خانمها و آقایان محترم.

مهمانان ارجمند.

صدمین سالگرد تولد بلبل شخصیت بزرگ را به شما تبریک می گویم و برای شکوفایی فرهنگ و هنر آذربایجان موفقیت آرزومندم.

صدمین سالگرد تولد بلبل برای ملت ما جشن است. امروز ما در مراسم نشست سالگرد حضور داریم. ولی سال ۱۹۹۷ می توان گفت، سال بلبل بوده و مردم کشورمان در هر جا با سپاس فراوان ضمن یاد از بلبل به مناسبت سالگرد تولد وی مراسمهای باشکوهی را برگزار کرده اند. برگزاری نخستین بار مسابقه بین المللی "بلبل" به مناسبت صنعت آوازه خوانی در آذربایجان نیز در وهله اول احترام به یاد بلبل است و نشانگر سطح والای صنعت آوازه خوانی حرفه ای که در نتیجه تلاشهای فراوان بلبل در رشته هنر آذربایجان ایجاد شده، میباشد.

بلبل و خلاقیت وی رویداد کم نظیر و درخشانی در تاریخ فرهنگ آذربایجان به شمار می رود. بلبل که در سرزمین قره باغ، شهر مقدس شوشا بدنیا آمده که این منطقه یکی از گوشه های زیبای آذربایجان که همگان به این منطقه علاقه فراوانی داریم، میباشد، با استعداد خلاقه و فداکاری خود به ستاره درخشان فرهنگ آذربایجان مبدل گشته و افتخار ملی ما است. اساس صنعت بلبل را صدای بی نظیر، استعداد خلاقه، فداکاری و راه فعالیت بزرگ وی تشکیل می دهد. بلبل بعنوان پایه گذار نمونه فرهنگی بشری جدید در حیات مردم آذربایجان، در عین حال برای مردم در این زمینه راههای موفقیت آمیزی زیادی را گشوده است.

خلاقیت بلبل بسیار غنی میباشد. ملت آذربایجان دارای تاریخ فرهنگ مسیقی بزرگی است. موسیقی ملی، ترانه های ملی و موسیقی مقام آذربایجان که از دوران قدیم تابحال حفظ شده، ثروت ملی ما است. مردم آذربایجان طول قرنها این ترانه ها و موسیقی ها را حفظ نموده و بلبل نیز فعالیتهای خلاقه خود را صرفاً با این ترانه های ملی و این مقام ها آغاز کرده است. ولی بلبل بر خلاف هنرمندان بزرگ قبل از خود، هم موفق به اعتلای ترانه ها و موسیقی ملی و موسیقی مقام به بالاترین سطح بشری شده و هم اینکه بر اساس موسیقی ملی بنیانگذار صنعت آوازه خوانی بوده است. بلبل با اینها و سایر رشته های خلاقیت در برابر مردم آذربایجان خدمات شیاسته ای انجام داده است.

چهره کوراوغلو بلبل در اپرای "کوراوغلو" اوج خلاقیت وی را تشکیل می دهد. اپرای "کوراوغلو" همچنین شاهکار و اوج خلاقیت عذیر حاجی بیگ اف آهنگ ساز بزرگ آذربایجان نیز میباشد. اگر عذیر حاجی بیگ اف در نوشتن این اپرا تلاشهای حرفه ای فراوانی بعمل آورده، بهمان اندازه تلاشهای بلبل و صنعت آوازه خوانی وی نیز مؤثر بوده است. می توان تصور کرد که چنانچه بلبل در اوایل سالهای ۱۹۳۰ بعنوان هنرمند آوازه خوان حرفه ای و ملی تربیت نمی شد، شاید برای عذیر حاجی بیگ اف نیز تنظیم اپرای جاویدان "کوراوغلو" سخت می شد.

بدیهی است، عذیر حاجی بیگ اف صرفاً پس از اینکه شاهد سطح والای بلبل بوده، بیان داشت که اکنون من می توانم اپرای ملی و حرفه ای را تأسیس کنم، از آنجا که اپرای "کوراوغلو" بلحاظ ارزش موسیقی خود در رشته هنر و موسیقی و فرهنگ آذربایجان بعنوان یک اپرای کاملی است، شایان تقدیر میباشد و افتخار موسیقی ملی ما است. ولی در عین حال، تنظیم اپرای "کوراوغلو" همپای تأثیر رشته موسیقی و اپرا در آذربایجان، در ایجاد اندیشه های میهن پرستی، آزادی خواهی و استقلال ملی در آذربایجان نیز مؤثر واقع شده است.

بدیهی است، کوراوغلو قهرمان افسانه ای قدیم ملی است. "کوراوغلو" داستان بزرگی است. این داستان قهرمانی بزرگ نه تنها متعلق به آذربایجان، بلکه تمامی ملتهای آسیای مرکزی، قفقاز، ترکیه و ایران میباشد. مهمترین خدمات عذیر حاجی بیگ اف عبارت از آن بود که داستان "کوراوغلو" که طول قرنها بوسیله داستان شفاهی، سپس در کتابهای مختلفی جای گرفته را توسط اپرای "کوراوغلو" بعنوان الگوی والای فرهنگی، هنر و ادبیات برای کل جهانیان به نمایش گذاشته است. امروز می توان با جرأت کامل بیان داشت که داستان "کوراوغلو" تا نوشتن اپرای کوراوغلو توسط عذیر حاجی بیگ اف هر چه قدر شهرت داشت، پس از ایجاد اپرای عذیر حاجی بیگ اف و ایفای چهره کوراوغلو توسط بلبل در این اپرا، این اپرا شهرت بیشتری پیدا کرد. شاید هم می توان گفت که قبل از اپرای کوراوغلو بلبل، کوراوغلو نه در بین مردم کشورمان و نه در بین سایر ملتها تا این اندازه معروفیت نداشت.

عذیر حاجی بیگ اف داستان "کوراوغلو" را به موسیقی تبدیل کرد و اثر اپرا را نوشت. و بلبل نیز چهره کوراوغلو را ایفا نمود. طبیعتاً، هیچ کدام از ما کوراوغلو را ندیدیم و در هیچ جای داستان "کوراوغلو" که از زمانهای قدیم به ما رسیده، سیمای کوراوغلو، یعنی عکس وی وجود نداشت. میبایستی چهره وی ایفا می شد که سیمای کوراوغلو چگونه بوده است. و آنچه که این چهره را به نمایش گذاشته، اپرای عذیر حاجی بیگ اف و بلبل میباشد. ما، همچنین نسلهای آینده بمحض تماشای اپرای "کوراوغلو" و چهره کوراوغلو و خود بلبل همگان فکر می کنند که کوراوغلو همین شخص بوده است. اکنون کوراوغلو در همه جا عکس دارد. این عکسهای بلبل است، ولی با چهره کوراوغلو، در لباس کوراوغلو و برای کوراوغلو مجسمه هایی بنا می شود. همه اینها از چهره کوراوغلو که بلبل در اپرای "کوراوغلو" ایفا نموده و مسلماً، با زحمات عذیر حاجی بیگ اف، بلبل و کارگردان ها و نقاشان به عرصه آمده و بالای اسب در صحنه تئاتر اپرای آذربایجان در برابر همه ما حضور یافته، اخذ گردیده است.

فلذا، من بر این باورم که خدمات عذیر حاجی بیگ اف و بلبل در ایجاد اپرایی همچون "کوراوغلو" بیش از معنی موسیقی، هنری و فرهنگی این اثر، معنای مهمتری دارد. این واقعیت تاریخ ما است و ما در قرن بیستم که به پایان می رسد، باید به عملکرد در این زمینه ارزش قایل شویم.

ما عکس ملا پناه واقف شاعر بزرگ را در دست نداریم. چهره او را هنرمندان ملی و آقای علی عسگر علی اکبراف هنرپیشه بزرگ ملی که اثر "واقف" صمد وورغون شاعر بزرگ آذربایجان را در معرض نمایش قرار داده اند، ایجاد ساختند. بنابراین، همه عکسها و مجسمه های واقف از چهره ای که توسط علی عسگر علی اکبراف به اتفاق کارگردان ها و نقاشان در تئاتر درام آذربایجان ایجاد کردند، اخذ شده است. سیمای کوراوغلو نیز از چهره کوراوغلو که توسط بلبل، عذیر حاجی بیگ اف و کارگردان ها و نقاشان تهیه گردید، برداشته شد. از بابت همه اینها امروز ما بایستی سپاسگزار صنعت و خلاقیت بلبل باشیم.

بدون شک، امروز ما ضمن بحث از اپرای "کوراوغلو" باید تؤام با سپاس از محمد سعید اوردوبادی نویسنده بزرگ آذربایجان که به اتفاق عذیر حاجی بیگ اف داستان اپرا را نگاشته، و نیز از حیدر اسماعیل اف دانشمند بزرگ، اسماعیل هدایت زاده کارگردان بزرگ و اولین کارگردان اپرای "کوراوغلو" و رستم مصطفی اف نیز یاد کنیم.

بدینوسیله، امروز من با شرح مفصل اثر "کوراوغلو" همپای تمامی خدمات دیگر بلبل، مایلم خدمات بزرگ وی برای مردم آذربایجان را ذکر کنم.

صنعت بلبل و صدای دلنشین و بی نظیر وی که تا به امروز ضبط شده، خلاقیت درخشان و میراث بزرگ وی ثروت ملی مردم آذربایجان است. بلبل با خلاقیت خود به آذربایجان مستقل خدمت کرده است. ما امروزه در قرن ۲۱ نیز با الهام از خلاقیت بلبل و گرفتن الهام از قهرمانی کوراوغلو که بلبل چهره او را ایفا نموده، دولت مستقل آذربایجان را برقرار و توسعه خواهیم داد.

در اینجا خانم فرنگیز کاملاً درست گفت که این قبیل آثار گاهاً برای یک آوازه خوان و یک هنرمند نگاشته می شود و هنرمندان بعدی آنرا تکرار می کنند. این طبیعی است و در اینجا هیچ نقصی وجود ندارد. این امر در عین حال نشان می دهد که اگر عذیر حاجی بیگ اف نویسنده اپرای "کوراوغلو" است، بلبل نیز مؤلف این اثر است که آنرا به موسیقی و ترانه تبدیل کرده است. بنابراین، مسلماً اپرای "کوراوغلو" هم امروز و هم در آینده موجودیت خود را حفظ خواهد کرد، آوازه خوانهای جدید و درخشان ملی پا به عرصه گذاشته، ضمن پیروی از راه بلبل چهره کوراوغلو را ایفا خواهند ساخت. ولی همه آنها سعی خواهند کرد مانند بلبل آواز بخوانند. زیرا بلبل است که همه آن ترانه ها را سروده است. اگر کسی آنرا به گونه یی دیگر بخواند، مردم تصور خواهند کرد، این کوراوغلو نیست.

آهنگساز موسیقی را می سراید، و خواننده نیز با تبدیل آن موسیقی به ترانه مؤلف می شود. بطور مثال، عذیر حاجی بیگ اف بر اساس غذل های نظامی گنجوی شاعر بزرگ آذربایجان آثار "بدون تو" و "سِوگیلی جانان" را ایجاد کرد. بلبل اولین کسی بود که این آثار را ایفا نمود. بعد از آن ما همواره این رمانس ها را می شنویم و خواننده های جدیدی این آثار را می خوانند. ولی همه تلاش می کنند مثل بلبل بخوانند و صدای خود را شبیه صدای بلبل کند. و این هم خدمات بزرگ بلبل برای امروز و آینده ما است.

کلیه مراسمهای برگزار شده به مناسبت صدمین سالگرد تولد بلبل شایسته نام و یاد وی میباشد. اینجانب معتقدم که این رسم ادامه خواهد یافت. بلبل هرگز به فراموشی سپرده نخواهد شد. صدای بلبل، خلاقیت و عملکرد وی نیز همواره در قلب ما جاویدان خواهد ماند.

گمان می کنم که امروز روح بلبل شادروان است. ولی در عین حال بر این باورم که بلبل نگرانی هم دارد. و نگرانی وی هم عبارت از آن میباشد که زادگاه او شوشا و سرزمین قره باغ تحت اشغال نیروهای مسلح ارمنستان میباشد. از اینرو بلبل نگران است. ما هم نگران هستیم. ولی باید بلبل هم بداند و مردم کشورمان نیز بدانند که سرزمین قره باغ و قلعه شوشا که برای ما عزیز است، از اشغال آزاد خواهد شد، زادگاه بلبل گوشه شکوفای موسیقی آذربایجان مستقل خواهد بود و نسلهای آینده صرفاً در قره باغ و شهر شوشا مجسمه بلبل و عذیر حاجی بیگ اف را احداث خواهند کرد و شهر شوشا و منطقه قره باغ بعنوان گوشه زیبای آذربایجان مجدداً جزو کشورمان مستقل خواهد بود.

اینجانب با تبیین خواست و آرزوی همه مردم آذربایجان و احساسات آنها اظهار می دارم که علاقه ما به بلبل و صنعت وی بیکران است و بیکران خواهد بود. بلبل و صنعت وی در قلب آذربایجان جاویدان خواهد ماند!

© aliyev-heritage.org