Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev`in, Norveç Başbakanı Gro Harlem Brundtland tarafından onuruna verilen yemekte yaptığı konuşma - 24 Nisan 1996


Sayın Başbakan Brundtland, Sayın Meclis Başkanı, Sayın Bayanlar ve Baylar! Ben sizleri, tüm Norveç halkını Azerbaycan halkı adına, bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti adına içtenlikle selamlıyorum.

Öncelikle Başbakan Brundtland’a beni Norveç'e resmi ziyarete davet ettiği için ve Norveç'e gelen beraberimdeki heyete sıcak bir ilgi ve büyük bir misafirperverlik gösterdiği için içten teşekkürlerimi sunuyorum.

Norveç gezim ve bugün Başbakan Brundtland ile yaptığımız görüşme ve imzaladığımız belgeler bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığının güçlendirilmesi ve geliştirilmesi yolunda önemli bir olgudur, yeni bir aşamadır. Biz bugün imzaladığımız belgelere çok değer veriyor ve bunların Norveç-Azerbaycan işbirliğinin, ülkelerimiz arasında ilişkilerin geliştirilmesi bakımından çok önemli olduğunu düşünüyoruz.

Azerbaycan, bağımsızlığının 5.yılında ve bu beş yıl hem dünyada, hem Azerbaycan'da büyük değişikliklere sahne oldu. Azerbaycan'ın bağımsızlığı ve ülkemizde yaşanan değişiklikler son yıllarda dünyada gelişen süreçler ve ortaya çıkan dönüşümlerle bağlantılıdır. Sovyetler Birliği'nin çöküşü ile ”soğuk savaş” sona erdi ve bunun üzerine uluslararası süreçlerde yeni bir aşama başlandı. Ve bunun doğal sonucu olarak eski Sovyet cumhuriyetleri bağımsızlığını elde ettiler. Azerbaycan da bağımsızlığına kavuştuğu için çok mutlu. Biz bunu kendi açımızdan tarihi bir başarı olarak değerlendiriyoruz.

İşte bu süreçlerden dolayı Azerbaycan'ın bağımsızlığını elde etmesi sonucunda bizim bugünkü görüşmelerimiz gerçek oldu ve Azerbaycan Cumhuriyeti, bağımsız bir devlet olarak Dünya Birliği'ne katıldı, dünya  ülkeleriyle yararlı ilişkiler kurmaktadır. Norveç ve Azerbaycan arasında sağlanan ve gelişen ilişkiler işte bu süreçlerin mantıksal sonucudur.

Büyük bir memnuniyetle belirtmek isterim ki, Azerbaycan, bağımsızlığını kazandığında onun bağımsızlığını tanıyan ilk devletlerden biri Norveç oldu. Dört sene önce bizim tarihi olarak nitelendirdiğimiz bu gelişme nedeniyle  Norveç'in Azerbaycan'a, onun bağımsızlığına gösterdiği bu ilgiden dolayı teşekkürlerimi sunuyorum. Bu süre zarfında Norveç ile Azerbaycan arasında ilişkilerin hızla geliştiğini birkez daha belirtirim. Bugün biz bu ilişkilerin üst düzeyde olduğuna tanık olduyoruz. Biz Norveç ilişkilerimize özel önem atfediyoruz , bu ilişkiler bizim için özel bir öneme sahiptir. Çünkü Norveç, dünyanın ekonomik yönden gelişmiş devletlerinden biridir. Norveç'te demokrasi, ekonomi alanında büyük başarılar elde edilmiştir. Norveç'te temel özgürlükleri, ifade özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü sağlanmıştır. Bunların hepsi bizim için değerlidir. Biz bu birikimden yararlanmak için Norveç ile Azerbaycan arasındaki ilişkilere çok önem veriyoruz.

Ülkelerimiz arasında işbirliğinden artık somut sonuçlar alınmıştır. Norveç'in büyük bir petrol şirketi  Statoil, Azerbaycan'a gelen ilk yabancı petrol şirketlerinden biridir. Eylül 1994’te dünyanın dev petrol şirketlerinin konsorsiyumu ile Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi arasında imzalanan ve "Asrın Anlaşması" denilen dev petrol anlaşmasında Statoil’un çok büyük bir  payı ve çok büyük yeri vardır. Hazar Denizi'nin Azerbaycan sektöründeki petrol yataklarında yeni ortak çalışmalar gerçekleştirmek adına biz Statoil şirketi ile görüşmeler yapıyor, ortak faalieytlerde bulunuyoruz. Sanırım, bunlar da olumlu sonuç verecektir. Diğer Norveç şirketlerinin de Azerbaycan'a ilgisi ve Azerbaycan'da şubelerini açması bizim ekonomik ilişkilerimizin hızla geliştiğinin bariz kanıtıdır .

Azerbaycan, büyük bir petrol ülkesidir, eski bir petrol ülkesidir. Ben bugün bir kez daha belirtmek isterim ki, dünyada sanayi yöntemiyle ilk petrol üretimi geçen yüzyılın ortalarında Azerbaycan'da , Bakü'de yapılmaya başlandı. Fakat buna rağmen,  bugün Azerbaycan, petrol üretimi alanında yeni teknolojilerin kullanımına çok büyük ihtiyaç duyuyor. Onun için Norveç'in 70'li yıllardan itibaren denizde petrol çıkarılması alanında elde ettiği başarılar ve uygulanan yeni teknoloji bizim çok ilgimizi çekmektedir. Umarım, yarın Stavanger kentinde ben yeni nesil eknolojiyi yakından tanıam fırsatı bulacağım ve petrol alanında çalışanlarımız bu birikimi verimli bir şekişde değerlendirmeye çalışacaklar. Kısacası, Norveç-Azerbaycan ekonomik ilişkilerinin çok güzel bir geleceği var ve bu ilişkilerin genişlemesi için kendi payımıza elimizden geleni yapacağımıza inanın. Bunun yanı sıra Norveç-Azerbaycan ilişkilerinde biz Norveç halkının, Norveç devletinin demokrasi alanında, ekonomide reformların yapılması alanında, tüm çağdaş, ilerici girişimlerin gerçekleştirilmesi alanında elde ettiği başarılardan, birikimlerden yararlanmaya çalışıyoruz ve çalışacağız.

Azerbaycan, bağımsızlığını elde ettikten sonra ülkemiz yasal, laik, demokratik  bir toplum düzeninin kurulması yolunda ilerliyor, ekonomide piyasa ekonomisine geçiş için ciddi reformlar yapıyor. Bizde özelleştirme programı onaylandı ve uygulanmaktadır. Azerbaycan, piyasa ekonomisini uygulayarak ekonomiyi geliştirmeye çalışıyor. Geçtiğimiz Kasım ayında  Azerbaycan'ın ilk demokratik anayasası kabul edildi ve demokratik ilkeler temelinde ilk parlamento seçimleri yapıldı. Ayrıca, diğer demokratik reformlar da uygulanmaktadır.

Sizin ülkeniz yüzyılın başlarında bağımsızlığını elde etti ve yirminci yüzyılın sonuna geldiğinde büyük başarılara imza attı. Azerbaycan, bağımsızlığını 20.yüzyılın son on yılında kazandı ve 21.yüzyıla demokratik, hukuk devleti olarak girmek istiyor. Bu anlamda Azerbaycan'ın bağımsızlığı bizim için en değerli, en önemli başarıdır ve bu başarıyı - bağımsızlığımızı biz her zaman koruyup kollayacağız.

Sayın Başbakan, deminki konuşmanızda Azerbaycan'da demokratik süreçlerin gelişimi, genç demokrasinin ilk adımları hakkında güzel kelimeler sarfettiniz, bizim bu ilk adımlarımızı olumlu buldunuz. Bu, bizi teşvik ediyor ve bizim hep bu yolu izleyeceğimize, asla bu yoldan sapmayacağımıza emin olabilirsiniz. Avrupa Birliği’ne katılmak için iki gün önce biz Lüksemburg'da Avrupa Birliği ile işbirliği ve ortaklık anlaşması imzaladık. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı, ülkemizde demokrasinin gelişmesi bakımından bunun tarihi bir gelişme olduğunu düşünüyor ve takdir ediyoruz. Bizim genç cumhuriyetimizin önünde, kuşkusuz, çok büyük sorunlar, sıkıntılar ve çözümü zor olan problemler bulunuyor. Bizim için en acılı, en zorlu konu  Ermenistan-Azerbaycan sorunu ve bunun giderilmesidir. Bildiğiniz üzere, Ermenistan'ın Azerbaycan'a silahlı saldırısı sekiz yıldır devam ediyor. Bu silahlı saldırı sonucunda Azerbaycan topraklarının yüzde 20'si Ermenistan silahlı kuvvetleri tarafından işgal edilmiştir. İşgal altındaki topraklarda ikamet eden bir milyondan fazla Azerbaycan vatandaşı kendi yerinden yurdundan zorla kovulmuş, göç ettirilmiştir. Şimdi onların çoğu çadırlarda maddi açıdan çok zor durumda yaşıyor.

Söylemek istediğim şu, büyük kayıplarımıza rağmen, Azerbaycan'ın uğradığı büyük maddi ve manevi zarara, sıkıntılara rağmen, biz bu sorunu barışçıl yoldan çözmeye çalışıyoruz. Ermenistan ile Azerbaycan arasında kalıcı barışı tesis etmek istiyoruz. Bu amaçla tüm olanakları değerlendiriyoruz. AGİT Minsk Grubu çerçevesindeki görüşmelerden etkin bir şekilde yararlanmaya çalışıyoruz. Bunun için yapıcı adımlar atıyor, girişimlerde bulunuyor ve her türlü çabayı gösteriyoruz. Anlaşmazlığa son vermek için Ermenistan silahlı kuvvetleri işgal altındaki Azerbaycan topraklarından çekilmeli, işgal edilen araziler boşaltılmalı, yerinden yurdundan olan Azerbaycan vatandaşları kendi yerlerine geri dönmelidir ve bu sürecin sonunda Azerbaycan, Dağlık Karabağ'a Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde genişletilmiş özerklik statüsü vermeye hazırdır. İşte bu ilkeler temelinde, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin toprak bütünlüğü ilkesi temelinde bölgemizde, Ermenistan ile Azerbaycan arasında kalıcı barış tesis edilebilir.

Bu arada biz ileride tüm alanlarda çabalarımızı sürdüreceğiz. Artık iki yıldır Ermenistan ile Azerbaycan arasında ateşkes anlaşması sağlandığını belirtmek isterim. Biz bu anlaşmaya uyuyoruz . 21 Nisan’da Lüksemburg'da Ermenistan Cumhurbaşkanı Ter-Petrosyan ile benim aramda yapılan görüşmeler sonucunda biz, kalıcı barış anlaşması sağlanıncaya  kadar ateşkesi koruyacağımızı bildirdik. Biz ülkemizde barış olsun istiyoruz. Biz bölgemizde barış olsun istiyoruz. Biz dünyada barış olsun istiyoruz. Biz bölücülüğe, teröre karşıyız ve bundan böyle de aynı tavrı sürdüreceğiz. Bölgemizde barışa ulaşmak için, kuşkusuz, dünyanın barışçı devletlerinin yardımına ihtiyaç duyuyoruz. Bu konuda Norveç'in bizim bölgeye, özellikle Azerbaycan'a olan ilgi ve özenini takdir ediyor ve Başbakan Brundtland’ın konuşmasında öne sürdüğü ilkeleri memnunlukla karşılıyorum.

Kafkasya, dünyanın önemli bir bölgesidir. Fakat şimdi Kafkasya ihtilaf çemberi içinde bulunuyor. Bu ihtilaflardan biri de Ermenistan-Azerbaycan sorunudur. Umarım, Norveç devleti ve Norveç hükümeti Kafkasya'daki sorunların, özellikle Ermenistan-Azerbaycan sorununun barışçıl yoldan çözümü için bundan böyle de çaba gösterecektir. Sayın dostlar, siz yeryüzünün kuzeyinde bulunuyorsunuz, oysa biz, Azerbaycan güneydeyiz. Ülkelerimiz arasında büyük bir mesafe bulunuyor. Fakat yirminci yüzyılın sonlarında bu mesafe, ülkelerimiz arasında sıkı ilişkilerin kurulmasına asla engel teşkil etmemektedir. Bugünkü temaslarımız bu ilişkileri ileride daha da geliştirebileceğimizi gösteriyor.

Sayın Başbakan, bize gösterdiğiniz bu konukseverlik için bir kez daha teşekkürümü sunar, sizleri, tüm Norveç halkını temin ederim ki, Azerbaycanlılar dostluğa sadıktırlar ve Norveç-Azerbaycan ilişkilerinin, dostluğunun güzel bir geleceği vardır.

Kadehi Norveç halkının şerefine, mutlu geleceğine kaldırıyorum. Norveç Devleti’ne, Norveç Hükümeti’ne önündeki büyük hedeflerin gerçekleştirilmesinde başarılar diliyorum. Norveç Hükümeti Başbakanı Sayın Brundtland’a, Norveç Hükümeti’ne, Norveç Devleti’ne mutluluk ve gönenç temmeni ediyorum. Teşekkür ediyorum.

Kısa inceleme yazısı

Azərbaycan - Avropa

Genel tarihi bilgiler

Azərbaycan - Avropa

Bilgi notu

Azərbaycan - Avropa