سران محترم کشورها و دوستان!

خانمها و آقایان!

اجازه دهید، به جهت میهمان نوازی و شرایط عالی فراهم شده جهت کار ما در این گوشه زیبای منطقه "کر یمه"، از دست اندرکاران این نشست، ابتدا، از دوست مان جناب لؤنید دانیلویچ کوچما رییس جمهور اکراین صمیمانه تشکر کنم.

برای من مایه خوشحالی ست عرض کنم که، نشست یالتا بعنوان پنجمین نشست سران کشورهای گووام و درعین حال، دومین نشستی است که، در کشور عضو این سازمان و خارج از چارچوب دیگر حوادث بین المللی برگزار می شود. ضمنا، هر دو نشست در خاک اکراین، در شهر زیبای یالتا تشکیل شده است.

ما ساختار کمیاب همکاری منطقه ای تشکیل دادیم که، در آن هر پنج کشور از حقوق و امکانات متساوی برخوردارند. معتقدم که، کسی تردیدی به اشتراک منافع ما و اینکه، ما نیازمند هم دیگر هستیم، ندارد.

در طی سالهای گذشته اتحادیه ما پایداری خود را اثبات کرده و نشان داده است که، پتانسیل بزرگی برای همکاری دارد. پایه محکمی برای توسعه فعالیت متقابل متکی بر روابط تنگاتنگ تاریخی و سنتب بین ملتهای ما گذاشته شده است. اهداف و محورهای اصلی فعالیت مشترک مان مشخص شده است. در جریان نشست امروز به موازات سایر اسناد، دو سند مبنی بر کمک به تحکیم روابط داخل سازمانی و مناسبات با شرکای خود- "آیین نامه شورای وزیران امور خارجه کشورهای گووام" و "آیین نامه موقت در مورد دفتر اطلاع رسانی گؤؤام در کیئف" هم امضا خواهد گردید. اطمینان دارم که، این ارگانهای تشکیل شده نقش مهمی در تحکیم و توسعه همکاری متقابلا مفید ما ایفا خواهند کرد. نشست ما در یالتا، در لحظات تاریخی مسوول و در دوران تحولات عمیق، تهدیدات جدی و امیدهای فراوان و در شرایط توسعه ساختمان جدید امنیت برگزار می شود. جریانات موجود در جهان و در وهله اول، جهانی سازی در برابر کشورهای مان امکانات تازه ی فراهم می سازد و درعین حال، وظایف و تعهدات جدیدی هم قرار می دهد.

کشورهای ما که، مبارزه ده ساله سختی را در راه استقلال طی کردند، بطور مستمر از راه تشکیل جوامع همگرا با سیستم جهانی- جوامع دموکراتیک متکی بر اصل حاکمیت قانون، چند گرایی سیاسی و اصول اقتصاد آزاد پیروی می کنند.

از این دیدگاه، ما همکاری در قالب گووام را بعنوان عامل مهمی که، باید به تحکیم حق حاکمیت و استقلال کشورهای ما، تامین توسعه پایدار آنها و ارتقای رفاه ملتها یمان و همگرایی به سیستم جهانی کمک کند، ارزیابی می کنیم.

در راه نیل به اهداف مقرر، ما از نظر امنیت کشورهای مان با تهدیدات و ستیزه جویی های متعددی مواجه می شویم. منظور من موارد و اقداماتی از قبیل تجزیه طلبی ستیزه جو، تروریسم، افراطگرایی دینی و ملی، دخالت در امور داخلی کشورها، تجاوز مسلحانه، اشغال سرزمینها، فروش غیرقانونی اسلحه و تجارت مواد مخدر است. همه این خطرات، در مناقشات مسلحانه در خاک سه کشور از پنج کشور عضو این سازمان بصورت نمایان تر ظهور یافته است.

بنابرین ما نمی توانیم نهایت نگرانی عمیق خود را در ارتباط با نبود موفقیتهای واقعی در راه حل مسالمت آمیز این مناقشات اظهار نکنیم. مشاهده تمایل قبول اقدامات تجاوزکاران و جدایی خواهان و گاها نیز چشم پوشی آشکار نسبت به کوششهای تقویت و قانونی کردن اوضاع در منطقه مناقشه، تلاش بعضی از واسطه گران جهت حل به اصطلاح "آسان" مناقشه براساس "واقعیت روی داده شده" و کوشش برای به رسمیت شناختن پاکسازی های نژادی و اشغال، فقط منجر به افزایش تشنج می شود و چشمنداز حل واقعا عادلانه مناقشات را دور می سازد.

لازم است بگویم که، با گذشت زمان بیشتری، سازمانهای بین المللی مشغول حل این مناقشات، گروههای مختلفی از کشورهای پیشرو که، برای حل مناقشات متحد گردیده اند، متاسفانه، بتدریج بیشتر همین موضع را- موضع گیری غیر قابل قبول و موضع گیری که، نمی تواند حل مناقشات را براساس حقوق بین المللی، حاکمیت و تمامیت ارضی هر کشوری و مصونیت مرزهای دولتها تامین نماید، اخذ می کنند.

من این مساله را بخاطر آن بویژه مورد اشاره قرار دادم که، ما از طرفی، بیانیه هایی از سوی هم تمامی سازمانهای بین المللی و هم کشورهای بزرگ در مورد ضرورت رعایت اصول حقوق بین المللی، یعنی تامین حق حاکمیت هر کشوری و تمامیت ارضی، مصونیت و غیرقابل نقض بودن مرزهای رسمی هر کشوری می شنویم. بله، این قبیل بیانیه ها زود زود صادر می شود، ولی با وجود این، موقع اقدام عملی نسبت به حل مناقشه، متاسفانه، اخیرا اکثر آنها سعی دارند ما را متقاعد سازند که، ببینید، بایستی واقعیت اتفاق افتاده را قبول کرد، باید راه حلی پیدا کرد. آیا مگر ممکن است راه دیگری بجز رعایت اصول حقوق بین المللی باشد؟! اگر اصول حقوق بین الملل مورد تایید سازمان ملل متحد، سازمان امنیت و همکاری اروپا و سایر سازمانهای بین المللی که، ما به آنها اطمینان و امیدهای فراوان داریم و تغییرناپذیر بودن این اصول را اعلام می کنند، ولی در عمل، یافتن راه دیگر را به ما توصیه می نمایند، در آن صورت برخورد دو گانه پیش می آید. بنظرم، خطرناکترین گرایشی که، آن را مشاهده می کنیم، عبارت از همین است. چنانچه این گرایش متوقف نشود، در آن صورت، کلا، به موجودیت حقوق بین المللی پایان داده می شود و در اختیار کشورهای قدرتمند مختلف و یا کشورهایی که، از روی دلایلی به برتری هایی دست یافتند، قرار خواهد گرفت. لیکن ما نمی توانیم موافق این باشیم. من بخاطر بررسی این مساله بسیار مهم لازم دانستم تا، قدری وقت شما را بگیرم. و این مساله در مرحله کنونی، - با استناد به تجربه حل صلح آمیز مناقشات در قفقاز، من دلیل بر گفتن در این باره دارم،- این گرایش، متاسفانه، بتدریج بیشتر گسترش می یابد. ما باید آن را متوقف سازیم.

موازین و اصول متداول حقوق بین المللی که، طی اساسنامه سازمان ملل متحد، سند نهایی هلسینکی، سایر اسناد و مصوبات سازمان ملل و سازمان امنیت و همکاری اروپا تثبیت شده است، بایستی مبنایی برای حل صلح آمیز و سریع مناقشات قرار گیرد. منبعد، ادامه نقض حق حاکمیت و تمامیت ارضی کشورهای مستقل و مصونیت مرزهای آن که، توسط جامعه جهانی برسمیت شناخته شده است، منجر به مصیبتهای بیشتری خواهد گردید. ما ضمن امید به مساعدت جامعه بین المللی در حل مسالمت آمیز مناقشات، باید جهت مقابله با این تهدیدات و ایجاد شرایط برای حل مناقشات، در چارچوب سازمان گووام تشریک مساعی نماییم. کشورهای ما توجه جامعه جهانی را از همان اول جلب جدیت این تهدیدات و غیرقابل قبول بودن سکوت در مورد آن و جستجوی راههای حل آسانتر آنها کرده است. حوادث ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ همه دنیا را لرزاند. اقدامات تروریستی در همان روز در ایالات متحده آمریکا، آسیب پذیری عمومی مان را در برابر تروریسم و افراطگرایی بین المللی که، بزرگترین تهدیدی برای صلح و امنیت در جهان دارد، برای همگان بطور نمایان نشان داد.

کشورهای ما از همان روزهای نخست به ائتلاف بین المللی ضد تروریسم پیوستند. آذربایجان مشارکت خود در ائتلاف ضد تروریسم را بلا درنگ اعلام کرد و بر این مواضع خود پایبند است. این اتحادیه هم ضمن اینکه، سهم ارزنده خود را به این مبارزه ادا نموده است، بیانیه های مربوطه محکوم کننده چنین اقدامات تروریستی وحشیانه، صادر کرده است. ولی ما نباید به این اکتفا کنیم.

از این لحاظ، مایلم اهمیت اسنادی را که، امروز باید تصیوبب شود و مصمم به تصویب آن هستیم- "اعلامیه مساعی مشترک در مورد تامین ثبات و امنیت در منطقه" و همچنین پیمان همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم، جنایتکاری سازمان یافته و دیگر جنایات خطرناک، مورد اشاره قرار دهم.

همکاری ما متکی بر منافع عمومی که، در خیلی از رشته ها تبلور پیدا می کند، می باشد. در ردیف آنها همکاری اقتصادی در قالب سازمان گووام جایگاه ویژه ی دارد. کشورهای ما از توسعه مناسبات اقتصادی تجاری متقابل سود زیادی اخذ خواهند کرد.

اطمینان دارم که، "موافقت نامه تاسیس منطقه آزاد تجاری بین کشورهای عضو گووام" که، قرار است امروز امضا شود، زمینه خوبی خواهد بود.

مسایل زیادی بستگی به تکمیل قوانین ملی در زمینه تجاری-اقتصادی و سایر زمینه ها، بهبود تجربه اجرای قوانین و اجرای مصوبات خواهد داشت. سامان بخشیدن به فعالیت گروههای کاری رشته ای و همچنین حمایت از توسعه روابط مستقیم میان کارفرمایان و محافل تجاری کشورهای مان ضروری است. "موافقت نامه تاسیس شورای کاری کشورهای عضو سازمان "گووام" که قرار است امروز به امضا رسد نیز، به حل همین مسایل اختصاص یافته است.

همکاری در زمینه حمل و نقل در امر توسعه و تحکیم روابط فی ما بین، نقش بسیار مهمی دارد. این همکاری بر موقعیت جغرافیایی مناسب کشورهای ما متکی است. ما هنوز باید کارهای زیادی جهت تامین فعالیت مفید و امن کریدورهای حمل و نقل در قلمروی گؤؤام که، هم TRASECA و هم دیگر مسیرهای مهم استراتژیکی از آن می گذرد، انجام دهیم. موضوع نه تنها سر پیشرفت زیرساختار حمل و نقل و ایجاد شرایط مناسب برای ترانزیت، بلکه در مورد جلوگیری از هرگونه ترانسفرهای غیرقانونی بوسیله این کریدورها نیز میباشد.

همکاران محترم!

عادی سازی همکاریهای سیاسی و عملی در قالب سازمانهای بین المللی و اجرای پروژه های فرا منطقه ای در زمینه های فوق الذکر، بعنوان اجزاء خیلی مهم در استحکام مواضع بین المللی گووام می باشد. تجارب مثبتی در زمینه فعالیت متقابل در قالب سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا و شورای اروپا داریم، گفتگو با سایر نهادها و کشورهای منطقه ای ترتیب می شود و علاقه ناتو و اتحادیه اروپا نسبت به گووام، افزایش می یابد. لازم است این دستاوردها را بیش از پیش توسعه داد.

من در اینجا از دیدن مهمانانی که، بنمایندگی از سازمانهای بین المللی و کشورهای مختلف حضور دارند، خوشحالم. معتقدم که، این امر، دلیل بارز بر اقرار بیشتر جامعه بین المللی به پتانسیل این اتحادیه و نفوذ آن که، دیگر کسب کرده است و مؤید صلاح بودن تصویب "تصمیم در مورد وضعیت ناظران در فعالیت گووام" می باشد. این تصمیم گیری موجب گسترش مقیاس جغرافیایی سیاسی گووام، تقویت سیر امکانات و روابط بین المللی آن، ایجاد و توسعه چهارچوب های جدید همکاریهای بین دولتی و منطقه ای خواهد شد.

ابتکار گووام مبنی بر تشکیل کریدور فرهنگی اروپا- قفقاز- آسیا که، در راستای توسعه تبادلات در زمینه های فرهنگ، دین، علم و تحصیلات عمل خواهد کرد، در قالب چشمندازهای وسیع همکاری انسانی، طرح بسیار امیدبخشی است. فکر می کنم، صورت جلسه ای که، امروز در خصوص همکاری های فرهنگی امضا شد، برای تحقق این ابتکار تحرک لازم را خواهد بخشید.

دوستان عزیز!

مایلم در پایان عرض کنم که، نتایج نشست کنونی گووام، بهترین پاسخ برای تمام نظرات بدبینی که، در مورد ضعیف بودن این اتحادیه اظهار می شود، است. اسنادی که، امروز به تایید رسید، یک گام جدی دیگری در راه پیشرفت گؤؤام بعنوان یک سازمان می باشد. اجرای اهداف و وظایف مورد تایید در سندهای نهایی نشستهای کنونی و قبلی گووام، نه تنها موجب توسعه همکاری در زمینه سیاسی، اقتصادی تجاری، انسانی و غیره خواهد شد، بلکه به مواضع کشورهای مان هم در جامعه بین المللی استحکام خواهد بخشید و امکانی برای ادا کردن سهم شایسته مشترک به روند همگرایی جهانی، امکان ایجاد خواهد نمود.

دوستان عزیز، از توجه تان سپاسگزارم!

© aliyev-heritage.org