جناب لرد، جناب رییس محترم. من خدمت تان در آذربایجان خیر مقدم عرض می کنم، به کشورمان خوش آمدید. من به مناسبت انتخاب شما به ریاست مجمع پارلمانی شورای اروپا پیام تبریک فرستاده بودم. و هم اکنون با ملاقات خصوصی، بار دیگر صمیمانه به شما تبریک می گویم و در این کار بزرگ برای شما آرزوی توفیق روزافزون دارم.

آذربایجان بعنوان کشور مستقل با شورای اروپا همکاری همه جانبه دارد. ما این همکاری را ارزنده توصیف می کنیم. معتقدم که ما طی دوران گذشته کارهای زیادی در این زمینه انجام داده ایم. مسلما، آذربایجان به جهت اینکه کشور اروپایی است و بویژه بعنوان کشوری که در قسمتی کاملا در کنار اروپا، در نقطه اتصال اروپا با آسیا قرار دارد، مصمم است در همه ساختارهای اروپا مشارکت داشته باشد. خوشحالیم که توسط شورای اروپا وضع مهمان به آذربایجان اعطا شده است. امیدواریم که کارهای تا کنون انجام شده و همکاری مان موجب عضویت کامل آذربایجان در شورای اروپا خواهد شد. یعنی منظور من این است که ما منبعد همکاری گسترده تری با شورای اروپا خواهیم داشت.

موجب خشنودی است که شما در کشورمان با برخی بخشهای زندگی آشنا شده اید. بویژه تشکر می کنم که جناب عالی با تحمل زحمت، در اردوگاههای موقت اسکان آوارگان جنگی حضور یافته و این بخش دشوار زندگی مان، واقعیت امروز مان را به چشم خود دیدید. فلذا حتما شما در مورد آذربایجان تصوراتی دارید. فکر می کنم، از این پس همکاری مان موجب گسترش بیش از پیش این تصورات خواهد شد. بفرمایید.

٭٭٭

تشکر می کنم. کشور نوپای مستقل مان مشکلات زیادی دارد. به اعتبار کوتاه، مقامات رسمی ما که قبل از من با شما به گفتگو پرداختند، حتما به استحضار رساندند که در آذربایجان روند تشکیل نظام دولتی دموکراتیک، قانونمند و لائیک جریان دارد. در آذربایجان اصول اقتصاد بازار به تصویب رسیده، در این زمینه کارهای زیادی انجام گرفته و در آینده نیز خواهد گرفت.

براساس اصول اقتصاد بازار در آذربایجان برنامه بزرگ خصوصی سازی تحقق می یابد و اصلاحات ارضی انجام می گیرد. همه زمینهایی که در گذشته، در دوران حکومت شوروی در اختیار دولت بود، اکنون در سایه این اصلاحات به کشاورزان و شهروندان باز گردانده می شود.

من در ابتدا هم به شما گفتم که آذربایجان کشوری است واقع در شرق اروپا، در محل اتصال اروپا با آسیا. بهمین خاطر و بدلایلی دیگر آذربایجان هم ارزشهای اروپا و هم شرق را در خود گرد آورده است. این، ویژگی مربوط به گذشته تاریخی کشورمان است. اما کشوری که چنین گذشته تاریخی دارد، اکنون دولت دموکراتیک و لائیک تشکیل می دهد. مایلم تشکیل دولت لائیک در آذربایجان را بویژه مورد اشاره قرار دهم. بالاخص با توجه به جریانات سختی که در اطراف آذربایجان- قفقاز شمالی، آسیای میانه و کشورهای جنوبی و شمالی موجود است، من بار دیگر اعلام می کنم که آذربایجان از این راهی که در پیش گرفته است، همیشه پیروی خواهد کرد. در آذربایجان تمامی بسترهای ضروری بمنظور توسعه اصول دولت لائیک ایجاد شده و مردم کشورمان مدتها قبل با این سنن خو گرفته است.

مردم آذربایجان از همان قرن ۱٩ تا به حال با بهرمندی از ارزشهای اروپا، راه پیشرفت بزرگ را طی کرده است و بهمین خاطر صاحب علم، فرهنگ و تحصیلات بزرگ می باشد. ولی بدون شک، هم در داخل آذربایجان و هم در خارج از آن نیروها و عواملی هست که به این جریانات تاثیر دارند. صرف نظر از هیچ کدام از اینها، ما از راهی که در پیش گرفتیم، می رویم. ما اصول دموکراسی، آزادی بشر و سخن، چندگرایی سیاسی و آزادی مطبوعات- همه این اصول را اجرا کرده ایم و از این به بعد هم خواهیم کرد.

آنچه که برای کشورمان بسیار حایز اهمیت است اینکه ما در آذربایجان ثبات سیاسی اجتماعی را تامین کرده ایم. من بدین خاطر به این مورد بویژه اشاره می کنم که ۶- ۵ سال قبل آذربایجان از طرفی ضمن جنگ با ارمنستان، و از دیگر طرف بعلت فقدان ثبات سیاسی اجتماعی در داخل آن، گریبان مشکلات عدیده ی بود.

شما در پایان سال ۱۹۹۹ به آذربایجان آمده اید. اگر جناب عالی در سال ۱۹۹۳ و حتی در سال ۱۹۹۴ وارد اینجا می شدید، نمی توانستید در خیابانهای باکو راحت قدم بزنید. ما برای تامین ثبات سیاسی اجتماعی در کشور راهی سخت و دشوار را پیمودیم، لکن موفق به این شدیم.

اقتصاد آذربایجان به رکود اقتصادی ای که بعد از فروپاشی اتحاد شوروی بوجود آمده بود، چند سال قبل پایان داد. از سال ۱۹۹۵ ما توسعه در اقتصاد کشور را تامین کردیم. ما از تورم جلوگیری کردیم، ارزش ارز ملی را تقویت دادیم و زندگی انسانها را تا حدودی بهبود بخشیدیم. دستاورد بزرگمان در این زمینه عبارت از آن است که ما ضمن بازگشایی درب کشورمان برای کل جهان، در زمینه جزب سرمایه گذاریهای خارجی به آذربایجان، به موفقیتهایی دست یافتیم.

پس از دو روز در آذربایجان ما یک رویداد تاریخی- پنجمین سالگرد امضای اولین قرارداد- "قرارداد قرن" را که بین شرکتهای بزرگ نفتی جهان و آذربایجان منعقد شده است، جشن خواهیم گرفت. ۵ سال قبل ما ضمن نمایش اراده بزرگ و قبول ریسک بزرگ، چنین قراردادی را امضا کردیم. می توان با خوشحالی گفت که طی مدت این ۵ سال ما دستاوردهای بزرگی کسب کردیم.

شرکت "بریتیش پترولیوم" که افتخار کشورتان، یعنی بریتانیای کبیر می باشد، در آذربایجان هم در اولین قرارداد و هم در قراردادهای بعدی جایگاه بسیار برجسته ی دارد. اما آن شرکت تنها نیست- بعلاوه آن، شرکتهای "رمکو"، "مونیمنت اویل" و سایر شرکتها هم هست. کشور فرانسه هم که اکنون شما در شهر استراسبورگ آن زندگی می کنید، با دو شرکت بزرگ نفتی- شرکتهای "الف آکیتن" و "توتال" همکاری بسیار گسترده ای با ما دارند. در عرض دوران گذشته ما ۱۹ قرارداد امضا کردیم و این قراردادها با ۳۲ شرکت نفتی از ۱۴ کشور جهان به امضا رسیده است.

من این مساله را بخاطر آن بویژه مورد اشاره قرار می دهم که ما در سآآآآستانه پنجمین سالروز امضای آن هستیم. و هم به جهت آنکه این امر، تنها دلیل بر این است که کشور ما باز است و ما می توانیم سرمایه گذاریهای خارجی را جزب کنیم. ما از این پس نیز ضمن جزب سرمایه گذاری خارجی، توسعه اقتصاد کشورمان را تامین خواهیم نمود.

این مواردی که گفتم، هم مشکلات ما است و هم عملکرد مان. ولی مشکل و غم اصلی کشورمان، مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان بر سر قره باغ کوهستانی است. شما در مورد این مناقشه اطلاعات کافی دارید.

این مناقشه از سال ۱۹۸۸ آغاز شده است و تا به حال ادامه دارد. ارتش ارمنستان بدلایلی ۲۰ درصد سرزمینهای آذربایجان را اشغال کرده و همچنان تحت اشغال دارد. شهروندان آذربایجانی از مناطق اشغالی بزور اخراج شده و در چادرها بسر می برند. من بار دیگر از شما تشکر می کنم که شما زحمت کشیدید و بوسیله هلیکوپتر رفتید و شرایط زندگی آنان را دیدید.

ما در آذربایجان هرگز طرفدار جنگ نبودیم. و این مناقشه هم از طرف آذربایجان آغاز نشده است. ارمنستان با ادعای ارضی نسبت به منطقه قره باغ کوهستانی که جزو خاک آذربایجان است، اقدام به مناقشه کرده است که این هم منجر به جنگ، خونریزی و قتل انسانها گردیده است. در سرزمینهای اشغالی بیش از ۷۰۰ روستا، شهر، شهرک و مناطق مسکونی ویران شده است. ولی برغم همه اینها، ما همیشه طرفدار حل صلح آمیز مساله بوده ایم. بهمین خاطر ما در ماه می سال ۱۹۹۴ با ارمنستان موافقت نامه آتش بس امضا کردیم و تا کنون به شرایط این موافقت نامه عمل می کنیم. مدت بیش از پنج سال است که هم ارمنستان و هم آذربایجان در شرایط رژیم آتش بس زندگی می کنند. ولی مساله نباید به این شکل بماند. برای ما این، خیلی سخت است. زیرا، همانطور که عرض کردم، سرزمینهای ما زیر اشغال است و انسانها در چادرها زندگی می کنند. شاید هم برای ارمنستان مانند ما دشوار نباشد. ولی این وضعیت برای آنها نیز مشکل بزرگی است. بنابراین، مسلما، باید زبان عمومی پیدا کرد. لازم است تصمیم گیری درستی شود و صلح عادلانه بدست آوریم.

می دانید که گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا مشغول این مساله می باشد. رؤسای مشترک گروه مینسک- روسیه، ایالات متحده آمریکا و فرانسه سرپرستی این امور را بعهده دارند. در سال گذشته ما همکاری بسیار گسترده ی با آنها داشتیم. بار اول- در ماه دسامبر سال ۱۹۹۴ طی نشست سران سازمان امنیت و همکاری اروپا در بوداپست و لیسبن مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان مورد مذاکره قرار گرفته و تصمیمات لازم در این مورد اتخاذ گردیده است. قبل از آن، شورای امنیت سازمان ملل متحد در زمان اشغال سرزمینهای آذربایجان، قطعنامه هایی مبنی بر خروج بدون قید و شرط ارتش ارمنستان از سرزمینهای اشغالی تصویب کرده است. همان قطعنامه ها از سوی ارمنستان اجرا نیافته و اصول مصوب در بوداپست و لیسبن نیز باز هم بعلت موضع گیری غیرعملی ارمنستان، اجرا نشده است.

همانطور که می دانید، گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا پس از نشست لیسبن، دو پیشنهاد مطرح کرد. ما از هر دو آن استقبال مثبت بعمل آوردیم. ولی این پیشنهادات اجرا نشد. زیرا که ارمنستان آنها را نپذیرفت. در پایان سال گذشته پیشنهاد جدیدی مطرح شد. و این پیشنهاد را هم ما قبول نکردیم. دو پیشنهاد قبلی خواسته های آذربایجان را چندان تامین نمی کرد، ولی تا قدری عادلانه محسوب می شد. اصولی که ماهیت همان پیشنهادات را تشکیل می داد، عبارت از آن می باشد که به قره باغ کوهستانی وضع خودمختاری عالی در قلمرو آذربایجان اعطا گردد، مناطق اشغالی آذربایجان از سوی ارتش ارمنستان آزاد شود و افرادی که بزور از زادگاه خود کوچانده شدند، به مناطق مسکونی دایم خود بازگردند و امنیت همه اهالی قره باغ کوهستانی- هم آذربایجانی ها و همه ارمنی ها تامین شود. ارمنستان این را نپذیرفت.

و آخرین پیشنهاد عبارت از آن است که فرمول "دولت عمومی" مطرح شده است. یعنی تمامیت ارضی آذربایجان ظاهرا حفظ می شود و در خاک آذربایجان دولتی جدیدی مانند قره باغ کوهستانی تشکیل می شود. و دولت آذربایجان نیز نسبت به دولت جدیدی که جزو خود آن محسوب می شود و در این منطقه آن تشکیل می شود، هیچ حقی نخواهد داشت.

معلوم است که طرف ارمنستان از زمان آغاز مناقشه در برابر خود هدف قرار داده است: یا کاملا الحاق قره باغ کوهستانی به ارمنستان، و یا دریافت وضع استقلال برای قره باغ کوهستانی. پیشنهاد آخر، یعنی فرمول "دولت عمومی" این ادعای ارمنستان را بدون شک تامین می نماید. و این هم، بنظر می رسد که ما باید خودمان را فریب دهیم. خیال می کنیم، تمامیت ارضی آذربایجان پایمال نگردیده، قره باغ کوهستانی جزو آذربایجان است، یعنی در خاک آن می باشد، اما قره باغ کوهستانی کاملا مستقل است. طبعا، ما نمی توانستیم این گزینه را بپذیریم و امروز هم می گویم که ما نمی توانیم آن را قبول کنیم.

طی ۱۵ روز اخیر نماینده ویژه رییس جمهوری ایالات متحده آمریکا در امور قره باغ کوهستانی و وزیر امور خارجه روسیه از منطقه ما- هم از ارمنستان و هم آذربایجان دیدن کردند. من با هر دو آنها گفتگوهای مفصلی انجام دادم و صریحا اعلام داشتم که هم ایالات متحده آمریکا، هم روسیه و هم فرانسه بعنوان روسای مشترک گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا وظایفی را که در نشست سران در لیسبن بر آنان محول شده است، تا کنون به انجام نرسانده اند. ما معتقدیم که گروه مینسک و رؤسای مشترک آن باید پیشنهاد جدید مناسبی برای آذربایجان ارایه دهند. در غیر این صورت، مساله به حل خود نخواهد رسید.

شما اطلاع دارید که آذربایجان کشوری است که دچار تجاوز شده است. بیش از یک میلیون آذربایجانی مدت هفت سال است که در چادرها بسر می برند. ملت ما بردبار است، ولی هر بردباری حدی دارد.

من با گفتن این موارد، بار دیگر بیان می کنم که ما فقط و فقط طرفدار حل صلح آمیز مساله هستیم. برای این منبعد نیز تلاش خواهیم کرد و رژیم آتش بس را حفظ خواهیم نمود. بدین منظور در نتیجه آخرین دیدار من با کوچاریان رییس جمهوری ارمنستان در یالتا، ما به وزیران دفاع دستور دادیم تا، ملاقات کنند و اقدامات لازم را بعمل آورند. چند روز قبل وزیران دفاع ارمنستان و آذربایجان در مرز دو کشور به دیدار و گفتگو پرداخته و اقداماتی برای تقویت بیش از پیش رژیم آتش بس انجام خواهند داد.

ما تلاش می کنیم برای دستیابی به صلح از تمامی وسیله ها استفاده نماییم. از جمله در دوران اخیر دیدارهای رییس جمهوری آذربایجان و ارمنستان هم، بنظرم، بسیار با اهمیت است. ولی گروه مینسک و سازمان امنیت و همکاری اروپا بایستی تلاش بیشتری برای حل مساله بکار برند.

شما فرمودید که سازمان شما مشغول حل مناقشات نیست. ما این را می دانیم. ولی درعین حال شما علاقه خیلی زیادی نسبت به این مساله نشان می دهید. این، مایه خوشحالی ماست. فکر می کنم، با ابراز علاقه زیاد و بعنوان شورای اروپا، جهت تامین صلح و آرامش در سراسر اروپا، شما هم در حد امکان تلاشهای خود را به کار خواهید برد.

جناب عالی فرمودید که گویا ما از عضویت گرجستان در شورای اروپا نگران هستیم. چنین نیست. ما خوشحالیم. من بدین مناسبت به شواردنادزه رییس جمهوری گرجستان شادباش گفتم. میان گرجستان و آذربایجان روابط بسیار عالی دوستی و همکاری وجود دارد. ملتهای ما طول قرنها دوست بودند. اکنون روابط گرجستان و آذربایجان بعنوان کشورهای مستقل و کشورهای مستقل در قفقاز جنوبی، به اعتقاد من، می تواند الگو باشد. مخصوصا، اخیرا احداث خط لوله نفتی از باکو تا بندر سوپسا دریای سیاه از خاک گرجستان و ساخت خط لوله نفتی مورد نظر از آذربایجان تا ترکیه از طریق گرجستان بمنظور استفاده از ذخایر انرژی دریای خزر، یعنی اجرای قراردادی که در مورد آن به شما گفتم- همه اینها نشان می دهد که ما همکاری تنگاتنگی با گرجستان داریم. ما آرزو می کنیم که نه تنها میان گرجستان و آذربایجان، بلکه بین همه کشورهای قفقاز جنوبی صلح، همزیستی مسالمت آمیز و همکاری برقرار باشد.

عملکرد شما بوسیله پارلمانهای شورای اروپا برای برقراری مناسبات و اعتمادسازی در کشورهای قفقاز جنوبی و بین آنها، قطعا، حایز اهمیت است. ما اصل قرار می دهیم که این اقدامات، یعنی دیدار سران پارلمانهای سه کشور گرجستان، ارمنستان و آذربایجان در ماه مارس در فرانسه به سرپرستی شما و سپس دیدار در تفلیس، درست هدف حل مسالمت آمیز مناقشه بین ارمنستان و آذربایجان را داراست.

ما مشکلات دیگرمان هم زیاد است. اگر همه آنها را بگویم، در آن صورت ما باید چند ساعت صحبت کنیم. لیکن من در مورد مشکل اصلی به شما گفتم و اطمینان می دهم که چنانچه این مشکل اصلی حل شود و صلح برقرار گردد، تمام مسایل دیگر- هم مشکلات داخلی و هم خارجی آسانتر قابل حل خواهد بود. لذا من به شما مراجعه می کنم تا، شما و کلا، شورای اروپا برای ایجاد صلح، آرامش و عدالت کامل در قفقاز جنوبی منبعد نیز تلاش نمایید و به ما کمک کنید.

شاید هم شما از استماع سخنان من خسته شدید. ولی من در پاسخ به سوالات شما، در مورد این مسایل می گویم.

جریاناتی که اکنون در قفقاز شمالی و مخصوصا در منطقه داغستان موجود است، یعنی اقدامات تروریستی و راهزنانی که به منطقه داغستان تجاوز کرده اند، موجب نگرانی ماست.

مرز ما با روسیه از داغستان می گذرد. و داغستان نیز بعنوان یک جمهوری وابسته به روسیه است، یعنی جزوی از روسیه می باشد. ما همیشه طرفدار تامین تمامیت ارضی هر کشوری بوده ایم و امروز طرفدار تامین تمامیت ارضی روسیه هستیم. بنابرین معتقدیم که داغستان بخش جدایی ناپذیر روسیه است و باید جزو لاینفک آن باشد. حاکمیت روسیه در داغستان باید از این پس نیز استمرار یابد.

این قبیل نبردها، اقدامات تروریستی، چنین انفجارهای مهیب و غیره برای هر کشوری خطرآفرین است. ما بخاطر اینکه کشورمان فاصله نزدیکی با داغستان دارد، خیلی نگرانیم.

و همچنین باید بدانید که در داغستان تقریبا ۱۲۰ الی ۱۳۰ هزار آذربایجانی زندگی می کنند. بین داغستان و آذربایجان چنین وضعیتی وجود دارد که از مردم لزگی داغستان در آذربایجان نیز خیلی زندگی می کنند. در آذربایجان آوارها هم زیادند و از دیگر گروههای نژادی داغستان هم در آذربایجان وجود دارند. لذا همه اینها طول تاریخ همواره ما را به یک دیگر پیوند داده است.

داغستان برای ما کشور دوست است. مسلما، بعنوان بخش جدایی ناپذیر روسیه. ما آرزو می کنیم که بزودی نیروهای فدرال روسیه و نیروهای خود داغستان به این جریانات موجود در داغستان پایان دهند و در آنجا ثبات و آرامش را تامین کنند.

از گزارشاتی که در مطبوعات انتشار می یابد، مایلم بگویم که در آنجا گویا افراطگرایان اسلامی و گویا طرفداران اجرای سیاست ارتجاعی و دیگران- قطعا آنها هرگز نمی توانند به داغستان سود بیاورند. همه ملتهای داغستان پیرو دین اسلام هستند. اما دین اسلام هرگز طرفدار نه تروریسم و نه تندرویی بوده است. من بر این باورم که همان تروریستها فقط از احساسات انسانها استفاده می کنند.

انفجارهای در روسیه، مسلما، موردی بسیار غیرعادی است. اگر به تاریخ روسیه و یا شوروی سابق توجه کنید، مشکل بتوان این قبیل حوادث را دید. من چنین مواردی را بخاطر ندارم. زیرا بهر حال قسمت بزرگی از آن دوران در جلو چشم من سپری شده است. باضافه، ما کتابها را می خوانیم، تاریخ را مطالعه می کنیم. من نه دیده و نشنیده بودم که از سالهای ۱۹۲۰ به بعد در داخل روسیه انفجارهای مشابه رخ دهد. آرزوی ما این است که حکومت و دولت روسیه بزودی به این حوادث پایان دهد و از آنها جلوگیری کند. جنایتکاران بازداشت و مجازات شوند و کلا، ثبات سیاسی اجتماعی در روسیه تامین شود.

روسیه برای ما کشوری دوست می باشد. ما روابط گسترده ای با روسیه داریم و مایلیم که در روسیه و از جمله، در منطقه قفقاز شمالی بعنوان بخش بزرگی از روسیه صلح، آرامش و ثبات برقرار باشد.

می بینم، سوال دیگری ندارید. خیلی متشکر.

© aliyev-heritage.org