حیدر علی اف: میهمانان محترم، به آذربایجان خوش آمدید، اینجانب مقدم شما را گرامی می دارم. اگر اشتباه نکنم، هیأت پارلمانی کانادا اولین بار است که به آذربایجان سفر می کند. این، مایه خوشحالی است. کانادا کشور خیلی بزرگی است و نقش مهمی در جهان، بویژه در قاره آمریکا ایفا می کند. فلذا ما اهمیت خاصی نسبت به روابطمان با کانادا قایلیم و خواهان برقراری روابط در تمامی زمینه ها هستیم. از این لحاظ، ابتکار پارلمان، مسلماً از دل ماست.

ولی برای سفر به آذربایجان وقت کمی اختصاص داده اید. در عین حال،- من با برنامه سفرتان آشنا شدم،- آنچه که بیشتر باعث خوشحالی من است، اینکه مایلید از شهرستان "بَرده"- اسکان موقت آوارگانی که در نتیجه اشغال سرزمینهای خود بر اثر مناقشه ارمنستان و آذربایجان پناهنده شده اند، دیدن کنید. مایه نهایت خرسندی من در برنامه سفر شما، این است. زیرا نمایندگان خارجی که به کشورمان سفر می کنند، اغلب فقط در باکو حضور پیدا کرده، در موارد بسیار کمی از باکو خارج می شوند و از اردوگاه اسکان موقت آوارگان و پناهندگان بازدید بعمل می آورند. حال اینکه، این مسأله، هم از لحاظ سیاسی و هم اقتصادی سختترین، دشوارتین و دلخراشترین مشکل ماست.

بر اثر تجاوز نظامی ارمنستان به آذربایجان و این مناقشه، متجاوز از یک میلیون شهروند آذربایجانی از سرزمینهای اشغالی کشورمان بزور رانده شده اند. اکنون هفت- هشت سال است که، آنها در شرایط وخیمی در چادرها بسر می برند. اینرا باید دید. شاهدان عینی این صحنه ها وحشت زده می شوند که چه قدر می توان انسانها را مورد ستم قرار داد و انسانها چه قدر می توانند در چنین شرایط تحمل ناپذیری زندگی کنند؟! از بابت این ابتکار شما، متشکرم. ولی معتقدم که این سفر شما، طبیعتاً، زمینه یی برای توسعه همه جانبه روابط میان کانادا و آذربایجان فراهم خواهد ساخت. خوش آمده اید.

بیل گرهم: جناب آقای رئیس جمهور، بجهت خوش آمدگویی گرم از شما سپاسگزارم. از طرف کل هیأت نمایندگی کشورمان سالروز تولد حضرتعالی را تهنیت می گویم.

حیدر علی اف: بسیار متشکرم.

بیل گرهم: خیلی سپاسگزاریم که در یک چنین روز مهمی برای شما، فرصت پیدا کرده ما را به حضور پذیرفتید.

خیلی صحیح فرمودید که هیأت نمایندگی ما- هیأت نمایندگی پارلمانی کانادا است. این هیأت عمدتاً مرکب از نمایندگان مجلس از کمیسیون های بازرگانی و سیاست خارجی وابسته به اتاق جوامع پارلمان کانادا میباشد. در این هیأت دو نماینده از حزب لیبرال و همچنین دو نماینده از حزب مخالف حضور دارند.

اجازه فرمایید، جنابعالی را با ترتیب کار ما آشنا سازم. پس از مراجعت به کشورمان، گزارش ویژه یی در رابطه با نتایج این سفر تهیه خواهیم نمود. همان گزارش به حکومت ارایه خواهد شد و بر اساس آن، نظرات خود را در مورد لزوم چگونگی وضع سیاستی در رابطه با این منطقه، با ما در میان خواهند گذاشت. بنابراین تشکر می کنیم که هم خود جنابعالی ما را بحضور می پذیرید و هم اینکه برای ما امکانی جهت انجام ملاقاتهایی در محافل رسمی کشورتان فراهم شده است. مخصوصاً بجهت ایجاد شرایط برای حضورمان در اردوگاههای اسکان آوارگان قدردانی می کنیم. بنظر ما، این قبیل دیدارها برای برداشت کاملتری از کشورتان و نیز موجبات آنرا فراهم خواهد کرد تا، پس از بازگشت به وطن، هم حکومت و هم جامعه کانادا را از مشکلات موجود در آذربایجان آگاه ساخته و نظرمان را در خصوص اینکه، چه سیاستی نسبت به این منطقه اجرا شود، مطرح کنیم.

فکر می کنیم، ما بر اساس نتایج این سفر موفق به تهیه گزارش مفصلی خواهیم گردید و این گزارش برای حکومتمان نوعی نقش راهنما را ایفا خواهد داشت تا، بتواند سیاست خود را در مورد آذربایجان مشخص سازد. در عین حال معتقدیم که از گزارش مورد تهیه ما افرادی در محافل کاری کانادا و همچنین شهروندان ساده کانادایی نیز که مایلند به آذربایجان سفر کنند، بهره مند خواهند شد. به اعتقاد من، این گزارش می تواند ضمن بهره مندی از شرایط بازرگانی مناسب در آذربایجان، برای برقراری روابط کاری در این کشور مورد استفاده قرار گیرد. همچنین در راستای انجام تبادل نظر پیرامون اهداف مشترکمان نظیر دموکراتیزه شدن در جهان که روند جهانی سازی در آن جریان دارد، روابط سازمان تجارت جهانی با کشورهای مختلف و سایر مسایل عمل خواهد کرد.

جناب آقای رئیس جمهور، متأسفم که این، نخستین سفر هیأت نمایندگی کانادایی به آذربایجان میباشد، لیکن اطمینان دارم که آخرین هیأت نمایندگی نخواهد بود. ما در مجمع پارلمانی سازمان امنیت و همکاری اروپا بهمراه هیأت نمایندگی کشورتان فعالیت داشته ایم. امیدواریم که در آینده بتوانیم روابط همکاری گسترده تری با اعضای پارلمان کشور شما برقرار سازیم.

حیدر علی اف: متشکرم. مجدداً بیان می کنم که از سفر شما به آذربایجان نهایت خوشحالی را دارم. همانطور که شما گفتید، ابتکار فراگیری منطقه قفقاز و ارایه گزارش و پیشنهادات مقتضی توسط پارلمان کانادا به حکومت نیز بسیار ارزنده است.

منطقه قفقاز، بخصوص قفقاز جنوبی منطقه خیلی جالب، ولی در عین حال بسیار پیچیده یی است. کشور ما از طرفی دارای منابع طبیعی بسیار غنی و موقعیت راهبردی- جغرافیایی خیلی مهمی میباشد. آذربایجان در تقاطع اروپا و آسیا، شرق و غرب واقع بوده و نقش ویژه یی در احیای جاده بزرگ ابریشم ایفا می نماید. از سویی دیگر، بیش از ۱۲ سال است که بین ارمنستان و آذربایجان مناقشه نظامی وجود دارد. تا آنجایی که من اطلاع دارم، شما به گرجستان و ارمنستان نیز سفر خواهید کرد. بنظرم، می توانید اطلاعات لازم را در خصوص مشکلات موجود در هر یک از این کشورها جمع آوری کنید. ولی اینجانب به شما بیان می دارم که دلیل اصلی تشنج در منطقه قفقاز جنوبی- منظور من کشورهای تازه استقلال یافته آذربایجان، گرجستان و ارمنستان است- مناقشه ارمنستان- آذربایجان میباشد. در مورد دلایل و نتایج فلاکت بار این مناقشه نیز، فکر می کنم، رئیس مجلس ما اطلاعات جامعی ارایه داده است.

مرتضی علی عسگراف (رئیس مجلس): با آقای عارف رحیم زاده دیدار و گفتگو کرده اند.

حیدر علی اف: رئیس پارلمان می گوید که با معاون وی دیدار کرده اید. و هم اکنون من شرایط فراهم ساخته ام تا، خودشان را ببینید. در هر حال، بنظرم، شما اطلاعاتی را دریافت نموده اید. بهمین خاطر قصد ندارم اطلاعات زیادی پیرامون این موضوع ارایه دهم.

ولی موضوع اصلی عبارت از آن است که ارمنستان هنوز در سال ۱۹۸۷ علیه آذربایجان ادعای ارضی مطرح کرده است. در صدد آن برآمده است تا، قره باغ کوهستانی را که جزو سرزمین و اراضی لاینفک آذربایجان میباشد از کشورمان جدا ساخته به ارمنستان ملحق کند. طبعاً، طرف آذربایجانی تن به این نداده است. این مناقشه بعداً تبدیل به مناقشه نظامی بزرگی شده است. یعنی طرف آذربایجان مقصر در این مناقشه نیست. آذربایجان هیچگونه تجاوز نظامی به خاک ارمنستان انجام نداده، هیچگونه ادعای ارضی نسبت به آن نداشته است،- با وجود اینکه، آذربایجان دلایل زیادی برای مطرح ساختن ادعای ارضی دارد. ولی آذربایجان همیشه معتقد به این بوده است که حقایق پدید آمده در قرن ۲۰ را بایستی لحاظ نمود. مخصوصاً، موقع فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در شرایطی که ارمنستان و آذرابیجان استقلال خود را بدست آوردند، هم اراضی و مرزهای آذربایجان و هم ارمنستان مشخص گردیده است.

در نتیجه جنگ، از روی برخی دلایل، ارتش ارمنستان ۲۰ درصد از سرزمینهای آذربایجان را اشغال کرده است. از این اراضی اشغالی بالغ بر یک میلیون آذربایجانی بزور رانده شده، یعنی، اقدامات پاکسازی قومی صورت گرفته است. کلیه اموال موجود در سرزمینهای اشغالی ویران و تخریب شده است. انسانهایی هم که از آن مناطق اخراج شده اند، در شرایط بسیار وخیم در چادرها بسر می برند.

علیرغم همه این تلفات، ما در ماه می سال ۱۹۹۴ با ارمنستان پیمان آتش بس بسته ایم. پس از سه روز، ششمین سال امضای پیمان آتش بس تمام می شود. ما برای حل مسالمت آمیز این مسأله تلاش کرده و امروز هم تلاش می کنیم. ولی موفق به این نمی شویم. زیرا ارمنستان موضع غیر سازنده یی اتخاذ نموده و با اشغال منطقه قره باغ کوهستانی و قسمت بزرگی از آذربایجان خارج از منطقه مزبور را، فقط و فقط خواستار اعطای وضعیت استقلال دولتی برای قره باغ کوهستانی میباشد.

این نقشه ها را در اختیار شما قرار داده اند و حتماً، تابحال آنها را ندیده اید. آیا این نقشه ها را دیده اید؟

بیل گرهم: صبح امروز دیدیم، ولی قبل از آن هرگز ندیده بودیم.

حیدر علی اف: ولی اگر دیدید، پس نیازی به توضیح ندارد. ببینید، در اینجا با رنگ قرمز اراضی قره باغ کوهستانی نشان داده شده است. قره باغ کوهستانی در سال ۱۹۲۳ وضعیت خودمختاری را در قلمروی آذربایجان کسب کرده است. ۷۰ درصد اهالی این منطقه را ارمنی تبارها، ۳۰ درصدشان را هم آذربایجانی ها تشکیل می دهند. موقع آغاز این مناقشه تعداد کل جمعیت آن تقریباً ۱۷۰ هزار نفر بوده است.

ارمنستان با هدف تصرف قره باغ کوهستانی اقدام به جنگ کرده است. نخست قره باغ کوهستانی را اشغال و سپس مناطق حومه آن و متعلق به آذربایجان را که در نقشه برنگ سبز و زرد ترسیم شده، به اشغال درآورده است.

در سال ۱۹۹۶ در حاشیه نشست لیسبن سازمان امنیت و همکاری اروپا تصمیمی گرفته و تأکید شد که ارتش ارمنستان باید سرزمینهای اشغالی را تخلیه، تمامیت ارضی آذربایجان برقرار، برای قره باغ کوهستانی نیز در قلمروی دولت آذربایجان وضعیت خودمختاری عالی اعطا گردد. ما این پیشنهاد را پذیرفتیم و آماده اجرای آن هستیم. لیکن طرف ارمنستان موافقت نکرد.

آنها اعلام می کنند که سایر مناطق اشغالی آذربایجان را به شرط اعطای فقط و فقط وضعیت دولتی برای قره باغ کوهستانی آزاد خواهند کرد.

شما به نقشه نگاه کنید- حتی یک وجب از خاک ارمنستان هم از طرف آذربایجان اشغال نشده است. بهمین خاطر نیازی به اثبات این نیست که چه کسی عادل است و چه کسی نیست.

ما امروزه نیز طرفدار حل مسالمت آمیز این مسأله هستیم. خواهان آغاز مجدد جنگ و دستیابی به اهدافمان از طریق جنگ نیستیم. امیدواریم که می توانیم با مساعدت سازمانهای بین المللی، بخصوص در نتیجه فعالیت گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا به توافقی دست یافته و موفق به برقراری صلح بین ارمنستان و آذربایجان شویم.

در صورت برقراری صلح بین ارمنستان و آذربایجان، ارمنستان بیشتر برنده خواهد شد. زیرا، آن کشور با این مناقشه و استمرار اوضاع متشنج، خود را از مشارکت در خیلی از طرحهای اقتصادی در قفقاز جنوبی محروم ساخته است.

همانطور که مطلع هستید، آذربایجان دارای منابع عظیم نفت و گاز میباشد. ما از سال ۱۹۹۴ از شرکتهای بزرگ نفتی جهان به آذربایجان دعوت بعمل آورده ایم و آنها سرمایه گذاریهای کلانی انجام داده اند. هم اکنون از ۱۲ کشور ۳۲ شرکت نفتی در قسمت متعلق به آذربایجان دریای خزر فعالیت مشترکی دارند. از جمله، یک شرکت کانادایی نیز در اینجا مشغول فعالیت میباشد،- شما از این آگاهی دارید. فلذا پیشرفت آذربایجان خیلی عالی است. درست است، در دوران گذر ما از خیلی مشکلات سخت جلوگیری می کنیم. ولی در عین حال، سرمایه گذاریهای هنگفتی به آذرابیجان سرازیر می گردد.

ما صادرات نفتی را که بطور مشترک با شرکتهای خارجی نفتی استخراج می کنیم، از سال ۱۹۹۷ شروع کرده ایم. از سال ۱۹۹۴ تابحال ما ۱۹ قرارداد امضا کرده ایم. پیش بینی می شود تا، بمیزان ۶۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری به آذربایجان سرازیر گردیده و از معادن آذربایجان میلیونها تن نفت و میلیاردها متر مکعب گاز استخراج و به بازارهای جهانی انتقال داده خواهد شد.

ما- یعنی آذربایجان، گرجستان و ارمنستان می توانیم همکاریهای اقتصادی بسیار خوبی را در قفقاز جنوبی داشته باشیم. لیکن ارمنتستان از این جلوگیری می کند. و بدینوسیله، خودش را از جریانات اقتصادی موجود در قفقاز جنوبی محروم می کند. فکر می کنم، شما در ارمنستان به چشم خود خواهید دید که در آنجا وضع اقتصادی خیلی وخیم است. ولی چنانچه صلح حاصل گردد و سرزمینهای آذربایجان از اشغال نیروهای مسلح ارمنستان آزاد شود، همکاریهای اقتصادی بسیار مفیدی میان کشورهای قفقاز جنوبی امکانپذیر است.

بعنوان مثال، زمانی- هم اکنون نیز وجود دارد- خط ریلی بسیار خوبی بین باکو و ایروان پایتخت ارمنستان وجود داشت. این راه آهن همچنین از باکو به شمال، روسیه- مسکو، پتربورگ و سایر شهرها می رود. قبلاً ارمنستان برای تأمین نیازهای خود صرفاً از این راه آهن استفاده می کرد. ولی حالا این راه آهن بسته شده، آنرا هم ارمنستان بسته است.

اگر به نقشه نگاه کنید، می بینید، رنگ سبزی که مرز با ایران را جدا می کند، همان خط ریلی است. راه آهن از مرز آذربایجان با ایران می گذرد، سپس به نخجوان، از آنجا به ایروان وصل می شود. ولی بدلیل اشغال اراضی ما توسط ارمنی ها، قطعه ۱۳۰ کیلومتری از این راه آهن در دست آنها است. اکنون این خط راه آهن بسته است که هم به ما ضرر می دهد، ولی بیشتر به ضرر ارمنستان میباشد.

تنها این نیست، سایر موارد زیادی هم هست. بنابراین، ارمنستان، سرانجام باید بفهمد که با این زورگویی نمی توان به چیزی دست یافت.

طبیعتاً، آذربایجان نیز ضمن پیمودن دوران انتقال، با مشکلات بزرگ اقتصادی مواجه شده است. ولی با وجود این، منابع عظیم طبیعی ما و قرار گرفتن آذربایجان در امتداد مسیر بین اروپا و آسیا، فواید زیادی را عاید ما می نماید. ولی ارمنستان از این مسائل منزوی شده است.

ما از عهده این مشکلات برخواهیم آمد، در چنین شرایط سخت نیز اقتصاد آذربایجان به سرعت توسعه می یابد. لیکن وضع اقتصادی ارمنستان بتدریج وخیمتر خواهد شد.

می دانم که شما به گرجستان سفر خواهید کرد. بیان می کنم که دوستی بسیار صمیمانه و همکاریهای حسنه یی بین گرجستان و آذربایجان وجود دارد. در مناسبات ما هیچ مشکلی نیست.

اکنون در گرجستان نیم میلیون آذربایجانی زندگی می کنند. آنها نسبت به گرجستان هیچ اقدام تجزیه طلبانه انجام نمی دهند. آن هم بیان می دارم که آذربایجانی ها در قسمت همجوار گرجستان با آذربایجان زندگی می کنند، یعنی در آن طرف اراضی ما، در خاک گرجستان فقط آذربایجانی ها زندگی می کنند. آن مناطق میهن تاریخی آنها است و در آنجا هم زندگی می کنند. ما هیچ مشکلی در این نمی بینیم و این امر، مانع دوستی ما نمی شود، بلکه کاملا برعکس، روابط دوستی ما را تقویت می سازد.

درست است، گرجستان نیز مشکلاتی دارد: مناقشه گرجی- آبخاز و مناقشه اوستیا جریان دارد. وضع اقتصادی گرجستان نیز سخت است. ما در حد امکان به آنها کمک می کنیم.

همانطور که اطلاع دارید، ما بمنظور صدور نفت حاصله در آذربایجان از باکو تا بندر سوپسا در دریای سیاه گرجستان خط لوله نفتی به طول بیش از ۸۰۰ کیلومتر احداث کردیم. پس از انعقاد قرارداد در خصوص احداث خط لوله نفتی باکو- تفلیس- جیحان، مسایل تجاری آن حل شده و در آینده نزدیک ما اقدام به احداث آن خواهیم کرد. این خط لوله نیز از خاک گرجستان تا ترکیه- تا بندر جیحان در دریای مدیترانه خواهد بود.

ما بوسیله این خط لوله نفتی سالیانه ۶۰ تا ۷۰ میلیون تن نفت صادر خواهیم نمود. همه این موارد برای توسعه بعدی همکاریهای اقتصادی گرجستان و آذربایجان بسیار مهم میباشد. بدینوسیله، ما جهت حل مشکلات اقتصاد گرجستان نیز از هیچ اقدامی دریغ نمی کنیم. اکنون می بینید، در قفقاز جنوبی روابط دوستی بین آذربایجان و گرجستان موجب کمک به هر دو کشور می شود. ولی مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان برای هر دو کشور ضرر می زند و بیشتر به ارمنستان از لحاظ اقتصادی صدمه می زند و بطور کلی، مانع تأمین امنیت در قفقاز جنوبی میباشد.

مجدداً تکرار می کنم، شما به ارمنستان عزیمت خواهید کرد. ما برای حل مسالمت آمیز مناقشه با ارمنستان تلاش می کنیم و خواهان برقراری صلح پایدار هستیم. شرط اصلی این هم عبارت از آن است که سرزمینهای اشغالی باید از اشغال ارتش ارمنستان آزاد شود و بیش از یک میلیون آواره آذربایجانی به زاد و بوم خویش باز گردند. معتقدم که در آینده ایجاد همکاریهای بسیار مفیدی بین ارمنستان و آذربایجان و کلاً، در قفقاز جنوبی امکانپذیر خواهد بود.

بیل گرهم: جناب آقای رئیس جمهور، از بابت نظرات بسیار تاریخی و جالب برای ما تشکر می کنیم. می دانیم که شخص جنابعالی در راستای برقراری صلح در این منطقه تلاشهایی بکار می گیرید. در این کوششهایتان موفقیت آرزومندیم.

اینجانب از نظر تخصص تاریخدان هستم. جنابعالی حین سخن از چشم اندازهای همکاریهای اقتصادی کشورهای قفقاز جنوبی، یک لحظه وضعیت کشورهای اتحادیه اروپا تأسیسی در سال ١٩۵۶ به یاد من افتاد. در آن موقع، اگر می توان چنین تعبیر کرد، رفع رودررویی بین کشورهای جامعه فلز و آهن صرفاً از طریق تصمیم بر همکاریهای اقتصادی عملی شده است. ما کانادایی ها آماده ارایه کمک به شما در حل این مشکلاتتان هستیم. من بر این باورم که ما راهنمایی های لازم را در اختیار حکومت خود نیز قرار خواهیم داد. اطمینان دارم که هم سفیر کشورمان و هم ما منبعد آماده ارایه حداکثر کمکهای خود در این زمینه، خواه در سطح کارشناسان و یا به شکلی دیگر خواهیم بود. معاون رئیس مجلس کشورتان امروز به ما گفت که در کشور شما قانون جدید انتخابات تهیه و تدوین می گردد، آذربایجان در آستانه عضویت در شورای اروپا است و تحولات عظیمی در کشورتان صورت می گیرد. لازم می دانم خدمت جنابعالی بیان کنم که در جامعه ما نیز تحولات زیادی رخ می دهد و همه اینها از راه تکامل تحقق می پذیرد. بهمین خاطر، ما همیشه آماده انجام فعالیت مشترک با شما و همکاری در زمینه تشکیل جامعه بهتر هستیم.

همانطور که به استحضار رساندم، در این هیأت نمایندگان مجلس از احزاب مخالف نیز حضور دارند. اگر وقت دارید، می خواستم تا، آنها نیز سخنان خود را بطور مختصر ایراد کنند.

گورمان گروال (عضو کمیته): حضرتعالی، کاملاً مطلع هستید که کانادا بحالت مرکز قدرت جهت اینکه، دنیا را در وضع بهتر قرار دهد، درآمده است.

حیدر علی اف: یک لحظه ببخشید، اکنون من فوراً باید برای تلفن بروم. شما در اینجا کمی منتظر باشید تا، من بروم و بیایم.

... معذرت می خواهم که قدری فاصله دادم. ولی نمی خواهم از شما پنهان کنم: ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه تلفن کرده، همانطور که شما به من تبریک گفتید، به مناسبت روز تولد به من تهنیت می گفت. بهمین مناسبت ما گفتگوی بسیار مهمی در مورد روابط روسیه و آذربایجان داشتیم.

بیل گرهم: امیدوارم، جنابعالی به آقای پوتین گفتید که کانادایی ها از وی پیشی گرفتند.

حیدر علی اف: درست است. بفرمایید.

گورمان گروال: جناب آقای رئیس جمهور، ما متوجه هستیم که این روز برای شما روز خاصی است. از اینکه وقت خود را برای ما اختصاص داده اید، بار دیگر از جنابعالی تشکر کنیم.

به استحضار می رسانم که کانادا کشوری است که تحفه های بزرگی به جامعه جهانی ادا کرده است. ما بعنوان نماینده جبهه مخالف معتقدیم که کانادا بایستی روابط خود را با سایر کشورها گسترش دهد و بر تعداد هم پیمانان خود بیفزاید. ما خواهان تهیه و تدوین استراتژی توسعه و همکاری درازمدتی توسط کانادا هستیم. آرزوی گسترش نقش کانادا در جهان و ترویج ایده آلیسم، احترام و حفظ حقوق بشر، سازندگی جامعه در کل کشورهای جهان که طی سالیان مدید مختص کانادا بوده و در آن اصول جامعه آزاد و الویت قانون و ارزشهای بشری تأمین می گردد، را داریم.

جناب آقای رئیس جمهور، من با یک سؤال به شما مراجعه خواهم کرد. ولی قبل از این سؤال باید متذکر شوم که جناب پیرسون یکی از نخست وزیران سابق کشورمان بجهت ایفای نقش ویژه یی در حل مناقشات منطقه یی، مفتخر به دریافت جایزه نوبل بوده است.

حضرتعالی، مایلم بدانم که شما نقش کانادا را برای ادای تحفه خود در راستای برقراری ثبات و امنیت در این منطقه در چه می بینید؟ جنابعالی کدام ایده ها، پیشنهادات و توصیه هایی را برای تحکیم روابط سیاسی، دیپلماتیک و اقتصادی با کانادا دارید تا، ما بتوانیم این موارد را نیز به حکومت خود ابلاغ نماییم؟

حیدر علی اف: در ابتدای گفتگویمان نیز تأکید بر این داشتیم که ما خواستار گسترش و توسعه روابط با کانادا در همه زمینه ها- هم در زمینه های اقتصادی، هم سیاسی و هم انسانی، علمی و فرهنگی میباشیم. بین کشورهای جهان، کانادا برای ما بعنوان یکی از کشورهای ضروری و مهم به شمار می رود. اینجانب بیان کردم که یک شرکت نفتی کانادا در قسمت متعلق به آذربایجان دریای خزر به اتفاق سایر شرکتهای جهان مشغول استخراج مشترک نفت با ما است. برخی شرکتهای دیگر کانادا نیز در اینجا فعالیت دارند. بنظرم، جناب سفیر در این باره به شما اطلاع داده است. ولی اینها هنوز کم است. ما می توانیم روابط گسترده تری برقرار سازیم. ما طرفدار این هستیم.

در مورد مشارکت کانادا در حل و فصل مناقشه ارمنستان- آذربایجان نیز، می توانم بگویم که البته، ما هر پیشنهاد را با کمال میل می پذیریم. همانطوری که آگاهی دارید، بمنظور حل مسالمت آمیز این مناقشه گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا تأسیس شده است. گروه مینسک عبارت از ۱۲ کشور عضو سازمان امنیت و همکاری اروپا میباشد. ولی گروه مینسک سه رئیس مشترک دارد. اینها- روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه هستند. ما عمدتاً از طریق این سازمان برای حل مناقشه سعی می کنیم. ما در عین حال، از ابتکار هر کشور دیگری که قدرت آنرا دارد، استقبال می نماییم. هر کسی که در حل این مناقشه به ما کمک کند، دو بار می تواند جایزه نوبل را دریافت نماید. فلذا پیشنهاد خود را ارایه دهید.

بیل گرهم: جناب آقای رئیس جمهور، می دانیم که جنابعالی دیروز رئیس آمریکایی گروه مینسک را بحضور پذیرفته اید. آیا این دیدار مثمر به ثمر واقع شد؟

حیدر علی اف: بله، دیدار خوب و مفیدی بود. وی، قبل از سفر به کشورمان، به ارمنستان نیز رفته بود. دیروز ما گفتگوی مفصلی داشتیم. دیدار ما بسیار ثمربخش بود.

بیل گرهم: جناب آقای رئیس جمهور، خانم لالوند و من در مجمع پارلمانی سازمان امنیت و همکاری اروپا شرکت خواهیم کرد و در رابطه با همین مسایل در آنجا در آینده نیز فعالیت خواهیم داشت.

خانم فرانسین لالوند (عضو کمیته): جناب آقای رئیس جمهور، از اینکه ما را بحضور پذیرفتید، از شما قدردانی می کنم. من نماینده منتخب از ایالت کوِبِک در پارلمان هستم. مایلم بیان کنم که اهالی کوِبِک هرگز محبت خود را نسبت به مردم آذربایجان که در قرن حاضر دو بار استقلال خود را بدست آورده اند، پنهان نمی کنند. ما بسیار خوب می دانیم که کشور شما دارای چه قدر پتانسیل غنی میباشد.

به استحضار جنابعالی میرسانم که در کمیته یی که عضو آن هستیم، ما در شرایط تفاهم با یک دیگر همکاری می کنیم. من با این نظرات به کشور خودم مراجعت خواهم کرد که آذربایجان هم صاحب منابع غنی است و هم دارای امکانات بالقوه فکری بسیار والایی میباشد.

جناب آقای رئیس جمهور، اینجانب در ارتباط با همه این موارد در کشور خودم- هم در پارلمان، هم در حکومت و هم در بین مردم سعی خواهم کرد به همه اطمینان دهم که دولتمردان، کارفرمایان و مؤسسات مختلف همکاریهای خود را با آذربایجان هر چه بیشتر گسترش دهند.

جناب رئیس جمهور، من یک سؤال دارم. آذربایجان در آستانه عضویت در شورای اروپا قرار دارد. آیا نظر شما در این باره چیست؟

حیدر علی اف: نظر من این است که از بابت این سخنان از شما تشکر می کنم. ما خیلی علاقه مند هستیم تا، حقایق عینی در مورد آذربایجان در هر گوشه یی از جهان ترویج یابد. چنانچه خدمات خود را در این زمینه بعمل آورید، من از شما خیلی سپاسگزار خواهم شد.

سؤالتان چنین است که آذربایجان در صدد عضویت در شورای اروپا است، نظر من در مورد این چیست؟ معتقدم که ما مدت سه سال است که بعنوان نامزد در شورای اروپا حضور داریم.

فرانسین لالوند: ما هم در شورای اروپا ناظر هستیم.

حیدر علی اف: شما در شورای اروپا ناظر هستید، ما هم میهمان. ما نامزد عضویت در شورای اروپا هستیم. زیرا ما کشور اروپایی هستیم.

بنظر می رسد، ظرف سه سال اخیر ما از امتحان گذشتیم و شایسته عضویت حقیقی در شورای اروپا میباشیم. ما منتظر این هستیم تا، در آینده نزدیکی آذربایجان را به عضویت حقیقی شورای اروپا قبول کنند. متوجه هستیم که این امر، مسئولیت خطیری بر عهده ما می گذارد. چرا که شورای اروپا اصول خاص خود را دارد. طی این سه سال تلاش و ثابت کرده ایم که ما دولتمان را هم امروز و هم در آینده می توانیم بر پایه این اصول شورای اروپا توسعه دهیم.

برنارد پاتری (عضو کمیته): حضرتعالی، من سؤالی ندارم، ولی می خواهم دو توضیح مختصری ارایه دهم.

مایلم بیان کنم که سفر ما بسیار موفقیت آمیز بوده است. هدف از این سفر، آشنایی با آذربایجان بود. اکنون روند آشنایی ادامه دارد.

می خواهیم بدانید،- ما خوب می فهمیم که در سایه رهبری جنابعالی آتش بس برقرار شده است. درک می کنیم که شما در راستای حل صلح آمیز مناقشه تلاشهای جدی بکار می گیرید.

از آنجا که می دانیم، سازمان ملل متحد سه قطعنامه و و شورای امنیت این سازمان یک مصوبه در مورد این مسأله صادر کرده است. در این قطعنامه ها و مصوبه به آزادسازی سرزمینهای اشغالی و تحویل آن به آذربایجان تأ کید شده است.

اینجانب از معاون وزیر امور خارجه کشورتان شنیدم که در سال آینده قانون مدنی جدیدی در آذربایجان به تصویب خواهد رسید. همچنین از ایشان مطلع شدم که در مجلس ملی آذربایجان ۱۰ حزب مختلف نماینده دارد و در پاییز سال جاری انتخابات مجلس برگزار خواهد گردید. ما خواهان همکاری با شما در این مسایل نیز هستیم.

خیلی متشکرم، جناب آقای رئیس جمهور.

حیدر علی اف: سپاسگزارم. خیلی خوشحالم و تشکر می کنم.

روزنامه آذربایجان مورخ ۱۱ می سال ۲۰۰۰

© aliyev-heritage.org