Azerbaycan - Suriye ilişkileri


          

 
İlişkilerin tarihçesi: Suriye ile Azerbaycan'ı birbirine tarihsel, kültürel ve işbirliği bağları bağlamaktadır. Bu ilişkilerin temeli daha İpek yolu'nun kullanıldığı yüzyılda, bağımsızlığımızı kazanmadan önceki ve sonraki dönemlerde atılmıştır.

Haydar Aliyev, daha SSCB döneminde Azerbaycan`ın başkanı olduğu sırada Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad ile birkaç kez görüştü. O, 1972 yılında Suriye`yı ziyareti sırasında Devlet Başkanı Hafız Esad ile bir araya geldi ve Halep kentinde dahi Azerbaycan şairi Nesimi`nin mezarını ziyaret etti. İşte aynı yıllarda Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad da SSCB`yi resmi ziyareti kapsamında Azerbaycan`da da oldu ve Haydar Aliyev ile bir araya geldi. Mart 1984`te ise Haydar Aliyev SSCB Bakanlar Kurulu Başkanı birinci yardımcısı sıfatıyla Suriye başkentini ziyaret etti ve Devlet Başkanı Hafiz Esad ile Ortadoğu`da oluşmuş durumu ele aldı.

İkili siyasi ilişkiler: Azerbaycan Cumhuriyeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti arasında diplomatik ilişkiler 28 Mart 1992`de kuruldu.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, ülkelerimiz arasında ikili ilişkileri pekiştirmek için 11 Nisan 1997 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti Şam Büyükelçiliği'nin açılması ile ilgili kararı onayladı. 16 Mayıs 2008 tarihinde Suriye`de Azerbaycan Cumhuriyeti Büyükelçiliği göreve başladı.

İkili ilişkilerde devlet başkanlarının görüşmeleri büyük rol oynadı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev Tahran`da 9 Aralık 1997 tarihinde İslam Konferansı Örgütü üyesi ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarının 8.zirve toplantısında Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad ile bir görüşme yaptı. Suriye devlet başkanına Ermenistan-Azerbaycan, Dağlık Karabağ sorunu hakkında bilgi veren Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev AGİT Minsk Grubu çerçevesinde yapılan görüşmelerden de bahsetti. Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad, Haydar Aliyev`in faaliyetini dikkatle takip ettiğini ve onun daha SSCB döneminde bu ülkenin başkanlarından biri olması ile gurur duyduğunu bildirdi.

8 Temmuz 2009 yılında Suriye Devlet Başkanı Beşşar el-Esad Azerbaycan`ı resmi ziyaret etti. Ziyaret kapsamında Beşşar el-Esad Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve diğer resmi yetkililerle bir araya geldi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı ile görüşmede, ikili ilişkiler, bölgesel ve uluslararası sorunlar hakkında kapsamlı görüş alışverişi yapıldı. Taraflar iki ülke arasında ilişkilerin gelişmesinden memnunluk duyduklarını ifade ettiler. Azerbaycan gezisinin, iki ülke arasında ilişkilerin genişletilmesi gereğinden doğduğunu kaydeden Suriye Cumhurbaşkanı, iki ülke arasında ekonomik işbirliğinin, özellikle de deniz ve hava yolları ulaşımının geliştirilmesi, petrol ve doğalgaz alanlarında stratejik ortak projelerin hazırlanması sonucu iki ülke arasındaki ticaret hacminin ve sermaye yatırımının artırılması için reel olanaklar bulunduğunu vurguladı.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Beşşar el-Esad`ın katılımı ile Azerbaycan ve Suriye arasında diplomatik, hizmet damgalı veya huzusi damgalı pasaport sahiplerinin vize uygulamalrından muaf olması, kültür alanında işbirliği, sanayi ve enerji alanında işbirliği ve yatırımların teşviki ve karşılıklı korunması sözleşmesi, ekonomik, bilimsel, teknik ve kültürel işbirliğine ilişkin ortak komisyonun kurulması hakkında sözleşme bildirisi imzalandı. Daha sonra Bakanlar Kurulu`nda çeşitli alanları kapsayan 14 hükümetlerarası belge imzalandı.

İki ülke arasında parlamentolar arası çalışma grubu faaliyet gösteriyor.

Ekonomik ilişkiler: 9 Temmuz 2009 tarihinde Bakü`de Azerbaycan-Suriye İş Forumu yapıldı. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Suriye Cumhurbaşkanı Beşşar el-Esad forumun açılışına katıldılar. İş forumunda Azerbaycan`dan 120 kadar şirket temsilcisi ve Suriye`den 70 kadar işadamı katıldı.

Mart 2010`da Azerbaycan Sanayi ve Enerji Bakanı`nın Suriye`yi ziyareti sırasında söz konusu ülkeye yılda 1-1.5 milyar metreküp gaz satışı konusunda anlaşma yapıldı.

Çeşitli dönemlerde iki ülke arasında Bakü-Halep uçuş seferleri gerçekleştirilse de, halihazırda doğrudan uçuşlar yapılmamaktadır. Buna rağmen yakında Bakü-Şam hattının açılması öngörülmüştür.

Kültürel ilişkiler:10-17 Kasım 2008 tarihleri arasında Suriye`nin Halep kentinde Azerbaycan Şairi Nesimi`nin hayatı ve çalışmaları konulu ortak bilimsel konferans düzenlendi. Azerbaycan heyeti bu konferansa katıldı, Nesimi`nin anıt kabrinin restorasyonu ve çevre düzenlemeleri çalışmalarının yapılmasına ilişkin anlaşma sağlandı.

Halihazırda Suriye`nin eğitim tesislerinde Azerbaycan`dan 150 kadar öğrenci eğitim görüyor.

Azerbaycanlı öğrenciler başlıca olarak Arapçayı ve İslam hukukunu öğreniyorlar. Azerbaycan`da ise 40 kadar Suriyeli genç, mühendis ve doktor olmak için yüksek eğitim kurumlarında eğitim görüyor.

Her iki devletin BM ve İKÖ kapsamındaki işbirliği ilişkilerin pekiştirilmesine hizmet ediyor. BM İnsan Hakları Konseyi`nin ikinci oturumunda Suriye`nin önerdiği "Suriye`nin işgal altındaki Golan tepeleri. İnsan haklarının durumu" başlıklı kararla ilgili oylamada Azerbaycan, kararın lehine oy kullanmıştır. Suriye de BM ve İKÖ kapsamında hep Azerbaycan`ın toprak bütünlüğünü desteklemiştir.