Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev`in, BM Genel Sekreteri Boutros Boutros-Ghali`nin Azerbaycan gezisi nedeniyle Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisi`nde yapılan törende konuşması - 31 Ekim 1994


Sayın Genel Sekreter, Sayın Dr.Boutros Boutros-Ghali, Sayın Meclis üyeleri, basın mensupları.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Sayın Boutros Boutros-Ghali, Azerbaycan Cumhuriyeti'nde, Azerbaycan toprağında resmi ziyarette bulunuyor. Sayın Boutros Boutros-Ghali’nin cumhuriyetimizi resmi ziyareti, buradaki temasları, bizimle yaptığı detaylı görüşmeler - tüm bunlar BM Genel Sekreteri'nin, bu nüfuzlu uluslararası örgütün, bizzat Sayın Boutros Boutros-Ghali’nin bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti'ne, Azerbaycan halkına gösterdiği ilgi, saygı ve sevginin bir göstergesidir.

Bugün Sayın Boutros Boutros-Ghali Azerbaycan Parlamentosu’nda, ülke kamuoyu temsilcilerinin huzurunda çok etkili ve değerli bir konuşma yaptı, Birleşmiş Milletler’in faaliyetleri konusunda bilgiler verdi, ayrıca söz konusu uluslararası örgütün Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığına, cumhuriyetimizin bağımsız bir devlet olarak Dünya Birliği'ndeki yerine ne kadar önem verdiğini bildirdi.

Sayın Boutros Boutros-Ghali, Azerbaycan'ı ziyaretinizden dolayı, çok verimli çalışmalarınızdan dolayı, bugün burada yaptığınız konuşma ve Azerbaycan halkına gösterdiğiniz ilgiden dolayı Azerbaycan Cumhuriyeti adına, şahsım adına size derin şükran ve teşekkürlerimi sunuyorum.

Sayın Dr. Boutros Boutros-Ghali, Birleşmiş Milletler’in 49 yıllık faaliyetini anlattı ve kurulduğu dönemden bugüne kadar dünyada barışın, güvenliğin, huzurun sağlanması için bu örgütün yaptığı çalışmalardan, elde ettiği başarılardan bahsetti.

Azerbaycan halkı, bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti, Birleşmiş Milletler’in çalışmalarını çok takdir ediyor, Sayın Boutros Boutros-Ghali’nin buradaki konuşmasından büyük memnunluk duyuyor ve bu bilgilerden yola çıkarak Birleşmiş Milletler’in 49 yıllık faaliyeti döneminde önemli işler yaptığını, dünyada bugünkü ortamın oluşması için güvenceler sağladığını bir kez daha idrak ediyor. Birleşmiş Milletler, bu örgüte kadar dünya tarihinde mevcut tüm uluslararası kuruluşlardan daha üstün başarılar elde etti ve zaman içerisinde çok etkili bir  kurum haline geldi, faaliyet gösterdiği 49 yılda tüm dünya ülkeleri için, dünya halkları için ne kadar gerekli olduğunu ispat etti. Bu nedenle tüm dünyada saygı ve sevgi kazandı. Kurulduğu dönemden günümüze kadar – hem soğuk savaş döneminde, hem bunun bertaraf edilmesi yolunda ve soğuk savaş sonrasında tüm dünya için, dünya ülkeleri ve halkları için büyük çalışmalara imza attı.

Soğuk savaş sonrası dönemde BM önünde yeni, çok karmaşık ve önemli görevler duruyordu. BM, giderek genişledi, çeşitli halkların ve farklı ülkelerin bağımsızlığını kazanmasında bu kurumun büyük emeği geçti. Oluştuğu sırada BM’e 50 devlet üye iken şimdi 180’in üzerinde devlet ve ülke bu örgütte bir araya gelmiştir. Son yıllarda devletler arasındaki ihtilafların son bulmasına, milletler arasındaki çatışma ve anlaşmazlıkların giderilmesi konusunda BM muazzam çalışmalar yapmıştır.

Azerbaycan halkı, Azerbaycan Cumhuriyeti BM’in faaliyetlerine, özellikle son dönemlerde elde ettiği başarılara çok değer veriyor ve bu örgütün Genel Sekreteri Sayın Boutros Boutros-Ghali’nin faaliyetlerini çok takdir ediyor. Azerbaycan Cumhuriyeti, üç yıl önce bağımsızlığını kazandı, Ocak 1992’de Birleşmiş Milletler’e üye oldu ve bugüne dek cumhuriyetimiz, halkımız hep BM’in ilgisini ve olumlu yaklaşımını hissetti. Bu fırsattan yararlanarak tüm bunlar için Birleşmiş Milletler ve onun Genel Sekreteri’ne Azerbaycan halkı adına Azerbaycan Cumhuriyeti adına teşekkür ediyorum.

Azerbaycan halkının özgürlüğünü sağlaması, cumhuriyetimizin bağımsızlığını kazanması bizim için tarihi bir olaydır. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin BM üyeliğine kabul edilmesi tarihi bir olaydır. Azerbaycan halkının bağımsızlığından asla ödün vermeyeceğini bugün bir kez daha beyan etmek isterim. Cumhuriyetimiz her geçen gün bağımsızlığını güçlendirecek ve geliştirecektir. Biz defalarca kez söyledik ve bugün BM Genel Sekreteri'nin huzurunda bir kez daha vurgulamak, beyan etmek isterim ki, Azerbaycan Cumhuriyeti iç ve dış politikasında demokratik ilkeleri esas aldı ve faaliyetlerini bu şekilde sürdürerek Dünya Birliği'nde hakkettiği yeri alacaktır. Biz cumhuriyetimizde demokratik bir devlet kurma yolunu izliyoruz. Azerbaycan'da demokratik, hukuksal, uygar bir toplum kurma yolunu izliyoruz. Azerbaycan'da kişi, söz, vicdan özgürlüğünü, siyasi çoğulculuğu tesis etme yolunu izliyoruz. Serbest piyasa ekonomisini uygulayarak Azerbaycan Cumhuriyeti ekonomisini geliştirmeye çalışıyoruz. Bizim izlediğimiz stratejik yolun Azerbaycan halkının çıkarlarına uygun olduğuna ve halkımızı, cumhuriyetimizi Dünya Birliği'ne, dünya ekonomisine bağlayan bir yol olduğuna inancımız tamdır.

Azerbaycan’da  altı yıldır savaş yaşanıyor. Ülke Ermenistan Cumhuriyeti’nin silahlı saldırısına uğramış, büyük kayıplar vermiş, büyük zorluklarla karşılaşmıştır. Ayrıca bu dönemde cumhuriyetin içinde bulunduğu sosyo-politik durum stabil değildi. İç ve dış güçler ülkemizde iç istikrarı bozmaya, ortamı bulandırmaya çalıştılar. Bu güçler Azerbaycan'ın bağımsızlığını bozmaya, ülkemizi bölmeye çalışan güçlerdi. Ancak son olaylar, özellikle 4 Ekim’de darbe girişiminde bulunan güçlerin bozguna uğraması ve Azerbaycan halkının ulusal dayanışması, iç dayanışma, kendi devletini savunma kararlılığı Azerbaycan halkının bağımsızlığını kimse bozamayacağını, halkımızın kendi bağımsızlığını, kendi devletini koruma gücüne sahip olduğunu bir kez daha kanıtladı. Bundan böyle halkımız tuttuğu yolda daha büyük azimle yürüyecektir.

Ekim başında yaşanan olaylar sırasında, Azerbaycan'da darbe girişiminde bulunan güçlerin eylemleri yüzünden oluşmuş gergin ortamda Azerbaycan halkı bilgeliğini ortaya koyarak bunu tüm dünyaya sergiledi. Nitekim, dünyanın büyük devletlerinin yanı sıra BM de Azerbaycan Cumhuriyeti'nin devlet düzenini desteklediler ve Azerbaycan'da yasal devletin korunmasından yana oldular.

Azerbaycan halkı, tarihinin karmaşık bir döneminden geçiyor. Cumhuriyetimizin önünde önemli sorunlar duruyor. Ülkemiz derin sosyo-ekonomik kriz yaşıyor. Azerbaycan Cumhuriyeti, savaş halinde bulunuyor. Ermenistan’ın saldırısı sonucu cumhuriyetimizin topraklarının yüzde 20'si işgal edilmiştir. İşgal altındaki topraklardan bir milyondan fazla Azeri göç etmek zorunda kalmıştır.

Biz Azerbaycan halkının, Azerbaycan devletinin tüm bu zorlukların üstesinden geleceğine, bu sıkıntıları atlatacağımıza ve bağımsız cumhuriyetimizin faaliyetlerini ileride daha büyük hızla devam ettireceğine inanıyoruz.

Hayatımızda en ağır, en güç mesele Azerbaycan'ı savaş durumundan kurtarmak, cumhuriyetimize yönelik saldırıyı önlemekten ibarettir. Bu konular BM Genel Sekreteri Sayın Boutros Boutros-Ghali ile bugünlerde çok detaylı olarak görüşüldü. Ben bu görüşmelerden memnun kaldım ve bu müzakere ve temaslardan sonra Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Ermenistan’in tecavüzünden kurtulması, Azerbaycan'ın barış ve huzur, güven içinde yaşaması, ülkemizin toprak bütünlüğünün sağlanması için belli adımlar atılacağını umuyorum. Bu sorunların çözülmesi için Birleşmiş Milletler, Güvenlik Konseyi ve bizzat Genel Sekreter Sayın Boutros Boutros-Ghali çok işler yapıyorlar.

Bildiğiniz üzere, Ermenistan'ın Azerbaycan'a saldırısı, Azerbaycan topraklarının işgali üzerine BM Güvenlik Konseyi dört karar kabul etti. Bu kararlarda işgalci silahlı kuvvetlerin kayıtsız ve şartsız Azerbaycan topraklarından çekilmesi isteniyor, Azerbaycan'ın egemenliği, toprak bütünlüğü ve sınırlarının dokunulmazlığı ilkesi bir kez daha teyit ediliyor. Maalesef, BM Güvenlik Konseyi'nin bu kararları ve örgütün Genel Sekreteri Sayın Boutros Boutros-Ghali’nin yayınladığı birkaç bildiri de Ermenistan tarafından yerine getirilmemiştir.

Ancak bunlara rağmen, BM ve özellikle Sayın Boutros Boutros-Ghali bu yöndeki çalışmalarını sürdürüyorlar. Sayın Boutros Boutros-Ghali ile Eylül başında Kahire'de, ardından New York'taki görüşmelerimde ve Azerbaycan'ı resmi ziyareti sırasında yaptığımız görüşmelerde BM ve onun Genel Sekreteri Sayın Boutros Boutros-Ghali’nin, cumhuriyetimize Ermenistan’ın silahlı saldırısının bertaraf edilmesi ve bölgede barışın, güvenliğin sağlanması yolunda faaliyetlerini sürdüreceklerine tam emin oldum.

Yapılan görüşmelerde Sayın Boutros-Ghali, BM Güvenlik Konseyi'nin kararlarında yer alan ilkelerin değişmez olduğunu ve işbu uluslararası örgütün bu ilkelere dayalı çalışmalarını bundan sonra da sürdüreceğini defalarca bildirdi. Bu ilkeler - Azerbaycan Cumhuriyeti'nin toprak bütünlüğü ve sınırlarının dokunulmazlığının, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin egemenliğinin sağlanması, bir devletin başka bir devletin sınırlarını ihlal etmesine, topraklarını zorla ele geçirmesine izin verilmemesi, Azerbaycan topraklarını işgal etmiş Ermeni silahlı birliklerinin koşulsuz bu topraklardan çekilmesine yönelik ilkelerdir.

Sayın Boutros-Ghali bu ilkelerin değişmeyeceğini ve BM’in ileride de bu ilkeler temelinde çalışmalarını sürdüreceğini birçok kez beyan etti.

Azerbaycan, hep barışçı bir politika izlemiştir. Biz bu politikayı sonuna kadar uygulamak, savaşa son vermek, bölgede barış, huzur ve güven ortamını sağlamak için tüm adımları attık ve bundan sonra da atacağız. Bunun için biz bütün araçları değerlendiriyoruz. Uluslararası örgütlerin - BM, AGİK örgütünün olanaklarını, AGİK bünyesindeki Minsk Grubunun çalışmalarını, farklı ülkelerin, bilhassa ABD, Rusya, Türkiye'nin atılımlarını ve özellikle son zamanlarda Rusya'nın arabuluculuk çabalarını etkin bir şekilde kullanıyoruz ve bundan sonra da kullanmaya çalışacağız. Bunların sonucunda Ermenistan ve Azerbaycan arasında savaş durduruldu, yani ateşkes sağlandı. Biz bu ateşkesin korunması için çalışmalar yapıyoruz ve yaptığımız açıklamalara bağlı kalacak, ateşkes düzenini sürdürmeye çalışacağız. Aynı zamanda ateşkes döneminde Kalıcı Barış Antlaşması'nın elde edilmesini gerekli olduğunu düşünüyoruz ve bunun için tüm uluslararası örgütlere başvuruyoruz. Savaşa son vermek için, sağlam bir barış ortamını sağlamak için şartlarımız çok basit; Ermeni silahlı kuvvetleri işgal altındaki Azerbaycan topraklarını koşulsuz olarak boşaltmalı, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin toprak bütünlüğü yeniden sağlanmalı, işgal altındaki bölgelerden kovulmuş olan Azeriler kendi yerlerine geri dönmelidir Ermeni silahlı kuvvetleri tüm ilçelerimizi, özellikle Laçın ve Şuşa’yı terk etmelidir. Bu konular çözüldüğü takdirde Dağlık Karabağ'ın statüsü masaya yatırılır ve burada ikamet eden Ermeni nüfusunun güvenlik sorunu da tartışılabilir. Tüm bu konuların çözüm bulması gerekir. Bu  konular hepsi çözülürse, biz bölgede kalıcı barışı sağlamış oluruz.

Bizim başlıca şartımız işgal altındaki bölgelerden Ermenistan silahlı kuvvetlerinin koşulsuz olarak çekilmesi ve bir milyondan fazla Azerbaycan vatandaşının, mültecinin kendi yerleşim yerlerine geri dönmesidir. Bunu birkez daha vurguluyorum.

BM ve Genel Sekreteri Sayın Boutros Ghali’nin, burada yaptığımız görüşmeler doğrultusunda Azerbaycan Cumhuriyeti'ne bu alanda elinden gelen yardımı yapacağına dairi inancımı belirtmek istiyorum.

Birleşmiş Milletler’in insani alandaki etkinliklerine ben çok değer veriyor ve BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği'nin Azerbaycan'daki faaliyetlerini önemsiyorum. Ayrıca BM Azerbaycan Temsilcisinin çalışmalarını da çok takdir ediyoruz.

Ben Genel Sekreter Boutros Ghali’den,  Azerbaycan'ın zor sosyo-ekonomik durumunu göz önüne alarak, Azerbaycan'a insani yardımın yapılmasına ilişkin önlemler almasını bir kez daha istedim. Ne var ki Genel Sekreter mültecilerlerle görüşmede buna bizzat tanık oldu ve mültecilerin içler acısı bir durumda yaşadığına ikna oldu.

Böylece, ben cumhuriyetimizin bugünkü durumu hakkında Sayın misafirimiz Boutros Ghali’ye bir kez daha kısaca bilgi vererek, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığının güçlendirilmesi, cumhuriyetimizin toprak bütünlüğünün sağlanması, ülkemizin savaş durumundan kurtulması, huzurun tesisi, genel olarak, bölgede barışın egemen olması için Birleşmiş Milletler’in ve bizzat Genel Sekreter Sayın Boutros Ghali’nin kendi yardımlarını ileride de sürdüreceğine dair inancımı belirtmek istiyorum.

Tüm BM kuruluşlarına ve bu örgütün Genel Sekreteri Sayın Boutros Ghali’ye Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları adına bir kez daha derin saygı ve sevgimi sunuyorum. Sayın Boutros Ghali dünyaca ünlü toplum ve siyaset adamı, büyük bir bilim adamıdır, BM Genel Sekreterliği görevini yürüterek dünyada büyük saygı kazanmıştır. Kendisinin ülkemizi ziyaretine çok önem veriyor ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri olarak Sayın Boutros Ghali’nin bundan sonra uzun yıllar verimli çalışmalarda bulunacağına, dünyada barışın, huzurun egemen olması için her türlü çabayı göstereceğine ve Azerbaycan halkının dostu olarak Azerbaycan Cumhuriyeti'nin toprak bütünlüğü ve bağımsızlığının sağlanması için elinden geleni yapacağına emin olduğumuzu belirtmek istiyorum.

Sayın Boutros Ghali!

Size bu yüksek görevinizde ve dünya için önemli çalışmalarınızda başarılar temenni eder, özel yaşamınızda mutluluklar dilerim.

Siz bizim ülkemize hoşgeldiniz. Sizi dostluk ve iyi dileklerle uğurluyoruz. Teşekkür ederim!

Çeviri 1 Kasım 1994 tarihli AZERBAYCAN Gazetesinden yapılmıştır.