آثار / جامعه

دیدار و گفتگوی حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان با آرون روُدوس مسئول اجرایی فدراسیون بین المللی هلزینکی در زمینه حقوق بشر و بریگیت دوفور معاون مسئول اجرایی این سازمان بین المللی - کاخ ریاست جمهوری، سی ام ماه می سال ۲۰۰۰


حیدر علی اف: به آذربایجان خوش آمدید. اینجانب مقدم شما را گرامی می دارم. از بابت علاقه و توجه نسبت به کشورمان از شما متشکرم. می دانم که، شما دیدارهای متعددی را در کشورمان انجام داده اید. با وزیر امور خارجه و مسئولان نهاد ریاست جمهوری ملاقات کرده اید. فکر می کنم، دیدار و گفتگوهای دیگری نیز داشته اید. مایلم به سخنان شما گوش دهم.

آرون روُدوس: تصمیم جنابعالی جهت دیدار با ما را برای خودمان افتخار می دانیم. ما معتقدیم که، اختصاص دادن رئیس جمهور وقت خود را برای اینکه نمایندگان هر سازمانی را در آذربایجان بحضور پذیرد، چندان کار آسانی نیست.

دیروز ما با همکاران جنابعالی دیدار کرده و در آن متذکر شده ایم که، چنانچه نماینده یک سازمان غیر دولتی از آذربایجان به فرانسه و یا به ایالات متحده آمریکا سفر کند و مصمم به دیدار با ژاک شیراک رئیس جمهور فرانسه و یا با بیل کلینتون رئیس جمهور آمریکا باشد، شانس او برای این دیدار خیلی کم است. فلذا نظر ما این است که، این، یک شانس کم نظیر و فرصت عالی برای ما جهت دیدار مستقیم و در میان گذاشتن نظراتمان با رئیس جمهور میباشد.

حیدر علی اف: تشکر می کنم، بفرمایید.

آرون روُدوس: با اغتنام از این فرصت، مایلم در مورد فعالیتهای این سازمان در آذربایجان به جنابعالی اطلاع دهم.

ما از آمدن به اینجا چند هدف داریم. بطور کلی، هدف ما آشنایی نزدیک با شرایط حفظ حقوق بشر در آذربایجان است. لازم بذکر می دانم که، این سازمان همه ساله گزارشات خود را منتشر می سازد. در تاریخ اول ژوئن سال جاری گزارش ما آماده خواهد شد. این گزارش سپس به زبان آذربایجانی ترجمه خواهد شد و بین افکار عمومی در کشورتان توزیع گردیده در اختیار مطبوعات قرار خواهد گرفت. مقامات رسمی از فرصت آشنایی با این گزارش برخوردار خواهند گشت. مایلیم تا، هر کدام از سازمانهای فعال در آذربایجان در این کار به ما کمک کنند.

از شما پنهان نخواهم ساخت که، ما تا حدودی نگرانی هایی داریم. در کشورتان مسایلی شامل آزادی بیان و مطبوعات، مشکلات نشریه ها در تأمین فعالیت روزنامه های خود، اظهار نظر خبرنگاران و کلاً، مردم، برخورد پلیس با مردم و مسئله زندانیان سیاسی، وضع ارتباط با اقلیتهای ملی و سایر مسایل از جمله نگرانی های این سازمان میباشد.

در رابطه با این مشکلات، ما دیدارهای مختلفی بعمل آورده، این مسایل را در سطوح مختلفی مورد مذاکره قرار داده ایم و بسیار خوشحالیم که، فرصت گفتگو با مقامت رسمی را نیز داشته ایم.

بطور مثال، ما پس از گفتگو با وزیر امور خارجه کشورتان و مدیران دفاتر نهاد ریاست جمهوری قدری الهام گرفته ایم. مایلیم دیدار آنها با ما را بمنزله پاسخ مثبت مراجع حکومتی نسبت به تمامی این مسایل ارزیابی نماییم.

در عین حال ما لازم دانستیم با جنابعالی نیز ملاقات کرده همه این مسایل را مستقیماً به استحضار شما و جامعه بین المللی برسانیم.

مورد دیگر باعث نگرانی ما، البته، مناقشه قره باغ کوهستانی میباشد. این موضوع دیگری است که مورد بحث و بررسی قرار داده ایم. ما در رابطه با این مسئله دیدارهایی را با جوامع مدنی بعمل آورده ایم و با نظرات، نگرش و موضعگیری های آنان نسبت به این مسئله آشنا شده ایم.

ما در جریان گفتگوها با شهروندان عادی، همچنین با نمایندگان جوامع مدنی مطلع شدیم که، آنها تمایل به دیدار با همکاران خود در ارمنستان و قره باغ کوهستانی، مذاکره این مناقشه در سطوح مختلف، بررسی مشکلات عمومی و آشنایی با این مسایل دارند. این امر موجب درک هر چه بهتر آنان هم دیگر را و ایجاد مناسبات عادی بین خود خواهد بود. برقراری چنین روابطی بین همسایگان طبیعی است. من در رابطه با این موضوع مایلم به جنابعالی مراجعه کنم. مایلیم تا شما حمایتهای خود را از این ابتکار بعمل آورید. ما بر این باور هستیم که، گفته های ما می تواند نقشی را در حل مناقشه ایفا نماید.

در عین حال، ما مفتون تصمیم جنابعالی برای انجام دیدارهای مستقیمی با رئیس جمهور ارمنستان و این ابتکار شما شده ایم. این امر، واقعاً ابتکار بزرگ و تصمیم مدبرانه ای است. بر اساس بررسیهای ما، جامعه جهانی در ایفای نقش ثمربخش در راستای حل این مناقشه بین دو کشور ناکام مانده است. ما بر این باوریم که، همانند در سایر مسایل بین المللی، حل این مشکل پررنج و عذاب از هر طریقی که مصیبتهای زیادی را برای ملت شما ببار آورده است، نیز مستلزم مصالحات و انعطافهایی خواهد بود.

از بررسیهای بعمل آمده به این نتیجه رسیده ایم که، شهروندان هر دو کشور نسبت به چشم انداز مصالحات چندان حاضر نیستند. هر دو طرف شروط خیلی سختی را مطرح می کنند. لذا، حل موفقیت آمیز این مسئله مستلزم انعطافهایی و درک مسأله توسط مردم خواهد بود. برای همین، از هم اکنون برقراری تفاهم و گفتگو بین افراد، عامل بسی ضروری میباشد.

قدری پیش، ما با کارکنان انستیتوی حقوق بشر آکادمی علوم آذربایجان دیدار کرده ایم. آنها خواستار دیدار و انجام تبادل نظر با همکاران ارمنستانی خود هستند. همکاران انستیتو از من تقاضا کردند تا، این نظرشان را خدمت جنابعالی ابلاغ کنم و شما حمایت خود را از این مسأله اعلام بدارید.

اگر اجازه فرمایید، اینجانب مایلم راجع به مشکلات آوارگان در آذربایجان، در عین حال، در مورد افرادی که در داخل کشور از مناطق مسکونی خود رانده شده اند، نیز سخن بگویم. در همین نزدیکی باکو، در منطقه اسکان پناهندگانی که از زاد و بوم خویش اخراج شده اند، ما با آوارگان دیدار کردیم. نام همان منطقه را نیز نوشته ام، ولی می ترسم نتوانم درست تلفظ کنم: جیران باتان...

حیدر علی اف: درست است، خوب تلفظ کردید.

آرون روُدوس: شرایطی که این بیچارگان در آن زندگی می کنند، البته، باعث نهایت نگرانی و ناراحتی ما می شود.

آوارگان، نظرات خود را در مورد جنابعالی با ما در میان گذاشتند. در آوارگان و پناهندگان چنین تصوری ایجاد شده است که گویا شما از وخامت اوضاع آنها بی خبر هستید. در جریان این دیدار از ما درخواست نمودند تا، به مبلغ ۲۰۰ دلار به آنها کمک کنیم تا بتوانند سیستم فاضلاب خود را قدری بهبود بخشند. شرایط اسفناک این سیستم بویژه منجر به بروز بیماریهایی در بین کودکان می شود. در آنجا کودکان زود زود به بیماری هِپاتیت مبتلا می گردند. این هم مشکلی است ناشی از فقدان شرایط بهداشتی لازم. یعنی با تخصیص هزینه های ناچیز می توان تحولاتی را در این زمینه انجام داد. سر و سامان دادن به این مسأله، در راستای حل مشکلات آنان عمل خواهد کرد.

ما می دانیم که، حکومت آذربایجان بمنظور رفع مشکلات آنان و بهبود شرایط زندگی آوارگان و جنگ زدگان بیش از حد کار می کند. طبیعتاً، کارهای انجام شدنی زیادی نیز در رابطه با آوارگان وجود دارد.

جناب آقای رئیس جمهور، از اینکه برای استماع تمامی این مسایل مورد نگرانی ما علاقه نشان دادید، از شما سپاسگزاریم و مایلیم با نظرات جنابعالی آشنا شویم.

حیدر علی اف: از شما متشکرم. اولاً، مایلم بیان دارم که ما اهمیت فراوانی نسبت به فعالیتهای فدراسیون بین المللی هلزینکی حقوق بشر قایل هستیم. ما پس از دستیابی کشورمان به استقلال خود و مخصوصاً طی سالهای اخیر اقدامات زیادی را برای اجرای اصول سند هلزینکی انجام داده ایم. این کارها را همچنان ادامه می دهیم. یعنی، انجام این کارها ظرف مدت معینی امکانپذیر نیست. این اصول بایستی همواره صورت بگیرد. چنانچه این کارها طی مدت معینی پایان می یافت، در آن صورت میبایست سازمان شما نیز فعالیت خود را متوقف می ساخت.

آرون روُدوس: کارهای ما هم بستگی به مشکلات شما دارد.

حیدر علی اف: باز هم تکرار می کنم، اگر این کارها به پایان می رسید،- نه تنها در کشورمان، بلکه در سراسر جهان،- در آن صورت بایستی سازمانهایی همچون این سازمان کارهای خود را به پایان می رساندند. یعنی منظور من این است که، ما همواره پیگیر این امور هستیم و خواهیم بود. سفر شما به کشورمان و آشنایی سریع با آذربایجان و دیدار با نمایندگان اقشار مختلفی و هانطور که هم اینک بیان داشتید، دریافت اطلاعات مثبتی در مورد مسایل زیادی، باعث خوشحالی من است.

ما حقوق بشر را بمعنی گسترده و فراگیر تصور می کنیم. ولی متأسفانه، بعضی از سازمانهای حقوق بشر این حقوق را فقط به حقوق افراد گوناگون نسبت می دهند. طبعاً، حراست از حقوق هر انسانی، بمعنی حراست از حقوق کل جامعه میباشد. همانطور که می بینید، آذربایجان در شرایطی قرار گرفته است که حقوق قسمت اعظم اهالی کشورمان نقض گردیده است. این هم حادثه ای است که در نتیجه مناقشه ارمنستان- آذربایجان، اشغال سرزمینهای آذربایجان از سوی ارمنستان و بر اثر رانده شدن بیش از یک میلیون آذربایجانی از این سرزمینهای اشغالی اتفاق افتاده است.

کلیه حقوق این انسانها نقض شده است: حق زندگی، حق مالکیت، حق آزادی و سایر حقوق آنان نقض گردیده است. این افراد متحمل تلفات و خسارات بزرگی شده اند. آنها از خانه و کاشانه های خود که طول قرنها در آن زیسته، رانده شده اند. آنها تمامی اموال و دارایی هایی که از نسلهای گذشته بجای مانده است، را از دست داده اند. اکثر آوارگان و جنگ زدگان در زمان جنگ اعضای خانواده های خود را از دست داده و فرزندان آنها شهید شده اند. سالها است که آنها در شرایط غیر نرمال زندگی می کنند.

شما به منطقه جیران باتان رفتید،- از بابت این از شما سپاسگزارم،- همه چیز را به چشم خود دیدید. ولی اگر شما از شرایط آوارگانی که در چادرها بسر می برند، بازدید بعمل می آوردید، بیشتر وحشت زده می شدید. شرایط آوارگان و پناهندگان ساکن منطقه جیران باتان در مقایسه با جنگ زدگانی که در چادرها بسر می برند، بهتر است. متأسفانه،- اینجانب باز هم این مطلب را تکرار می کنم،- سازمانهای بین المللی، از آن جمله سازمانهای حقوق بشر توجهی به این مسئله ندارند. اولین بار است که، من این سخنان را از شما بعنوان نماینده سازمان حفظ موازین حقوق بین الملل، یعنی حقوق بشر می شنوم. اینجانب بلحاظ نظرات شما در مورد این مسئله نهایت خوشحالی را دارم.

چنانچه برای بازسازی سیستم فاضلاب در جیران باتان مبلغ ۱۰۰- ۲۰۰ دلار لازم است، این مسئله یی نیست. حتماً بایستی کسی اینرا بداند. من دستور خواهم داد و این مسئله به حل خود خواهد رسید. ولی موضوع تنها سر این نیست. این قبیل مشکلات در همه جا وجود دارد.

دو هفته پیش ما در اینجا کنفرانس بین المللی مختص مشکلات آوارگان و پناهندگان برگزار کردیم. نمایندگان کمیسری عالی سازمان ملل متحد در امور آوارگان، نماینده ارشد این سازمان در امور کمکهای بشردوستانه و نمایندگان سایر سازمانهای بشردوستانه- همه در این کنفرانس شرکت می کردند. متأسفانه، ما از ایشان حرف مثبتی را نشنیدیم. اکنون آنها اظهار می دارند که بعلت افزایش تعداد مناقشات در سایر نقاط جهان، کمکهای بشردوستانه مورد نظر برای آذربایجان کاهش می یابد و منبعد نیز کاهش خواهد یافت. پس، آیا این انسانها چگونه زندگی کنند؟ طبیعتاً، آنها فقط بحساب کمکهای بشردوستانه زندگی نمی کنند،- دولت آذربایجان در حد امکانات خود کمکهایی را در اختیارشان قرار می دهد. قسمتی از آنها اشتغال به کار دارند و سازمانهای مختلفی به آنها کمک می کند. ولی این یک فاجعه بزرگی است، یعنی ارمنستان ۲۰ درصد از سرزمینهای آذربایجان را اشغال نموده و متجاوز از یک میلیون آذربایجانی از زاد و بوم خویش رانده شده است. این یک فاجعه بزرگی برای سازمانهای بین المللی است. ولی اکنون آنها می گویند که کمکهای خود ناشی از این مناقشه را به آذربایجان کاهش خواهند داد.

ولی موضوع اصلی عبارت از آن نیست که اکنون به این افراد کمک کنند. چرا که، آنها همواره نمی توانند در یک چنین شرایطی زندگی کنند. میبایستی مناطق اشغالی آذربایجان آزاد شود و آنها به سرزمینهای خود باز گردند. آن هم، موقع بازگشت به مناطق خویش شاهد چه منظره یی خواهند بود؟ بیشتر وحشت زده خواهند شد. زیرا خانه ها و دار و ندارشان- همه چیز از بین رفته است. آوارگان و پناهندگان فقط سرزمینهای مام خود و آن ویرانی ها را خواهند دید. یعنی مرحله دوم فاجعه این انسانها آغاز خواهد شد. بر عهده ما و سازمانهای بین المللی وظیفه دوم- بازسازی آن مناطق واگذار خواهد شد. چرا که این شهرها، مناطق مسکونی و نواحی ظرف چند سال تشکیل نشده است. این تأسیسات طول قرنها ساخت و ساز گردیده است. کل اموال و دارایی که طی قرنها ایجاد شده، ظرف پنج- شش سال تخریب گردیده است.

فلذا، این وظایف خطیر فراروی ما قرار دارد: اولاً، دستیابی به صلح و آزادسازی سرزمینهای اشغالی و ایجاد شرایط برای بازگشت آوارگان و پناهندگان به منطقه خود، دوماً، بازسازی این مناطق در آینده و فراهم سازی امکانات زندگی مناسب برای آوارگان و جنگ زدگان.

شما بیان داشتید که، در منطقه جیران باتان با آوارگان دیدار کردید، و گویا اینجانب از وضعیت آنان چندان آگاه نیستم. نه خیر، آگاه هستم. وضع آنها یک لحظه هم از یاد من نمی رود و شب و روز دلم را پاره می کند. زیرا این ملت به من اعتماد کرده است. من رهبر این ملت و این دولت هستم. وظیفه مقدس من است که برای آنان شرایط زندگی مناسبی را فراهم سازم و از آنان مراقبت بعمل آورم. شما باید بدانید و آنها نیز بدانند که تاکنون هر چه امکانپذیر بوده انجام داده ام و انجام می دهم. ولی خیلی از مسایل از امکان خارج است. برای همین خیلی خوشحالم که شما شاهد این صحنه بودید و با این شرایط آشنایی پیدا کرده اید. اگر آنچه را که دیدید، در بین سازمانهای خود تبلیغ نمایید، ما نهایت تشکر را از شما خواهیم داشت.

مع الأسف، نمایندگان سازمانهای مختلف و مقامات بلندپایه کشورهای گوناگون به باکو سفر می کنند و از اینجا هم می روند. از شرایط پناهندگان و جنگ زدگان در اردوگاههای اسکان موقت بازدید نمی کنند. از اینکه باکو شهر خوبی است، آنها چنین برداشت می کنند که همه جای آذربایجان به همین شکل است. ما خیلی آرزو می کنیم تا، آنها نه تنها از باکو، بلکه از اردوگاههای اسکان موقت آوارگان نیز دیدن کنند. ولی موفق به این نمی شویم.

شما متذکر شدید که، از مذاکرات رئیسان جمهوری آذربایجان و ارمنستان تجلیل می نمایید. من تشکر می کنم. شما گفتید و من هم با این موافق هستم که، بمنظور حل این مسئله بایستی از هر دو طرف مصالحاتی بعمل آید. ولی در عین حال شما بیان داشتید که، با نمایندگان اقشار مختلف دیدار و گفتگو کردید، ولی آنها نسبت به حل مسئله از این طریق چندان رضایت ندارند. شما گفتید که، هم در ارمنستان و هم در آذربایجان. فکر می کنم، شما به ارمنستان نیز سفر کرده اید.

آرون روُدوس: قرار است هفته آینده به ارمنستان سفر کنم.

حیدر علی اف: ولی از اوضاع ارمنستان مطلع هستید، زیرا شما گفتید که، هم شهروندان ارمنستان و هم شهروندان آذربایجان متوجه انجام اقدامات لازم برای حل این مسأله نیستند. همچنین افزودید که، برخی افراد از شما تقاضا کرده اند تا، برای آنها- شهروندان ارمنستان و آذربایجان فرصت دیدار و گفتگو ایجاد شود تا بتوانند چگونگی حل این مسئله را مشخص نمایند. ما به این اعتراضی نداریم. بعضی از نمایندگان ما ملاقات می کنند. بویژه، خبرنگاران- رفت و آمد می کنند و با مقامات مختلف رسمی دیدار می نمایند. ولی مهمتر این است که، رئیسان جمهور آذربایجان و ارمنستان به دیدار و گفتگو می پردازند.

آیا شهروندان چه کاری را می توانند انجام دهند؟ ارمنی ها و آذربایجانی ها ضمن دیدار خواهند گفت که، ما در شرایط صلح بهتر زندگی می کردیم، ما مقصر نیستیم، کسی این جنگ را به راه انداخت. ولی آیا این جنگ را چه کسی به جریان انداخت؟ این مسئله در کنار خواهد ماند.

دوماً، آیا از این وضع چگونه رهایی پیدا کنیم؟ نظرات مختلفی مطرح میشود. بطور مثال، اگر شما فرصت دیدار با نمایندگان مختلف جامعه آذربایجان را بدست آوردید، در اینجا بعضی افراد بر این باور هستند که سرزمینهای اشغال شده بر اثر جنگ، بایستی از طریق اسلحه و جنگ باز پس گرفته شود. از اینکه اینجانب راه حل مسالمت آمیز و مذاکرات را در پیش گرفته ام، از من انتقاد می کنند.

حالا ما دارای ارتش مقتدری هستیم. ولی من متوجه هستم که، اکنون نباید مجدداً جنگ را آغاز نمود. ولی خیلی ها متوجه این نیستند. فلذا توضیح همه چیز برای همگان سخت است.

اینجانب پس از مذاکرات خصوصی با رئیس جمهور ارمنستان بعنوان نتیجه این گفتگوها اظهار داشتم که، بایستی مصالحات متقابل بعمل آید. ولی جناح مخالف بلافاصله،- نه تنها مخالفین، همچنین دیگران نیز،- دست به تبلیغات علیه من زدند. گفتند که، چه مصالحاتی در کار خواهد بود؟ در صورتی که طرفها با نوع مصالحات حل مسئله موافق باشند، ما اعلام خواهیم داشت. امروز من نمی توانم بگیوم که، از طرف ما و از طرف ارمنستان کدام انعطافهایی امکانپذیر میباشد. چنانچه ما به توافقی دست پیدا کنیم، در آن صورت مشارکت شهروندان در این مسئله ممکن است.

اگر ما موافق حل صلح آمیز مسئله باشیم، اینرا هم در آذربایجان و هم در ارمنستان بطور مطلق نخواهند پذیرفت. شما اظهار داشتید که ایده در آن زمان لازم خواهد بود. در آن صورت من خواهم گفت که، چنانچه شما موافق این نیستید، پس بروید گفتگو کنید تا شاید شما بتوانید گفتگوهای بهتر از این را انجام دهید.

از اینرو، اینجانب توضیحاتی را به شما ارایه می دهم و در عین حال، مایلم رضایت کامل خود از این نظرات شما را اعلام بدارم. ضمن مراجعه به شما بسیار خواهشمندم تا، در کتابها و گزارشات خود به اطلاعات گسترده یی مبنی بر نقض حقوق بالغ بر یک میلیون آذربایجانی جای دهید. این امر برای شما، جامعه جهانی و فدراسیون بین المللی هلزینکی حقوق بشر بی نهایت ضروری میباشد.

نقض حقوق یک فرد، ده نفر و صد نفر غیر قابل تحمل و وحشتناک است. من آرزو می کنم که، شما این وضع را هم در سازمان خود و در سایر سازمانها بطور مفصل توضیح دهید. از اینکه ما مذاکرات صلح انجام می دهیم، این امر می تواند شرایط بهتری را فراهم سازد.

گروه میسنک دارای رؤسای مشترک از ایالات متحده آمریکا، روسیه و فرانسه است و گروه مینسک اعضایی دارد. آنها خواهان این هستند که، صلح برقرار باشد و مسئله حل و فصل گردد. ولی آنها در ارزیابی وضع موجود در حد کافی، ناتوان هستند. از راهی که می شد این مسئله را حل نمود،- آنها پیشنهاداتی را ارایه نموده بودند،- ارمنستان با این موافق نمی شود، برای همین مسئله به حل خود نمی رسد. لیکن دولتهای نامبرده و سازمانهای بین المللی نمی توانند به ارمنستان بگویند که، "تو متجاوز هستی و سرزمینهای کشور دیگر را اشغال نموده ای". ما یک متر هم از سرزمین ارمنستان را اشغال نکرده ایم. ما در این قضیه مقصر نیستیم. ولی موضوع سر این است که، هم سازمانهای بین المللی، منجمله دولتهای قدرتمندی که پیگیر این مسئله هستند، نسبت به طرف مقصر و طرف آسیب دیده برخورد یکسانی دارند. این است بی عدالتی! این است تناقض! چنانچه این بی عدالتی نباشد، مسئله زودتر حل و فصل خواهد شد.

ولی با وجود تمامی بی عدالتی هایی نسبت به ما، ما همکاریهای خود با کلیه سازمانهای بین المللی را ادامه می دهیم و ادامه خواهیم داد. همکاریهای خود با رئیسان مشترک گروه مینسک- روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه را تداوم خواهیم بخشید.

بنظرم، مذاکرات مستقیم رؤسای جمهور ارمنستان و آذربایجان استمرار خواهد یافت. هدف ما حل مسالمت آمیز مسئله میباشد. از شما نیز دعوت می کنم تا در این مسئله از ما یاری کنید.

آرون روُدوس: از بابت نظرات جنابعالی متشکرم. مایلم متذکر شوم که، ما فقط یک سازمان غیر دولتی هستیم و در حل این مسئله نقش دیپلوماتیک نداریم. لذا، در راستای جستجوی راه حلهای این مسئله سخت و دشوار و انجام مذاکراتی پیرامون این مسئله تلاش نمی کنیم. ولی در عین حال، قبل از هر چیزی، ما ضمن استفاده از راهکارهای مؤثر از لحاظ حقوق بشر، می توانیم مسبب ایجاد تفاهم معینی بین دو طرف درگیر مناقشه باشیم. در این زمینه نیز ما از نقش خود دریغ نخواهیم نمود.

اینجانب طی مدت حضور در اینجا اطلاعات زیادی را بدست آورده ام و برای ترویج اطلاعاتی راجع به آوارگانی کههم اکنون در اردوگاههای اسکان موقت بسر می برند، خیلی مشتاق هستم. واقعاً، این مشکل مایه نگرانی و ناراحتی ما است. همانطور که یادآور شدم، سپس ما به ارمنستان سفر خواهیم کرد. در آنجا نیز همین مراتب نگرانی خود را ابراز داشته و تلاش خواهیم کرد تا، در ارمنستان نیز متوجه ما باشند. در برابر سازمانهای بین المللی مختلفی نیز تا حد امکان این مسئله را مطرح خواهیم ساخت.

حیدر علی اف: سپاسگزارم.