لورنس ایقلبرگر: جناب آقای رئیس جمهور، شما روز به روز بهتر به نظر می رسید. دیدارتان با بیل کلینتون چطور گذشت؟

حیدر علی اف: شما هم خوب بنظر می رسید. ملاقات من با جناب بیل کلینتون خیلی خوب گذشت. اینجانب بسیار خوشحالم که، در این ملاقات خانم مادلن البرایت، جناب سندی برگر، جناب سستانویچ و دیگران نیز حضور داشتند. ما مسایل عمده را بطور مفصل مورد مذاکره قرار دادیم. ببینیم، نتیجه چطور خواهد بود.

لورنس ایقلبرگر: طی مدت حضورتان در واشنگتن برخی شرکتهای نفتی بیانیه های خوبی صادر کردند.

حیدر علی اف: بله، درست می فرمایید، شرکتهای آمریکایی بیانیه های خوبی منتشر نمودند. ما جایگاه وسیعی در آذربایجان برای شرکت "کونوکو" آمریکا اختصاص داده ایم. شرکت "بی- پی/ آموکو" گزارش جامعی از کشف میادین جدید بزرگ گاز در آذربایجان برای مطبوعات صادر کرد. ما از این اطلاع داشتیم، ولی آنها در این زمینه کار کرده و وجود چنین میدان بزرگی را به تأیید رسانده و امکان صدور گاز از آذربایجان به ترکیه را بدست آورده اند.

اکنون آذربایجان و دریای خزر توجه بسیار جهان را جلب می کند. ما دستاوردهای خوبی در این زمینه کسب کرده ایم، ولی برخی جراید و مراکز تلاشهایی بکار می برند که، گویا، این امر، چنین نیست.

من امروز روزنامه "روسییسکایا گازتا" که در مسکو منتشر می شود، را مطالعه کردم. مقاله بزرگی در آن درج نموده و قصد دارند ثابت کنند که، ذخایر نفتی چندانی در دریای خزر وجود ندارد. ولی مسئله در این نیست که، چه کسی چه می نویسد. وجود منابع نفتی هنگفت در قسمت آذربایجانی خزر، واقعیت است.

لورنس ایقلبرگر: جناب آقای رئیس جمهور، خدمات شخص شما در این امور خیلی بزرگ است، بهمین خاطر بایستی از شما تجلیل کرد. بدون شما، اکثر این کارها عملی نمی شد. بنظرم، موفقیت این امور را لازم است بمنزله موفقیت شخص جنابعالی قلمداد نمود. من اطمینان دارم که، قراردادهای منعقده بسرعت اجرا خواهد یافت و این هم بخودی خود موجب کسب سود هنگفت از سوی حکومت آذربایجان خواهد شد.

(لورنس ایقلبرگر اطلاعاتی پیرامون انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا در اختیار حیدر علی اف رئیس جمهور قرار می دهد).

لورنس ایقلبرگر: همانطور که مستحضرید، مناز جناح جمهوری خواهان هستم. می خواستم تا، سناتور ماکّین پیروز شود. ولی شکست دیروز وی در ایالت کارولینای جنوبی، وضع را خیلی وخیمتر کرد. آقای بوش استاندار ایالت مثل اینکه، در این کار همیشه در جلو بود. انتخابات دیروز نشان می دهد که، جناب بوش، به احتمال قوی، از حزب جمهوریخواهان نامزد ریاست جمهوری خواهد بود. لیکن در هر صورت من تلاش خود را برای سناتور ماکّین ادامه خواهم داد.

جناب آقای رئیس جمهور، مایلم به شما اطلاع دهم که،- در ماه نوامبر نماینده حزب جمهوریخواهان در کاخ سفید رئیس جمهور خواهد بود. بایستی شما در اینجا با رئیس جمهور جدید آمریکا آغاز دوستی کنید.

حیدر علی اف: من در اینجا دوست همچون شما را دارم.

لورنس ایقلبرگر: درست است. جنابعالی آقای آلبرت گور معاون رئیس جمهوری را خوب می شناسید. در صورتی که وی پیروز شود، پس مشکلی ایجاد نخواهد شد. من قول و اطمینان می دهم که، چنانچه رئیس جمهور بعدی آمریکا از حزب جمهوریخواهان انتخاب شود، وی، دوست آذربایجان و حیدر علی اف رئیس جمهور محترم خواهد بود.

حیدر علی اف: خیلی متشکرم.

لورنس ایقلبرگر: مناسباتآذربایجان و ایالات متحده آمریکا به سطحی ارتقا یافته است که، صرف نظر از انتخاب بمقام ریاست جمهوری نماینده کدام حزب در آمریکا، ما معتقدیم که،- حتماً شما هم با این نظر من موافقید- روابط بین کشورهایمان اهمیت بسزایی برای هر دو طرف دارد.

قطع نظر از پیروزی کدام حزب، کارهای ما در اینجا هنوز زیاد است. اولاً، بایستی محدودیتهای اعمال شده برای ایجاد مناسبات کاملاً باز میان آذربایجان و ایالات متحده آمریکا مرتفع گردد. صرف نظر از اینکه، چه کسی بعنوان رئیس جمهور انتخاب خواهد شد، این امر اتفاق خواهد افتاد.

ثانیاً- مسئله گسترش هر چه بیشتر روابط سیاسی و اقتصادی بین کشورهایمان میباشد. نسبت به این کاری که، جنابعالی اکنون در مورد شرکتهای نفتی فرمودید، حتماً کمک خواهد شد. ما باید به شما کمک کنیم تا، مشکل آوارگان تماماً حل و فصل شود. این مسئله هم بستگی به انتخاب نماینده کدام حزب به ریاست جمهوری در آمریکا ندارد. بطور کلی، فکر می کنم، مناسبات کشورهایمان اکنون خوب است، در سال آینده هم بهتر خواهد بود. چنانچه در آمریکا رئیس جمهور منتخب از جناح جمهوریخواهان باشد، من به شما اطمینان می دهم که، این مناسبات بهتر از سطح کنونی خواهد شد.

حیدر علی اف: خیلی متشکرم، دوست عزیزم. من کاملاً موافق نظرات شما هستم. چرا که ظرف ۵- ۶ سال گذشته روابط خیلی گسترده یی میان ایالات متحده آمریکا و آذربایجان برقرار شده است. حکومت ایالات متحده آمریکا ضمن اینکه مشغول مسئله قفقاز، حوزه دریای خزر و قفقاز جنوبی میباشد، در اینجا موقعیت و ماهیت نقش آذربایجان را بخوبی درک می نماید.

مدت قراردادهایی که، با شرکتهای آمریکایی منعقد ساخته ایم، ۳۰- ۴۰ سال است. برخی شرکتها نسبت به دایمی بودن ثبات برقرار شده در سالهای قبلی در آذربایجان دغدغه خاطر داشتند. فکر می کردند، آیا تغییر حکومت در آذربایجان می تواند در فعالیتهای آنان خللی ایجاد نماید؟ ما با عملکرد خود به آنها اطمینان بخشیدیم. اکنون کسی تردید ندارد که، ثبات در آذربایجان دائمی بوده و شرکتها بطور ثمربخش کار خواهند کرد.

طبعاً، ما هم خواهان ثبات سیاست در ایالات متحده آمریکا هستیم. همانطور که یادآور شدید، اکنون بین کشورهایمان روابطی برقرار گردیده است که، انتخاب رئیس جمهور از حزب جمهوریخواهان یا دموکراتها نمی تواند در روابط برقرار شده میان آذربایجان و ایالات متحده آمریکا خللی بیاورد و این همکاری بایستی توسعه یابد.

لورنس ایقلبرگر: درست می فرمایید، جناب آقای رئیس جمهور. نه تنها این مناسبات، بلکه منافع هر دو کشور نیز حائز اهمیت بسزایی است. استقلال آذربایجان نیز که، در منطقه یی بسیار حساس واقع می باشد، جزئی از این مسایل است.

حیدر علی اف: بله، صحیح است. ما به ایالات متحده آمریکا خیلی اعتماد می کنیم که، اگر هرگونه تجاوزی نسبت به استقلال آذربایجان رخ دهد، باید آمریکا پشتیبان کشورمان باشد.

شما دوست من هستید، من آرزومندم تا، خواست شما تحقق یابد، ولی در نتیجه فرقی ندارد.

لورنس ایقلبرگر: درست می فرمایید، از لحاظ مناسبات کشورهایمان این امر تفاوتی ندارد.

جناب رئیس جمهور، مایلم به مسئله دیگری هم اشاره داشته باشم. نظر من این است که، ایالات متحده آمریکا بایستی تلاشهای خود را در این مسئله هر چه بیشتر افزایش دهد. این هم مسئله خط لوله است. ما حتماً بایستی تلاشهای بیشتری جهت حل مسئله خط لوله بکار گیریم.

در حالی که نظرمان را مبنی بر اینکه این خط لوله در کدام جهت احداث خواهد شد، مشخص نموده ایم و اگر مایلیم ساخت و ساز این خط لوله صرفاً در همان مقصد صورت بگیرد،- صمیمانه عرض می کنم،- بایستی ما هزینه اینرا پرداخت نماییم. این، نظر شخصی من است. در مورد اینکه، حکومت آینده آمریکا شریک این نظر خواهد بود یا نه، هنوز چیزی نمی توانم بگویم. لیکن شخص من معتقدم که، باید ما بطور جدی به امر تامین مالی این خط لوله ملحق شویم.

حیدر علی اف: شما کاملاً درست می فرمایید. این، یکی از مسایل عمده است. چنانچه بصورت لازم تأمین مالی نشود، مبارزات پنج سال اخیر ما بی نتیجه خواهد ماند.

لورنس ایقلبرگر: منظور من این است که، در حالی که ایالات متحده آمریکا نظرات خود را در مورد این خط لوله مشخص کرده است، پس بایستی به کاهش هزینه احداث این خط لوله کمک کند.

جناب آقای رئیس جمهور، آیا موقع این سفر کاری با مشکلی در زمینه مساعدت آمریکا به شما در حل این مسایل روبرو نشدید که؟

حیدر علی اف: نه خیر، من در جریان این سفر کاری ام مسایل مورد نظر خود را حل کردم. ولی ما همیشه نیاز به حمایت شما داریم. آمریکا دوست استراتژیک ماست. فلذا این دوستی، موقتی نمیباشد و در چارچوب زمان مشخصی محدود نمی شود.

جناب ایقلبرگر، من امیدوارم که، جنابعالی پس از انتخابات به آذربایجان سفر خواهید کرد. من شما را به کشورمان دعوت می کنم.

لورنس ایقلبرگر: من با کمال میل تمایل داشتم به آذربایجان سفر کنم. آخرین بار من ظرف مدت بسیار کوتاهی در آذربایجان بسر بردم.

حیدر علی اف: بله، در آن زمان سفرتان خیلی کوتاه بود. ولی این بار خانم تان را هم بیاورید و از نزدیک با آذربایجان آشنا شوید. من از شما دعوت می کنم.

لورنس ایقلبرگر: جناب آقای رئیس جمهور،موقع اولین سفر خود به کشورتان، من در اردوگاههای اسکان موقت آوارگان حضور یافتم. مایلم بپرسم که، آیا در حل مسئله بازگشت آنان به زاد و بوم خویش پیشرفتی هست؟

حیدر علی اف: مستحضرید که، اخیراً، یعنی در ماه آوریل سال گذشته موقع حضور در پنجاهمین سالگرد ناتو در واشنگتن، من به ملاقاتهای مستقیم با روبرت کوچاریان پرداختم. سپس ما چند دوره دیدار انجام دادیم. هر دو طرف به اتفاق نظر رسیدند که، بخاطر حل این مسئله لازم است به مصالحات متقابل تن داد. ما این مصالحات را بررسی کردیم. ولی می دانید که، در ماه اکتبر سال گذشته در مجلس ارمنستان یک حادثه تروریستی بزرگی اتفاق افتاد. بعد از آن، شرایط قدری عوض شد. ولی این مسئله، روند مذاکرات صلح را متوقف نساخته است.

ما همچنین نسبت به فعالیت رؤسای مشترک گروه مینسک امید فراوانی داریم. در ماه نوامبر سال گذشته در حاشیه نشست استانبول سازمان امنیت و همکاری اروپا من با بیل کلینتون رئیس جمهور آمریکا و ژاک شیراک رئیس جمهور فرانسه پیرامون این موضوع مفصلاً گفت و گو کردم. سپس اینجانب در جریان سفر به مسکو با جناب پوتین کفیل رئیس جمهور روسیه هم مذاکراتی انجام دادم. می دانید که، این سه کشور رئیسان مشترک گروه مینسک هستند. روبرت کوچاریان رئیس جمهور ارمنستان نیز این قبیل ملاقاتها را انجام داد. بهمین خاطر من امیدوارم که، دیدارهای من با وی منبعد نیز ادامه خواهد یافت و گروه مینسک هم کار خود را انجام خواهد داد. ما بایستی در همه این امور تشریک مساعی نماییم.

من بیان کرده ام، امروز بار دیگر اعلام می کنم که، این مناقشه را فقط از طریق مسالمت آمیز می توان حل و فصل کرد. بدین منظور هم امکاناتی بچشم می خورد. اینجانب در جریان ملاقات با بیل کلینتون رئیس جمهور آمریکا در کاخ سفید پیرامون این موضوع بطور مفصل صحبت کردم.

لورنس ایقلبرگر: می دانم که، جنابعالی برای حل این مسئله شب و روز تلاش می کنید و کوششهای فراوانی بکار می برید. ما هم امید داریم تا، دیدار و گفتگوهای شما موفقیت آمیز خواهد بود. زیرا بازگشت انسانهای مظلوم- آوارگان به خانه و کاشانه خود، بسیار ضروری و لازم است.

حیدر علی اف: بله، ما در این کارها نیز بر شما- آمریکا اتکا داریم.

روزنامه "آذربایجان"،

۲۳ فوریه سال ۲۰۰۰

© aliyev-heritage.org