خانمها و آقایان محترم.

اینجانب سلامهای خود را تقدیم حضورتان می کنم. مراتب خوشحالی ام را از شرکت در این کنفرانس مطبوعاتی در مقر سازمان ملل متحد ابراز می دارم.

من به دعوت جناب بیل کلینتون رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا برای سفر رسمی به این کشور آمده ام. در جریان این سفر بازدید از سازمان ملل متحد را نیز ضروری دانسته ام.

این، اولین سفر رسمی من بعنوان رئیس جمهوری آذربایجان به ایالات متحده آمریکا میباشد. فردا عازم واشنگتن میشوم. در آنجا ملاقاتهای زیادی- در کاخ سفید، کنگره، وزارت امور خارجه و پنتاگون خواهم داشت. هدف اصلی از این سفر من هم عبارت از برداشتن گامهای تازه یی در راستای توسعه روابط آمریکا- آذربایجان میباشد.

آذربایجان- کشوری است که پس از فروپاشی اتحاد شوروی استقلال خود را بدست آورده است. در آذربایجان روند سازماندهی نظام دولتی دموکراتیک، قانونمند و لائیک جریان می یابد. تحولات دموکرایتک در آذربایجان انجام می گیرد. اقتصاد آذربایجان بر اساس اصول اقتصاد آزاد شکل می گیرد و توسعه پیدا می کند.

در نوامبر سال ۱۹۹۵ نخستین قانون اساسی دموکراتیک در آذربایجان به تصویب رسیده است. در سال ۱۹۹۵ انتخابات پارلمانی بر پایه سیستم چندحزبی و در شرایط دموکراتیک در آذربایجان برگزار گردیده است. در آذربایجان اصلاحات اقتصادی فراگیر، برنامه خصوصی سازی، اصلاحات ارضی، برنامه واگذاری زمین به مالکیت شخصی و سایر برنامه ها انجام می پذیرد. اینها هم نتایج مثبت خود را در پی دارد. آذربایجان از روی برخی دلایل واقعی، این اصلاحات را در مقایسه با سایر کشورها دیرتر آغاز کرده است. ولی با وجود این، ما ظرف مدت کوتاهی شاهد نتایج عملی این اصلاحات هستیم.

اقتصاد کشور نیز از سال گذشته توسعه می یابد. تورم بکلی محار و تجارت خارجی آزاد شده است. اکنون ۸۰ درصد از محصولات کشاورزی توسط بخش خصوصی تولید می شود. در نیمه اول سال جاری میزان تولیدات ناخالص داخلی ۲/۵ درصد افزایش یافته است. تولیدات صنعتی و کشاورزی نیز در حال رشد می باشد. انجام این اصلاحات بطور مستمر ادامه دارد و خواهد داشت.

آذربایجان کشور کاملاً مستقلی است و حفظ استقلال خود را وظیفه اصلی می داند. در خاک کشورمان نیروهای مسلح و پایگاههای نظامی هیچ کشوری وجود ندارد. آذربایجان بطور مستقل از مرزهای خود حراست می کند.

آذربایجان از مشکلات سختی هم دارد. از سال ۱۹۸۸ از سوی ارمنستان تجاوز نظامی به خاک آذربایجان آغاز شده است. هدف از این تجاوز ارمنستان عبارت از جدا ساختن منطقه قره باغ کوهستانی جزو کشور آذربایجان و الحاق آن به ارمنستان بوده است. این تجاوز تبدیل به جنگ گردیده، نبردهایی جریان داشته، خونها ریخته و انسانها کشته شده و بدلایلی ۲۰ درصد از سرزمینهای آذربایجان از طرف ارتش ارمنستان اشغال گردیده است. بیش از یک میلیون آذربایجانی از سرزمینهای اشغالی بزور رانده شده اند. اکثر آنان در شرایط تحمل ناپذیری در چادرها بسر می برند.

سه سال قبل، در ماه می سال ۱۹۹۴ بین ارمنستان و آذربایجان پیمان آتش بس امضا شده است. اکنون نبرد جریان ندارد. ما به این شرایط آتش بس رعایت می کنیم و برای حل مسالمت آمیز مناقشه ارمنستان- آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی تلاش داریم. گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا پیگیر این مسأله میباشد. از ابتدای سال جاری سه کشور- روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه عهده دار ریاست مشترک گروه مینسک میباشند.

در جریان نشست لیسبن سازمان امنیت و همکاری اروپا در دسامبر سال گذشته اصول حل صلح آمیز مناقشه ارمنستان و آذربایجان تصویب گردیده است. این اصول شامل برسمیت شناخته شدن تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان، اعطای حق خودمختاری عالی برای قره باغ کوهستانی در قلمروی جمهوری آذربایجان و تضمین امنیت کل اهالی قره باغ کوهستانی است.

برای حل مسالمت آمیز این مسأله ما به این اصول تن داده ایم. در نشست لیسبن سازمان امنیت و همکاری اروپا از ۵۴ کشور عضو این سازمان بین المللی، ۵۳ کشورحمایت و جانبداری خود را از این اصول بعمل آورده اند، ولی ارمنستان با آن مخالفت ورزیده است.

رؤسای جمهور روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه بعنوان رئیسان مشترک گروه مینسک در بیستم ژوئن در شهر دنوِر بیانیه مشترکی صادر کرده اند. آنها برای تلاش جهت حل صلح آمیز مناقشه قره باغ کوهستانی قول داده اند.

روابط ما با ایالات متحده آمریکا در سطح خوبی است. ولی امکانات زیادی برای گسترش و توسعه هر چه بیشتر این روابط وجود دارد. این مسایل در واشنگتن مذاکره خواهد شد. از این لحاظ لغو مصوبه ناعادلانه- ماده ۹۰۷ که در سال ۱۹۹۲ توسط کنگره علیه آذربایجان تصویب گردیده، نیز مورد مذاکره قرار خواهد گرفت.

اینجانب اهمیت فراوانی نسبت به دیدار و گفتگوهای آتی قایل هستم. معتقدم که، مذاکرات واشنگتن مرحله جدیدی را در مناسبات آذربایجان- آمریکا ایجاد خواهد ساخت. من با امیدهای زیادی به این سفر آمده ام.

امروز با جناب کوفی عنان دبیر کل سازمان ملل متحد نیز دیدار کرده ام. من از این دیدار نهایت رضایت خاطر را دارم. شاهد نظر بسیار مثبت جناب دبیر کل محترم نسبت به مشکلات آذربایجان، بویژه مسأله حل مسالمت آمیز مناقشه ارمنستان- آذربایجان شدم. وی، حمایت خود را از مصوبات و اقدامات گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا اعلام داشت.

متأسفانه، وقتمان کم است. فلذا من به سخنرانی خود پایان می دهم و آماده پاسخ به سؤالات شما هستم.

سؤال: خیلی متشکرم، جناب آقای رئیس جمهور. اینجانب هم نماینده روزنامه "الحایت" هستم و هم اینکه مسئول مجمع خبرنگاران سازمان ملل متحد میباشم.

مایلم با چند سؤال به شما مراجه کنم. سؤال اول من چنین است: آیا جنابعالی امروز موقع دیدار با جناب کوفی عنان دبیر کل سازمان ملل متحد مسایل استقرار نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل متحد در منطقه، از جمله مشارکت نیروهای سازمان ملل متحد در حراست از خطوط لوله کشورتان که قرار است در منطقه ساخته شود، را مورد بررسی قرار دادید؟ سؤال دوم: امشب سازمانهای یهودی مقیم آمریکا ضیافتی را به افتخار جنابعالی ترتیب خواهند داد. آیا این بدان معنی است که، شما میخواهید ایران را از ساخت خطوط لوله نفتی دور نگه دارید؟

پاسخ: اولاً،- مجدداً بیان می دارم که،- دیدار من با جناب کوفی عنان پراهمیت بود. ولی ما خواستار استفاده از نیروهای پاسدار صلح سازمان ملل متحد نگردیده ایم. در جریان نشست بوداپست سازمان امنیت و همکاری اروپا در دسامبر سال ۱۹۹۴ در مورد تشکیل نیروهای مسلح این سازمان بین المللی تصمیم گیری شده است. بمنظور رفع مناقشه ارمنستان- آذربایجان بایستی از نیروهای حافظصلح سازمان امنیت و همکاری اروپا استفاده نمود.جناب کوفی عنان حمایت خود را از این مسأله اعلام داشت.

خطوط لوله نفتی هنوز احداث نگردیده است. انجام تدابیری بمنظور حراست از آنها، هنوز زود است. بنظرم، نیازی به جلب نیروهای پاسدار صلح به این منطقه نخواهد بود. هر کشوری باید حفاظت از خطوط لوله نفتی را که از اراضی آن می گذرد، بعهده بگیرد.

اینجانب دعوت امروز کنفرانس مسئولان جوامع یهودی برای ضیافت را با کمال میل پذیرفته ام و در این مراسم حضور خواهم یافت. در آذربایجان یهودیان نیز زندگی می کنند. همانند سایر اقلیتهای ملی مقیم آذربایجان، یهودیان نیز شهروندان متساوی الحقوق کشورمان هستند. در آذربایجان هرگز یهودستیزی و علایم آن و سیاستی علیه آنان نبوده است. لذا توجه جوامع یهودی به من کاملاً طبیعی است. این ابتکار متوجه علیه منافع هیچ کشوری نیست. خیلی متشکرم.

سامیر سامبار: جهت اطلاع بیان می کنم که، وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان نیز در اینجا شرکت می کند.

سؤال: جناب آقای رئیس جمهور، مایلم این سؤال خود را ادامه دهم. در واقع، هدف من این بود که، موضع جنابعالی را نسبت به ایران در این مسأله بدانم. یعنی نیروهای زیادی نسبت به ساخت خطوط لوله نفتی از ایران اعتراض می کنند. مایلم موضع شما در بدانم.

پاسخ: ببینید، هر کسی که اعتراض می کند، از آنها بپرسید. ما به ساخت خط لوله نفتی از ایران اعتراض نکرده ایم. ولی ساخت خط لوله نفتی را ما انجام نمی دهیم. بلکه، این خطوط لوله توسط اعضای کنسرسیومها، شرکتها و کنسرسیومی که در قراردادهای بزرگ سهم دارند، احداث می شود. کنسرسیوم نسبت به مسیر احداث این خطوط لوله نفتی هر تصمیمی بگیرد، ما هم نسبت به آن اظهار نظر می کنیم.

سؤال: جناب آقای حیدر علی اف رئیس جمهور محترم، من از روزنامه "ملیت" ترکیه هستم. مایلم با یک چنین سؤالی به شما مراجعه کنم. اخیراً در باکو موافقت نامه یی در مورد ساخت خط لوله انتقال نفت دریای خزر از طریق جمهوری چچن به بندر نووروسییسک به امضا رسید. جناب رئیس جمهور محترم، آیا شما به ساخت خط لوله نفتی باکو- جیحان اطمینان دارید؟ بنظر شما، این خط لوله یی که قرار است از خاک ترکیه عبور کند، چه موقع احداث خواهد گردید؟

پاسخ: واقعاً نیز اوایل ماه جاری در باکو قراردادی بین روسیه، جمهوری چچن و جمهوری آذربایجان در خصوص انتقال اولین نفت از خاک روسیه به بندر نووروسییسک دریای سیاه منعقد گردیده است. این خط لوله راه اندازی شده است. فقط، نیاز به تفاهمی جهت انتقال آن از خاک جمهوری چچن هست.

وقتی که در ماه می سال جاری اینجانب در سفر رسمی در ترکیه بسر می بردم، سؤالات خیلی زیادی در مورد انتقال خط لوله بزرگی از خاک ترکیه به بندر جیهان از من می پرسیدند. من به آنها پاسخ داده بودم و به شما نیز پاسخ می دهم که، خواهان انتقال این خط لوله از طریق ترکیه به بندر جیهان هستم و در راستای تحقق این امر تلاش خواهم کرد.

سؤال: جناب آقای رئیس جمهور، اسم من آواکیان است، به نمایندگی از مطبوعات ارمنی عمل میکنم. خبرنگار رادیوی ارمنی واقع در ایالات نیو- جرسی آمریکا میباشم. می خواهم چنین سؤالی را از شما بپرسم: جنابعالی پیوسته علیه استقلال قره باغ کوهستانی اقدام کرده اید. با توجه به حوادث سومقائیت، گنجه و باکو و محاصره نه ساله ارمنستان، ساکنان قره باغ کوهستانی چطور می توانند به بیانیه های شما راجع به اعطای خودمختاری عالی توسط جمهوری آذربایجان به آنها باور کنند؟ دومین سؤال من این است: در حالی که ارمنستان از خاک خود برای حمل کمکهای بشردوستانه به نخجوان راه باز می کند، پس چرا حکومت آذربایجان مخالف انتقال کمکهای بشردوستانه از خاک خود به ارمنستان می شود؟

پاسخ: خانم محترم، ببینید، سؤال شما بر اساس مطالب مغرضانه یی طرح شده است. نه سال پیش مناقشه ارمنستان- آذربایجان نه از طرف آذربایجان، بلکه توسط ارمنستان آغاز شده است. وقتی که آذربایجان و ارمنستان در شرایط مسالمت آمیزی زندگی می کردند، ارمنستان در سال ۱۹۸۸ با هدف الحاق اجباری قره باغ کوهستانی به ارمنستان، به یک چنین مناقشه یی دست زده است. در نتیجه این مناقشه نظامی و تجاوز نظامی ارمنستان، ۲۰ درصد از سرزمینهای آذربایجان اشغال گردیده است. این سرزمینها از سوی نیروهای مسلح ارمنستان اشغال گردیده است. یک میلیون آذربایجانی ساکن این اراضی از خانه و کاشانه خود رانده شده اند.

در سال ۱۹۸۸ بهنگام آغاز این مناقشه، در منطقه قره باغ کوهستانی ۱۷۰ هزار نفر زندگی می کردند. جمعاً ۷۰ درصد آنرا ارامنه، ۳۰ درصد را هم آذربایجانیها تشکیل می دادند. آنها باهم راحت زندگی می کردند. لیکن در اثر این تجاوز، شهروندان آذربایجانی ساکن خاک آذربایجان و مقیم منطقه قره باغ کوهستانی از زاد و بوم خویش طرد شده اند. ۷ منطقه حومه قره باغ کوهستانی تصرف گردیده است. اهالی این مناطق که صرفاً عبارت از آذربایجانی ها بودند، از مناطق خود رانده شده اند. طی نبردهایی ناشی از این تجاوز نظامی، دهها هزار آذربایجانی به شهادت رسیده اند. کلیه مناطق مسکونی، مدارس، بیمارستانها، کودکستانها، کانون های فرهنگی، آثار باستانی و مؤسسات صنعتی واقع در سرزمینهای اشغالی ما- تماماً از بین رفته است.

ولی آذربایجان حتی یک وجب از خاک ارمنستان را هم اشغال نکرده است. آن وقت شما می گویید که، "به اعطای خودمختاری توسط شما چگونه باور کنند؟"

شما حوادث سومقائیت و گنجه را به خاطر می آورید. در گذشته حین مناقشه در هر جا حوادثی اتفاق افتاده است. ولی اشغال ۲۰ درصد از سرزمینهای آذربایجان، اخراج بیش از یک میلیون نفر از هم میهنان ما از زاد و بوم خویش و شهید شدن اکثر آنها با هیچ چیزی قابل مقایسه نمی باشد. ولی معتقدم که، با صرف نظر از همه اینها، ما بایستی باز هم به آینده بنگریم، نه به گذشته.

ارمنستان و آذربایجان با حکم تقدیر ناگزیر به زندگی در کنار هم هستند و ما باید مثل همسایه زندگی کنیم و روابط فی مابین را مجدداً برقرار سازیم. بین کشورهای ما بایستی صلح برقرار شود و انسانهای ما نسبت به یک دیگر برخورد خوبی داشته باشند.

می بینم در دست شما کتابچه یی هست. این کتابچه شرایط افرادی را نشان میدهد که از سرزمینهای آذربایجانی اشغالی توسط ارتش ارمنستان رانده شده اند. فکر می کنم، بعد از دیدن آن کتابچه و حتی من توصیه می کنم تا به شما یک نوار هم بدهند و وضعیت این آوارگان جنگی را ببینید، حتماً نظر خود را عوض می کنید. اینجانب شما را به صلح فرا می خوانم. تقاضا دارم به ارامنه مقیم آمریکا هم ابلاغ کنید که، من همگان را به صلح دعوت می کنم.

سؤال: خواهشمندم چند کلمه نیز در مورد قراردادهای نفتی که در جریان این سفر رسمی به ایالات متحده آمریکا به امضا خواهد رسید، بفرمایید.

پاسخ: ببینید، من در باره قراردادهای نفتی که تاکنون امضا شده می توانم برای شما سخن بگویم. آذربایجان به اتفاق شرکتهای فراملی تابحال شش قرارداد بزرگ نفتی را منعقد کرده است. طرفهای این قرارداد- شرکتهایی از آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، نروژ، ترکیه، ایران، عربستان سعودی و ژاپن هستند. این قراردادها اجرا می شود. تعداد قراردادهای دیگری نیز تهیه و تدوین شده است. شاید ما این قراردادها را در واشنگتن امضا کنیم. دو روز منتظر باشید، پس از امضای این قراردادها مطلع خواهید شد. من از شما سپاسگزارم.

نشریه "آذربایجان"، مورخ 3 اوت سال 1997

© aliyev-heritage.org