آثار / استراتژی نفتی / بکارگیری فناوریهای جدید

سخنرانی حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان در مراسم باشکوهی به مناسبت راه اندازی دستگاه حفاری "استقلال" - دوم سپتامبر ١۹۹۸


خانمها و آقایان محترم.

دوستان گرامی.

امروز ما شاهد یک رویداد مهمی در صنعت نفت آذربایجان هستیم: در قالب اجرای طرح تأمین اکتشاف میادین نفت و گاز غنی از اعماق دریای خزر و استخراج نفت و گاز در مراسم آغاز بکار دستگاه حفاری شناور نیمه غوطه ور شرکت می کنیم.

این یک رخداد عادی نیست. زیرا، این دستگاه حفاری یک واحد تولیدی بزرگ و با عظمت و در عین حال مجهز به فناوری و تکنولوژی پیشرفته میباشد. جناب مایک شرمان درخواست کرد، به این دستگاه نام گذاشته شود. اینجانب چند روز پیش آنرا "استقلال" نام گذاشته ام.

این نام بی جهت به این واحد تولیدی و دستگاه حفاری عظیم گذاشته نشد. همانطور که مطلع هستید، ما مدتی قبل پس از مدرنیزه شده دستگاه حفاری بزرگ بهره برداری از آنرا شکوهمندانه جشن گرفتیم و آنرا "ده ده قورقود" نام گذاشتم. این اسم را من گذاشتم. چرا "ده ده قورقود"؟ زیرا قورقود جد ما، ریشه تاریخی ما است. اینجانب با نام گذاشتن دومین دستگاه حفاری بعنوان "استقلال"، بدینوسیله آرزوی پیوند هر چه نزدیکتر گذشته ما با امروز بودم. ده ده قورقود گذشته تاریخی ما است، و استقلال جاویدان نیز امروز و آینده ما میباشد. من اطمینان دارم که این دستگاه شناور شایسته نام "استقلال" خواهد بود، عمر آن طولانی خواهد بود و در جهت توسعه اقتصاد مردم آذربایجان، بهبود شرایط رفاه شهروندان آذربایجانی و استقلال آذربایجان با وفاداری خدمت خواهد کرد.

صنعت نفت آذربایجان دارای تاریخ کهن و غنی میباشد. آذربایجان سرزمین کهن آتش است. در سال ١۸۴۸ برای اولین بار در جهان صرفاً در سرزمین آذربایجان نفت فواره زد و استخراج نفت بشیوه صنعتی آغاز گردید. متخصصین نفتی آذربایجان در اوایل قرن ٢٠ از خشکی به سوی دریا پیش رفتند و در سواحل خزر با حفر چاههای نفتی از بستر دریا نیز نفت استخراج کرده اند. در سال ١۹٢٢ در همین محوطه بر اساس پیشنهادات پوتوتسکی، مهندس لهستانی حفاری چاهها در دریا و استخراج نفت از بستر دریا آغاز شد.

در سالهای ۴٠ قرن حاضر نیز متخصصین نفتی آذربایجان در مقیاس جهانی دستاورد چشمگیری حاصل نموده، در منطقه معروف "نفت داشلاری" اولین بار حفر چاه کرده، به فواره زدن نفت حدوداً در وسط دریای خزر موفق شده اند. این رویداد در ماه نوامبر ١۹۴۹ اتفاق افتاد.

در سالهای بعدی استخراج نفت از بستر دریا گسترش پیدا کرد و آذربایجان بار دیگر استخراج نفت از دریا در جهان را پایه گذاری کرد.

بدینوسیله، توسعه صنعت نفتی در آذربایجان را می توان به سه بخش تقسیم کرد: از نیمه دوم قرن ١۹ حدوداً تا سالهای ١۹٢٠ صده بیستم- این اولین مرحله است. از سال ١۹٢٠ تا دوران استقلال آذربایجان مرحله دوم صنعت نفتی است.

سرانجام، سالهای پس از استقلال آذربایجان شامل مرحله سوم صنعت نفتی آذربایجان میباشد. هر کدام از این مراحل دارای ویژگیهای خاص و تاریخ درخشان است.

آذربایجان بعد از دستیابی به استقلا خود اولین بار در تاریخ صاحب منابع طبیعی ملی خود بوده و از این منابع طبق دلخواه استفاده نموده است. همچنانکه مطلع هستید، ما برنامه گسترده ای تنظیم نموده وفعالیتهای وسیعی را آغاز کرده ایم و این کارها در سالهای آینده، در قرن ٢١ نیز در راستای رشد اقتصاد مردم آذربایجان و بهبود شرایط زندگی شهروندان کشورمان عمل خواهد کرد. متخصصین نفتی، دانشمندان و زمین شناسان آذربایجانی دوران گذشته و عصر حاضر بمنظور کشف منابع طبیعی ملت خود فعالیتهای ارزشمندی انجام داده، میادین بزرگ نفت و گاز اکتشاف نموده و این فعالایتها نیز اکنون زمینه ای برای تهیه برنامه های وسیع برای دولت آذربایجان ایجاد می کند. امروز، در این روز جشن مهم همه نسلهای کارکنان بخش نفتی آذربایجان را با احساس اظهار امتنان به خاطر آورده و مایلم بیان کنم که مردم آذربایجان عملکرد آنها را هرگز به فراموشی نخواهد سپرد. اینجانب امروز در برابر یاد عزیز آنان سر تعظیم فرود می آورم.

خداوند برای مردم آذربایجان منابع طبیعی غنی عطا کرده است. فرهیختگان، دانشمندان بزرگ، کارکنان ایثارگر بخش نفتی و سایر متخصصین آذربایجانی نیز کارهای بزرگی را برای استفاده از این منابع برای میهن و مردم بعمل آورده اند. یکی دیگر از این کارها نیز ایجاد تأسیسات زیربنایی فنی و تولیدی صنعت نفتی است. طی سالهای ١۹۷٠ تا ١۹۸٠ بمنظور بهره برداری از میادین نفت و گاز دریای خزر و استخراج نفت از میادین واقع در بستر دریا ضرورت ایجاد دستگاهها، ماشین آلات و وسایل فنی جدید پیش آمده بود. بهمین منظور، مسأله تشکیل و استفاده از دستگاههای شناور نیمه غوطه ور حل شده بود. ما در آن سالها راه اندازی دستگاه شناور حفاری "شلف-١" را آغاز کردیم. سپس، بطور پیوسته شناورهای حفاری "شلف-٢"، "شلف-٣"، "شلف-۴" و "شلف-۵" مورد بهره برداری قرار گرفت.

همانطور که آگاهی دارید، دستگاه شناور "شلف-٢" در سالهای گذشته از طرف شرکت بین الملی عملیاتی آذربایجان به اتفاق شرکت دولتی نفت آذربایجان مدرنیزه و احیا و راه اندازی شد. اکنون این دستگاه با عنوان "ده ده قورقود" مشغول حفر چاه در میدان "شاه دنیز دریای خزر میباشد.

و امروز هم ما پس از بازسازی، مرمت و مردنیزه و نوسازی شدن ماشین حفاری "شلف- ۵" به مناسبت راه اندازی آن جشن می گیریم.

امروز ما از شناور حفاری "استقلال" ، این دستگاه عظیم بازدید و با خیلی از بخشهای کنترل آن اشنایی پیدا کردیم. از آنجا که من در آذربایجان یکی از مبتکران ساخت چنین شناورها هستم، امروز ضمن بازدید از شناور "استقلال" احساس افتخار فراوان دارم. چرا که این دستگاه برای استفاده از میادین نفت و گاز در بخش آذربایجانی دریای خزر فعالیتهای زیادی را انجام خواهد داد و تجهیزات، تکنولوژی و وسایل فنی پیشرفته در آن شرایط عالی برای فعالیت ثمربخش کارکنان فراهم آورده است. کنسرسیوم پروژه "شاه دنیز" مشغول مدرنیزه شدن و راه اندازی مجدد این دستگاه بوده است. جناب مایک شرمان مسئول این پروژه در اینجا سخنرانی کرد.

قرارداد و طرح "شاه دنیز" در تاریخ چهارم ژوئن ١۹۹۶ به امضا رسیده و سومین قرارداد بزرگ اجرای برنامه فعالیت مشترک آذربایجان با شرکتهای نفتی بزرگ جهان میباشد. من با احساس خوشحالی متذکر می شوم که تمامی قراردادهای منعقده اعم از نخستین قرارداد امضا شده در تاریخ ٢٠ سپتامبر با موفقیت و بطور مستمر اجرا می شوند و اکنون ثمره می دهند. اجرای این برنامه ها نشانگر دستیابی به دستاوردهای بیشتر از آ"چه که منظور شده بود، میباشد. امروز من ذکر این مطلب را بجهت آن لازم می دانم که ما حین امضای اولین قرارداد- "قرارداد قرن" نیز بعضی ها متوجه اهمیت این نبودند، و یا کسانی عمداً قصد سایه افکندن به این قرارداد را داشتند و برخی ها نیز غیر مثمر ثمر بودن این پروژه برای آذربایجان را بیان می کردند. فکر می کنم، اگر آنها حداقل کمترین احساس عدالت را دارند، باید اشتباهات و نظرات بدخواهانه خود را کنار بگذارند. چرا که بر اساس "قرارداد قرن" از میدان نفتی "چراغ" نفت حاصل می شود و کارهای انجام شده گواه بر آن است که موقع امضای قرارداد اگر استخراج مقدار ۵١٠ میلیون تن نفت از این میدان پیش بینی می شد، اکنون استخراج ۶٣٠ میلیون تن نفت به تحقق پیوسته است.

چاههای حفاری شده در میدان "چراغ" چهار پنج برابر بیشتر از آنچه که منظور شده، نفت می دهد. روزانه بیش از ١٠ هزار تن نفت استخراج می شود. چند روز قبل به من گزارش کردند که هفتمین چاه نتایج بهتری داده است. اگر استخراج ۵٠٠ تن نفت در روز از این چاه پیشی بینی می شد، اکنون انتظار می رود، روزانه سه هزار تن و شاید هم چهار هزار تن نفت حاصل گردد. این است نتیجه عملکرد ما!

من به خاطر دارم، در آستانه امضای قرارداد "شاهدنیز" مجدداً کسانی در مورد بی اهمیت بودن و یا مثمر ثمر نبودن یک چنین قراردادی برای کشورمان نظرات گوناگونی مطرح می ساختند. ولی متخصصین ما این مسأله را بطور همه جانبه مورد مذاکره قرار دادند و وجود ذخایر عظیم گاز، در عین حال ذخایر بزرگ نفت در میدان "شاه دنیز" را ثابت کردن. با وجود این، بعضی ها بدون هیچ دلیلی در صدد اثبات بر عکس بودن موضوع هستند.

رسول قلی اف رئیس پیشین مجلس ملی که گویا خود را متخصص بزرگی در بخش نفتی می داند، در سال ١۹۹۶ با امضای قرارداد "شاهدنیز" مخالفت رد. ما این مسدله را بطور مفصل بررسی نمودیم. بدون شک، من و سایر مقامات کاملاً آگاهی داشتیم که این نظر مخالف با هیچ دلیل استدلال نشده است. بلکه فقط، هدف سایه افکندن بر فعالیتهای آذربایجان، و یا مانع تراشی برای آن و ایجاد موانعی برای توسعه اقتصاد آذربایجان را داشت. ما از این نیات شوم باخبر بودیم. ولی برغم این، من در این باره مذاکرات گسترده ای را انجام دادم و دانشمندان و متخصصین بخش نفتی ما که در این مجلس حضور دارند، و نیز مسئولین شرکت دولتی نفت در این مذاکرات حضور داشتند. بار دیگر به تأیید رسید که میدان نفت و گاز "شاهدنیز" میدان غنی است و بمنظور استفاده از این حتماً بایستی آغاز بکار کرد و قراردادی را منعقد ساخت. بدینوسیله، این قرارداد در تالار "گلستان" باکو در تاریخ چهارم ژوئن ١۹۹۶ امضا شد.

اکنون از آن زمان دو سال گذشته است. حالا ما شاهد نتایج مثبت آن هستیم. صرفاً در نتیجه قرارداد "شاه دنیز" و بر اساس برنامه "شاه دنیز" یک کنسرسیوم تأسیس گردید. شرکت "BP"، شرکت "Statoil"، شرکت "TPAO" و سپس شرکت "اِلف آکیتن"، شرکت "لوک اؤیل" و شرکت "OIEK" ایران اعضای این کنسرسیوم شدند. این شرکتها آغاز بکار کردند و امروز ما شاهد فواید آن هستیم. آیا این فواید عبارت از چیست؟ ما یک چنین شناور حفاری عظیم قابل فعالیت حداقل ظرف ٢٠ سال در دریای خزر را بدست آورده ایم.

شناور "شلف-۵" دارای قابلیت حفاری چاه در عمق ٢٠٠ متر دریا بود. عمق چاه نیز می توانست تا ش هزار متر باشد. ولی این مسأله در پروژه ذکر شده بود. همانطور که در اینجا روشن شد، این شناور طی سالهای ١۹۹٠ فعالیت نداشت و از سال ١۹۹۵ این شناور بطور موقت از کار افتاده بود. ولی اکنون این شناور نوسازی و مدرنیزه گردیده و همه مشخصات آن ارتقاء یافته است. اکنون این شناور قابل حفر چاهی به عمق ۷٠٠ متر در بستر دریا میباشد. عمق چاه نیز نه شش هزار متر، بلکه می تواند ۵/۷ تا ۶/۷ متر باشد. این شناور در مقایسه با سایر شناورهای حفاری در جهان، پیشرفته ترین دستگاه میباشد. این امر برای ما ثروت ملی بزرگی میباشد. برای مدرنیزه کردن این شناور مبلغ ٢٠٠ میلیون دلار هزینه شده است. همانطور که در اینجا گفته شد، ١٢٠٠ نفر در نوسازی آن ظرف مدت ١۷ ماه شرکت کرده اند. این افراد شهروندان، متخصصین و کارگران آذربایجانی میباشند. پس، محل اشتغال جدید و با دستمزد حقوق بالا برای آنها گشایش یافته است.

اکنون ما به اتفاق شما در کارخانه تعمیرات کشتی شرکت دولتی نفت حضور داریم. این کارخانه می توان گفت، از کار افتاده بود و این محوطه در وضع آشفته ای بود. ولی ١٢ میلیون دلار سرمایه گذاری شده، این کارخانه مدرنیزه گردیده، بازسازی و نوسازی شده و منبعد قادر به انجام کارهای بزرگی میباشد. این، هنوز ثمره و نتیجه اولیه قرارداد پروژه "شاه دنیز" میباشد. هیچ تردیدی نیست که بزودی دستگاه حفاری "استقلال" در میدان نفتی "شاه دنیز"، در عمق ۷٠٠ متری آب حفر چاههای جدید آغاز خواهد شد و ما می توانیم از میادین غنی در آنجا نفت و گاز استخراج نماییم.

بموجب پروژه، انتظار می رود از میدان "شاه دنیز" ۵٠٠ میلیارد متر مکعب گاز و ٢٠٠ میلیون تن چگاله نفت حاصل گردد. ولی هنوز این یک طرح و پیش بینی است. گمان می کنم که دستگاه حفاری "استقلال" این ارقام را هر چه بیشتر افزایش خواهد داد و ما شاهد کارهای بزرگی خواهیم بود. مدرنیزه شدن این ماشین حفاری از طرفی نشانگر توسعه فناوری و تکنولوژی در آذربایجان میباشد و همپای این، متضمن ارتقاء سطح شهروندان و متخصصین آذربایجانی و همه کارکنان فعال در این شناور است. این هم دستاورد بزگری است.

اینجانب معتقدم که ما در آینده باز هم بازسازی چنین دستگاهها، یعنی شناورهای موسوم به "شلف" را ادامه خواهیم داد و مجدداً شاهد راه اندازی چنین ماشین حفاری خواهیم بود.

ما در تاریخ ٢٠ سپتامبر ١۹۹۴ اولین قرارداد بزرگ- "قرارداد قرن" را امضا کردیم. مدتی کمی گذشته، هنوز چهار سال آن هم تمام نشده. ولی در طی سالهای گذشته قراردادهای جدیدی منعقد گردیده است. اکنون شرکت دولتی نفت آذربایجان هم در بخش آذربایجانی دریای خزر و هم در خاک آذربایجان بین شرکتهای نفتی بزرگ جهانی ١۵ قرارداد امضا کرده و اجرای آن آغاز شده است. بر اساس قراردادهای منعقده حجم سرمایه گذاریها حدوداً به ارزش ٣۵ تا ٣۸ میلیارد دلار در نظر گرفته شده است. این امکانات وسیله مهمی برای تأمین توسعه اقتصاد آذربایجان و تمامی عرصه های آن امروز و در آینده میباشد.

عملکرد ما امروز نتیجه می دهد. کارکنان بخش صنعت نفت فعالیت می کنند و محل اشتغال بدست می آورند، دست مزد حقوق بالا می گیرند و شرایط زندگی آنها بزور روزافزون بهبود می یابد. ولی این فعالیتهای ما بیشتر متضمن آینده درخشان آذربایجان است و خواهد بود. ما تلاش بر آنن داریم تا نسلهای آینده، فرزندان، نوه نبیره های ما مثل ما متحمل مشکلات نوشند و در شرایط رفاه زندگی کنند. ما با این گامهای خود در راستای تبدیل آذربایجان به کشور توسعه یافته عمل می کنیم. ما بوسیله این اقدامات خود برای سعادت شهروندان و مردم آذربایجان کوشش می کنیم. ما این کارها را به اتفاق شرکتهای نفتی بزرگ جهان و بوسیله آنها با سایر شرکتهای بزرگ انجام می دهیم.

راه اندازی امروز شناور حفاری "استقلال" نتیجه عالی عملکردی که آذربایجان با چند تن از شرکتهای خارجی در سال ١۹۹۶ آغاز کرد، میباشد.

من بدین مناسبت از نمایندگان و متخصصین شرکتهای خارجی، شهروندان کشورهای خارجی که در بخش نفتی و تمامی رشته های دیگر دوش به دوش شهروندان آذربایجانی در کشورمان مشغول بکار هستند، بجهت همکاریهای مشترک مفید بی نهایت متشکرم.

شرکتهای خارجی که ظرف سالهای اخیر در آذربایجان فعال هستند، اطمینان یافتند که می توان با آذربایجان همکاری کرد، تمامی زمینه ها و مهمتر از همه، شرایط مساعد برای فعالیت در آذربایجان فراهم گردیده است. ثبات سیاسی اجتماعی ایجاد شده در آذربایجان، قوانین و ضوابط موجود برای فعالیت ثمربخش شرکتهای خارجی در کشورمان زمینه های گسترده ای برای سرازیر شدن سرمایه گذاریهای خارجی به آذربایجان ایجاد ساخته و این هم برای هر دو طرف فوق العاده مهم میباشد.

مراسم امروز- این مراسم پرشکوهی که با حضور کارکنان بخش نفتی و روشنفکران آذربایجانی برگزار می شود، گواه بارز بر همکاریهای حسنه ما دارد. این مهم بار دیگر نشان می دهد که همه اقدامات انجام شده در آذربایجان دارای آینده درخشانی است و سرمایه گذاران در آذربایجان اخذ سود خواهند کرد. شرایط فراهم شده در آذربایجان منبعد نیز متضمن سرازیر شدن سرمایه گذاریهای خارجی در آذربایجان خواهد شد. دستاوردهای نتایج حاصله فقط و فقط ثمره استقلال دولتی آذربایجان است و نتیجه خوب سیاستهای داخلی و خارجی صحیح و سنجیده دولت آذربایجان با استفاده از این استقلا و آزادی میباشد.

امروز ما با شرکت در مراسم راه اندازی شناور حفاری بنام "استقلال" و آرزوی موفقیت برای این مؤسسه تولیدی عظیم مجدداً بیان می داریم که استقلال دولتی آذربایجان منبعد بطور روزافزون توسعه و تقویت خواهد یافت و مانند این دستگاه قدرتمند، محکمريال مقاوم و برگشت ناپذیر خواهد بود.

دست اندارکاران راه اندازی شناور "استقلال" پس از چند روز از ساحل جدا شده به سوی اعمال دریای خزرف می توان گفت، به سوی وسط دریا حرکت خواهند کرد. کارکنان و متخصصین فعال در دریا معمولاً بسیار متین، زرنگ و قهرمان هستند. امیدوارم که آنها الگوی قهرمانی جدیدی نشان خواهدن داد. برای همه آنها آرزوی سلامتی دارم و فعالیت ثمربخش این شناور را آرزومندم.

برای دستگاه شناور "استقلال" بار دیگر آرزوی طول عمر، آینده درخشان و موفقیتهای روزافزون را دارم.

درود بر کارکنان بخش نفتی آذربایجان!

درود بر آزادی و استقلال ملی آذربایجان!

درود بر دستگاه شناور "استقلال"!

ترجمه شده از روزنامه "آذربایجان" مورخ سوم سپتامبر ١۹۹۸