پاسخ حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان و آقای سید محمد خاتمی رئیس جمهوری اسلامی ایران به سؤالات خبرنگاران قبل از دیدار خصوصی - تهران، ۱۸ می سال ۲۰۰۲
سؤال: جناب آقای خاتمی، ایران برای دفاع از فلسطینیها و قطع روابط با اسرائیل فرا می خواند. پس آیا می توان در مورد حل مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی چنین موضعی را از ایران توقع داشت؟
پاسخ: بخاطر سؤال تشکر می کنم. ولی من انتظار داشتم خبرنگاران ابتدا از میهمان محترم وپس از من سؤال خواهند کنند.
موضع ایران در ارتباط با مناقشه ارمنستان- آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی روشن است. ما تجاوز نظامی ارمنستان به آذربایجان را محکوم کرده و اینرا در سازمانهای بین المللی مختلفی و در سطوح عالی اعلام داشته ایم. نظر ما این است که، این مناقشه بایستی از طریق مذاکرات و صلح حل و فصل گردد.
مسلماً، ما از بابت عدم حل تابحال مناقشه قره باغ کوهستانی بین ارمنستان و آذربایجان نگران هستیم، ولی حوادث در فلسطین، فجایع غیر انسانی بی نظیری است. مقایسه این قضیه با سایر مسایل غیر ممکن است. تصرف و اشغال سرزمین یک مسئله، ولی قتل وحشیانه انسانهای ساکن در آن سرزمین- زنان و کودکان مسأله خیلی دردناکی است. افکار عمومی نسبت به این حادثه توجه ویژه یی دارد و بنظر می رسد که، این فاجعه تحمل ناپذیر میباشد.
سؤال: جناب آقای حیدر علی اف رئیس جمهور محترم، هدف از سفر شما به ایران چیست؟
پاسخ: از شما تشکر می کنم. هدف از سفر رسمی من به ایران، عبارت از توسعه هر چه بیشتر دوستی و همکاریهای آذربایجان و ایران میباشد. ما کشورهای همسایه هستیم، تاریخ مشترک دیرینه یی داریم، آداب و رسوم معنوی- ملی ما شبیه هم است، همه اینها متضمن دوستی تاریخی ملتهایمان بوده است. آذربایجان پس از کسب استقلال خود، با خیلی از کشورها روابط دوستی و همکاری برقرار نموده و اینرا توسعه می بخشد. روابط بین آذربایجان و ایران نیز ده سال پیش ایجاد شده و در این مدت راه بزرگی را پیموده است. ولی ما معتقدیم که، این روابط بایستی بیش از پیش گسترش و توسعه یابد. بمنظور دستیابی بهمین هدف، اینجانب برای سفر رسمی به ایران آمده ام.
سؤال: جناب آقای حیدر علی اف رئیس جمهور محترم، سفر رسمی شما به ایران چند بار به تأخیر افتاده است. سفر رسمی شما صرفاً در این مقطع به تهران با چه عواملی مرتبط است؟
سؤال دوم من به جناب آقای خاتمی است. جناب آقای خاتمی، آیا بهتر نیست تا، کشورهای حاشیه خزر بمنظور حل فوری مسایل موجود یک اتحادیه تشکیل بدهند؟
حیدر علی اف: بله، ما یکی دو بار برای سفر رسمی به ایران آماده شده ایم، لیکن به تأخیر افتاده است. و این، دلایل عینی داشته است. ولی قبلاً من در سفر رسمی در ایران بوده ام. برای مثال، در سال ۲۰۰۰ اینجانب در نشست سران سازمان اِکو در ایران شرکت کرده ام. در آن موقع هنهنگامی که در اینجا اقامت داشتم با جناب آقای خاتمی رئیس جمهور محترم هم دیدارکرده ام و گفتگوهای بسیار مهمی را داشته ایم. در آن زمان با آیت الله سید علی خامنه ای رهبر عالی دینی ایران نیز دیدار و مذاکراتی انجام داده ام. یعنی روابط ما استمرار یافته است. ولی امروز من برای سفر رسمی به ایران آمده ام. این، از سفرهای قبلی من به ایران خیلی فرق می کند. ما در جریان این سفر رسمی مسایل زیادی را مورد مذاکره قرار داده و اسنادی را پیرامون همکاریهای بین دولتی به امضا خواهیم رساند که، این هم از اهمیت فراوانی برخوردار میباشد.
محمد خاتمی: دریای خزر یک دریاچه بسته یی محسوب می شود و متعلق به پنج کشور ساحلی خزر است. بهره برداری از خزر باید بر اساس توافق این کشورها صورت بگیرد. همه ما، یعنی پنج کشور معتقدیم که، دریای خزر متعلق به این پنج کشور میباشد. و همکاریها در زمینه سایر مسایل- محیط زیست، کشتی رانی، صید ماهی و غیره نیز باید در شرایط تفاهم متقابل باشد. بدون شک، پس از فروپاشی اتحاد شوروی سابق اصول مربوط به بهره برداری از دریای خزر تغییر یافته است. فلذا نگرش تازه یی نسبت به همکاریها در این زمینه پدید آمده است. از این رو، این مسأله بایستی بوسیله تفاهم متقابل و صلح حل شود. نشست سران کشورهای حاشیه دریاچه مازندران در عشق آباد برگزار شد. این یک نشست حایز اهمیت بسزایی بود.
حیدر علی اف: من متوجه نشدم. معنی دریاچه مازندران چیست؟
محمد خاتمی: در کشور شما به خزر دریاچه قزوین، ولی در ایران دریاچه مازندران می گویند. ولی از اینکه هیچ کدام از طرفها نگران نباشد، نام آنرا دریای خزر بگذاریم.
حیدر علی اف: از قدیم دریای خزر نامگذاری شده است. نباید نام دریای خزر را عوض کرد.
محمد خاتمی: بله، اسم آن به انگلیسی "کسپیین سی" است.
حیدر علی اف: بله، کسپیین سی، یعنی دریای خزر.
محمد خاتمی: دریای کاسپی.
حیدر علی اف: کلمه "دریای کاسپی" را من اولین بار است که می شنوم.
محمد خاتمی: کاسپیین- بمعنی قزوین میباشد. اجازه فرمایید، به سؤال پاسخ دهم. دریای خزر متعلق به پنج کشور است. امیدواریم که، کشورهای ساحلی خزر در تمامی زمینه ها بطور دوستانه و برادرانه همکاری و این مسایل را حل و فصل خواهند کرد. نشست عشق آباد جلسه بسیار مهمی بود.
بایستی از منابع فوق العاده غنی خزر همه کشورهای ساحلی استفاده نمایند.
روزنامه آذربایجان مورخ ۲۲ می سال ۲۰۰۲