جمهوری آذربایجان که دارای تاریخ غنی و چندین قرنی میباشد و راه بزرگ توسعه را پیموده است، سه سال قبل در اثر فروپاشی تام روایی شوروی استقلال ملی خود را احیا نموده و با توجه به حضور در سازمانهای بین المللی نظیر سازمان ملل متحد، شورای امنیت و همکاری اروپا و غیره، امروزه در دید ناتو عضو کامل الحقوق جامعه جهانی میباشد.

با توجه به قانون مندی امروز پیشرفت جهانی، در مرحله کنونی آذربایجان برای اختصاص جایگاه شایسته خود در جامعه جهانی سعی می کند و مصمم به تشکیل جامعه دموکراتیک میباشد. جامعه ای که، به اصول و ارزشهای بنیادی ایجاد شده توسط تمدن بشری در تمامی مراحل زندگی خود پایبند است.

اساس سیاست دولتی آذربایجان را اصول صلح دوستی، چندگرایی سیاسی، آزادی فردی و شناخت و تأمین حقوق بشر تشکیل می دهد. اسنادی در خصوص احزاب سیاسی، آزادی اعتقادات دینی، حمایت از حقوق اقلیتهای ملی و غیره از سوی مجلس ملی کشورمان بتصویب رسیده و مورد اجرا میباشد.

آذربایجان سیاست خارجی خود را ضمن رهنمود داشتن اهداف جهان شمول عمومی پیش روی همه ما، بر اساس درک عمیق وابستگی و بهم پیوستگی متقابل جهان، تعیین می کند. ما اطمینان قطعی داریم که، احترام به حاکمیت، تمامیت ارضی و مصونیت مرزهای کشورها، در دوران کنونی پرهیجان و تهدید آمیز اساس امنیت میباشد.

آذربایجان مبادرت به انجام اصلاحات اقتصادی با هدف تشکیل اقتصاد آزاد که، درهای آن برای جهان خارجی باز است و موجبات استفاده از ظرفیتهای بسیار غنی کشور را فراهم می آورد، نموده است. بهمین منظور ما اقداماتی را جهت جذب سرمایه گذاری های خارجی به اقتصاد کشورمان و ایجاد همکاریها با بزرگترین شرکتهای جهانی انجام می دهیم. روند تأمین اصلاحات از طریق اجرای قوانین، صورت می پذیرد.

هم اکنون آذربایجان بحران شدیدی را طی می کند. این بحران که نتیجه ورشکستگی نظام شوروی است، کل اراضی شوروی سابق را احاطه کرده است. علیرغم این، ما مصمم به سازماندهی نظام دولتی دارای حق حاکمیت مسلم شکوفا از طریق رفع مشکلات دوران فعلی و انجام اصلاحات برنامه ریزی شده، هستیم.

آذربایجان در سپتامبر سال ۱۹۹۳ به عضویت جامعه کشورهای مشترک المنافع درآمده و اینرا بمنزله عامل ضروری همکاریهای سیاسی و اقتصادی با کشورهایی که پس از فروپاشی اتحاد شوروی پدید آمده اند، دانسته و قرارداد امنیت دسته جمعی را به امضا رسانده است.

آنچه که باعث پیچیده تر شدن اوضاع کشور من گردیده اینکه، دچار تجاوز نظامی از سوی جمهوری ارمنستان همسایه دارای ادعای ارضی نسبت به آذربایجان، شده است.

ارمنستان بعنوان دولت متجاوز، از ارامنه مقیم منطقه قره باغ کوهستانی بعنوان ابزار تجزیه طلبی جهت الحاق اراضی ما به خود استفاده می کند. ارمنستان از اراضی و نیروهای مسلح خود برای جنگ در خاک آذربایجان استفاده می نماید و دیگر موفق به مخفی داشتن این حقایق نمی شود.

در جریان تجاوز نظامی به خاک آذربایجان، جمهوری ارمنستان بیش از ۲۰ درصد از سرزمینهای کشورمان را اشغال کرده است. بر اثر عملیاتهای پاکسازی قومی توسط ارتش ارمنستان، متجاوز از ۲۰ هزار نفر به قتل رسیده، حدود ۶۰ هزار نفر مجروح و یا معلول شده، ۴ هزار نفر به اسارت رفته یا گروگان گرفته شده و تقریباًَ یک میلیون نفر در کشور خود به آوارگان جنگی تبدیل گشته اند.

همه آذربایجانی هایی که در سرزمینهای اشغالی دچار محو و نابودی گردیده اند، مطلقاً از این سرزمینها رانده شده اند. اشغالگران به تاکتیک "سرزمین ویران شده" دست می زنند. حدوداً ۹۰ هزار واحد مسکونی، بیش از یک هزار واحد اقتصادی، ۲۵۰ مدرسه و آموزشگاه، ۲۵۰ مؤسسه بهداشتی به آتش کشیده شده، غارت و تخریب گردیده است. به ارزش میلیاردها دلار به آذربایجان آسیب زده شده است.

ناسیونالیستهای ارمنی مشعل جنگ را آتش زدند و دو ملت را که با حکم تاریخ میبایستی در شرایط صلح و حسن همجواری زندگی می کردند، رو در رو قرار دادند. اینجانب اطمینان قطعی دارم که، مناقشه بین آذربایجان و ارمنستان نمی تواند از راه نظامی حل و فصل گردد. تداوم عملیاتهای نظامی، هر دو ملت را دچار مناسبات غیر قابل تصور می نماید. این مناقشه مانع ایستادن آنان روی پا، برقراری مجدد استقلال خود، انجام تمام عیار اصلاحات اقتصادی و تشکیل دولت دموکراتیک می گردد.

آذربایجان در مسایل رفع مناقشه همیشه موضع سازنده یی را اتخاذ کرده است. تمامیت ارضی و مصونیت مرزهای دولتمان برای ما مهمترین اصل میباشد. ما برای آزادسازی همه سرزمینهای اشغالی آذربایجان، بازگشت کل آوارگان جنگی، از جمله ۵۰۰۰۰ هزار آذری ساکن قره باغ به سرزمینهای خویش تلاش خواهیم کرد. در عین حال، ما تأمین امنیت و همه حقوق شهروندی ارامنه مقیم قره باغ و اعطای خودمختاری مربوطه در قلمروی دولت آذربایجان را تعهد می کنیم.

روز ۱۲ آوریل اینجانب ضمن مراجعه به شهروندان ارمنستان و ساکنان ارمنی تبار منطقه قره باغ کوهستانی- شهروندان آذربایجانی، آنها را به دست نگه داشتن و توقف عملیاتهای نظامی فرا خواندم. رهبری آذربایجان به امنیت شخصی کلیه ساکنانی که در منطقه مناقشه جلب عملیاتهای نظامی شده اند و به ایجاد شرایط زندگی آرام و آزاد آنان در سرزمین مام ضمانت داده است. ما این موضع گیری اصولی خود را امروز بار دیگر تأیید می کنیم.

موقع تجاوز نظامی شش ساله علیه آذربایجان گامهای زیادی برای حل مسالمت آمیز مناقشه برداشته شده است. متأسفانه، این گامها بخاطر موضع گیری متجاوزانه شدید جمهوری ارمنستان نتایج دلخواه را در پی نداشته است.

مسأله اشغال سرزمینهای آذربایجان و درخواست اخراج فوری، کامل و بدون قید و شرط ارتش ارمنستان، طی چهار قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد به شماره های ۸۲۲، ۸۵۳، ۸۷۴ و ۸۸۴ ذکر شده است. لیکن تابحال به بهانه های مختلفی ارمنستان از اجرای این قطعنامه ها امتناع می ورزد. ارمنستان ضمن اینکه با این برخورد خود جامعه جهانی را علناً به مبارزه می طلبد، تمامی تلاشها در راستای حل مسالمت آمیز و راههای سیاسی مناقشه را از بین می برد. تمامیت ارضی کشور آذربایجان را برسمیت نمی شناسد و از ترک سرزمینهای اشغالی آذربایجان طفره می رود.

جمهوری آذربایجان از طرف خود همه اقدامات لازم را بمنظور حمایت از فعالیتهای گروه مینسک بعمل می آورد و همه گونه شرایط موجود را برای این گروه فراهم می سازد. ولی مایلم به توجه برسانم که، هر بار موقع نشست گروه مینسک، جهانیان شاهد تقویت هر چه بیشتر عملیاتهای نظامی ارمنستان و اشغال سرزمینهای جدید آذربایجان می شوند. در جریان سفر رئیس فعلی شورای امنیت و همکاری اروپا در اکتبر سال ۱۹۹۳ به منطقه و یا حین برگزاری نشست گروه مینسک در ماه آوریل سال جاری در پراگ و در سایر مواقع صرفاً چنین اتفاق افتاده است. هیأت نمایندگی گروه مینسک از ۲۶ آوریل تا ۲ می در منطقه بسر می برد. ما هرگونه کمکهای لازم را در اختیار آن قرار دادیم. چنانچه کلیه کشورهای عضو گروه مینسک با عزم راسخ خواستار پایان یافتن هر چه سریعتر جنگ خونین و آغاز برقراری مجدد صلح شوند، اینجانب مطمئنم که، موفقیت تأمین خواهد گردید. فلذا با استفاده از فرصت حضور در مقر ناتو در بروکسل، ضمن مراجعه به پیمان اتلانتیک شمالی که همه کشورهای پیشگام گروه مینسک شورای امنیت و همکاری اروپا عضو آن هستند، آنرا برای انجام تدابیر لازم جهت تأمین صلح و ثبات در منطقه ما که خون انسانها ریخته می شود، فرا می خوانم.

جمهوری آذربایجان احترام فراوانی به پیمان اتلانتیک شمالی قایل است و از فعالیتهای آن مبنی بر تأمین صلح، ثبات و توسعه پایدار در اروپا طی دهه های اخیر تجلیل می کند. در حال حاضر ناتو بعنوان ساختار موجود واقعی امنیت دسته جمعی جهان، حمایت از ارزشهای دموکراتیک و ترویج این ارزشها در اروپای شرقی و کشورهای تازه استقلال یافته اتحاد شوروی سابق را تأمین می کند.

ما به ناتو بعنوان سازمانی که، قادر به کمک به دولت نوپای آذربایجان در امر برقراری مناسبات متقابل تنگاتنگ و همه جانبه با جهان غرب و بهره مندی از تجارب فوق العاده غنی جهان غرب میباشد، می نگریم. تحکیم استقلال آذربایجان و همچنین سایر کشورهای جدید اروپایی، بمنزله مؤید واقعی پایداری اصولی که کل فعالیت ناتو بر آن متکی است، خواهد بود.

ما بجهت اظهار مراتب نگرانی توسط ناتو از اوضاع ماوراء قفقاز و احترام به تمامیت ارضی، استقلال و حاکمیت کشورهای این منطقه، منجمله جمهوری آذربایجان، از آن متشکریم. این مراتب نگرانی و احترام، طی بیانیه مصوب شورای ناتو در ژانویه سال ۱۹۹۴ منعکس شده است.

اصول ناتو- اصولی که، اعضای آن ضمن تعیین مناسبات خود، حل مسالمت آمیز کلیه اختلافات فی مابین و گسترش امکانات انفرادی و دسته جمعی خود جهت جلوگیری از تجاوز به یک یا چند عضو این سازمان ملاک عمل قرار می دهند، طی سالیان درازی قابلیت حیاتی خود را اثبات می کند و می توانست مبنایی برای تشکیل سیستم جدید امنیتی در اروپا پس از دوران مواجهه می شد.

جمهوری آذربایجان نوپایی که راه سازماندهی دولت دموکراتیک با اقتصاد بازار را انتخاب نموده است، با امیدهای زیادی به کشورهایی که در این راه موفقیتهای بزرگی بدست آورده اند، می نگرد و از آنها انتظار کمک دارد. از این رو، همانند خیلی از کشورهای دیگر، ما هم از ابتکار "مشارکت برای صلح" ناتو با شور و اشتیاق فراوان استقبال کردیم. پیمان اتلانتیک شمالی بخودی خود برای ما چنان رهنمود امنیتی است که، این امنیت را، طبق گفته مانفرد ورنر دبیر کل ناتو در نشست مورخ ۱۰ ژانویه سال جاری سران دولت و رؤسای حکومت کشورهای عضو ناتو، برای اعضای خود تضمین می کند، زیرا این سازمان در زمینه امنیت دسته جمعی فعالیتهای ثمربخشتری دارد.

ما بعنوان کشوری که در شرایط جنگ قرار داریم و در معرض تجاوز نظامی از سوی کشور همسایه- ارمنستان میباشیم، امیدواریم که، حضور در برنامه "مشارکت برای صلح" ناتو بزودی موجبات رفع عادلانه و صلح آمیز مناقشه ارمنستان- آذربایجان، آزادسازی سرزمینهای اشغالی آذربایجان و رفع تمام پیامدهای جنگ را فراهم خواهد آورد. نفوذ والای ناتو می تواند عامل قابل ملاحظه یی در امر توقف این جنگ خونین باشد.

امیدوار هستیم که، پیوستن جمهوری آذربایجان به برنامه "مشارکت برای صلح" موجب فعال شدن حضورمان در ایجاد سیستم معتبر امنیت دسته جمعی در اروپا خواهد گردید.

معتقدم که، اصول دموکراتیک تشکیل دهنده اساس پیمان اتلانتیک شمالی در راستای همکاریهای موفقیت آمیز ما، رفع عملی موانع فراروی صلح و ثبات در ماوراء قفقاز و سایر مناطق و نیز رشد و توسعه همه ملتها عمل خواهد کرد.