راس ویلسون: جناب آقای رییس جمهور، همه چیز طبق روال خود است. جنابعالی مرا بحد کافی مشغول کار کرده اید.

حیدر علی اف: من شما را مشغول نمی کنم. شما مشغول کارهای خود هستید. فقط، می دانم که، شما دو روز در جلسه پارلمان ما شرکت کردید. فکر می کنم، این هم مفید است.

راس ویلسون: جناب آقای رییس جمهور، قطعاً، این امر، تجربه مفیدی برای من بود. به اعتقاد من، این رویداد، برای آذربایجان هم از نظر تاریخی بسیار مهم بود.

جناب آقای رییس جمهور، مذاکراتی که، روز جمعه و شنبه تحت رهبری شخص شما انجام گرفت، بدین خاطر از اهمیت بخصوصی برخوردار است که، از لحاظ ارایه اطلاعات جامعتر به افکار عمومی آذربایجان در مورد مناقشه، درک بهتر مناقشه و انجام تبادل نظر در باره راه حل های مناقشه مفید بود. در عین حال، جنابعالی پایداری خود را نسبت به حل مسالمت آمیز آمیز مناقشه بار دیگر نشان دادید. مایلم از صمیم قلب اظهار امیدواری نمایم که، مذاکرات انجام شده در پارلمان تحفه خود را برای حل این مناقشه به ارمغان خواهد آورد و موجب دستیابی به تصمیم مورد قبول طرفین خواهد گردید.

مایلم به شما عرض کنم که، سفیران روسیه و فرانسه نیز در سخنان من شریک میباشند. ما همه بر این باوریم که، حل مسالمت آمیز و از راه صلح این مناقشه، از دیدگاه توسعه اقتصادی آذربایجان، توسعه موفق دمکراسی در کشور و زندگی راحت مردم آذربایجان مساله بسیار ضروری محسوب می شود. هم جنابعالی و هم آذربایجان می توانید به پشتیبانی ایالات متحده آمریکا و گروه مینسک اتکا نمایند.

حیدر علی اف: خیلی ممنون، تشکر می کنم. بله، اگر ما سالهای اخیر را در نظر بگیریم، مذاکره راه حلهای مناقشه ارمنستان و آذربایجان در مورد قره باغ کوهستانی در روزهای جمعه و شنبه در مجلس ملی آذربایجان، رویداد تاریخی است. حتماً مردم کشورمان هم می دانند که، ظرف هفت سال اخیر ما تلاشهای فراوانی برای حل صلح آمیز مناقشه داشته ایم. من در آن جلسات ارقامی را ذکر کردم- ملاقاتهای زیادی برگزار شده و بیانیه های متعددی در سازمانهای بین المللی صادر کرده ایم، رؤسای مشترک گروه مینسک بارها در آذربایجان بوده و گفتگوهایی با آنها انجام داده ایم. این قبیل کارها بیش از حد زیاد است.

ولی در دوران اخیر من بیشتر احساس کردم که، جامعه ما، نمایندگان مجلس ملی و احزاب سیاسی در آذربایجان نمی توانند درک کنند که، این وضع چه قدر سخت و مشکل و حل مساله به چه اندازه دشوار است. بعضی ها درک می کنند، ولی از نظر منافع شخصی شان قصد دارند جهت این مسئله را بطرف دیگر سوق دهند. فلذا من دستور دادم سه پیشنهاد مشخص گروه مینسک را که، از سال ۱۹۹۷ تا کنون بصورت سند به ارمنستان و آذربایجان ارایه داده است، درج کنند.

درست است، این اقدام باعث تعجب شد و برخی ها چنین پنداشتند که، من طرفدار این پیشنهادات هستم و مایلم از تصویب مجلس بگذرانم. به دست مخالفین فرصت افتاد که، موضع مخالف خود را به نمایش بگذارند. ولی روند مذاکرات نشان داد که، همه اینها بی اساس است. یعنی انسانها توانستند هدف مرا درک کنند. می دانم که، انتشار اسناد مذکور، در ارمنستان نیز باعث نارضایتی شده است. گویا من اصل مخفیگری را نقض کرده ام. هیچ یک از اینها مخفی نبود. جامعه باید می دانست که، ما چه پیشنهاداتی را دریافت کرده ایم و نظر افکار عمومی نسبت به اینها چگونه است.

پس از ما در ارمنستان نیز این پیشنهادات منتشر شده است. این هم بد نیست.

بهر حال، بنظرم، در این زمینه ما گام بسیار جدی برداشتیم. ولی هدف اصلی من عبارت از آن نبود که، یکی از این پیشنهادات را مذاکره و بتصویب رسانم. چنانچه یکی از آنها مورد تایید قرار می گرفت، من می توانستم همان پیشنهاد را ظرف مدت مقرر در پارلمان و جامعه مذاکره کنم. پس از دریافت پیشنهادات و اظهار نظر نسبت به آنها، بخاطر عدم حصول هیچ نتیجه ای دستور دادم تا، منتشر نمایند. هدف اصلی از مذاکرات در مجلس ملی از آن عبارت بود که، نمایندگان مجلس ملی، مسؤلین ارگانهای دولتی، احزاب سیاسی، روشنفکران، دانش پژوهان و افراد مختلف میهن پرست پیشنهادات خود را ارایه دهند که، چگونه از این وضع رهایی یابیم.

من می دانم، اکثریت جامعه ما طرفدار حل صلح آمیز این مساله میباشند. این نظر، طی سخنرانی اکثر نمایندگان در مجلس ملی ابراز شد. من هم طرفدار این هستم. ولی چگونه این مساله را حل کنیم؟ آیا به اختمام مسالمت آمیز این مسئله چگونه موفق شویم؟ بدین منظور بایستی اقدامات بیشتری صورت پذیرد. بگذار، بگویند.

بعضی ها می گویند، بجنگیم. من گفتم، مجدداً بیان می کنم، بله، می توانیم هم بجنگیم. اکنون ما ارتشی داریم که، قادر است درگیر جنگ شود. ولی آیا بوسیله جنگ ما به چه چیزی دست خواهیم یافت؟ می توانیم سرزمینهای اشغالی را آزاد کنیم. بیش از حد خون ریزی خواهد شد. آیا پس قره باغ کوهستانی؟ برخی ها معتقدند که، باید رفت و ارامنه آنجا را نیز از بین برد و بدینوسیله، بایستی همه چیز را بدست خود گرفت. این هم غیر معقولانه است. اما طرفداران جنگ و مخصوصاً جناح مخالفین می گویند که، بیایید بجنگیم، نمی دانم، سرزمینهای مان را آزاد سازیم. آنها همه باید بدانند که، جنگ قوانین خود را دارد. برای جنگیدن باید در کشور بسیج عمومی اعلام شود، همگان بایستی در جنگ شرکت کنند و میبایست حالت فوق العاده اعلام گردد. تمام احزاب سیاسی و روزنامه های مخالف باید توقیف شود. همگان باید جلب جنگ شوند. جنگ قوانین دیگری هم دارد. من بعنوان فرمانده کل قوا همه اینها را می دانم. ولی کسانی که، فریاد "جنگ، جنگ" می زنند هم، اینها را بدانند. روزی که، من اعلام جنگ خواهم کرد، تمام فعالیتهای همه آنان توقیف خواهد گردید. همه بروند جنگ. می دانید، آنان که در جای گرم نشسته اند، می گویند: بیایید این مساله را طول دهیم و راکد بگذاریم و بعد از ۵ سال، ۱۰ سال حل کنیم. من دیروز گفتم، اگر واقعاً کسی این پیشنهاد را داده، من منتظر خواهم شد تا، مراجعه نمایند که، حداقل بروند ۱۵ روز در چادرها زندگی کنند و یا قسمتی از منازل شان را در اختیار چادرنشینان بگذارند. مطمئنم که، این قبیل افراد پیدا نخواهند شد. ولی من منتظر خواهم ماند.

وضع موجود به حدی پیچیده است که، بایستی اقدامات مهم انجام گیرد. مایلم تا، پیشنهادات در این زمینه توسط جامعه، افراد مختلف، احزاب سیاسی منتقد ما ارایه شود. من منتظر خواهم ماند تا، شاید ظرف ۱۵- ۱۰ روز نتیجه ی حاصل شود. شاید چیزی را که تا کنون درک نمیکردیم، به ما پیشنهاد کنند. بدین ترتیب معتقدم که، این مذاکره فوق العاده مهم بوده است. در هر صورت من موافق این هستم.

راس ویلسون: خیلی ممنون، جناب آقای رییس جمهور. ایالات متحده آمریکا کاملا با شما موافق است که، حل مناقشه از راه جنگ راه خوبی نیست. همه جنگها آسیب و زیانهای غیر قابل تصوری برای جامعه، مردم و اقتصاد وارد می سازد. معتقدیم که، راه جنگ نباید راه آذربایجان باشد. با شما موافقم که، گرفتن راه حل این مساله نه اکنون، بلکه برای وقت دیگر، راهی نیست که، این کشور می تواند انتخاب کند.

من هم از اردوگاههای آوارگان و چادرها بازدید کردم. در آنجا انسانهای بسیار شرافتمند و دلیر بسر می برند. این افراد با امید زیادی برداشته شدن گامهای پرجرأت و بی باک توسط رهبر خود و برقراری صلح را آرزو دارند تا، بتوانند به زادگاه و خانه و کاشانه خود باز گردند. نظر ما این است که، اگر این مناقشه راه حل دارد، آن هم راه مسالمت آمیز و مذاکرات است و ما از اقدامات و تلاشهای جنابعالی در این زمینه حمایت می کنیم.

جناب رییس جمهور، از ملاقات با شما بدین خاطر خوشحالم که، مایلم نامه جورج بوش رییس جمهور را تقدیم شما نمایم. جورج بوش رییس جمهور ضمن مراجعه کتبی به شما، مصمم است بار دیگر حمایت شخص خود را از تقویت روابط سازنده با آذربایجان و حکومت شما به تایید رساند. وی، پایبندی قطعی ایالات متحده آمریکا نسبت به استقلال، حق حاکمیت و تمامیت ارضی آذربایجان را مجدداً تایید می کند. جورج بوش رییس جمهور از پذیرش آذربایجان به شورای اروپا صمیمانه استقبال می نماید و معتقد است که، این امر، یک رویداد تاریخی برای آذربایجان می باشد. این امر امکانات گسترده ی از لحاظ افزایش تلاشها برای تاسیس نهادهای دمکراتیک، سیاسی و اقتصادی در آذربایجان و همچنین همگرایی آذربایجان با جامعه اتلانتیک اروپایی می گشاید.

جورج بوش رییس جمهور حل صلح آمیز مناقشه قره باغ کوهستانی را بعنوان یکی از مسایل مهم مورد ارجحیت حکومت وی می داند. جناب بوش ارزش زیادی به انجام گفتگوها بین شما و کوچاریان و دستیابی به دستاوردهایی قایل است. رییس جمهور بوش همچنین از اینکه، شما در آینده نزدیک، در روزهای ۵- ۴ ماه مارس در پاریس مجدداً ملاقات خواهید کرد، استقبال می کند.

رییس جمهور در نامه خود به شما می نویسد: ایالات متحده آمریکا به حضور فعالانه خود در این روند ادامه خواهد داد. من شخصاًَ امیدوارم که، امسال ما ضمن انجام مساعی مشترک با رؤسای مشترک گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا، می توانیم به برقراری صلح در قفقاز جنوبی نایل شویم. جناب بوش همچنین تاکید می کند که، شخص جنابعالی و همچنین ملتهای آذربایجان و ارمنستان انتخاب سختی بمنظور دستیابی به صلح در پیش رو خواهند داشت.

جناب بوش رییس جمهور اعلام آمادگی کرده است که، در دستیابی به این هدف با استفاده از تمام امکانات شخص وی و نیز کلیه امکانات ایالات متحده آمریکا به شما کمک نماید. وی، با اشاره به درک اهمیت فراوان پروژه های حمل و نقلی شرق- غرب برای استقلال و امنیت آذربایجان، ابراز امیدواری کرده است که، در پروژه های خط لوله گاز نیز که، قرار است از آذربایجان به گرجستان و از آنجا هم به ترکیه احداث شود، پیشرفتهای مشابه این حاصل خواهد شد.

جورج بوش رییس جمهور در پایان نامه خود چنین می نویسد: آغاز اجرای وظایف و اختیارات من بعنوان رییس جمهوری، مصادف با دورانی است که، چشم اندازهای بسیار خوبی را برای توسعه مناسبات دو جانبه بین کشورهای مان وعده می دهد. من با هدف استفاده کامل از امکانات موجود برای برقراری صلح، ثبات و دمکراسی در آذربایجان و قفقاز و تامین رفاه مردم آذربایجان و ملتهای منطقه قفقاز مصمم به همکاری مشترک با شما هستم.

جناب رییس جمهور، این، نامه فوق العاده جدی ی است. این نامه گواه بر آمادگی حکومت جدید بوش مبنی بر آغاز گفتگو ها با شما جهت حل این مناقشه است. امیدوارم که، ضمن همکاریهای تنگاتنگی با شما طی این روزها، مساعی مشترک مان را برای جلب مسؤلان من در واشنگتن به این روند افزایش داده و تماسهای فیمابین را گسترش خواهیم داد.

حیدر علی اف: متشکرم، جناب سفیر محترم. خوشحالم که، در زمان آغاز اجرای وظایف و اختیارات ریاست جمهوری جناب جورج بوش، چنین نامه پرمحتوی و بسیار مهمی را از وی دریافت کرده ام.

شما می دانید که، شخص من ظرف ۷ سال اخیر همواره روابط تنگاتنگی با حکومت قبلی ایالات متحده آمریکا، شخص بیل کلینتون رییس جمهور، خانم البرایت وزیر امور خارجه و سایر مسؤلان داشتم و همیشه متوجه ضرورت فوق العاده این امر جهت توسعه مناسبات بین آذربایجان و ایالات متحده آمریکا بوده ام.

من حاضرم این همکاری را با حکومت جدید نیز ادامه دهم و متشکرم که، جناب جورج بوش رییس جمهوری در دوره ازدیاد کارهای خود به کشورمان توجه داشته و پیام بسیار مهمی به رییس جمهوری آذربایجان فرستاده است. من این پیام را بدقت می خوانم. اما شما به برخی موارد آن اشاره کردید. اینها گواه دیگری بر آن است که، روابط میان ایالات متحده آمریکا و آذربایجان توسعه سیر صعودی دارد و خواهد داشت.

بیانیه جناب جورج بوش رییس جمهوری در مورد اینکه، آمریکا منبعد نیز تلاشهای خود را برای حل مسالمت آمیز مناقشه میان ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی بکار خواهد گرفت و همچنین نظرهای وی در خصوص فعالیت مشترک آتیه رؤسای مشترک گروه مینسک، باعث خوشبینی زیاد من می شود. اینکه، مسایل توسعه همکاریهای اقتصادی فیمابین و نیز آغاز ساخت خط لوله نفت باکو- تفلیس- جیحان بهمین مناسبت و صدور گاز آذربایجان به ترکیه در این پیام ذکر شده است، طبعا، دلالت بر آن دارد که، عملکرد مان طی سالهای اخیر تداوم می یابد و منبعد استمرار سریع خواهد داشت.

وصول این پیام صرفاً در این روزها نیز، رویداد بسیار حایز اهمیت است. زیرا دیدید که، من این مساله را دو روز در پارلمان مذاکره کردم و در اختیار مذاکره کل جامعه قرار دادم. من در تاریخ ۵-۴ ماه مارس دیدارهایی در پاریس خواهم داشت. وصول پیام صرفاً در این هنگام، قطعا، بار دیگر مؤید آن است که، ایالات متحده آمریکا و حکومت آن همواره مشغول این مساله- منظور من مناقشه ارمنستان و آذربایجان است- می باشد.

بسیار متشکرم. این پیام را بدقت خواهم خواند و حتما طی این روزها پاسخ این نامه را خواهم فرستاد. خیلی ممنون.

© aliyev-heritage.org