Azerbaycan - Pakistan ilişkileri


                

 
İlişkilerin tarihçesi: Azerbaycan-Pakistan ilişkilerinin tarihi oldukça eskidir. Yaklaşık 500 yıl önce Bakü hükümdarları, o dönemde Doğu ve Batının kavşağında, ünlü İpek Yolu güzergahında bulunan Azerbaycan`ı ziyaret eden Multan tüccarları için kervansaray - Multan kervansarayı yaptırmışlardı. O zamanlar Multan tüccarları günümüze kadar ismini koruyan kervansarayında kalarak, bu bölgenin çok değerli konukseverlik olanaklarından faydalanıyorlardı. Multan Kervansarayı, değerli kültürel ve tarihi miras olarak Azerbaycan Hükümeti tarafından koruma altına alınmıştır.

İkili siyasi ilişkiler: Pakistan, Türkiye`den sonra Azerbaycan`ın bağımsızlığını tanıyan ikinci ülkedir. Azerbaycan Cumhuriyeti`nin bağımsızlığı Pakistan tarafından 12 Aralık 1991`de tanındı. Pakistan, ayrıca, Azerbaycan`da büyükelçilik açan ilk ülkeler arasında yer almaktadır. İki ülke arasında diplomatik ilişkiler 9 Haziran 1992`de kuruldu. 30 Nisan 1993`te BM Güvenlik Konseyi'nin Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ sorununa ilişkin 822 sayılı kararının kabul edildiği oturumu Pakistan yönetiyordu. Ekim 1995`te Pakistan Cumhurbaşkanı Serdar Faruk Ahmed Han Leghari Azerbaycan`a resmi ziyarette bulundu. Ziyaret son derece başarılı geçti ve iki ülke arasında, Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ile Pakistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti arasında Azerbaycan-Pakistan Ortak Komisyonu'nun kurulmasına dair protokol da dahil olmak üzere bir dizi belge imzalandı, "Azerbaycan Cumhuriyeti ve Pakistan İslam Cumhuriyeti arasında İşbirliği Sözleşmesi" yapıldı.

9 Nisan 1996 tarihinde ise Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev Pakistan`a resmi ziyaret yaptı. İki ülke arasında ilişkilerin gelişmesine önemli bir hız kazandıran bu ziyaret sırasında 9 belge imzalandı. Azerbaycan ve Pakistan Cumhurbaşkanları Ermenistan-Azerbaycan Dağlık Karabağ sorunu ve Keşmir sorununda birbirilerini desteklediklerini beyan ettiler.

Pakistan İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Faruk Ahmed Han Leghari Azerbaycan Cumhurbaşkanı onuruna yemek verdi. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev yemekte büyük bir konuşma yaptı. Aliyev konuşmasında, Pakistan devletinin Ermenistan'ın Azerbaycan`a karşı silahlı saldırısını hep kınadığını, Ermenistan`ı saldırganlıkla suçladığını, BM Güvenlik Konseyi`nde bu konu tartışıldığı sırada Pakistan temsilcisinin Azerbaycan`a yönelik çok adil bir tutum izlediğini ve yardım ettiğini bildirdi.

Ziyaret çerçevesinde Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev Pakistan Başbakanı Benazir Bhutto ile biraraya geldi. Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ve Pakistan Başbakanı Benazir Bhutto iki ülke arasında belgeleri imzaladıktan sonra ortak basın toplantısı düzenlediler. Cumhrubaşkanı Haydar Aliyev basın toplantısında: "Keşmir sorununda Azerbaycan, her zaman Pakistan'ın tutumunu destekledi ve bugün de desteklemektedir. Bu konu Kazablanka'da İslam Konferansı Örgütü Zirvesi'nde görüşüldüğü sırada farklı düşünceler vardı, ancak Azerbaycan heyeti ve bizzat ben, Azerbaycan Cumhurbaşkanı, Pakistan`ın tutumunu değil savunmak, hatta Keşmir sorununda Hindistan`ın kınanması ve Pakistan`ın desteklenmesine ilişkin kararın hazırlanmasına önayak olduk."- diye açıklamada bulunarak Azerbaycan`ın Pakistan`ı desteklediğini birkez daha yineledi. 11 Nisan`da Azerbaycan Cumhurbaşkanı Pakistan televizyon kanalına röportaj verdi.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, 9-11 Aralık 1997 tarihlerinde İslam Konferansı Örgütü üyesi ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarının Tahran`da yapılan 8.Zirvesi`ne katılmak için İran'a gitti. Aliyev, Tahran'da 10 Aralık 1997`de Pakistan Başbakanı Nevaz Serif ile bir araya geldi. Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, saygın uluslararası kuruluşların toplantılarında Azerbaycan'ın Pakistan`ın tutumunu her zaman desteklediğini bu görüşmede, birkez daha aktardı. Başbakan Nevaz Şerif de Pakistan`ın, Azerbaycan'ın haklı davasını desteklediğini ifade etti ve Ermenistan`ın saldırgan politikasını şiddetle kınadı.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ile Pakistan Devlet Başkanı Pervez Muşerref'in görüşmesi haziran 2000`de Tahran`da, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Zirvesi`nde gerçekleşti. Görüşmede taraflar birbirini desteklediklerini bildirdiler.

2002 senesinde Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ve Pakistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti arasında Savunma ve Askeri alanda işbirlği sözleşmesi imzalandı.

Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ile Cumhurbaşkanı Pervez Müşerref arasında daha bir görüşme 2002 yılında İstanbul`da düzenlenen Ekonomik İşbirliği Teşkilatı Zirvesi kapsamında yapıldı. Görüşmede iki ülke arasındaki karşılıklı ilişkiler ele alındı.

8 Temmuz 2004`te Pakistan İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Pervez Muşerref üç günlük ziyaret için Azerbaycan`a geldi. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Pakistan Devlet Başkanı Pervez Muşerref ile görüşmesinde iki ülke arasında ilişkilerin gelişme perspektifleri masaya yatırıldı, uyuşturucu ve psikotrop maddelerin yasadışı trafiği ile mücadele, uluslararası terör, turizm, gömrük alanında hükümetlerarası sözleşme, onun yanı sıra Azerbaycan Cumhuriyeti ve Pakistan İslam Cumhuriyeti arasında ortak bildiri imzalandı.

Cumhurbaşkanı Pervez Müşerref, Ermenistan'ın Azerbaycan topraklarını işgali sonucu ortaya çıkmış Dağlık Karabağ sorununda Azerbaycan`ın tutumunu desteklediğini kesin bir dille ifade etti. 9 Temmuz'da Pakistan Cumhurbaşkanı, Haydar Aliyev Vakfı`nı ziyaret etti.

12 Nisan 2005`te Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Pakistan`a iki günlük resmi ziyarette bulundu. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Pakistan Cumhurbaşkanı Perves Muşerref`in görüşmesinde ülkeler arası ilişkiler ele alındı, ulaştırma, iletişim ve haberleşme, hava ulaşımı, kültür, finans ve eğitim alanını ihtiva eden 6 işbirliği sözleşmesi imzalandı. 3-5 Mayıs 2006`da Bakü`de yapılan 9.EİT Zirvesi kapsamında Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Pakistan Başbakanı Şevket Aziz`i kabul etti.

19 Haziran 2008`de Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Pakistan Parlamentosu Başkanı Muhammad Mian Soomro başkanlığındaki heyeti kabul etti.

Eylül 2008`de Pakistan`da iktidar değişmi yaşandı. Ülkede yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Asif Ali Zerdari Pakistan`ın yeni devlet başkanı seçildi. O, Pakistan ile dostluk ilişkileri kuran devletlerle, aynı şekilde, Azerbaycan ile tüm alanlarda ilişkilerin geliştirilmesinden yana olduğunu bildirdi. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Pakistan İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı seçilmesi vesilesiyle Asif Ali Zerdari`yi kutladı.

7 Temmuz 2008`de Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ülkemizi ziyaret eden Pakistan Parlamentosu Dış İlişlkiler Komitesi Başkanı Muşahid Hüseyn Sayed başkanlığındaki heyeti kabul etti. Cumhurbaşkanı, Pakistan Parlamentosu Dış İlişkiler Komitesi Başkanı'nın ülkemize bu gezisinin hem parlamentolar arası işbirliğinin, hem ikili ilişkilerimizin gelişmesi bakımından önemini vurguladı.

Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 19 Mayıs 2009`da Pakistan İslam Cumhuriyeti Savunma Sanayi Federal Bakanı Abdul Qayyum Khan Jatoi`yu kabul etti.

Ekonomik ilişkiler: Azerbaycan-Pakistan siyasi ilişkileri stratejik işbirliği düzeyinde olmasına rağmen, ekonomik ilişkiler yavaş tempoda gelişmektedir.

9 Ekim 1995`te Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti ve Pakistan İslam Cumhuriyeti Hükümeti arasında ticari ve ekonomik işbirliği hakkında sözleşme ve Hükümetler arası Azerbaycan-Pakistan Ortak komisyonunun kurulmasına ilişkin protokol imzalandı. Bu arada şunu belirtelim, Azerbaycan-Pakistan Hükümetlerarası Komisyonunun toplantıları iki yılda bir İslamabad ve Bakü`de yapılmaktadır. 2005 yılında Pakistan Milli Bankası`nın Bakü`de şubesi açılmıştır.

Kültürel ilişkiler: Pakistan ve Azerbaycan arasında zengin dini ve kültürel bağlar bulunuyor. Bu ilişkiler yıllar boyunca pekişerek artan çizgide gelişmiştir.

Pakistan`ın Filozof Şairi Allame Muhammed İkbal'ın şiirleri Azerbaycan`da tanınıp biliniyor ve Bakü Devlet Üniversitesi'nde Urdu dili bölümü faaliyet göstermektedir. 10 Nisan 1996'da Gence ve Multan arasında kardeş şehir ilişkilerinin geliştirilmesine dair Ortak Bildiri imzalandı. 2004 yılında Pakistan'ın İslamabad kentinde "Seçkin Azerbaycan düşünürü Celil Mamedkuluzade eserleri ile" adlı kitap İngilizce ve Urduca basıldı.

2007 yılında Pakistan`da yaşanan depremde Azerbaycan Pakistan`a büyük yardımda bulundu. Depremden hemen sonra Cumhurbaşkanı İlham Aliyev`in talimatı üzerine Azerbaycan`dan kırk doktor, bir hayli ilaç, araç gereç ve arama kurtarma ekibi bu bölgeye gönderildi, Pakistan`a 1.5 milyon dolar değerinde maddi yardım yapıldı.

Haydar Aliyev Vakfı Pakistan`ın depremden en çok zarar gören Muzaffarabad kentinin Rara ilçesine modern okul yaptırdı. 9 Şubat 2008`de okulun açılış töreni yapıldı.

Genel bilgi notu 8 Nisan 2010`da düzenlenmiştir.