حیدر علی اف: جناب آقای سستانویچ.

جناب آقای کاوانو.

جناب آقای اسکودرو.

مهمانان محترم.

به آذربایجان خوش آمدید. من از دیدار مجدد با شما خوشحالم و فکر می کنم و اطمینان به این دارم که این دیدارها در راستای حل مسایل بسیار مهم فراروی ما عمل می کند.

اخیراً در اینجا- آذربایجان مذاکرات پراهمیت و جالی با نمایندگان آمریکایی انجام گرفت. در سفارت ایالات متحده آمریکا در آذربایجان یک کنفرانس بسیار مهمی با حضور سفیران و نمایندگان کشورهای ساحلی خزر و منطقه ما- قفقاز و نیز دفاتر نمایندگی آمریکا در کشورهای همجوار و بعضی از کارفرمایان آمریکایی، برگزار شده است. برای من خیلی جالب بود که با تمامی شرکت کنندگان کنفرانس دیدار کردم و به گفتگوی مفصلی پرداختم، به سخنان آنها گوش دادم و نظرات خود را به آنها رساندم.

سندی در مورد کمیسیون مشترک همکاریهای اقتصادی ایالات متحده آمریکا و جمهوری آذربایجان در اینجا به امضا رسید و این سند را از طرف آذربایجان وزیر دارایی و از طرف آمریکا سفیر جناب تیلور امضا کردند. مراسم گشایش دفتر اتاق بازرگانی ایالات متحده آمریکا در باکو برگزار گردید. امروز شما به آذربایجان تشریف آورده اید. بدینوسیله، این هفته که به پایان می رسد، بعنوان هفته ایالات متحده آمریکا در آذربایجان میباشد.

درست است، این روزها برای ما روزهای سوگواری است. ما دهمین سالگرد ترور، تجاوز و فاجعه یی که در تاریخ ۲۰ ژانویه سال ۱۹۹۰ حکومت سوسیالیستی شوروی و رژیم کمونیستی بر سر مردم آذربایجان آورده است، گرامی داشتیم. انسانها این حادثه را فراموش نکرده و هرگز نمی توانند به فراموشی بسپارند. برنامه های مختلفی که در ماه ژانویه برگزار می شود، از جمله مراسم ملی روز ۱۹ ژانویه در کاخ جمهوری، روز ۲۰ ژانویه سرازیر شدن صد هزاران نفر به مدفن شهدا، از طرفی حاکی از آن است که مردم این صفحه فجیع را، در عین حال قهرمانی تاریخ ملتمان را فراموش نکرده است. از دیگر سو، این امر بیانگر وحدت ملی است. چرا که ملت ما وحدت و یکپارچگی بزرگی را نشان داده شد.

اینجانب مجدداً به شما خوش آمد می گویم و رشته سخن را به شما می دهم.

استفان سستانویچ: جناب آقای رئیس جمهور، از اینکه به ما خیرمقدم عرض کردید و بحضور پذیرفتید، از شما نهایت تشکر را داریم. پس از هیأتهای نمایندگی متعددی، بازدید اخیر همیشه خطرناک بوده است. ولی من با استفاده از فرصت، از بابت مهمان نوازی به همه آمریکایی هایی که از کشورتان بازدید بعمل آورده اند، از جنابعالی قدردانی می کنم و بجهت این دیدار مجدداً سپاسگزارم.

یادآوری حوادث سال ۱۹۹۰ از طرف جنابعالی برای ما نیز حائز اهمیت است. زیرا این امر موجب این می شود تا بار دیگر به عملکرد دهه اخیر نظری بیفکنی. ژانویه ۱۹۹۰ واقعاً یک دوران بی نهایت نگران کننده ای بود. در آن زمان دیدگاههای ما به فروپاشی رژیم قبلی معطوف گردیده بود.

ضمن مرور به ده سال گذشته و تصور ده سال آینده، ما نمی توانیم شاهد این نباشیم که پیشرفتهای حاصله در ایجاد نظام جدید در جهان چه قدر بزرگ و دارای اهمیت میباشد.

در واقع، سفر میهمانان متعدد آمریکایی به آذربایجان و همچنین نقش آذربایجان در این نظام جدید جهان را بایستی همانطور که هست، تلقی نمود. خود حضور سفیران ایالات متحده آمریکا در کشورهای این منطقه حکایت از آن دارد که اکنون این کشورها مستقل هستند و آنها در زندگی مستقلانه خود پیگیر ایجاد نهادهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی میباشند.

موافقت نامه ای که بمنظور تشکیل گروه کاری برای گسترش همکاریهای اقتصادی آمریکا و آذربایجان از طرف جناب تیلور به امضا رسیده است، همچنین مذاکرات جناب سفیر وولف در اینجا در زمینه خط لوله باکو- جیهان بار دیگر گواه بر آن میباشد که هنوز امکانات بسیار وسیعی جهت گسترش و بسط مناسبات اقتصادی دو کشور وجود دارد. روابط دوجانبه کشورهایمان بطور روزافزون در حال توسعه است و ما امکانات همکاری در مسایل منطقه را نیز مشترکاً مورد بررسی قرار می دهیم.

مسایلی که جنابعالی با آقای کلینتون رئیس جمهور آمریکا در استانبول مورد مذاکره قرار داده اید، تنها با مناسبات آمریکا و آذربایجان محدود نگشته، بلکه رشته های همکاری منطقه ای را نیز تحت پوشش قرار داد. اینجانب با اغتنام از فرصت، سلامهای آقای کلینتون را به شما می رسانم و سخنان ایشان در دیدار با جنابعالی را بار دیگر خاطرنشان می سازم. جناب کلینتون به استحضار شما رساندند که ایشان آماده اند مابقی دوران حاکمیت و وقت خیلی زیاد خود را صرف کنند تا در منطقه شما صلح پایدار برقرار گردد.

حتی ما وقتی که پیام تبریک جنابعالی به مردم آذربایجان را شنیدیم، در خودمان چنین فکر کردیم که همان سخنان آقای کلینتون رئیس جمهور محترم باعث شد تا شما مراتب اطمینان خود را به اینکه سال ۲۰۰۰ بعنوان سال حل مسئله قره باغ کوهستانی خواهد بود، به ملت آذربایجان ابلاغ فرمودید. مسلماً، بمنظور دستیابی به پیشرفتهایی در این زمینه، ایالات متحده آمریکا به تنهایی سعی نمی کند.

سفیر آقای کاوانو، از طرف آمریکا ریاست مشترک را در گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا بر عهده دارد. حتماً اطلاع دارید که گروه مینسک در راستای حل مسالمت آمیز مناقشه قره باغ کوهستانی روی پیشنهاد جدید کار می کند. هفته گذشته من بهمراه جناب کاوانو دیدارهایی را در سطوح عالی در سازمان ملل متحد، بانک جهانی و سایر نهادها انجام داده ایم تا، در صورتی که موفق به حل و فصل این مناقشه شویم، راههای کمک و یاری آنها در اجرای این امر را مورد بررسی قرار دهیم. ما در جریان این مذاکرات از رهبران این نهادها کاملاً صریحاً چنین اطلاعی را دریافت نموده ایم که آنها مقیاس منابع لازم را برای این امور بازسازی و بطور کلی، بمنظور حمایت از عملی شدن این کار بروشنی درک می کنند. بنوبه خود نیز بیان می داریم که ما ضمن فعالیت مشترک با آنان، آمادگی خود را به شما اعلام می نماییم تا، در صورت حل و فصل هر چه سریع تر این مناقشه، در امر رفع آثار مناقشه به شما یاری دهیم. اجازه فرمایید، مجدداً به توجه جنابعالی برسانم، اینکه طی هفته گذشته جنابعالی هیأتهای متعدد آمریکایی و آمریکایی ها را بحضور پذیرفته اید، منجمله دیدار امروز و نیز وضعیت فعلی روابط دوجانبه کشورهایمان حاکی از آن است که ظرف ده سال اخیر دستاوردهای چشمگیری حاصل گردیده و همه این دیدار و گفتگو ها نیز نشانه همان پیشرفتهای حاصله میباشد.

مایلم سخنان خود را با دادن یک قول به جنابعالی به پایان رسانم. قول می دهم که هفته آینده از طرف کشورمان کسی مزاحم شما نخواهد بود. جناب آقای رئیس جمهور، از اینکه ما را بحضور پذیرفتید، مجدداً از شما سپاسگزاریم.

حیدر علی اف: اینجانب هفته آینده در اینجا نخواهم بود. جناب سستانویچ، از بابت سخنان و نظرات شما متشکرم. سلامهایی که جناب کلینتون رئیس جمهور محترم به من رسانده، برای من حائز اهمیت و عزیز است. تقاضا دارم سلامهای مرا و احترامات دوستانه و بهترین آرزوهای اینجانب را به آقای کلینتون ابلاغ نمایید. ولی در ماه آوریل سال ۱۹۹۹ ضمن دیدار با آقای کلینتون در واشنگتن- در کاخ سفید ایشان به من گفتند که من تا پایان ریاست جمهوری خود مناقشه ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی را حتماً حل و فصل خواهم کرد. همین سخنان را در نشست استانبول در تاریخ ۱۹ نوامبر نیز تکرار کرد و شما هم در آن نشست حضور داشتید. من خیلی خوشحالم که جناب آقای کلینتون به حرف خود پایبند است که به ما امید می بخشد تا واقعاً در سال ۲۰۰۰ ما موفق به حل صلح آمیز این مناقشه خواهیم شد.

شما کاملاً درست گفتید که اینجانب صرفاً با استناد به این نظرات، ضمن صدور پیام تبریک سال نو به شهروندان و مردم آذربایجان اعلام داشتم که در سال ۲۰۰۰ این مناقشه از راه صلح حل خواهد گردید و هم وطنان ما که از زاد و بوم خویش رانده شده اند و در شرایط وخیمی در چادرها بسر می برند، به خانه و کاشانه خود باز خواهند گشت.

می توانم به شما بگویم که، این سخنان من امید و اطمینان فراوانی در اکثر مطلق جامعه ما ایجاد کرده است. ولی بعضی ها به این باور ندارند، حتی از من انتقاد می نمایند که، بی دلیل چنین بیانیه یی را صادر می کنم. ولی اینجانب اطمینان دارم و فکر می کنم که، در نتیجه مساعی مشترک شما و ما و گروه مینسک- بر اثر تلاشهای همگانی ما می توانیم در سال ۲۰۰۰ این مسئله را حل و فصل کنیم.

من از عملکرد آقای کاوانو سفیر محترم در قالب گروه مینسک نیز تجلیل می نمایم. بطور کلی، طی ماههای اخیر ما شاهد تلاشهای جدی ایالات متحده آمریکا هم در چارچوب گروه مینسک و هم در مذاکرات دوجانبه با ما و نیز در گفتگوها با سایر طرفها برای حل این مسئله هستیم و این فعالیتها را بسیار ارزنده توصیف می نماییم.

طبیعتاً، پیشنهاد جدید رؤسای مشترک گروه مینسک بایستی چنان پیشنهادی باشد تا، موجب تسریع روند مذاکرات شود و مجدداً باعث تضعیف این روند نگردد. من این مورد را بویژه مورد تأکید قرار می دهم بعلت اینکه قبلاً پیشنهاد گروه مینسک گاهاً بجای کمک به روند صلح ما، آنرا به عقب انداخته است. ولی در عین حال، مذاکرات دوجانبه انجام شده بین ایالات متحده آمریکا و جمهوری آذربایجان در رابطه با این مسأله برای ما فوق العاده مهم است.

اقدامات عملی حکومت ایالات متحده آمریکا، از جمله شخص شما جناب آقای سستانویچ و جناب کاوانو و سایر افراد طی دوران اخیر- که حتماً یکی دو ماه است،- در راستای بازسازی مناطق اشغالی پس از آزادسازی آن، تحسین برانگیز میباشد.

از زمان تأسیس گروه مینسک برای حل مناقشه تاکنون ظرف مدت هفت سال دیدار و گفتگوهای زیادی صورت گرفته است. لیکن در مورد بازسازی مناطقی که قرار است از قید اشغال آزاد شود، هیچ پیشنهادی ارایه نگردیده است. ولی اکنون از طرف شما در این زمینه اقدامات عملی بعمل می آید. این باعث احساس قدردانی در ما می شود و نیز حکایت از آن دارد که شما هم اطمینان دارید، می دانید و دلیلی دارید که، سرزمینهای اشغالی بزودی آزاد خواهد شد، فلذا انجام مقدمات لازم برای امور بازسازی در آنجا ضروری است.

ما متوجه هستیم که، بمنظور بازسازی سرزمینهای اشغالی- منظور از بازسازی هم این است که در آنجا باید همه تأسیسات زیربنایی از نو ایجاد شود. چرا که می دانید، دفعه قبل آقای کاوانو از شهرستان آغدام بازدید کرده بود، آن مناطق تماماً ویران گشته است- برای بازسازی آنها نیاز به فعالیتهای گسترده و زیادی خواهد بود.

در این کار هم، بدون شک و تردید، بایستی حکومت ایالات متحده آمریکا، بانک جهانی و مراکز بین المللی مالی کمکهای بزرگی را ارایه دهند. در صورت فقدان این کمکها، انجام هیچ کاری در آنجا امکانپذیر نخواهد بود. اینجانب از این فعالیتهای شما تحسین می کنم و به فکر این هستم که اکنون ما بایستی بزودی دستیابی به صلح داشته باشیم و اقدام به امور بازسازی نماییم.

استفان سستانویچ: جناب آقای رئیس جمهور، من کاملاً با شما موافق هستم که خود مسئله آمادگی برای کارهای مورد نظر زیادی جهت بازگشت آوارگان به زاد و بوم خویش از اهمیت بسزایی برخوردار است. بطوری که این آوارگان و پناهندگان مدت طولانی از خانه های خود دور افتاده اند و آنها برای برقراری مجدد زندگی روزمره خود نیازمند کمکهای زیادی خواهند بود.

در واقع، چنانچه این مناقشه به حل خود برسد، بزرگترین حمایت از آن، صرفاً ما فکر کردیم که، وجود اطمینان در آن انسانها است. آنها پس از بازگشت به مناطق خود کمکهایی را دریافت خواهند کرد، زندگیشان از نو برقرار خواهد شد و بدینوسیله، زندگی خود را احیا نموده سر و سامان خواهند بخشید. صرفاً بهمین منظور ما نسبت به این مسئله بعنوان جزوی از حل و فصل مناقشه می نگریم و آن هم بعنوان بخش بسیار مهمی از آن می نگریم. بنابراین سعی می کنیم تا آمادگی خود به این مسئله را به سطح والایی ارتقا دهیم. قطعاً، در این مسأله بایستی واقع بین بود و این امر، یک روند کوتاه مدتی نخواهد بود. از بابت این دیدار مجدداً از شما تشکر می کنم.

حیدر علی اف: سپاسگزارم.

روزنامه آذربایجان مورخ ۲۳ ژانویه سال ۲۰۰۰

© aliyev-heritage.org