سران محترم دولتها.

خانم ها و آقایان.

بابت مهمان نوازی و برگزاری مطلوب ملاقات ما از اسلام کریم اف رئیس جمهوری ازبکستان از صمیم قلب تشکر میکنم. ضمن استقبال از مهمانان عالی مقام نشست تاشکند برادران گرامی- سلیمان دمیر ال رئیس جمهوری ترکیه، نورسلطان نظربیکوف رئیس جمهوری قزاقستان، عسگر آکایف رئیس جمهور قرقیزستان، صفرمراد نیازوف رییس جمهوری ترکمنستان و اسلام کریم اف رئیس جمهوری ازبکستان آرزومند سعادت و رفاه برای شما و ملت میتوعتان میشوم.

ا احساس رضایت کامل اعلام میدارم که سنتهای نجیب مجلس ما که بنیانش در سال ١٩٩٢ در آنکارا گذاشته شده است دنبال گرفته میشود و برادری و همکاری ما استحکام بیشتری پیدا میکند و توسعه موفقی دارد. ضروری و مفید بودن برگزاری نشست سران کشورهای ترک زبان مورد تأیید خودزندگانی واقع شده است ومن بدینوسیله امتنان خاص خود را از کشور برارد ترکیه، سلیمان دمیر ال رئیس جمهور آن و دوست ما که مبتکر برگزاری این نشستها بوده و تلاشهای ویژه یی برای تحقق این ایده از خود نشان داده است اظهار میدارم.

ضمن ارزیابی سالهای گذشته با اطمینان میتوان گفت که علیرغم مشکلات مشخص دوران انتقال، ملتها و کشورهای ما آزمایشهای بسیار سختی را باموفقیت پشت سر گذاشته و به نتایجی با اهمیت تاریخی دست یافته اند. تقویت استقلال کشورهایمان، ایجاد دولت حقوقی دموکراتیک، انجام اصلاحات سیاسی و اقتصادی، پیاده کردن اصول بازار آزاد از نتایج عملی راه طی شده میباشد.

 تشابه اهداف و وظایف و نیز مشکلاتی که حل کرده ایم عامل قوی متحد کننده کشورها و ملتهایمان میباشد. تاریخ و ریشه های فرهنگی و آداب و رسوم مشترک و اشتراکات زبانی و مذهبی ملتها اتحاد بیشتری بین ما ایجاد میکند.

مایلم با احساس خوشحالی بیان کنم که طول مدتیکه از نخستین نشست ما در آنکارا میگذرد مناسبات دوجانبه کشورهای ترک زبان توسعه بیشتری پیدا کرده و سفرهای سطح عالی متعددی و دیدارها و مذاکراتی در قالب نشستهای بین المللی بین ما انجام پذیرفته است. روابط شخصی بسیار تنگاتنگ و مهربان و مطمئنی بین سران کشورهای ترک زبان بوجود آمده است.

موافقت نامه های مهم بین دولتی در جریان این ملاقاتها و مذاکرات امضا شده است. اجرای آنها در راستای توسعه همکاریها بین کشورهایمان، گسترش روابط فرهنگی و معنوی و تقویت استقلال دولتهایمان عمل میکند. دوستی شخصی و ملاقاتهای مکرر ما موجبات توافق متقابل و حل سختترین مسائل در سایه تلاشهای مشترک را فراهم میاورد. از اینرو ما میتوانیم با خوشحالی بیان کنیم که نشست ما بصورت کامل شکل گرفته و نهادینه شده و جنبه نهاد بین المللی بخود گرفته و آینده خوبی دارد.

واقع شدن کشورهایمان در حوزه مهم سیاسی و جغرافیایی، منابع طبیعی بسیار غنی آنها، سطح عقلانی بالا و زکار دوستی ملتهایمان، برخورداری از استقلال و حق حاکمیت، اصلاحات دموکراتیک و اقتصادی که انجام داده ایم این امکان را فراهم میاورد تا منطقه ما به یکی از مناطق توسعه یافته و در ژرف شکوفایی جهان تبدیل گردد.

دوستان گرامی.

امروز مطمئنا میتوان گفت که همکاریهای ما دیگر ثمره خود را میدهد. ما اجرای طرح های مربوط به ایجاد سیستمهای مواصلاتی را عملا شروع کرده ایم. این سیستم ها کشورهای متبوع ما را بیشتر به یکدیگر وصل نموده و راههایی را به سوی اروپا، آسیا، خاور میانه و سراسر جهان به روی ما باز خواهد کرد. طرح "تراسکا" که با مشارکت ایتحادیه اروپا اجرا میشود و تبلور جاده مشهور ابریشم میباشد که زمانی اروپا را به آسیا وصل داده است صرفا طرحی با این ویژگیها است. موافقت نامه های چهارجانبه سرخس منعقده بین ازبکستان، ترکمنستان، آذربایجان و گرجستان در خصوص استفاده از دهلیز سراسری قفقاز که آسیای میانه را به کوتاهترین و مطمئنترین راهی به اروپا وصل خواهد کرد نیز در این راستا عمل میکند. من از پیوستن ازبکستان به این موافقت نامه تجلیل میکنم.

ما طرح های عظیمی را در زمینه استخراج نفت و گاز در قسمت آذربایجانی دریای خزر بهمراه بزرگترین شرکت های نفتی ایالات متحده آمریکا، روسیه، بریتانیای کبیر، ترکیه، ایران، فرانسه، ایتالیا، نروژ، ژاپن، عربستان صعودی و سایر کشورها اجرا میکنیم.

همانگونه که مطلع هستید طرح های مشابهی در قسمت های قزاقستانی و ترکمنستانی اجرا میشود. بدین خاطر، مسئله احداث خطوط لوله برای صدور نفت و گاز از قزاقستان، ترکمنستان، ازبکستان و آذربایجان به بازارهای جهانی پیش میاید. براین عقیده هستم که کشورهای ما برای حل این مسئله بسیار مهمی میتوانستند همکاری نزدیکتری داشته باشند. بنظرم احدث این خطوط لوله در مسیرهای آسیای مرکزی-خزر-آذربایجان-گرجستان- ترکیه- دریای سیاه- دریای مدیترانه میتوانست یکی از مقبولترین و امنترین گزینه ها  باشد.

همکاریهای خوبی در زمنیه توسعه فرهنگ ملی و میراث معنوی که در سایه تلاشهای مشترک ما حاصل شده است موجب رضایت خاطر میشود. آثار متفکران نابغه و حماسه هایی چون "دده قرقود" و "ماناس" و "آلپامیش" با قدمت هزار ساله ثروت مشترک معنوی ما، بنیان معنویت و اخلاق بالای ملتهایمان است و منابع یی هستند که ماها را به روح خیرخواهی و بشردوستی تربیت داده است. من در مراسمهایی برای یادیود صد و پنجاهمین سالگرد تولد آبای متفکر و شاعر بزرگ قزاقی در آلما آتی و برای گرامیداشت هزارمین سال "ماناس" حماسه شایان توجه قرقیزها که در بیشکک برپا شده بود با احساس ارادت فراوانی شرکت کرده ام. بر این عقیده هستم که نهادهای فرهنگی و دانش بنیان ما در آینده نیز روابط خود را تقویت خواهند بخشید و فرهنگ معنوی ما را بطور مشترک شناسایی و تبلیغ خواهند نمود.

 خوشبختانه نشست کنونی ما در تاشکند با ششصدمین سالگرد تولد امیر تیمور فرزند بزرگ ملت ازبک مصادف شده است. شرکت رئیسان جمهوری کشورهای ترک زبان مستقل در مراسمهایی برپایی برای گرامیداشت وی بمنزله یک حادثه مهم تاریخی و تبلور احترام به مفاخر مشترک و گواه دوستی روز افزون ما میباشد.

همانطوریکه مستحضرید بنا بر تصمیم یونسکو، پانصدمین سالگرد تولد محمد فضولی معارفگر مشهور مشرق زمین و شاعر آذربایجانی بصورت گسترده در سراسر جهان گرامی داشته میشود. مراسمهای یادیود با شکوهای در آنکارا، تهران، بغداد و کربلا، در مسکو، پاریس در مقر یونسکو برگزار شده است. امسال از ششم نوامبر ببعد در شهر باکو برنامه های پایانی به یادبود فضولی فرزند همه ملتهای ترک زبان برپا میشود. دوستان محترم، با اغتنام از این فرصت از همه شما دعوت میکنم تا در جشنهای بزرگداشت در آذربایجان شرکت نمایید.

عالی جنابان.

اواخر قرن بیستم مصادف با حوادثی میباشد که منظره جغرافی-سیاسی دنیا را تغییر کرده است. سقوط حاکمان خودکامه، به استقلال رسیدن کشورهای جدید و استقرار ارزشهای دموکراتیک در جهان- همه اینها موجب خوشحالی فراوانی میشود.

ولی با این حال، میزان خطر در جهان اصلا پایین نیامده است. موارد تجزیه طلبی، ملی گرایی جنگجویانه و تروریسم بین المللی، تلاشهای اعمال زور برای تغییر مرزهای دولتی موجود خطر مستقیم و عملی برای صلح جهانی میباشد و این خطر منطقه ما را نیز تهدید میکند. از اینرو ما بایستی با تکیه بر تلاشهای مشترک از موازین حقوق بین الملل و اصول تمامیت ارضی و تغییرناپذیری مرزهای شناخته شده جهانی و حق حاکمیت کشورهایمان قاطعانه صیانت کرده و برای رعایت جدی این اصول و موازین تلاش بعمل بیاوریم.

تجاوز نظامی جمهوری ارمنستان علیه کشور مستقل جمهوری آذربایجان هشت سال است که ادامه دارد. در نتیجه این تجاوز بیست در صد از اراضی ما تحت اشغال رفته است. بیش از یک میلیون شهروندمان آواره شده اند و در شرایط بسیار سختی در شهرکهای چادری به سر میبرند.

در ماه می سال ١٩٩٤ آتش بس اعلام شده و جلوی این کشتار خونین گرفته شده است. ولی علیرغم تلاشهایی که چه در قالب گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا  و چه در مذاکرات مستقیم از خود نشان داده ایم پیمان صلح هنوز هم امضا نشده است. شهرها و روستاهای آذربایجان که بطور وحشیانه به یغما رفته و ویران گردیده اند همچنان در اختیار متجاوزین است.

ما بنوبه خود هر کاری را که لازمه حصول صلح است انجام میدهیم. من بارها بیان داشته ام که ما آمادگی اینرا داریم تا عالی ترین سطح خود گردانی در قلمروی دولت آذربایجان را به ارامنه قره باغ کوهستانی اعطا کنیم.

با این حال، ما هرگز نمیتوانیم مطالبات ارامنه مبنی بر اعطای استقلال به قره باغ کوهستانی و یا الحق آن به ارمنستان را قبول کنیم. ما هرگز اجازه نمیدهیم تا منافع آذربایجان لطمه بخورد. چرا که چنین تلاشهایی بر ضد کلیه موازین و اصول موجود بین المللی میباشد. در جهان امروزه، گسترش اشغال سرزمینها غیر قابل قبول است. صرف نظر از محل وقوع آن، هیچ کشوری نباید اینرا بپذیرد.

ما از این ببعد نیز برای حل و فصل مسالمت آمیز مناقشه ارمنستان-آذربایجان، اخراج نیروهای مسلح ارمنی از تمامی سرزمینهای اشغالی آذربایجان، بازگشت آوارگان آذربایجانی به سرزمینهای بومی خویش و احیای تمامیت ارضی آذربایجان تلاش خواهیم نمود. برای رسیدن به اهداف عادلانه خود ما به حمایت ها و کمکهای جامعه جهانی و به حمایت ها و کمکهای شما، دوستان گرامی نیاز داریم.

اجازه فرمایید، بار دیگر اظهار اطمینان کنم که نشست ما در تاشکند نقطه عطف مهمی در توسعه هر چه بیشتر همکاریها بین دولتهای ترک زبان و استقرار صلح و ثبات در منطقه ما خواهد بود. من از پیشنهاد اسلام کریم اف رئیس جمهوری ازبکستان مبنی بر تأسیس دبیرخانه دایم این نشست کاملا حمایت میکنم.

از توجه شما سپاسگذارم.

© aliyev-heritage.org