Arama

ÇALIŞMALARI / DEMEÇLER

Muhabir: İlk sorum şu: Siz geçenlerde New York'ta Ermenistan Cumhurbaşkanı ile bir araya geldiniz. Bu görüşmeden nasıl sonuçlar çıktığını ve Ermenistan-Azerbaycan arasında ilişkilerin iyileşmesi yönünde atılacak fiili adımları bilmek isterim?

Haydar Aliyev: Ben 23 Ekimde New York'ta Ermenistan Cumhurbaşkanı Levon Ter Petrosyan ile bir araya geldim. Biz sorunların barışçıl çözümüne ilişkin görüş alıverişinde bulunduk. Hem o hem ben bildirdik ki, bundan böyle de ateşkesi uygulamaya devam edeceğiz. Bunun yanı sıra ikimiz de sözleşmenin elde olunması, savaşın tamamen son bulması ve bölgede barışın sağlanması yollarını arayacağımız konusunda görüş birliği içinde olduk. Bunun için biz Minsk Grubu çerçevesinde görüşmelerin sürdürülmesi ve savaşın sona ermesi için daha somut yolların bulunması konusunu da düşünmemiz gerektiği yönünde bir uzlaşmaya vardık. Minsk grubu çerçevesindeki görüşmelerin yanı sıra, Ter Petrosyan ve ben özel heyetlerimizin oluşturulması ve doğrudan görüşmeleri de onların yürütmesi konusunda anlaşmaya vardık. Yani görüşmemizin temel sonucu, anlamı barış görüşmelerinin yapılması ve karşılıklı uzlaşmanın sağlanması için yeni olanakların değerlendirilmesinden ibaret.

Muhabir: Sizin bölgede kaç ay sonra barış sağlanabilir? Siz Azerbaycan'da bizim gördüğümüz göçmenlere ve mültecilere kısa sürede evlerine dönmelerinin mümkün olduğunu söyleyebilir misiniz?

Haydar Aliyev: Biliyorsunuz, bunu söylemek, yani kalıcı barışın ne zaman sağlanacağını söylemek çok zor. Böyle bir barışın tesisi için birkaç koşul gerekli. Ermenistan silahlı kuvvetleri Azerbaycan'ın işgal altındaki topraklarından tamamen çekilmelidir, sizin gördüğünüz kamplarda zorlu koşullarda yaşayan Azerbaycan vatandaşları, yerlerinden, yurtlarından edilen insanlar kendi topraklarına dönmeliler. Dağlık Karabağ'da yaşayan Ermenilerin de güvenliği güvence altına alınmalıdır. Büyük barış bu ilkeler temelinde sağlanmalıdır. Biz bunun kısa sürede gerçekleşmesi için uğraşıyoruz.

Gecikmenin sorumlusu biz değiliz. Siz biliyorsunuz, gecikmenin sorumlusu Ermenistan'dır. Zira Ermeniler Azerbaycan toprağını işgal etmişler. Onların işgali sonucunda bizim vatandaşlarımız yerlerinden zorla göç ettirilmişler. Bu yüzden de Ermeniler çekilmeli, uluslararası hukuk normlarını yerine getirmeliler. Azerbaycan'ın toprak bütünlüğü sağlanmalıdır. Biz bu koşullar altında bölgemizde barışı sağlamak istiyoruz. Tabii ki, kamplarda zorlu koşullarda yaşayan bir milyonun üzerinde Azerbaycan vatandaşının durumu bizi üzüyor, çok endişelendiriyor. Biz onların kısa sürede kendi yerlerine dönmelerini istiyoruz. Tekrar söylüyorum, tüm bu konuların zamanında çözülmesi Ermenistan'ın tutumuna bağlıdır.

Muhabir: İzninizle, size petrolle ilgili bir kaç soru sorayım. Ben Bakü'de "Karabağ" petrol yatağının ortak işlenmesi ile ilgili anlaşmanın imza törenine katıldım ve sizin oradaki konuşmanızı da dikkatle dinledim. Bu anlaşma imzalandıktan sonra bazı adamlara birkaç soru sordum, fakat kimse bana net cevap veremedi. Bu cevapları sizden alabilir miyim? Anlaşmaya katılan şirketler projeye para yatırıyorlar ve kendi hisseleri oranında çıkarılan petrolden pay alacaklar. Eğer şirketlerin yapacakları harcamanın karşılığını petrolle alacaklarını göz önünde bulundurursak ve ortaklık payı olarak alacakları petrolü de buna eklersek, onların elde edecekleri petrolün toplam miktarı ne kadar olacaktır?

Haydar Aliyev: Bunu hesaplamaya gerek yok. Üretilecek petrolün miktarı yaklaşık 150 milyon ton. Kuşkusuz ki, bunun bir kısmı yapılan harcamalara gidecek, bir kısmı da şirketlerin ve Azerbaycan'ın payına düşecek.

Muhabir: 150 milyon ton petrol elde olunmasını öngören son anlaşmadan Azerbaycan'ın payına ne kadar petrol düşecektir?

Haydar Aliyev: Azerbaycan'ın ne kadar petrol elde edeceğini ben şimdi söylemek istemiyorum. Fakat bundan herkes gelir sağlayacaktır, üstelik iyi bir gelir elde edecektir. Gelirimiz olmazsa, biz neden o anlaşmayı yapalım? Veyahut o şirketler bundan kar etmezlerse, neden yatırım yapsınlar?

Muhabir: Sayın Cumhurbaşkanı, siz bu rakamları neden sır gibi saklıyorsunuz?

Haydar Aliyev: Bu, sır değil. Burada benim danışmanım bulunuyor, kendisine söylerim, size bilgi verir. Ben cumhurbaşkanının bu rakamları açıklamasını uygun bulmuyorum.

Muhabir: Genel politik konulara dönersek, siz hangi politikayı izlemek istiyorsunuz? Siz petrol şirketleri kısa süre zarfında olabildiğince çok petrol elde etsinler mi istiyorsunuz, yoksa petrolün küçük oranlarda, yavaş yavaş, daha uzun vadede üretiminden yanasınız?

Haydar Aliyev: Bu bizim isteğimize bağlı değildir. Bu süreçte her işin kendi süresi vardır. Biz bu süreyi kısaltabiliriz ve onu yapay yolla uzatmaya gerek yok. Örneğin, birinci anlaşma 30 yıllık süre için yapılmıştır. Bu 30 sene içinde her aşamanın kendi süresi vardır. Belki çalışmalar sırasında olanaklar genilşler, öyle olmaz, böyle olur.

Muhabir: Size göre, bunun ülke ekonomisini olumlu yönde etkilemesi için önemli gelirleri hangi zaman diliminden sonra elde edeceksiniz?

Haydar Aliyev: Erken petrolün üretiminden sonra, 1997 yılında biz artık gelir elde edeceğiz.

Muhabir: Size şöyle bir sorum olacak: Sizce Azerbaycan ne zaman Küveyt'e dönüşecektir?

Haydar Aliyev: Biliyor musunuz, bu soruyu bana sık sık soruyorlar. "Küveyt" ifadesini bir ölçüt olarak kullanmak istemiyorum. Küveyt ve Azerbaycan farklı ülkelerdir. Fakat düşünüyorum ki, 2000 senesinden sonra Azerbaycan halkı yeterli olanaklara kavuşacaktır.

Muhabir: Rusya ile sınırların neden kapatıldığını birkaç kelimeyle açıklar mısınız?

Haydar Aliyev: Rusya Çeçenistan'daki savaş yüzünden sınırlarını kapattığını söylüyor.

Muhabir: Fakat orada savaş bitmiştir, sınırları neden açmamışlar?

Haydar Aliyev: Orada savaş henüz bitmemiştir.

Muhabir: Siz sınırların açılması için görüşmeler yapıyor musunuz?

Haydar Aliyev: Yapıyoruz.

Muhabir: Sonuç var mı?

Haydar Aliyev: Vaatler veriyorlar, bakalım. Biraz zorluklar var.

Muhabir: Sizin iki sene zarfında ana ihraç boru hattını inşa etmeniz gerekir. Siz hangi güzergahı tercih ediyorsunuz?

Haydar Aliyev: Herhangi tercih yok, ilk güzergahı belirledik, ikisini de aynı şekilde kullanacağız. Ana ihraç boru hattına ise daha zaman var.

Muhabir: Diplomasi alanındaki yeteğinizle ilgili basında çok yazılar okudum. Fakat şimdi sizin basınla ilişkinize de tanık oldum ve çok güzel bir diplomat olduğunuzu anladım.

Haydar Aliyev: Teşekkür ederim.

Muhabir: Sayın Cumhurbaşkanı, Fransa'nın petrol şirketleri ile Azerbaycan arasında işbirliği konusunda neler söyleyebilirsiniz? Burada Fransızlar düşünüyorlar ki, Azerbaycan petrolünün üretiminde onlar da rol almalılar. Şimdiki ziyaretiniz sırasında bu petrol şirketlerinin temsilcileriyle görüşmeniz oldu mu?

Haydar Aliyev: Biliyorsunuz, ben petrol alanında Fransa'nın Azerbaycan ile işbirliği yapmasını isterim. Ben Fransa'nın Elf Aquitaine şirketinin başkanı ile birkaç görüşme yaptım, bugün akşam da kendisiyle bir araya geleceğiz. Bugün Fransa Başbakanı Sayın Alain Juppe ile görüşmemde bu konudaki düşüncelerimi kendisine aktardım. Düşünüyorum ki, Elf Aquitaine şirketi Azerbaycan'da büyük petrol yatağının - "Şahdeniz" yatağının işlenmesi ile ilgili konsorsiyuma katılmak istiyor.

Muhabir: Sayın Cumhurbaşkanı, sizin çalışma programınızın çok yoğun olduğunu biliyorum. Röportaj için çok teşekkür ederim.

Çeviri "Haydar Aliyev: Bağımsızlığımız sonsuza kadar sürecektir" (konuşmalar, bildiriler, demeçler, mektuplar, seslenişler, kararlar) - Azerneşr, Bakü-1998, 5.cilt, sayfa 100-103'teki metinden yapılmıştır

© aliyev-heritage.org