Sayın Arif Melikov, bize sunmuş olduğun çok güzel ilginç eserlerden dolayı bugün seni yürekten kutlar, sağlık ve gelecek çalışmalarında başarılar dilerim.

Son yıllar cumhuriyetimiz, halkımız sıkıntılı bir dönemden geçiyor. Ancak meşakkatli geçen bu dönem zarfında bile kültürümüz, sanatımız yaşıyor, gelişiyor, sanatımızı yaratan  yetenekli, mümtaz şahsiyetler Azerbaycan kültürünü dünyaya tanıtıyorlar. Ben bir Azerbaycanlı olarak halkımın başarılarıyla - nerede olursam olayım - gurur duydum. Halkımızın sanat, kültür alanındaki başarıları vatanını, milletini seven her Azerbaycanlı için bir kıvanç kaynağıdır. Ben bununla hep gurur duydum.

Arif Melikov, Azerbaycan kültürünün, sanatının, müziğinin en önemli isimlerinden, ustalarından biridır. Sanat yolunun büyük bir bölümüne ben kendi gözlerimle tanık oldum. Arif Melikov’un yazdığı eserlere ben her zaman çok değer biçtim ve kendisinin sanata bağlılığını, hayatını sanatına adadığını, çalışmalarıyla Azerbaycan sanatını, müziğini zenginleştirdiğini hep hissettim. Arif, bugün de bizleri sevindirdi, kendi yeteneği, bugün de müziği ile bizleri büyüledi. Ben bu başarılı gala gecesinden dolayı seni bir kez daha yürekten kutluyorum.

Profesyonel anlamda üst düzeyde bir müzik, sanat eseri yapmak, ortaya koymak, hiç kuşkusuz, büyük bir yetenek ister. Arif Melikov, işte böyle doğuştan yetenekli bir insandır. Bu doğuştan yeteneğinin yanı sıra kendi sanatını sevmesi, sanatına bağlı olması ve özveriyle çalışması onun böyle büyük eserler yapmasını sağladı. Çok profesyonel, karmaşık içerikli müzik eserlerini dinleyicilere anlatmak belki bunu yapmaktan daha zordur. Ben bugün burada üstün yetenekli sanatçılarımızı gördüm. Uzaktan Bakü'ye gelen Fövziye Hanım, Arif Melikov’un eserlerini kemanda ustalıkla yorumlayan Resul Abbasov ve nihayet, bizim genç Azerbaycanlı’mız, yurttaşımız Araz Elses’in performansı benim için büyük bir olay oldu. Ben sanatçıların çoğunu, kuşkusuz, bizzat tanıyorum, onların eserlerini biliyorum. Fakat bugünkü sanatçılarla ilk kezdir karşılaşıyorum. Bu yüzden onları da, bugün Arif Melikov’un eserlerini piyano, kuyruklu piyano ve diğer enstrümanları çalan kişileri de yürekten kutluyorum. Teşekkür ederim.

Bugünkü gala gecesinin mümtaz bestecimiz, Azerbaycan halkının gururu, ölümsüz Kara Karayev'in doğum gününde yapılmış olması manidar bir olaydır. Belki bu  etkinlik Kara  Karayev'in doğumu günü nedeniyle de düzenlenmiş olabilir. Ben Kara Karayev'in müziğini büyük saygı ve sevgiyle anıyorum. Kara Karayev ile arkadaşlığımız gençlik yıllarında başladı. Biz çok yakındık. Doğru, biz birbirinden tamamen farklı işler yapıyorduk - kendisi besteci, müzisyen, usta bir sanatçı, ben genç yaşlarımdan itibaren siyasetle uğraşan birisi. Ancak benim sanata sonsuz saygı ve sevgi duyduğumu herkes bilir. Henüz genç yaşlarımdan Kara Karayev'in sanatına hayranlık, aklına, zekasına saygı duyardım. Sonraki yıllarda ben Azerbaycan'ın yönetimini üstlendiğim sırada Kara Karayev, Cumhuriyet Besteciler Birliği Başkanlığını yapıyordu. Sadece bundan dolayı değil, kendisi büyük bir besteci, sanatçı olduğu için çok sık bir araya gelir, çalışmalarını hep takip ederdim. Eserlerinin daha geniş kitlelere ulaşması için elimden geleni yapardım.

Bugün biz Kara Karayev'in doğum gününü kutluyoruz. Kara Karayev'in 60.doğum gününü çok iyi hatırlıyorum. Bu doğum gününü birlikte kutladık, ben büyük bir memnuniyetle bu etkinliğe katıldım. Bugün büyük gururla söyleyebilirim ki, benim önerim üzerine Kara Karayev, Sovyetler Birliği'nde dönemin en yüksek ödülü olan "Altın Yıldız”la ödüllendirildi. Biz Kara Karayev'in doğum yılı törenini Bakü'de yaptık. Ardından yıldönümü töreninin Moskova Devlet Konservatuarı’nın büyük salonunda yapılması öngörülmüştü. Ben sırf bu yüzden oraya gittim. Maalesef o akşam Kara Karayev, sağlık sorunları nedeniyle yıldönümü gecesine katılamadı. Ancak ben rahmetli eşim Zarife Hanım ile beraber o geceye katıldık. Kara Karayev'in eşi Tatyana Hanım ve aile üyeleri de oradaydı. Sovyetler Birliği’nde dönemin önemli kültür ve  sanat adamları da geceye katıldılar. SSCB Besteciler Birliği Başkanı Tikhon Khrennikov yıldönümü gecesinin açılış konuşmasını yaptı. Kültür Bakanı Pyotr Demichev ve devletin ileri gelenleri de katıldılar. Elbette, tüm bunlar anılardır.

Ne yazık ki, biz Kara Karayev’i kaybettik, o, yaşamını yitirdi. Ben bir arkadaş, onun sanatına çok değer veren bir insan, aynı şekilde cumhuriyet yöneticisi olarak Kara Karayev'in tabutunu omuzlarımda taşıdım. Ben, genelde, cenaze törenlerinde konuşma yapmam. Ancak Kara Karayev'in cenaze töreninde, mezarı başında bir konuşma yaptım ve kendisine Allah’tan rahmet diledim.

Bu aile ile hep ilgilendim. Moskova'da çalıştığım sırada Tatyana Hanım’la telefonla görüşüyordum. Ancak sonraları, bildiğiniz üzere, ben kendim "sürgün" edildim, kendimle ilgilenmek zorunda kaldım. Bu sebeple ilişkiler koptu.

Ben tüm bunları bugün Kara Karayev'in doğum günü olduğu için anlatıyorum. Ben Moskova'da çalıştığım sırada üst düzey toplantılarda bunu  hep söyledim ve bir kez daha belirtmek isterim ki, Kara Karayev, çağdaş dünyanın en dahi bestecilerinden biriydi. O dönemlerde biz herhangi kıyaslamayı Sovyetler Birliği genelini göz önüne alarak yapardık. Bana  göre, dönemin Sovyetler Birliği'nde Dmitri Shostakovich’ten sonra ikinci sırada Kara Karayev yer alıyordu. Kara Karayev, Shostakovich’in öğrencisiydi. Tekrar söylüyorum, bu, bizim için büyük bir gurur kaynağı oldu.

Azerbaycan müziğinin, özellikle profesyonel müziğin geçmişi eskilere uzanıyor. Üzeyir Hacıbeyov'un Azerbaycan'da kurduğu müzik ekolü öyle bir ekol oluşturdu ki, kendisinden sonra halkımız dünyaya bir çok önemli besteci, müzisyen, kültür adamı verdi: Kara Karayev, Fikret Emirov, Niyazi, Cevdet Hacıyev, Afrasiyab Badalbeyli, diğerleri ve bu okulun yetiştirdiği seçkin sanatçı Arif Melikov.

Hiç kuşkusuz, herkes kendi tarzında müzik yapar. Arif’in müziği profesyonel bir müziktir, klasik müzik türüdür. Azerbaycan klasik profesyonel müziğinin - bestecilerimizin yaptığı bu eserlerin Doğu dünyasında ilk profesyonel, klasik müzik örnekleri olduğunu ve burada Azerbaycan’ın birinci sırada yer aldığını söylemek mümkün. Bu okulun fikir babaları dahi Üzeyir Hacıbeyov ve Müslüm Magomayev oldular.

O zamanlar – 20’li, 30’lu, hatta 40'lı yıllarda Sovyetler Birliği üyesi bazı Doğu ülkelerinde başka milletten olan büyük besteciler eserler yaparlardı. Büyük besteci Gliyer de Azerbaycan'da çalıştı, Azerbaycan'daki yaşamı konu alan bir opera yazdı. Gliyer ve diğerleri Orta Asya ülkelerinde bu halklar için profesyonel müzik eserleri yaptılar. Oysa  Azerbaycan'da yüzyılımızın başında Üzeyir Hacıbeyov'un kurduğu müzik okulu büyük besteciler yetiştirdi. Bu okul günümüzde de faaliyetlerini sürdürüyor. Genç kuşak yetişiyor, kendini gösteriyor. Umarım, ileride biz yine aramızda büyük bestecileri göreceğiz. Tüm bunların içerisinde Arif Melikov’un  eskiden olduğu gibi bugün de özel bir yeri vardır.

Arif’in yazdığı "Muhabbet efsanesi" (red.Bir aşk masalı) bale gösterisi dünyanın tüm belli başlı opera ve balesi tarafından sergileniyor. Dünyanın her yerini dolaşan bu tür eser sayısı azdır, nadir bir olaydır. Demin Arif hatırlattı. Galiba, 1986 yılında büyük bir etkinlik vardı. Bu etkinliğin sonunda Bolşoy Tiyatrosu’nun yeni sezon açılışı dolayısıyla Arif Melikov’un "Aşk efsanesi" bale gösterisi Yuri Grigoroviç tarafından sahnelendi. Sovyetler Birliği’nin ileri gelenleri de oradaydı. Ben de onlardan biriydim. Dev Sovyetler Birliği yöneticilerinden oluşan, benim de aralrında bulunduğum bir grup Bolşoy Tiyatrosu’nun locasına oturduk. Moskova'da, Rusya'nın merkezinde, zengin bir tarihi geçmişe sahip olan Bolşoy Tiyatrosu’nda böyle bir büyük etkinliğin, tiyatro sezonunun açılışında Arif Melikov’un "Muhabbet efsanesi" eserinin sahnelenmiş olmasına ben ne kadar sevindim, tahmin edemezsiniz. Ben orada hem seviniyor, hem zevk alıyor, hem de gurur duyuyordum. Yanyana oturduğum devletin ileri gelenleri pekçok kez bana dönerek beni kutluyorlardı. Ben de sevincimi kendileriyle paylaşıyordum. Nihayet, gösteri sona erdikten sonra Arif Melikov’u Yuri Grigorovich ile birlikte sahneye davet ettiler. Biz kendilerini alkışladıq ve ben kendisini tebrik ettim. Bu anlamda pekçok anımız vardır.

Arif görüşmelerimizi anlattı, ama çok ilginç birine değinmedi. Ben sanat adamları, müzisyenlerle her zaman çok ilgilenmişimdir. Hatırlıyorum, ben zaman zaman onlarla bir araya gelip konuşurken ilişkilerinin gergin olduğunu sezer ve bunları gidermeye çalışıyordum. Birisi bana geldiğinde şöyle derdim: “Falan kişi de gelmişti, seni çok övüyordu.” Bir diğeri geldiğinde, falanca kişinin de bana geldiğini ve onu çok övdüğünü söylerdim. Bilirsiniz, yetenekli insanlar bir tuhaf olurlar. Onlar sıradan insanlar değiller, sıradan biri olsalardı, yetenekli olamazlar. Yetenekli olan her insanın kendine özgü bir özelliği vardır. Benim gibi siyaset adamının, cumhuriyeti yöneten bir insanın herkesin dilinden anlaması, herkesle  kendi dilinde konuşması gerekir. İlişkilerin iyi, sıcak olması için uğraşmalıdır. Ben buna çalışıyordum. Biz defalarca kez bir araya gelir, oturup sohbet ederdik.

1973 yılında bir Pazar günü ben kendilerini Zuğulba’da deniz kenarındaki devlet yazlığına davet etmeyi ve bir günümü onlarla birlikte geçirmeyi düşündüm. Rahmetli Kara Karayev, Fikret Amirov, Niyazi, Afrasiyab Badalbeyli, Cihangir Cihangirov, Soltan Hacıbeyov eşleriyle geldiler. Tevfik Kuliyev, Arif Melikov ve başkaları da oradalardı. Biz bütün gün sohbet ettik, müzik üzerine konuştuk. Hatırlıyorum, Tevfik Kuliyev ve Niyazi çok güzel piyano çaldılar. Biz bir hayli sohbet ettik. Bence bu, çok büyük bir görüşme oldu. Bundan sonra ilişkiler bir hayli düzeldi. Bu arada iyi eserler yapıldı. Rahmetli Fikret Emirov’un çok güzel bir eseri olan  "Bin bir gece" balesinin işte aynı dönemin ürünü olduğunu söyleyebilirim. Kara Karayev'in sonralar yazdığı eserler de aynı şekilde.

Daha sonralar da Arif Melikov ile görüşüyorduk. Bu arada ben 7-8 yıl öncesinden kendisinin ressam olduğunu biliyordum. Fakat resimlerini bana hiç göstermezdi. Geçenlerde beni ziyaret ederken bu eserlerini bana göstereceğini söyledi. Ben demin gördüm ve sadece müzik alanında değil, bu dalda da büyük bir yeteneği olduğunu farkettim. Ben Arif’i bundan dolayı da ayrıca  tebrik ediyorum.

Hayatın bu zorlu ve acılı döneminde beste yapmak ve özellikle senfonik eserler, profesyonel, karmaşık eserler yapmak çok zor bir iştir. Arif, bunun üstesinden geliyor. Kendisinin söylediği üzere, az uyur, -ki bunu doğru bulmuyorum, - çok çalışır. Bu, halkımız için gereklidir. Arif, Yedinci Senfoni’yi geçende sundu. Benim büyük dostum, Profesör İhsan Doğramacı, Azerbaycan müziğine büyük ihtimam gösteren bir insandır. Kendisi Bilkent’te Arif Melikov’un Yedinci Senfoni’sinin prömiyerini sundu, üstelik bunu çok güzel yaptı. Ben kendisini tebrik ettim. İhsan Doğramacı’yı Mart ayında Azerbaycan'a davet ettim, görüşeceğiz., Arif Melikov, o görüşmede de, muhtemelen, yeni bir eser sunar.

Arif Melikov, Azerbaycan için önemli bir milli servettir. Ben bunu hiç abartmadan, tüm kararlılığımla söylüyorum. Biz onu korumalı, ihtimam göstermeliyiz. Kendisi daha büyük bir potansiyele sahiptir. Arif, bundan sonra da yeni şeyler yapmalıdır. Kuşkusuz ki, kendisi de aynı düşünce ve duygularla yaşıyor. Bizim bugünkü görüşmemiz, bu gala gecesi, elbette, kendisine çok ilham verecek ve o, yeni eserler yapacaktır.

Bu salonda toplanan Arif Melikov sanatı hayranlarını da bu gece vesilesiyle kutluyorum. Hepinizi selamlıyor, hepinize mutluluklar diliyorum. Arif, seni bir kez daha tebrik ediyor, başarılar diliyorum.