Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev`in ABD`nin Hazar Havzası enerji diplomasisinden sorumlu danışmanı büyükelçi Steven Mann ile yaptığı görüşmeden - 16 Mayıs 2002


Haydar Aliyev: Azerbaycan`a hoş geldiniz. Sizinle tekrar görüşmekten çok memnunum. Sizi iyi gördüm.

Steven Mann: Ben size tamamen katılıyorum. Sayın Cumhurbaşkanı beni Bakü`ye davet ettiğiniz için Size şükranlarımı sunuyorum. ABD Başkanı George Bush`tan, Dışişleri Bakanı Colin Powell'den Size selamlar getirdim. Onların saygı ve ihtiramını Size iletmemi benden özellikle rica ettiler. Başkan Yardımcısı Dick Cheney de Size selam gönderdi.

Ben buraya gelmeden önce başkan yardımcısı ile görüştüm. O, Sizin önderliğiniz konusunda, Hazar Denizi`nin enerji kaynaklarının işlenmesi alanında Amerika Birleşik Devletleri ile işbirliğiniz mevzusunda çok yüksek görüştedir ve çok hoş şeyler söyledi. Birkez daha teşekkür ederim, Sayın Cumhurbaşkanı.

Haydar Aliyev: Sayın Büyükelçi, size teşekkür ederim. Sizin bana bu kadar selam getirmiş olmanızdan ben çok memnunum. Başkan Bush`un selamını almak, tabii ki, benim için çok sevinç vericidir. Keza Dışişleri Bakanı Colin Powell`den ve Başkan Yardımcısı Cheney`den.

Sizin de belirttiğiniz üzere, onlar bizim faaliyetimizi çok takdir ediyorlar ve ben bundan çok memnunum. Bu, bizim için ve bizzat benim için büyük destektir. Zira biliyorsunuz ki, nitekim burada biz karmaşık koşullarda birçok işler yapıyoruz. Bu nedenle bize verilen destek bizim için önemlidir. Lütfen benim selamımı, en derin saygı ve sevgilerimi Başkan Bush`a iletiniz. Benim en içten selamımı Dışişleri Bakanı Colin Powell`e iletiniz. Başkan Yardımcısı Cheney`e selamımı, saygı ve sevgilerimi iletiniz. Biz dostluğumuzu, işbirliğimizi bunda böyle de sürdüreceğiz, bunu söyleyiniz.

Önceleri Başkan Yardımcısı Cheney Azerbaycan` a bir gezi yapmıştı. Ben onunla burada çok enteresan konuşmalar yaptım. Fakat Dışişleri Bakanı Colin Powell`in de, Başkan Bush`un da gelip Azerbaycan`ı görmeleri gerek. İyi haberleriniz için ben size birkez daha teşekkür ederim.

Steven Mann: Sayın Cumhurbaşkanı, çok teşekkür ederiim. Sizin selamlarınızı çok büyük bir coşkuyla Washington`a ileteceğim. Bilindiği üzere, çok önemli bir enerji projemiiz bulunmaktadır ve uzun yıllardır, onun üzerinde çalışıyoruz. Bu projenin yaşama geçirilmesine çok yakınız. Biz Azerbaycan`ın petrol ve gaz yataklarının işletilmesi sürecini büyük ilgiyle izliyoruz. Onurla söylemek istiyorum ki, Amerika Birleşik Devletleri yeni boru hatlarının yapımında Azerbaycan`la ortaktır.

Nitekim ben buraya boru hatlarının yapımına başlamazdan önce şu son haftalarda Azerbaycan`la yoğun işbirliği içinde çalışmak ve bu projenin ileriye götürülmesi, onun kısa sürede uygulanmasına yardım etmek için geldim.

Fakat Azerbaycan`da Yakıt ve Enerji Bakanı, Devlet Petrol Şirketi`nin ve Azerbaycan`da faaliyette bulunan yabancı petrol şirketlerinin temsilcileri ile çok verimli temaslarım olmuştur. Onlardan aldığım tüm bilgiler olumlu niteliktedir.

Haydar Aliyev: Çok güzel. Siz biliyorsunuz, biz bu projenin üzerinde uzun yıllardır çalışıyoruz. Amerika Birleşik Devletleri çok zorlu koşullar altında bu projeyi gerçekleştirmekte bize hep destek olmuştur. Hatırlıyorum, Azerbaycan, Türkiye ve Gürcistan devlet başkanları 1999 yılında İstanbul`da Bakü-Tiflis-Ceyhan ana ihraç petrol boru hattının inşası hakkında anlaşmayı imzaladıkları sırada - ki sadece üç devlet başkanı değil, aynı projeye Kazakistan da katıldı,- Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Bill Clinton da ona imza koydu. Biz 1994 yılından itibaren bu projenin üzerinde çalışıyoruz ve nihayet 1997 yılında bu konuda bir anlaşma imzaladık. Daha sonra bizim çalışmamızın ikinci aşaması başlandı. Biz onu da başarıyla tamamladık. Şimdi üçüncü aşamadır, inşasına başlıyoruz. Devlet Petrol Şirketi Başkanı Natik Aliyev sizinle yapılan görüşmeler hakkında beni bilgilendirdi. O, size bazı küçük sorunlar olduğunu söylemiş. Ben şimdi onları anlatmak istemiyorum, küçük sorunlardır... şirketlere, diğerlerine bağlı sorunlardır. Fakat bunların hepsi çözülecektir.

Biliyorsunuz, şimdi bile Bakü-Tiflis-Ceyhan`la ilgili kötü düşünenler vardır. Kimileri diyor ki, bu, gerçekleşmeyecektir. Onlar kendi dileklerini söylüyorlar. Dileklerinin gerçeğe uygun olduğuna inandırmaya çalışıyorlar. Bu yüzden Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattına dünyada hep çok büyük ilgi, büyük özen, aynı zamanda faklı tarafların direnişi vardır.

Bu nedenle sizin özel olarak bu konu ile ilgili Azerbaycan`a gelmeniz ve bununla ilgilenmeniz beni çok sevindiriyor.

Biz bu projeyi gerçekleştireceğiz. Bundan benim hiçbir kuşkum yok. Fakat bazı engellerin bizi alıkoymasına izin vermememiz gerek. Sanırım, siz de bu çalışmaya hem yardımda bulunacak hem de onu kontrol edeceksiniz.

Steven Mann: Sayın Cumhurbaşkanı, teşekkür ederim. Gerçekten de bizim bazı sorunları çözmemiz gerekmektedir. Bunlar temel konular değil ve fillen projenin gerçekleştirilmesini etkilemiyorlar. Fakat artık petrol endüstrisinde ve keza dünyada şu iyi bilinmektedir ki, Bakü-Tiflis-Ceyhan projesi gerçekleşecektir. Tabii ki, bu projeye yönelik direnişler de söz konusudur.

Sayın Cumhurbaşkanı, fakat benim hem ekonomik hem de entelektüel anlamda kanıtlarım vardır, Bakü-Tiflis-Ceyhan projesinin sadece Azerbaycan`a değil, hem de bütün bölgeye faydası dokunacaktır. Bu, Avrasya için ekonomik büyüme ve gelişme yoludur. Çağ dışı Sovyet tekeli geçmişte kalmıştır. Azerbaycan yabancı yatırımları ülkeye çekmek suretiyle kendisi çalışmalar yapıyor. Bunun en çarpıcı göstergesi Doğu-Batı koridorunun ortaya çıkmasıdır.

Sayın Cumhurbaşkanı, nitekim Sizin kabul ettiğiniz kararlara ve belirlediğiniz yola bizim ülkede büyük saygı duyulmaktadır.

Haydar Aliyev: Çok teşekkür ederim. Şunu ben bir kez daha belirtmek isterim ki, bu, bizim ilerleme kaydettiğimizde önümüze çıkan tüm engelleri aşabilmemiz için ülkemiz açısından çok büyük önem arz etmektedir.

Biliyorsunuz, biz - Hazar`a kıyıdaş ülkelerin devlet başkanları Aşkabat`ta bir toplantı yaptık. Ben Sayın Wilson`a da bu konuda bilgi vermek istiyordum, fakat zamanım olmadı. Bu görüşmenin çok iyi olduğunu düşünüyorum. Hiçbir karar almadık. Ben hiçbir karar alınmayacağını biliyordum. Fakat ilk defa yapılan bu görüşmenin bizzat kendisi çok büyük önem arz etti. Zira Hazar`a kıyıdaş devletler kendi tutumlarını açık şekilde, nitekim baş başa görüşmelerde değil, basında değil, birbirlerine açıkladılar.Azerbaycan`ın, Rusya`nın ve Kazakistan`ın tutumları aynı oldu. Türkmenistan, İran ise farklı bir tutum izlediler. Her hâlde, bu konuda kimin hangi tutum içinde olduğu, kimin ne istediği herkese belli oldu. Ben bundan çok memnunum. Birşey çözmemiş olsak bile, birbirimize kendi sözümüzü söyledik.

Biliyorsunuz, artık Rusya ile Kazakistan, Rusya ile Azerbaycan ve Azerbaycan`la Kazakistan arasında bu konuda sözleşmeler imzalanmıştır. Bugünlerde Moskova`da Rusya ile Kazakistan denizin sektörlere bölünmesinin coğrafi koordinatları üzerine son anlaşmayı imzaladılar. Biz de Rusya ile bu tür bir sözleşme hazırlıyoruz. Düşünüyorum ki, Haziran ayının başında ben Saint Petersburg`da Başkan Putin`le görüşeceğim, orada bu anlaşmayı imzalayacağız.

Nitekim Hazar`ın statüsü çözümlenmemiş olsa bile, bu konularda ilerleme kaydedilmektedir.

Steven Mann: Rusya ila Kazakistan`ın vardıkları uzlaşma, zannediyorum çok olumlu bir adımdır. Ben Rusya ile Azerbaycan arasında bir uzlaşmanın sağlanması vesilesiyle Sizi şimdiden kutluyorum. Düşünyorum ki, bu, Hazar Denizi`nin sektörlere bölünmesi ile ilgili konuya çok gerçekçi bir yaklaşımdır.

Sayın Cumhurbaşkanı, sanırım, Siz Rusya ve Kazakistan`a şunu artık anlatmışsınız, insanlar konuyu sadece idari bir paylaşım olarak değerlendirmemelidirler, aynı zamanda ekonomik çıkarları da göz önünde bulundurmaları gerekmektedir. Güney Kafkasya`da bu konu çokkritiktir. Fakat sanırım diplomasi, akıl ve dayanıklık sergileyerek Güney Kafkasya`da da bunu sağlamak mümkündür.

Amerika Birleşik Devletleri`nin Sizin çabalarınıza, keza diğer ülkelerin, Türkmenistan`ın, Kazakistan`ın, Rusya`nın çabalarına herhangi bir biçimde desteği, yardımı dokunacak olursa, biz bunu yapmaktan çok mutlu oluruz.

Haydar Aliyev: Teşekkür ederim.

Kısa inceleme yazısı

DIŞ POLİTİKA

Genel tarihi bilgiler

Azerbaycan - ABD

Bilgi notu

Azerbaycan - ABD