آثار / سیاست خارجی / آذربایجان- اروپا

دیدار و گفتگوی حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان با هیأت نمایندگی گروه پارلمانی بریتانیا- آذربایجان - ۱۱ اوت سال ۱۹۹۹


حیدر علی اف: مهمانان محترم، اینجانب سلامهای قلبی خود را به شما می رسانم، به آذربایجان خوش آمدید. خیلی خوشحالم که، دعوت من از شما حین مذاکرات سال گذشته در بریتانیا- لندن را، هرچند دیر، بجا آورده اید.

در سال گذشته تقریباً این موقع، شاید هم کمی قبل از این، فصل تابستان بود. اینجانب در جریان سفر رسمی به بریتانیای کبیر دیدارهایی با اهمیت در لندن صورت گرفت و اسناد بسیار مهمی بین کشورهایمان به امضا رسید. ملاقاتهای خیلی مهمی با جناب تونی بلر نخست وزیر این کشور داشتم. دیدار با اعلیحضرت ملکه را نیز با نهایت خرسندی به خاطر می آورم. با وزیران این کشور نیز دیدارهایی داشتم. همچنین در پارلمان هم ملاقاتهایی انجام شد. بویژه دیدار من با گروه دوستی بین المجالسی بریتانیای کبیر و آذربایجان حائز اهمیت بسزایی بود. طبیعی است که، همه اینها موجب توسعه هر چه بیشتر روابط موجود بین بریتانیای کبیر و آذربایجان می گردد. معتقدم که، پس از سفر رسمی سال گذشته من به بریتانیای کبیر، کارهای زیادی در این زمینه انجام گرفته است. رویکرد بسیار دوستانه و مهربانانه پارلمان بریتانیای کبیر نسبت به آذربایجان نیز باعث نهایت خوشحالی ماست. از بابت همه اینها خوشحالم که، شما در آذربایجان حضور دارید، شرایط روز کشورمان را می بینید و ما دارای فرصت انجام مذاکرات با شما هستیم. به اعتقاد من، گفتگوهای امروز و این سفر شما هم تحفه بزرگی به روابط آذربایجان- بریتانیای کبیر خواهد بود. اینجانب خدمت شما خیر مقدم می گویم.

جورج بروس (عضو مجلس عوام پارلمان بریتانیای کبیر): جناب آقای رئیس جمهور، هیأت نمایندگی ما خوشحالی مضاعفی دارد. اولاً بدلیل آنکه، در اینجا- در کشور شما بسر می بریم. دوماً، وضعیت سلامتی شما عالی است و کاملاً مطمئنیم که، منبعد نیز برای آذربایجان خدمات زیادی انجام خواهید داد و ساختمانهای زیادی را در باکو بنا خواهید کرد.

تاکنون در اینجا دیدارهای عالی داشته ایم. بطور کلی، برنامه ما بسیار عالی تنظیم شده است. اطمینان قاطع داریم که، نه تنها با کسب اطلاعاتی در مورد آذربایجان به بریتانیای کبیر باز خواهیم گشت، بلکه حمایت بیشتر از قبل را از آذربایجان بعمل خواهیم آورد.

بنظرم، همه آنان که کشور شما را می شناسند، موافق این نظر می شوند که، در آذربایجان ظرف مدت کوتاهی تحولات بزرگ و پیشرفت چشمگیری حاصل گردیده است. با وجود اینکه، در حال حاضر هم بحران قره باغ کوهستانی و هم کاهش قیمتهای نفت مانع پیشرفت کشورتان می شود. علیرغم تمامی این مشکلات، شما مبانی بسیار قوی در راستای توسعه آتی و پیشرفت در همه زمینه ها ایجاد نموده اید.

باید متذکر شوم که، کشور شما از لحاظ امکانات بالقوه در مکان جغرافیایی خیلی حساس واقع شده است. این گروه کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان پس از سفر کنونی به اینجا گزارش جامعی راجع به چگونگی سیاستهای آتی پادشاهی متحده در مورد قفقاز و آسیای میانه تهیه خواهد کرد.

بحران قره باغ کوهستانی را رسماً گروه مینسک پیگیری می کند. ما بایستی طوری عمل کنیم تا، اصولی که در آینده توسط گروه مینسک مشخص خواهد شد، برای هر دو طرف بصورت عادلانه مورد اجرا گذارده شود. یعنی باید چنان کنیم تا، هم ثبات منطقه، هم پیشرفت اقتصادی آن و هم ثبات جهانی رعایت شود. باید طوری عمل کنیم که، این بحران روابط بین المللی منطقه را خدشه دار نکند.

حیدر علی اف: اولاً، بجهت سخنان ارزشمند شما در خصوص آذربایجان، حقایق امروز کشورمان، تحولاتی مثبت در آذربایجان و دستاوردهای ما اظهار تشکر می کنم. اظهارات شما مبنی بر بهبود سلامتی شخص من، باعث نهایت خوشحالی ام است. طبیعی است، عمل جراحی سنگینی روی من انجام گرفته است. از روز عمل جراحی سه ماه گذشته، ولی می بینید که، خیلی بهتر هستم. فکر می کنم، منبعد از این بهتر خواهم بود.

آرزو و خواسته های شما را،- چنانکه هم اکنون گفتید، تأمین توسعه هر چه بیشتر آذربایجان و ساختمانهای ساختمانهای جدید زیادی،- من این سخن را با علاقه فراوانی قبول می کنم،- مسلماً موفق به انجام آن خواهم شد و همه اینها را تأمین خواهم کرد.

ما اهمیت خاصی نسبت به روابط بریتانیای کبیر و آذربایجان در تمامی زمینه ها قایلیم. موقع سفر رسمی سال گذشته من به لندن، جناب تونی بلر نخست وزیر محترم و من مقرر داشتیم که، روابط بریتانیای کبیر و آذربایجان از جنبه همکاری و مشارکت استراتژیک برخوردار میباشد. بر اساس این فرمول، ما فعالیتهای خود را انجام می دهیم.

به خاطر دارم، هم جناب تونی بلر نخست وزیر و هم جناب روبین کوک وزیر امور خارجه در گفتگوهای فی مابین به من گفتند که، آنها در این منطقه به حدی اهمیت فراوانی به آذربایجان می دهند که، چارت سازمانی سفارتخانه بریتانیای کبیر در کشورمان را خیلی افزایش خواهند داد. فکر می کنم که، آنها به نظرات خود جامه عمل می پوشانند. اینجانب بهنگام حضور در مراسم پنجاهمین سالگرد ناتو در واشنگتن در ماه آوریل، دیدار و مذاکرات خیلی مختصری با جناب تونی بلر و جناب روبین کوک داشتم. جناب روبین کوک بمحض دیدن من گفت که، ما به وعده های خود عمل می کنیم و سفارتخانه خود را در آذربایجان هر چه بیشتر تقویت می نماییم. خود این عامل دلالت بر آن دارد که، روابط بریتانیای کبیر و آذربایجان در همه زمینه ها واقعاً وارد مرحله تازه یی شده است.

روابط اقتصادی ما روز به روز گسترش می یابد و من از این رضایت خاطر دارم. در اولین قرارداد نفتی منعقده در سال ۱۹۹۴- "قرارداد قرن" شرکت "بی- پی" جایگاه خیلی وسیعی را بخود اختصاص داده و اکنون پس از ادغام آن با شرکت آمریکایی "آموکو"، می توان گفت در کنسرسیوم حاکم مطلق است. در سال گذشته قراردادهای بزرگ جدیدی را در اقامتگاه نخست وزیر بریتانیای کبیر امضا کردیم- قراردادی را با شرکت "بی- پی" در مورد بهره برداری از معدن نفتی بسیار غنی منعقد ساختیم و با شرکتهای "مونومنت اویل" و "رمکو" قراردادهایی امضا نمودیم. همه اینها نشانگر گسترش روابط اقتصادی بریتانیای کبیر و آذربایجان میباشد.

با نهایت احساس خوشحالی بیان می دارم که، یک قرارداد بزرگی که به اتفاق شرکت "بی: پی- استاتویل" امضا کردیم، اکنون نتایج مثبت خود را می دهد. این قرارداد را در سال ۱۹۹۶ منعقد ساختیم که، مربوط به میدان بزرگ "شاه دنیز" واقع در قسمت آذربایجانی دریای خزر است. فعالیتهای انجام شده طی دو سال در آنجا و چاه حفر شده نشان داد که، میدان "شاه دنیز" از منابع عظیمی، حتی دو برابر از آنچه که ما حین امضای قرارداد پیش بینی کرده بودیم، مخصوصاً از منابع بزرگ گاز برخوردار میباشد. کنسرسیوم مزبور و شرکت "بی- پی" بعنوان مسئول آن در باکو و لندن اعلام داشته اند که، واقعاً می توان بیش از ۵۰۰ میلیارد متر مکعب گاز از آن معدن حاصل نمود. ولی متخصصان نفتی ما می گویند که، اعضای کنسرسیوم و بویژه شرکت "بی- پی" در این باره خیلی محتاطانه گزارش می دهند.

اکنون دومین چاه حفر می شود و متخصصین نفتی کشورمان اظهار نظر می کنند که، دریافت ۷۰۰ میلیارد متر مکعب گاز و شاید بیشتر از این امکانپذیر خواهد بود. اینجانب به متخصصان نفتی خود خیلی باور می کنم. آنها در پیش بینی های خود، می توان گفت، هرگز اشتباه نکرده اند. تصور کنید، میدان نفتی "شاه دنیز" که اکنون به میدان بزرگ گاز تبدیل شده است، در سال ۱۹۵۴ اکتشاف گردیده است. در اواخر سالهای ۱۹۸۰ نفتگران آذربایجانی در آنجا کارهای حفاری انجام داده، ولی بدلیل عمق زیاد آب نتوانسته اند این کارها را ادامه دهند. آنها قبل از امضای قرارداد پیش بینی می کردند که، در آنجا حداقل ۴۰۰ میلیارد متر مکعب گاز وجود دارد. بهمین خاطر معتقدم که، چنانچه پیش بینی های دو سال قبل آنها تأیید شده است، پس پیش بینی های امروزشان نیز مورد تأیید قرار خواهد گرفت.

همه این همکاریها، روابط اقتصادی بریتانیای کبیر و جمهوری آذربایجان را ترسیم می کند. نه تنها در بخش نفت و گاز، بلکه در سایر زمینه ها نیز ما همکاریهای بسیار موفقی را با شرکتهای بریتانیایی داریم.

اینجانب خیلی خوشحالم که، شما به مناقشه ارمنستان و آذربایجان و مسأله قره باغ کوهستانی اشاره کردید. همانطور که به خاطر دارید، من در لندن گفتگوهای مفصلی را پیرامون این مسأله انجام داده بودم. می دانم، موضع گیری حکومت و پارلمان بریتانیا در این باره همیشه درست و عادلانه بوده است. بیانیه کنونی شما نیز بار دیگر نشانگر آن است که، شما طرفدار حل عادلانه این مسأله هستید. ما هم همیشه خواهان این بوده ایم و چیز بیشتر از این را نمی خواهیم.

لیکن متأسفانه، اکنون ما نمی توانیم به عدالت و حق خودمان برسیم. گروه مینسک هفت سال است که، فعالیت می کند. ظرف پنج سال اخیر- پس از امضای پیمان آتش بس با ارمنستان از سوی ما همکاریهای فشرده یی را با گروه مینسک انجام می دهیم. طبیعی است که، آنها طی این سالها کارهای زیادی انجام داده و پیشنهاداتی را تهیه و ارایه کرده اند. بعضی از پیشنهادهای آنان را ما پذیرفتیم. بخصوص، پیشنهادات ارایه شده بر اساس اصول مصوب در نشست لیسبن سازمان امنیت و همکاری اروپا در سال ۱۹۹۶ را پذیرفتیم. ولی طرف ارمنستان اینرا قبول نکرد.

چندی پیش پیشنهاد جدیدی را ارایه کرده است، لیکن ما نمی توانیم آنرا بپذیریم. لذا منبعد بایستی کارهای زیادی انجام شود. فکر می کنم، بریتانیای کبیر هم روی موضع خود همانند قبل خواهد ایستاد و هم اینکه مساعدتهای لازم را برای ما مبذول خواهد داشت. در ماه نوامبر سال جاری نشست بعدی سازمان امنیت و همکاری اروپا در استانبول برگزار خواهد شد. از نشست لیسبن سه سال می گذرد. بنابراین همه ما باید تلاش کنیم که، تا برگزاری این نشست بتوانیم نتایج مشخصی را بدست آوریم. اینجانب مجدداً اعلام می کنم که، ما طرفدار حل صلح آمیز و عادلانه این مسأله هستیم. خواهان خروج نیروهای مسلح ارمنستان از سرزمینهای اشغالی میباشیم. موافقت خود را با اعطای وضعیت خودمختاری عالی مورد نظر برای قره باغ کوهستانی اعلام داشته ایم. گمان می کنم که، مسأله فقط بوسیله این اصول قابل حل عادلانه میباشد.

فکر می کنم، امروز شما راجع به این موضوع هم در مجلس و هم وزارت امور خارجه به مذاکرات مفصلی پرداخته اید. از این رو بنظرم، گفته های من هم موضع گیری امروزی آذربایجان را برای شما صریحاً تبیین می کند. ما هرگز امیدهای خود را از دست نداده و نمی دهیم و موفق به حل مسأله خواهیم گردید.

مایلم بار دیگر یادآور شوم که، این سفر شما به آذربایجان پراهمیت است. با شرایط امروز آذربایجان آشنایی نزدیکی پیدا می کنید. می بینید که، در آذربایجان کدام تحولات دموکراتیک اجرا می یابد و اصلاحات متعددی برای توسعه اقتصاد کشور انجام می پذیرد. اکنون این اصلاحات نتایج مثبت خود را می دهد. ما در آذربایجان اقتصاد آزاد را سازماندهی می کنیم. اصول اقتصاد آزاد را اساس توسعه اقتصاد کشور می دانیم.

اینجانب می توانم به شما بگویم که، از سال ۱۹۹۶ اقتصاد آذربایجان تنزل موجود در سالهای قبلی را متوقف نموده و بطور سالانه رشد اقتصادی را تأمین می نماید. برای مثال، ظرف هفت ماه سال جاری نیز میزان تولیدات ناخالص داخلی حدوداً ۵ درصد، از جمله تولیدات صنعتی ۵/۲ و یا ۶/۲ درصد و تولیدات کشاورزی تقریباً ۳ درصد افزایش یافته است. در آذربایجان وضع مالی خیلی تثبیت یافته است. ظرف یک سال اخیر و شاید طی مدت بیشتر از آن هم در کشورهای اطراف ما اقتصاد دچار تورمهای بزرگی شده است. در این زمینه پدیده های جدی در خاور دور- ژاپن یا در آسیای جنوب شرقی- اندونزی و یا در روسیه همسایه ما اتفاق افتاد. طبیعتاً، این پدیده تا حدودی در اقتصاد آذربایجان تأثیر منفی بر جای گذاشت. ممکن بود تا، آثار منفی بیشتری را بهمراه داشته باشد. ولی ما از این جلوگیری کردیم.

مجدداً تکرار می کنم، ما تثبیت اقتصاد کشور را تأمین کرده ایم. در آذربایجان حجم سرمایه گذاری های خارجی نه تنها در بخش نفتی، بلکه در سایر زمینه ها نیز خیلی قوی است. دیشب من از مجتمع هتل بزرگ ساخت شرکت آمریکایی "حیات" در باکو بازدید کردم. در آنجا هتل بزرگ و همپای آن مرکز استراحت چندشاخه ای- شرایط بسیار عالی برای استراحت و ورزشهای مختلف انسانها فراهم شده و ساختمانهای زیبایی احداث گردیده است. همه اینها از محل سرمایه گذاریهای خارجی میباشد.

طی سالهای اخیر کارهای ساختمانی، آپارتمانها و یا بخشهای تولیدی و همه رشته های مربوط به تأسیسات زیربنایی در آذربایجان، بویژه در باکو متعلق به بخش خصوصی است و بخش اعظم آن به حساب سرمایه گذاریهای خارجی میباشد. همه اینها نتیجه سیاستهای اقتصادی ما است. لیکن ثبات سیاسی- اجتماعی که در سالهای اخیر در آذربایجان برقرار شده است، در رأس این امور قرار دارد. طی سالهای گذشته اوضاع آذربایجان بسیار وخیم بوده است. موقع جنگ بین ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی، در داخل کشورمان نیز گروههای مسلح مختلفی با هم دیگر به خصومت پرداخته و بر سر قدرت مبارزه می کردند. این هم آرامش داخلی را در آذربایجان کاملاً از بین برده بود. در سالهای اخیر ما ثبات داخلی را برقرار کردیم. مجدداً تکرار می کنم، این امر شرط اصلی برای زندگی راحت انسانها و هم انجام اصلاحات و توسعه اقتصادی میباشد.

فکر می کنم، طی مدت حضور در اینجا این شرایط را بچشم خود خواهید دید. از بابت سفر به آذربایجان بار دیگر از شما سپاسگزارم.

اِوانس هایجل: جناب آقای رئیس جمهور، خیلی خوشحالم که، امروز ما شما را زیارت می کنیم. همانطور که معلوم شد، نمایندگان احزاب مختلفی در این هیأت حضور دارند. جورج بروس نماینده حزب حاکم است. سایر نمایندگان از احزاب مخالف هستند. من هم نماینده حزب محافظه کاران، یعنی حزب تحت رهبری جان میجور هستم. اینجانب ارتباط خیلی نزدیکی با جان میجور دارم. می دانم که، جنابعالی دیدارهای متعددی با وی داشته اید. هم اکنون ویلیام هی مسئول این حزب میباشد. هر دوی آنها سلامهای صمیمانه یی به شما دارند. ما بطور کلی، از طرف همه محافظه کاران بریتانیای کبیر سلامهای صمیمانه و گرم خود را تقدیم جنابعالی و ملت آذربایجان می کنیم.

این، سومین سفر شخص من به آذربایجان است. اینجانب موقع امضای قرارداد مورد اشاره شما به باکو آمده و در آن مراسم شرکت کرده بودم. تیم اِگار دوست نزیدک شما در آن زمان وزیر نیرو بریتانیای کبیر بود. سپس من بمنظور مشاهده جریانات دموکراتیک در آذربایجان به باکو سفر کرده بودم. اکنون این، سومین سفر من به باکو است.

آنچه که من حین سفرهای قبلی، همچنین سفر کنونی به آذربایجان دیدم، برای من بی نهایت تحسین برانگیز میباشد. شما از دستاوردهایی در توسعه اقتصادی در آذربایجان سخن بمیان آوردید. این نمودارها واقعاً قابل تحسین است. ولی با این، کار تمام نمی شود. در زمینه حفظ حقوق بشر نیز در آذربایجان دستاوردهای بزرگی حاصل شده است.

جناب آقای رئیس جمهور، مایلم همه این دستاوردها را از صمیم قلب به شما شادباش بگویم. کلاً، اینجانب به همه مردم آذربایجان تهنیت می گویم.

حتماً شما از سخنان من هم متوجه می شوید که، من اهل اوِئلس هستم. همانطور که معلوم است، منطقه اوئلس در قرن گذشته مرکز بزرگ انرژی بوده است. یعنی برای اولین بار در اوئلس معادن زغال سنگ پیدا شده بود. معتقدم که، باکو و اوئلس از این لحاظ، باهم شباهت دارند. بدیهی است که، آذربایجان از معادن انرژی غنی برخوردار است. امیدوارم، آذربایجان در قرن آینده به یکی از مراکز اصلی انرژی تبدیل خواهد گشت.

حیدر علی اف: خیلی متشکرم، بجهت این سخنان از شما سپاسگزارم. اینجانب دیدار و گفتگوهای خود با جان میجور را با احساس خوشحالی به خاطر دارم. حزب محافظه کاران و جناب جان میجور بنیان گذاران ایجاد روابط جمهوری آذربایجان مستقل و بریتانیای کبیر میباشند. اینجانب در ماه فوریه سال ۱۹۹۴ که، جمعاً چند ماه بود که رئیس جمهور آذربایجان انتخاب شده بودم، از سوی جناب جان میجور به بریتانیای کبیر دعوت شدم. من در آنجا در سفر رسمی بسر بردم. در آن زمان ما اولین موافقت نامه فراگیری میان بریتانیای کبیر و جمهوری آذربایجان را به امضا رساندیم. صرفاً در همان موقع سفارتخانه آذربایجان در بریتانیای کبیر و سفارتخانه بریتانیای کبیر در کشور آذربایجان دایر شد و روابط ما توسعه سریعی یافت.

بعدها ملاقاتهای زیادی بین من و جناب میجور هم در لندن و هم در حاشیه نشستهای سازمانهای بین المللی صورت گرفته است. مجدداً تکرار می کنم، اینجانب همکاریهای خود با حکومت مزبور را به خاطر دارم و عالی توصیف می کنم.

در بریتانیای کبیر موارد خوب زیاد است، یکی از آنها هم عبارت از این میباشد که، در کشور شما فقط دو حزب- محافظه کاران و لیبوریست ها فعالیت می کنند.

اوانس هایجل: ما هم مایلیم اینگونه فکر کنیم.

حیدر علی اف: در هر حال، در قرن بیستم گاهی محافظه کاران و گاهاً هم لیبوریست ها در بریتانیای کبیر در قدرت بودند. آن هم من احساس می کنم که، بین این احزاب توافق هایی هست. مدتی لیبوریست ها و سپس محافظه کاران روی کار می آیند و سر وعده یک دیگر را عوض می کنند. درست است، محافظه کاران بیشتر زمامداری امور را بعهده داشته اند. در هر صورت من چنین فکر می کنم. مروری بر تاریخ داشته باشیم. زمانی من به یک چیز تعجب می کردم. در جنگ جهانی دوم در بریتانیای کبیر محافظه کاران در قدرت بودند. بزرگ مرد وینستون چرچیل رهبری همه این امور را بر عهده داشت. در آن زمان در جنگ جهانی دوم، ایالات متحده آمریکا، بریتانیای کبیر و اتحاد شوروی علیه آلمان هیتلری هم پیمان بودند. جنگ برای این هم پیمانان با موفقیت به پایان رسید، آلمان نازی شکست خورد. ولی بلا فاصله پس از پایان جنگ، در بریتانیای کبیر انتخابات برگزار گردید. با وجود آن همه رنج و اذیت محافظه کاران در زمان جنگ، لیبوریست ها پیروز شدند.

آن دوران را من بخاطر دارم. در آن زمان ما جوان بودیم. حتی ما تعجب کردیم که، جنگ را وینستون چرچیل پیش برد، ولی رهبری کنفرانس پوتسدام را نه وینستون چرچیل، بلکه اِتی بر عهده گرفت.

بریتانیای کبیر کشور عجیبی است، ولی کشور بسیار خوبی است. بهمین خاطر برای من فرقی ندارد، محافظه کاران یا لیبوریست ها در قدرت باشند. زیرا ما هرگز در امور داخلی هیچ کشوری دخالت نمی کنیم. در آن زمان محافظه کاران در قدرت بودند، ما همکاریهای خیلی موفقی داشتیم. اکنون لیبوریست ها روی کار آمده اند و همکاریهای موفقیت آمیز ما ادامه دارد.

بعقیده من، یکی از بزرگترین دستاوردهای کشورتان این است که، صرف نظر از اینکه احزاب در قدرت عوض می شوند، در سیاست خارجی شما تغییراتی اتفاق نمی افتد. برای لیبوریست ها در قدرت و برای محافظه کاران نیز در جناح مخالف موفقیت آرزومندم.

از طرف من به جناب جان میجور و رئیس جدید حزب سلام برسانید. مسلماً، سلامهای اینجانب را به جناب تونی بلر نخست وزیر و جناب روبین کوک نیز ابلاغ نمایید. اخیراً در مطبوعات گزارش دادند که، جناب روبرتسون وزیر دفاع بریتانیای کبیر اکنون دبیر کل ناتو شده است. در سال گذشته دیدار من با وی در لندن خیلی خوب گذشت. ما گفتگوهای مفیدی را انجام دادیم. اینجانب برای او پیام تبریک فرستاده ام. برای جناب روبرتسون بعنوان دبیر کل ناتو توفیقات روزافزون آرزومندم. سپاسگزارم.

روزنامه آذربایجان مورخ ۱۲ اوت سال ۱۹۹۹