آثار / سیاست خارجی / آذربایجان- سازمانهای بین المللی

سخنان حیدر علی اف رییس جمهوری آذربایجان در دیدار با هیأت نمایندگی مجمع پارلمانی سازمان امنیت و همکاری اروپا به سرپرستی سرکار خانم هِلّه داین رییس این مجمع - کاخ ریاست جمهوری، اول ژوئن سال ۲۰۰۰


حیدر علی اف: رئیس محترم مجمع، مهمانان گرانقدر، به آذربایجان خوش آمدید! من از صمیم قلب به شما خیر مقدم عرض می کنم.

سرکار رئیس محترم مجمع، از شما خصوصاً تشکر می کنم که، با قبول دعوت من به آذربایجان سفر کردید. دیدارمان در استانبول را با رضایت خاطر به یاد دارم. ما گفتگوی بسیار خوبی با شما داشتیم. صحبت خیلی صمیمانه و حسنه یی بود، درست است، شرایط گفتگوی ما شاید هم چندان مناسب نبود، ولی صحبت مان به قدری شیرین بود که، تأثیری به این نداشت.

می دانم که، شما از دیروز در اینجا حضور دارید و ملاقاتهایی انجام داده اید. بهمین خاطر از شما به اینجا دعوت کردم. زیرا ما خواهان عضویت در سازمان امنیت و همکاری اروپا هستیم که، همه نهادهای وابسته به آن در حداکثر امکان از کشورمان بازدید کنند و با انسانهای ما آشنا شوند. طبیعتاً، این امر، آرزوی هر کشور و هر ملتی است. زیرا هر کشور و هر ملتی مایل است تا، آنرا در جهان بهتر بشناسند.

لیکن ما نیاز بیشتری به این داریم. اولاً، در رابطه با مناقشه ارمنستان و آذربایجان که برای شما معلوم است، در کشورهای مختلف، بویژه در غرب- اروپا برداشتهای ناعادلانه یی در مورد آذربایجان ایجاد شده و نظرات ناعادلانه یی شکل گرفته است. ثانیاً، بخاطر اینکه، ما کشوری واقع در قاره اروپا هستیم و خودمان را اروپایی می دانیم. ولی متأسفانه، بعضی ها در اروپا بر این باورند که، آذربایجان کشور اروپایی نیست، تمدن آذربایجان در سطح اروپا نمی باشد. طبعاً، آنها اشتباه می کنند. اما این قبیل نظرات نیز تأثیرگذار است.

فکر می کنم، شما دیروز و امروز آذربایجان را دیدید. درست است، این خیلی کم است. من خوشحال می شدم اگر بیشتر می ماندید. ولی برای اولین بار شاید هم می توان به این اکتفا کرد. از دیدار با شما خیلی خوشحالیم. بفرمایید، به شما گوش می دهم.

هِلّه داین: جناب آقای رئیس جمهور، قبل از هر چیزی، از بابت خوش آمدگویی به من در کشورتان و ایراد تعارفاتی در موردم، از شما اظهار امتنان دارم. من از حضور در آذربایجان بسیار خرسند هستم.

جنابعالی در مورد اهداف و دلایل سفر من به اینجا خیلی درست فرمودید. من به منظور آشنایی با این مسایل به آذربایجان سفر کرده ام. ما بعنوان عضوی از گروهکشورهایمان نیاز به آذربایجان داریم و آذربایجان هم نیازمند عضویت در آن میباشد.

از این لحاظ، معتقدم که، در چارچوب نشست استانبول تصمیمات فوق العاده مهمی اتخاذ گردیده است. یکی از مهمترین آنها، اعلام مجدد پایبندی به دستیابی برای حل و فصل مناقشات منجمد در کشورهای عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا، است. مسلماً، دستیابی به این ظرف یک شب، امکانپذیر نیست، بلکه نیاز به زمان دارد. لیکن ما بایستی این وظایف را حل کنیم.

با به پایان رساندن قرن سابق و ورود به هزاره جدید، ما با امکانات تازه یی روبرو شده ایم. باید صفحه یی از تاریخ کشورمان را ورق بزنیم، در عین حال، یک صفحه از تاریخ اروپا را هم بایستی ورق زد. نه تنها بدلیل اینکه، با مساعی مشترک می توانیم مسایل مان را حل کنیم، بلکه همچنین بخاطر آنکه، ما در صورتی که باهم باشیم، می توانیم از عهده مسایل فرا رو نیز به اتفاق هم بر آییم.

جهانی شدن بازارها، رسانه های گروهی و واحدهای پولی، مسایلی است که همه مان با آن مواجه می شویم. برای فایق آمدن بر وظایف و معضلات ناشی از جهانی شدن، باید از هم دیگر حمایت بعمل آوریم. من از اینکه، آذربایجان را در ردیف کشورهای خواهان همگرایی با اروپا می بینم، خوشحالم و از این استقبال می کنم. نظر من این است که، در قرن بعدی ما بایستی در زمینه های بازرگانی، فرهنگی، آموزشی و غیره روابط هر چه نزدیکتر برقرار سازیم و صفحات کتب تاریخ مان را باهم ورق بزنیم.

فلذا از سفر به کشورتان از طرف سازمان امنیت و همکاری اروپا و از جانب مجمع پارلمانی این سازمان و نیز از بابت پیشنهاد کمک به شما در چارچوب امکانات این نهادها، احساس خوشحالی دارم. امیدوارم که، کشورتان این کمکها را خواهد پذیرفت و موفق به گشایش هر چه زودتر دفتر نمایندگی سازمان امنیت و همکاری در اینجا خواهد شد.

برنامه بسیار جالب و خوبی برای مدت حضور من در کشورتان تنظیم کردند. من از این بعد نیز همکاری خود با پارلمان آذربایجان را تداوم خواهم داد. همچنین باید یادآور شوم که، اعضای مجلس آذربایجان از نزدیک در فعالیت سازمان امنیت و همکاری اروپا شرکت می کنند. مجمع پارلمانی سازمان امنیت و همکاری اروپا تنها سازمان فرا اتلانتیک میباشد که، نمایندگان منتخب مردم خیلی از کشورها در آن حضور دارند. به اعتقاد من، برای تأمین امنیت اروپا ما هنوز نیاز به مجمع پارلمانی سازمان امنیت و همکاری اروپا داریم. این سازمان می تواند نقش مهمی در آینده اروپا ایفا نماید. از اینکه، مرا در اینجا بحضور پذیرفتید، بار دیگر از شما تشکر می کنم.

حیدر علی اف: متشکرم. اولاً، مایلم عرض کنم که، ما بعنوان کشور مستقل نوپا از عضویت در سازمان امنیت و همکاری اروپا نهایت خوشحالی را داریم. پس از دستیابی کشورمان به استقلال خود، ما با امضای سند هلزینکی و عضویت در سازمان امنیت و همکاری اروپا، از یک طرف، اجرای اصول سازمان امنیت و همکاری اروپا را بعهده گرفتیم. از سویی دیگر، بعنوان عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا، هدف استفاده از امکانات این سازمان را در تأمین امنیت و آرامش در کشورمان بدنبال داریم.

اجرای اصول و موازین سازمان امنیت و همکاری اروپا بستگی به ما دارد. اما در ارتباط با اوضاع موجود در آذربایجان، برای برقراری صلح، آرامش و امنیت در کشورمان- بطور کلی، نه تنها در آذربایجان، بلکه در منطقه قفقاز و قفقاز جنوبی- طبعاً، نیازمند کمکهای فراوان سازمان امنیت و همکاری اروپا هستیم.

شما فرمودید که، سند مصوب نشست استانبول- منشور آن در جهت حل تمامی مناقشات منجمد تهیه و تنظیم گردیده است. ولی خواست ما این است که، اینها بعنوان یک سند و کاغذ نمانند، بلکه مورد اجرا گذارده شوند.

شخص اینجانب در نشست بوداپست و نشست لیسبن سازمان امنیت و همکاری اروپا شرکت کرده ام. در جریان این نشستها نیز تصمیمات بسیار مهمی اتخاذ گردید. در هر دو نشست- هم در بوداپست و هم در لیسبن تصمیمات خیلی جدی در مورد حل مسالمت آمیز مناقشه ارمنستان و آذربایجان گرفته شد. ولی اینها تابحال اجرایی نشده است. این هم باعث تأسف ماست. چنانچه ما خودمان موفق به حل این مسایل می شدیم، در این باره برای سازمان امنیت و همکاری اروپا مزاحمت ایجاد نمی کردیم.

ولی شما بهتر می دانید و تجربه جهانی هم نشان می دهد که، این قبیل مناقشات با حضور سازمانهای بین المللی، و یا با کمک یا قدرت آنها حل و فصل می گردد. اگر حل مناقشه ارمنستان و آذربایجان در حد امکانات ما بود، خیلی وقت پیش حل کرده بودیم. در عین حال مستحضرید که، در سال ۱۹۹۲ سازمان امنیت و همکاری اروپا گروه مینسک را بمنظور حل مناقشه ارمنستان- آذربایجان، تأسیس کرده است. ریاست گروه مینسک را پس از نشست لیسبن، روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه بعهده دارند. ولی متأسفانه، گروه مینسک، سازمان امنیت و همکاری اروپا و رؤسای مشترک گروه مینسک تاکنون موفق به حل این مسأله نشده اند.

شما کاملاً مستحضرید که، بر اثر تجاوز ارتش ارمنستان، ۲۰ درصد از سرزمینهای آذربایجان اشغال گردیده است. متجاوز از یک میلیون آذربایجانی بزور از مناطق اشغالی رانده شده، از خانه و کاشانه خود محروم گشته و در آن اراضی ها پاکسازی قومی رخ داده است. اکثریت یک میلیون انسانی که، از زاد و بوم خویش طرد شده، در شرایط بسی ناگوار در چادرها بسر می برند.

اینجانب به برنامه سفر شما نگاه کردم و دیدم که، قرار بود به یکی از اردوگاههای اسکان آوارگان سر بزنید. نمی دانم، رفتید یا نه؟ رفتید؟ تشکر می کنم. به چشم خود دیدید. ولی اگر فرصت داشتید و همراه شخص من با هلیکوپتر ظرف دو ساعت به اردوگاه آوارگان می رفتیم و باهم با آنها دیدار می کردیم، شاید هم شما از آنجا با احوال خیلی بد بر می گشتید.

آنها در ساختمانهای مختلف در باکو و مناطق اطراف مستقر شده اند. درست است، شما دیدید که، در چه شرایط وخیمی هستند. ولی در سایر مناطق آذربایجان اکثرشان در چادرها زندگی می کنند. در چادرها نیز می توان یکی- دو سال زندگی کرد. آنها ۷- ۸ سال است که، در چادرها بسر می برند!

بهمین خاطر، مهمترین آرزو و توقع ما بعنوان عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا از این سازمان، حل این مسأله میباشد. مجدداً تکرارمی کنم، اجرای اصول دولتی و اجتماعی سند هلزینکی سازمان امنیت و همکاری اروپا بعهده ماست و اینها را به اجرا درمی آوریم. ممکن است، نواقصی در آن باشد. اما، همانطور که شما یادآور شدید، حل این مناقشه بر عهده سازمان امنیت و همکاری اروپا است. لیکن سازمان امنیت و همکاری اروپا وظایف خود را انجام نمی دهد.

همانطور که شما گفتید، آذربایجان خواهان عضویت با حقوق کامل و مساوی در کلوب اروپا میباشد. شما هم مایلید تا، ما عضو آن باشیم. ولی ما بایستی از این بلاها نجات پیدا کنیم.

هِلّه داین: جناب آقای حیدر علی اف. من با کمال میل سخنان شما را در مورد معضلات بزرگ فرا روی کشورتان استماع کردم. همچنین متوجه شدم که، شما نسبت به عضویت در سازمان امنیت و همکاری اروپا و روابط با آن چه قدر اهمیت فراوانی قایلید.

درست می فرمایید، سازمان امنیت و همکاری اروپا از سازمانهایی معدود است که، با استفاده از امکانات آن دستیابی به حل مشکلات کشورتان امکانپذیر میباشد. من فقط مایلم بار دیگر تکرار کنم که، سازمان امنیت و همکاری اروپا و مسئولان آن و همچنین حکومت کشورهای عضو این سازمان در حل این مناقشه بعنوان بخشی از تاریخ تان بسیار علاقه مند است و از صمیم قلب آرزومند این میباشند.

به شما اطمینان می دهم که، من پس از مراجعت از سفر به کشورتان، مقامات سازمان امنیت و همکاری اروپا را به انجام تلاشهای هر چه بیشتر جهت دستیابی هر چه سریعتر به حل و فصل مسالمت آمیز این مناقشه فرا خوانده و در این امر به آنان فشار خواهم آورد.

بعضی از شرکت کنندگان اصلی که می توانند نقش فعال در حل این مناقشه و دستیابی به صلح پایدار در منطقه ایفا نمایند،- منظور من کشورها است- از اینکه مشغول انتخابات ریاست جمهوری در کشورهای خود میباشند، فرصت توجه لازم به این مسأله را نیافتند. من اینرا بعنوان یک بهانه و دلیل عملکرد کم از طرف سازمان امنیت و همکاری اروپا نمی گویم. فقط مایلم عرض کنم که، انتخابات ریاست جمهوری در برخی کشورها- برای مثال، در روسیه- آنها را از شرکت فعال در این مسأله باز داشته است. اظهار امیدواری می کنم که، روسیه نیز بعنوان رئیس مشترک گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا هر چه فعالتر به حل این مناقشه خواهد پیوست.

من پس از مراجعت از اینجا، بار دیگر به مسؤلان گروه مینسک و سازمان امنیت و همکاری اروپا ابلاغ خواهم کرد که، ما بعنوان سازمان امنیت و همکاری اروپا بایستی فعالیت خود را در حل این مناقشه تقویت نماییم، به حل و فصل مسالمت آمیز مناقشه و بهبود شرایط آوارگانی که، امروز با آنها دیدار کردم، کمک کنیم. آواره شدن انسانها از خانه و کاشانه خود، همیشه فاجعه است.

زنان، مردان و کودکانی که امروز ملاقات کردم، در شرایط اسفبار زندگی می کنند. فرقی ندارد- آنها در باکو زندگی می کنند، یا در اطراف- مناطق دیگر سکنی یافته اند. فاجعه عبارت از آن است که، این افراد در بلا تکلیفی قرار دارند، نظر مشخصی در باره نحوه تشکیل آینده خود ندارند. من به هیچ یک از آن آوارگان قولی که نتوانم به آن عمل کنم، نمی دهم. ولی یک چیز را به آنها وعده می دهم: قول می دهم تا، پس از بازگشت از اینجا، حتماً تلاشهای جدی تری برای دستیابی به حل مسأله آنها و رفع این مناقشه بکار خواهم گرفت.

معتقدم که، باید از امکانات سازمان امنیت و همکاری اروپا استفاده هر چه ثمربخش داشته باشیم. من درهای خود را باز خواهم گذاشت و سعی به استفاده از نشست مورخ ۶ - ۱۰ بخارست ژویه نمایندگان پارلمانهای ۵۴ کشور عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا خواهم نمود. از رئیس مجلس کشورتان، همچنین از رییسان پارلمانهای گرجستان و ارمنستان نیز دعوت بعمل آورده ام. سعی خواهم کرد تا، درهای خود را به روی شان باز کنم، دیدارشان را تشکیل دهم، موفق به برقراری روابط بین آنها شوم و سعی کنم تحفه خودمان را نیز بعنوان اعضای پارلمان، در حل مناقشه ادا کنم.

مجمع پارلمانی سازمان امنیت و همکاری اروپا و بطور کلی، پارلمانها می توانند در حل این مناقشه نقش هر چه مفیدتری ایفا کرده، بوسیله کار خود به حکومتها و حتی به رئیسان جمهور مانند شما هم کمک داشته باشند. بنظرم، اعضای پارلمانها از اینکه هیچگونه سمت رسمی بعهده ندارند و مستقیماً توسط مردم انتخاب شده اند، ضمن دیدار با یک دیگر، می توانند ندای مردم را به هم دیگر ابلاغ کنند. رؤسای جمهور، اعضای حکومت و وزیران همواره نسبت به جلب حمایت ارگان انتخابه و خود مردم احساس نیاز می کنند.

جناب آقای رئیس جمهور، مجدداً از شما تشکر می کنم. همانطور که متذکر شدم، با کمال میل آرزو می کنم تا، نظرات و ملاحظات خود را در مورد وظایف فرا روی سازمان امنیت و همکاری اروپا، مشکلات موجود و انجام این وظایف و رفع مشکلات بوسیله مساعی مشترک با شما، با جنابعالی در میان بگذارم.

حیدر علی اف: متشکرم. سخنان شما امید می دهد تا، منبعد مجمع پارلمانی سازمان امنیت و همکاری اروپا نیز تلاشهای خود را در راستای حل صلح آمیز مناقشه ارمنستان- آذربایجان افزایش خواهد داد. من با این امیدها از شما قدردانی می کنم.

روزنامه "آذربایجان" مورخ ۲ ژوئن سال ۲۰۰۰