: جناب آقای رئیس جمهور، اجازه دهید، به استحضار برسانم که، امروز ملاقات با جنابعالی در اینجا، برای ما نهایت افتخار میباشد. خدمتتان عرض کنم که، پدرم بمن سپرد تا، سلامهای صمیمانه، مراتب احترام و ارادت عمیق خود را بشما برسانم. وی، حتی خودش هم نمی دانست که، ما فرصت چنین ملاقات با شما را خواهیم داشت. ولی، من موقع آمادگی به این سفر و گفتگو با وی، با احوال بسیار عالی در مورد شما، آذربایجان و مناسبات ایالات متحده آمریکا و آذربایجان با من صحبت کرد. گفتگوی بسیار مفصلی داشتیم.

همانطور که مستحضرید، جناب وسفال مشاور ارشد سناتور هلمس میباشد و او، عمدتاً مسؤل شکل گیری نظرات و سیاست سناتور در مورد آذربایجان، قفقاز و این منطقه است. من هم معاون سناتور هلمس در امور روابط با روسیه، کشورهای همسود و ناتو هستم. پیرامون این مسایل به او کمک و مشورت می کنم.

سناتور هلمس با اعزام من و آقای وسفال به آذربایجان، دستور داد تا آشنایی نزدیکتری با اوضاع اینجا پیدا کنیم و گزارشاتی برای وی تهیه نماییم. چرا که وی، نسبت به آذربایجان، به این منطقه جهان علاقه فراوانی نشان می دهد و متوجه وجود منافع عظیم ایالات متحده آمریکا در اینجا میباشد.

مستحضرید که، پس از انتخابات ماه نوامبر در واشنگتن حکومت جدیدی آغاز به فعالیت خواهد کرد. بهمین خاطر روند ارزشیابی و تشخیص مجدد سیاست خارجی ما هم در کنگره آمریکا و هم در کاخ سفید شروع خواهد شد.

نظر جناب سناتور هلمس این است که، واکنش مقتضی نسبت به مناسبات آذربایجان و ایالات متحده آمریکا در امر شکل گیری سیاست خارجی بعمل آید و اهمیت زیادی به این روابط داده شود.

حیدر علی اف: من از شما تشکر می کنم. اولاً، از بابت رساندن سلام از دوست من جناب ازبیگنِو بژزینسکی بسیار سپاسگزارم. جناب بژزینسکی واقعاً دوست نزدیک من است و فرد مورد علاقه من میباشد.

من او را غیاباً خیلی وقت است می شناسم. جناب بژزینسکی موقعی که دستیار رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا در امور امنیت بود، اتحاد شوروی بیشتر از او احتیاط می کرد. زیرا وی در زمان حکومت وقت نقش بسزایی در کاخ سفید ایفا می کرد. فلذا آشنایی خصوصی با او، برای من بسیار ضروری بود. این امر، پس از دستیابی آذربایجان به استقلال خود و انتخاب من به مقام ریاست جمهوری، امکانپذیر گردید. در ملاقاتهای مکرر مان اینجانب همیشه بیشتر متوجه این بودم که، وی، چه قدر خردمند، خبره، هم دانشمند، هم سیاستمدار و هم شخصیت بزرگی است دارای نگرش صحیح و عادلانه نسبت به سیاست جهانی.

در جریان سفر من به واشنگتن در اوایل ماه سپتامبر، دوست عزیزم جناب بژزینسکی سخنرانی مفصلی در اجلاس بزرگ اتاق بازرگانی ایالات متحده آمریکا- آذربایجان ایراد نمود و در حضور تمام شرکت کنندگان اهمیت فوق العاده زیاد کشور آذربایجان را در این منطقه برای ایالات متحده آمریکا، به اثبات رساند. سفرهای وی به آذربایجان برای ما اهمیت بسزایی داشته است. بالاخص، موقع حضور در آذربایجان بازدید از آوارگانی که، در اثر تجاوز ارمنستان به خاک آذربایجان و با اشغال ۲۰ درصد از سرزمینهای کشورمان از زاد و بوم خویش رانده شده اند، دیدار و گفتگو با آنان و بیان برداشتهای خود در این مورد- اینها برای ما بسیار ارزشمند است.

به خاطر دارم، وی، پس از ملاقات با پناهندگان در اردوگاههای اسکان موقت، با احساس نهایت هیجان به من می گفت که، در خیلی از کشورهای مورد مناقشه جهان- افغانستان، آفریقا، هند، پاکستان و سایر مناطق بودم، ولی انسانهایی را که، تا این حد در شرایط دشوار بسر ببرند، ندیده ام. طبعاً، این امر، برای ما بسیار با اهمیت میباشد. جناب بژزینسکی مواردی را که دیده است، در هر جا لازم است، بیان می کند و بدین خاطر اهمیت زیادی دارد که، در مورد کشورمان، اشغال سرزمینهای ما و وجود یک میلیون آواره مان در برخی محافل ایالات متحده آمریکا یا اطلاعات صحیحی ندارد، برخورد مغرضانه یی هست و نسبت به این وضع عکس العمل لازم بعمل نمی آید.

به یاد دارم، در سال ۱۹۹۷ حین سفر رسمی من به ایالات متحده آمریکا ما باهم به دانشگاه جورج تاؤن رفتیم و در آنجا دوست من جناب بژزینسکی مجری مراسم بزرگی بود. او، آدم واقع گراست. در همان همایش نیز پیرامون دموکراسی و کشورهایی که، تازه به راه دموکراسی افتاده اند، نظرات بسیار واقع بینانه یی مطرح ساخته بود. این نظرات را بطور دقیقتر جناب بژزینسکی در اجلاس بزرگ ۸ سپتامبر اتاق بازرگانی ایالات متحده آمریکا- آذربایجان بار دیگر بیان داشت. حتماً، جناب سفیر در آنجا حضور داشت و به این سخنرانی گوش می داد. این موارد بدان خاطر ارزشمند است که، این فرد از دیدگاه واقعگرایانه نسبت به همه مسایل می نگرد. نظریه، نظر تجریدی چیز دیگر است و واقعیت، شرایط واقعی چیز دیگر. جناب بژزینسکی بلحاظ آن متمایز است که، یک سیاستمدار بسیار واقع بینانه یی میباشد.

من در واشنگتن در منزل شما مهمان هم بودم. به اتفاق خانواده تان غذا تنول کردیم. در آن موقع تآسف خوردیم که، شما هم میبایست در آنجا حضور داشتید. شما مادر بسیار زیبایی دارید. به این معنی که، وی خیلی خردمند است، مجسمه ساز بسیار عالی است و آدم خیلی خوبی است. بهمین خاطر من نسبت به خانواده شما حسن نظر ویژه یی دارم. بسیار خوشحالم که، شما امروز در آذربایجان بسر می برید.

نگرش سناتور هلمس به منطقه ما نیز، طبعاً، برای ما خیلی جالب است. ما همیشه خواستار آن بوده ایم که، در محافل رسمی ایالات متحده آمریکا، از جمله در کنگره و سنای این کشور تصور صحیح و عادلانه یی در مورد وقایع آذربایجان و شرایط کنونی آن باشد. متأسفانه، در خیلی از موارد ما نمی توانیم شاهد این باشیم. فلذا این سفر شما، به اعتقاد من، تصورات عینی شما و گزارشی که، در اختیار سناتور هلمس قرار خواهید داد، می تواند تصور بیشتری در مورد واقعیت آذربایجان ایجاد کند. فکر می کنم که، صرف نظر از نتایج انتخابات ریاست جمهوری آتی در کشورتان، روابط بین ایالات متحده آمریکا و آذربایجان تداوم خواهد یافت. ما خواهان این هستیم که، این روابط همواره گسترده باشد. گسترده تر و حسنه باشد و ما بتوانیم حمایت بیشتر ایالات متحده آمریکا را جلب کنیم. بنظرم، شما بوسیله کارهای خود در این زمینه به ما کمک خواهید کرد. سلامهای صمیمانه، مراتب احترام و ارادت بیکران اینجانب را به پدر و مادرتان برسانید.

یان بژزینسکی: جناب آقای رئیس جمهور، من از شنیدن چنین سخنان عالی و خوشی در مورد پدرم از شما، نهایت خوشحالی و افتخار فراوان دارم. باید گفت که، نمی توان با سخنان جنابعالی موافقت نکرد.

جناب آقای رئیس جمهور، از اینکه موقع حضورتان در منزل ما من در کنار سفره شام نبودم، از سویی خجالت می کشم و از سوی دیگر احساس غرور دارم. بخاطر آن خجالت می کشم که، یک چنین امکانی را از دست دادم، از فرصت شنیدن سخنان گرانبهای شما در آنجا محروم شده بودم. ولی احساس غرور هم می کنم، یعنی خوشحال می شوم بدان جهت که، پسر من تازه بدنیا آمده بود و اگر در لحظات سخت همسرم را تنها گذاشته به ضیافت می رفتم، سؤ تفاهمی در او نسبت به من ایجاد می شد.

حیدر علی اف: طبیعتاً، کاملاً صحیح است.

یان بژزینسکی: جناب آقای رئیس جمهور، اگر اجازه بدهید، اینجانب سه مقوله توصیف کننده اندیشه های سناتور هلمس در مورد آذربایجان و منطقه را به استحضار شما میرساندم. اولاً، سناتور هلمس آذربایجان و کشورهای این منطقه را نیز جزو کشورهایی محسوب می کند که، ناگزیر تحت تأثیر روسیه می مانند. اگر سابقاً در ایالات متحده آمریکا این مفهوم تنها شامل کشورهای اروپای شرقی می شد، سناتور هلمس معتقد است که، کشورهایی همچون آذربایجان نیز جزو ملتهایی هستند که، طی سالیان مدیدی صاحب هویت ملی بوده و این احساس را حفظ و نگه داشته اند که، بایستی برای رهایی آنها از روسیه کمک کرد.

ثانیاً، در دیدگاههای خود به آذربایجان مسایل امنیتی را هم مطرح می سازد. وی، اعتقاد دارد که، امنیت آذربایجان برای امنیت تمام منطقه فوق العاده مهم است. این، بمعنی کمک به تأمین زندگی آرام و امن این کشور جهت انتقال منابع انرژی و ذخایر طبیعی غنی آذربایجان و منطقه به بازارهای جهانی میباشد.

ثالثاً نیز، سناتور هلمس توسعه دموکراسی در آذربایجان را بمنزله ترویج دمکراسی به سراسر منطقه می بیند. وی، بر این عقیده است که، پایه گذاری تأمین امنیت آینده نیز صرفاً در گرو نهادینه شدن دموکراسی در آذربایجان و تبدیل آن به یک دولت دموکراتیک و توسعه یافته واقعی میباشد.

حیدر علی اف: خوب. بفرمایید، آیا شما هم مایلید سخنی ایراد کنید؟

مایکل وسفال: جناب آقای رئیس جمهور، درست است، من همانند جناب بژزینسکی، پدری که بتواند شما را بشناسد، ندارم. ولی من هم بسیار خوشحالم و افتخار دارم که، جنابعالی فرصت کرده امروز ما را بحضور پذیرفتید.

جناب آقای رئیس جمهور، با یان بژزینسکی کاملاً موافقم که، آذربایجان برای ایالات متحده آمریکا یک کشور فوق العاده مهمی است. جناب هلمس علاقه و توجه ویژه ای نسبت به آذربایجان دارد. اعزام ما از سوی وی به این کشور و خواستن ارزیابی صحیح از اوضاع موجود در اینجاو تهیه گزارشینیز، نشانه علاقه وی به این کشور است. اعتقاد من این است که، ما موقع بازگشت و تهیه گزارش خود، وجود امکان ملاقات با رئیس جمهور کشور را هم می نویسیم. این ملاقات متضمن آن خواهد بود که، گزارش ما مشروحتر بوده و تمام جوانب مناسبات ایالات متحده آمریکا و آذربایجان را تحت پوشش قرار خواهد داد و بهمین خاطر از شما تشکر می کنیم.

حیدر علی اف: اینجانب معتقدم و از سخنان شما به این نتیجه می رسم که، می توان با نظرات جناب سناتور هلمس موافق شد. ولی یکی اینکه این اطلاعات را دریافت کنی و یکی هم اینکه، در راستای حل این مشکلات بطور عملی کمک نمایی. آذربایجان نیاز به این دارد. من فکر می کنم که، این سفر شما نتایج مثبتی بهمراه خواهد داشت و آذربایجان بمنظور توسعه بر اساس اصول مورد اشاره شما حمایت بیشتر ایالات متحده آمریکا را دریافت خواهد نمود. خیلی متشکرم.

روزنامه "آذربایجان"، ۳۱ اکتبر سال ۲۰۰۰

© aliyev-heritage.org