آثار / سیاست خارجی / آذربایجان- سازمانهای بین المللی

دیدار حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان با لورد جورج روبرتسون دبیر کل ناتو و هیأت همراه وی - ۱۶ ژانویه سال ۲۰۰۱


حیدر علی اف: دبیر کل محترم.

مهمانان ارجمند.

به آذربایجان خوش آمدید. اینجانب از صمیم قلب به شما خیر مقدم می گویم. آذربایجان از سال ۱۹۹۴ در برنامه "مشارکت برای صلح" با ناتو شرکت می کند. من به خاطر دارم که نخستین بار در مقر ناتو در بروکسل دیدار و گفتگوهایی انجام دادم و سند "مشارکت برای صلح" را امضا کردم. از آن زمان حدوداً شش سال گذشته و بنظرم، در این مدت فعالیتهای زیادی برای همکاریهای ما انجام گرفته است. طبیعتاً، ما از این تجلیل می کنیم. معتقدم که ما در آینده نیز باید همکاریهای حسنه ای داشته باشیم.

دبیر کل محترم، به گمان من، شما نیز بدین منظور به منطقه ما سفر کرده اید. از نظر شخصی، من از ملاقات مجدد با شما خوشوقتم. اینجانب دیدارهای خود در مسکو، بویژه گفتگوی مفصل در لندن را به خاطر دارم. و هم اینک، سرانجام شما به جنوب- آذربایجان سفر کرده اید.

می دانم که شما مدتی پیش به گرجستان سفر کرده اید. ولی در آذربایجان، ارمنستان، یعنی قبلاً از دو کشور دیگر قفقاز جنوبی بازدید بعمل نیاورده بودید. اکنون پس از ارمنستان به آذربایجان سفر کرده اید. خیلی خوشحالم. بفرمایید.

جورج روبرتسون: جناب رئیس جمهور، من از نخستین سفر به آذربایجان و دیدار با شما خوشحال هستم. همانطور که در پیام خود به جنابعالی نوشتم، خیلی متأسفم از اینکه فرصت نداشتم همانطوریکه برنامه ریزی شد بود در ماه سپتامبر به اینجا سفر کنم. در آن موقع در یوگوسلاوی بحرانی پیش آمد و بهمین منظور، به ناچار برنامه های سفر خود را به تعویق انداختم و فقط به گرجستان سفر کردم. ولی در آن زمان من، البته صریحاً بیان داشته بودم که وظیفه من بدون سفر به کل کشورهای قفقاز نمی تواند کامل باشد. فلذا، اینکه به آذربایجان میایم و اکنون سومین بار است که با جنابعالی دیدار میکنم مایه نهایت خوشحالی من است.

هم اینک خود جنابعالی یادآور شدید که از عضویت آذربایجان در برنامه "مشارکت برای صلح" شش سال گذشته است. ما از ایفای نقش مهم آذربایجان در این برنامه تحسین و تقدیر می کنیم. من از حضور وزیر خارجه آذربایجان در اینجا خرسندم، زیرا آنها از زمان آغاز مأموریت من، بویژه در جلسات نقش مهمی را ایفا می کنند. البته، خیلی پیش از اینکه من متصدی سمت دبیر کل ناتو باشم، شما رئیس جمهور این کشور هستید.

ولی به نظر من، ما جهات مشترک زیادی داریم، از جمله نسبت به برنامه "مشارکت برای صلح"، یعنی مسایل صلح، امنیت و آرامش در این منطقه بسیار مهم جهان علاقه فراوان و واقعی را داریم. من بی صبرانه منتظر تماشای شهر زیبای باکو هستم. و بی صبرانه منتظر طلیعه صبح هستم که فرصت اولین بار دیدن دریای خزر را خواهد داد.

در ضمن، من در ۱۰ متری اقیانوس اطلس بدنیا آمده ام، بدین جهت فرصت دیدن یکی دیگر از دریاهای مهم جهان بویژه مایه نهایت خوشحالی من است.

حیدر علی اف: بین اسکاتلند و آذربایجان جهات مشترک زیادی وجود دارد.

جورج روبرتسون: من کاملاً مطمئنم که مشترکات زیادی وجود دارد و ما ظرف حضور یک روزه در باکو این مشترکات را کشف خواهیم کرد.

حیدر علی اف: متشکرم،جناب دبیر کل. بار دیگر اظهار خوشحالی می کنم که شما به آذربایجان سفر کردید. ولی بدین منظور وقت کمی اختصاص داده اید. طبیعتاً، برای دیدار با من و سایر ملاقاتها نیز وقت کافی وجود دارد. ولی آشنایی با شهر باکو و تماشای کامل دریای خزر- این وقت زیادی را می طلبد. گمان می کنم، مسئولین ما سعی خواهند کرد تا شما ظرف کوتاه مدت خیلی چیزها را ببینید. ولی برای ما مهمترین مسأله این است که ما در سال ۱۹۹۴ هنگام عضویت در برنامه "مشارکت برای صلح" برقراری صلح در سراسر جهان، از جمله در قفقاز را برای خود هدف قرار داده ایم. خود نام این برنامه نیز گواه بر آن دارد- "مشارکت برای صلح". ولی همانطور که مستحضرید، اکنون در قفقاز، قفقاز جنوبی صلح برقرار نشده است. البته جنگ هم وجود ندارد، ولی صلح هم نیست.

شما پس از ارمنستان به آذربایجان سفر کردید، گمان می کنم در آن کشور نیز دیدار و گفتگوهایی صورت گرفته است. ولی متأسفانه، بعلت موضع غیر سازنده ارمنستان ما تاکنون موفق به حل صلح آمیز مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان نشده ایم.

ناتو در درجه اول یک سازمان نظامی است. فلذا بهتر می داند کدام طرف در این مناقشه مقصر میباشد و چه کسی مقصر پیامدهای جنگ است. اگر نسبت به این مسأله رویکرد عادلانه ای باشد، باید گفت که خود ارمنستان این مناقشه را آغاز کرده است. ارمنستان هنوز در سال ۱۹۸۸ با ادعای ارضی نسبت به قره باغ کوهستانی بعنوان بخش جدایی ناپذیر آذربایجان این مناقشه را به جریان انداخته، سپس این مناقشه به جنگ تبدیل گردیده است. جنگ چندین ساله، البته از هر دو طرف بشکل جنگ نبوده است. ولی جنگ بوده و از روی دلایل مختلف- نه بخاطر اینکه در این جنگ آذربایجان از ارمنستان ضعیف بوده- نیروهای مسلح ارمنستان بیست درصد از سرزمینهای آذربایجان را اشغال کرده است. از سرزمینهای اشغالی بیش از یک میلیون آذربایجانی با توسل به زور بیرون رانده شده و اکنون هفت- هشت سال است که این پناهندگان جنگی در شرایط وخیم و اکثرشان در چادرها بسر می برند.

این بی عدالتی در جلوی چشم جهانیان اتفاق می افتد. از جمله در جلوی چشم ناتو. مجدداً تکرار می کنم، هدف اصلی ناتو ایجاد صلح حد اقل در اروپا است ما چنین تصور می کنیم- با وجود اینکه کسی فکر می کند گویا ناتو هدف هژمونی را دنبال میکند. ما نمی گوییم، بلکه بعضی ها موضوع هژمونی را مطرح میکنند. ولی ما بر عکس، معتقدیم که این یک سازمان تأمین کننده صلح است. این سازمان در یوگسلاوی ایفای نقش کرد و علیه بی عدالتی اقدام نمود. ولی در اینجا بی عدالتی هنوز هم حاکم است. بنظرم، ما در این باره با شما هنوز صحبت خواهیم کرد.

به کلام مختصر، امنیت در قفقاز جنوبی بستگی به مسایل زیادی دارد. ولی در وهله نخست بایستی به مناقشات در کشورهای قفقاز جنوبی پایان داد. در بین این مناقشات نیز مناقشه بین ارمنستان- آذربایجان جایگاه ویژه ای دارد. یعنی، این مناقشه نه بین کشوری و یک قوم و یا اقلیت ملی، بلکه میان دو کشور مستقل جریان دارد. این مناقشه مابین دو کشوری که هم عضو سازمان ملل متحد، هم سازمان امنیت و همکاری اروپا و هم اینکه در برنامه "مشارکت برای صلح" باهم فعالیت می کنند، جریان دارد. بنابراین ما معتقدیم که کلیه سازمانهای بین المللی، از جمله ناتو نیز باید به این امر توجه شایانی مبذول دارد. این وضع نمی تواند همواره ادامه پیدا کند و نباید هم تداوم یابد.

بهمین دلیل، مجدداً تکرار می کنم، ما می توانیم مسایل زیادی را مورد مذاکره قرار دهیم. ولی مهمترین مسأله برای ما این موضوع است. بنابراین، من نظرات خود در این باره را به توجه شما میرسانم.

جورج روبرتسون: متشکرم، جناب رئیس جمهور. اینجانب مایلم فقط یک مورد را شرح دهم. در حالی که ما در اینجا در برابر مردم ملاقات می کنیم، اینجانب مایلم از بابت مشارکت نیروهای مسلح کشورتان در روند برقراری آرامش در کوزوو از جنابعالی، حکومت و مردم آذربایجان تشکر کنم. حتماً، این بزرگترین عملیات ایجاد صلح در جهان است. البته. این نیروها نه تنها مرکب از نظامیان کشورهای عضو ناتو، بلکه نظامیان روسیه، کشورهای غیر عضو ناتو، از جمله آذربایجان میباشد. بجهت این مشارکت از شما سپاسگزاریم.

اینجانب در مورد مسأله قره باغ کوهستانی فقط مایلم این مطلب را بیان کنم که ناتو پیگیر این مسأله نیست و تعیین دقیق میزان تقصیر طرفهای مختلف در این بحران وظیفه ناتو نمیباشد. حتماً جنابعالی مستحضر هستید که امروز من قبل از سفر به آذربایبجان دیدار بسیار مهمی با کوچاریان رئیس جمهور ارمنستان داشتم و مطالبی را که خدمت جنابعالی بیان کردم، به او نیز گفتم.

در اینجا مشکل خیلی جدی و مهمی هست و این امر نه تنها بر قفقاز جنوبی، بلکه روی کل منطقه تأثیر می گذارد. ما بایستی این مشکل را به هر نحوی حل و فصل کنیم. چنانچه مشکل بوسیله طرفهای درگیر مناقشه حل نشده باشد، ما از معضلات اقتصادی، اجتماعی و نظامی که چنین مناقشه درازمدت را بهمراه دارد، نمی توانیم رهایی پیدا کنیم. حال اینکه، همه چیز مستقیماً بستگی به طرفهای درگیر مناقشه دارد و امیداورم، شما بزودی به توافق دست خواهید یافت.

معتقدم که رؤسای جمهور ارمنستان و آذربایجان بمنظور اتخاذ موضع صحیح و تعیین راه حل این مسأله تجربه زیاد و جرأت سیاسی را دارا میباشند و مسأله را در مقیاس وسیع می نگرند. بدینوسیله، حل مشکل نه تنها برای قفقاز جنوبی، بلکه مجموعاً برای کل اروپا الگوی خوبی خواهد بود.

سایر سازمانها، بطور مثال، سازمان امنیت و همکاری اروپا و گروه مینسک می توانند در اتخاذ چنین تصمیماتی یاری کنند. من از سفر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه هفته گذشته به آذربایجان خوشحالم. اینجانب از پیشنهاد وی برای کمک به شما بعنوان میانجیگر تجلیل می کنم. ولی باید متذکر شوم، با اینکه ناتو در پی جستجوی راههایی برای حل این مناقشه نیست، ولی از تلاشهای بین المللی در زمینه یافتن چنین تصمیمی به هر نحوی حمایت بعمل خواهد آورد و سپس ما به رعایت مفاد قرارداد نظارت خواهیم کرد. ما این مسأله را به اتفاق شما مجدداً مورد مذاکره قرار خواهیم داد، ولی باید متذکر شوم که من اهمیت این مسألهرا نه تنها برای آذربایجان و ارمنستان، بلکه کل منطقه و اروپا مورد تأکید قرار می دهم.

(حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان مجدداً ضمن تشکر از دبیر کل ناتو، کتابی بنام "برای صلح و امنیت" در مورد همکاریهای آذربایجان و ناتو که به زبان انگلیسی منتشر شده را به جناب روبرتسون اهدا کرد).

جورج روبرتسون: جناب رئیس جمهور، من این کتاب را بعنوان هدیه گرانبهایی بدقت مطالعه خواهم کرد. باید کتاب بعدی مربوط به روابط آینده باشد. عکس دبیر کل ناتو، یعنی اینجانب را نیز در این کتاب جای داده اید. خیلی متشکرم. هدیه بسیار خوبی است، من سپاسگزارم.

ترجمه شده از روزنامه "آذربایجان" مورخ ۱۷ ژانویه سال ۲۰۰۱